Πεμπτουσία· Ορθοδοξία-Πολιτισμός-Επιστήμες

«Γνωρίζω την ελληνική μου ταυτότητα». Σειρά διαλέξεων του εικαστικού – συγγραφέα Βαγγέλη Παππά. «Ελληνική φιλοσοφία» Μέρος 6ο. Με την ευκαιρία της μεγάλης εορτής για τα 200 χρόνια από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, ξεκίνησε την Τρίτη 29 Σεπτεμβρίου, η σειρά διαλέξεων που πραγματοποιεί ο Εικαστικός και Συγγραφέας κ. Βαγγέλης Παππάς, με γενικό τίτλο «Γνωρίζω την Ελληνική μου ταυτότητα», στο πλαίσιο του προγράμματος «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…», και θα ολοκληρωθούν τον Δεκέμβριο του 2021, καλύπτοντας όλη την χρονική περίοδο της επετείου των 200 χρόνων.

Όσιος Μακάριος ο Αιγύπτιος. Διηγούνταν για τον αββά Μακάριο τον Αιγύπτιο ότι κάποτε ανέβαινε από τη Σκήτη στο όρος της Νιτρίας και όταν πλησίασε, είπε στον μαθητή του: «Προχώρησε λίγο». Καθώς ο μαθητής προχώρησε, συνάντησε κάποιον ιερέα των ειδωλολατρών που έτρεχε και του φώναξε: – Ε, ε, δαίμονα, πού τρέχεις; Εκείνος οργίστηκε – του έδωσε λοιπόν πολύ δυνατά χτυπήματα με το ραβδί που κρατούσε και, αφήνοντάς τον μισοπεθαμένο, συνέχισε τον δρόμο του. Λίγο παρακάτω τον συνάντησε ο Μακάριος να τρέχει και του είπε: – Είθε να σωθείς· είθε να σωθείς, ταλαίπωρε! Μόλις εκείνος άκουσε τον λόγο του, τον πλησίασε και είπε: – Τι καλό είδες σ’ εμένα και με χαιρέτησες; Ο γέροντας του αποκρίθηκε: – Σε είδα που κουράζεσαι, και δεν ξέρεις ότι στα χαμένα κοπιάζεις. Εκείνος συνέχισε: – Εγώ συγκινήθηκα που ...

Όσιος Παΐσιος (1924-1994). (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Γέροντα, χθες είπατε ότι άλλο είναι η υπομονή και άλλο η ανοχή. Τι εννοούσατε; – Υπομονή δεν είναι το να ανέχωμαι τον άλλον. Όταν λέω ότι ανέχομαι τον άλλον, είναι σαν να λέω: «Ο άλλος είναι χάλια, εγώ είμαι καλά, και τον ανέχομαι». Αυτό έχει πολλή ταπείνωση και αγάπη, και τότε δέχομαι την Χάρη του Θεού και βοηθιέται και ο άλλος. Αν δω, ας υποθέσουμε, κάποιον κουτσό ή κουφό ή ναρκομανή, πρέπει να σκεφθώ: «Αν ήμουν εγώ σε καλή πνευματική κατάσταση, θα παρακαλούσα τον Θεό και θα τον έκανε καλά», γιατί ο Χριστός είπε: «Θα σας δώσω δύναμη να κάνετε μεγαλύτερα θαύματα από μένα», οπότε έρχεται ο πόνος, η αγάπη για τον άλλον. Ενώ, αν πω: «Ε, τι να ...

Αναφέρεται στο γεροντικό η περίπτωση κάποιου ανθρώπου που «πήγε στον αββά Ποιμένα και του είπε: -Αββά, έχω πολλούς λογισμούς και κινδυνεύω από αυτούς. Τότε ο γέροντας τον οδήγησε στη φύση και του λέγει: – Άπλωσε το χέρι σου και πιάσε τους ανέμους Και αυτός του είπε: – Δεν μπορώ να κάνω κάτι τέτοιο. Και του απαντά ο αββάς Ποιμένας: – Εάν δεν μπορείς να το κάνεις αυτό, ούτε τους λογισμούς μπορείς να τους εμποδίσεις να έρθουν. Είναι, όμως, στο χέρι σου να αντισταθείς». Φαίνεται πως αρκετοί άνθρωποι ταλαιπωρούνται από διάφορους λογισμούς, που έρχονται χωρίς να το θέλουν και βασανίζονται από αυτούς, νομίζοντας ότι έχουν ευθύνη. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πώς αντιμετώπισαν το θέμα οι άγιοι πατέρες, ώστε, με βάση αυτό τον τρόπο να πορευόμαστε χωρίς άγχος και ...

Άγιε Γέροντα, συ ήσθα άνθρωπος του λόγου του Θεού και διά αυτού εφώτισας την οικουμένην. Συ, ο Πατήρ ημών, διάνοιξον την διάνοιαν και ημών των ταπεινών σου τέκνων, όπως εντρυφήσωμεν εις τον λόγον τούτον και ενστερνισθώμεν αυτόν. Συ παράσχου ημίν την χάριν, ίνα γίνωμεν μέτοχοι του φωτός του χαρίσματός σου. Συ νουθέτησον ημάς, ίνα μη εξέλθη εκ του στόματος και της καρδίας ημών λόγος σαπρός. Συ ενίσχυσον ημάς εις το πορίζεσθαι την ωφέλειαν των διδαχών σου πάσας τας ημέρας της ζωής ημών και πρέσβευε υπέρ ημών, όπως φυλάττοντες την παρακαταθήκην του θεοσόϕου λόγου σου, μη χωρισθώμεν από σου εις τους αιώνας.

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος. (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=316264 Αυτά τα λέγω και τα φωνάζω όχι γιατί φοβάμαι γι’ αυτούς που κακολογούνται, αλλά γι’ αυτούς που κακολογούν. Γιατί αυτός που κακολογείται, δεν απειλήθηκε καθόλου, ούτε ζημιώθηκε, αλλ’ εάν είναι ψέματα αυτά που λέγονται γι’ αυτόν, έχει και μισθό, εάν όμως είναι αλήθεια, ούτε έτσι δεν έχει απειληθεί καθόλου από τη δική σου κατηγορία. Ούτε βέβαια αυτός που τον δικάζει τότε θα βγάλει την απόφασή του από τη δική σου κακολογία. Εάν όμως πρέπει να πω και κάτι παράξενο, θα κερδίσει πάρα πολλά, εάν υποφέρει με γενναιότητα τη βλασφημία, όπως ακριβώς και ο τελώνης. Εκείνος όμως που κακολογεί και αν ακόμη πει την αλήθεια κακολογώντας τον πλησίον του, έχει κάμει μεγάλη αδικία. Και ότι βέβαια ο συκοφάντης θα ...

Οἱ ἅγιοί μας Πατέρες πανσόφως ὥρισαν τὴν νυχθήμερον ἀκολουθίαν καὶ ἔγραψαν λεπτομερέστατα τυπικὰ γι᾽ αὐτήν. Σὲ μίαν ἐκ τῶν παραμέτρων αὐτῆς ὥρισαν νὰ ἀναγινώσκεται στὴν Θεία Λειτουργία, ὅταν τυγχάνει ἡ μνήμη τῶν ἱεραρχῶν, ἡ εὐαγγελικὴ περικοπὴ ἐκ τοῦ κατὰ Ἰωάννην, κεφ. 10, στίχοι 9-16, ὡς ἀκολούθως: «Εἶπεν ὁ Κύριος· ἐγώ εἰμι ἡ θύρα· δι’ ἐμοῦ ἐάν τις εἰσέλθῃ, σωθήσεται, καὶ εἰσελεύσεται καὶ ἐξελεύσεται, καὶ νομὴν εὑρήσει. ὁ κλέπτης οὐκ ἔρχεται εἰ μὴ ἵνα κλέψῃ καὶ θύσῃ καὶ ἀπολέσῃ· ἐγὼ ἦλθον ἵνα ζωὴν ἔχωσι καὶ περισσὸν ἔχωσιν. ἐγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός. ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προβάτων· ὁ μισθωτὸς δὲ καὶ οὐκ ὢν ποιμήν, οὗ οὐκ εἰσὶ τὰ πρόβατα ἴδια, θεωρεῖ τὸν λύκον ἐρχόμενον ...

Ο Χριστός είναι το θαύμα που μας καταπλήσσει. Είναι το σημείο του Θεού για όλες τις γενεές έως συντελείας του αιώνος, διότι στο Πρόσωπό Του βρήκε λύση κάθε αδιέξοδο. Κατά την επίγεια ζωή Του «ζούσε την τραγωδία όλης της ανθρωπότητας, αλλά τραγωδία δεν έμενε σε Αυτόν». Αντιθέτως, πριν την άκρα ταπείνωσή Του έδιδε στους δικούς Του την ειρήνη Του. Στο Πρόσωπο του Χριστού αποκαλύφθηκαν αφενός ο απρόσιτος και αιώνιος Θεός, αφετέρου ο αληθινός άνθρωπος, όπως τον είχε συλλάβει προ καταβολής κόσμου ο Θεός μέσα στους κόλπους της Αγίας Τριάδας κατά τη θαυμαστή και προαιώνια βουλή Του. Στο Πρόσωπό Του βρήκαν εκπλήρωση τα πάντα, διότι Αυτός είναι «η οδός και η αλήθεια και η ζωή». Κατ’ επέκτασιν, ως μιμήματα του Χριστού, όλοι οι ...

Οι διάφορες μορφές αυλού είναι τα όργανα που κατεξοχήν χρησιμοποίησε από τα αρχαία χρόνια ο άνθρωπος για να εκφράσει τα συναισθήματά του. Πάνω στο πρώτο καλάμι που έκοψε και στο πρώτο ξύλο που χάραξε, φύσηξε μέσα το πνεύμα του που μορφοποιήθηκε σε μουσικό ήχο. Η αυλοί ήταν τα πιο σημαντικά όργανα των αρχαίων Ελλήνων και συνδέθηκαν με τη λατρεία και το πνεύμα του Διονύσου που χαρακτηρίζονταν από πάθος, ορμητικότητα και υπερβολή στην έκφραση. Σχεδόν πάντα παίζονταν σε ζευγάρια (δίαυλος η δίδυμος ή δικάλαμος αυλός) ο καθένας με το δικό του επιστόμιο. Ο ίδιος αυλητής κρατούσε έναν αυλό σε κάθε χέρι και φυσούσε ταυτόχρονα και τους δύο μαζί. Ο ένας απλώς έπαιζε την αρμονία (έτσι ονόμαζαν οι αρχαίοι αυτό που λέμε ...

Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων – Σχολή Επιστημών Αγωγής, Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών και το Εργαστήριο Μελέτης Κοινωνικών Θεμάτων, Μέσων Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης του Π.Τ.Ν., σε συνεργασία με το Πρόγραμμα Νεοελληνικών Σπουδών του Τμήματος Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, Επικοινωνίας, Καλών Τεχνών, Γλωσσών και Λογοτεχνίας της Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών του Macquarie University (Department of Media, Communications, Creative Arts, Language and Literature, Faculty of Arts), στο Σίδνεϋ της Αυστραλίας, και με τη συμμετοχή του Κύκλου Ακαδημαϊκών της Βοστώνης (The Circle of Hellenic Academics in Boston) διοργανώνουν το 7ο Διεθνές Θερινό Πανεπιστήμιο με θέμα «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ: Γλώσσα & Ελευθερία της Έκφρασης». Θα διεξαχθεί στις 11-14 Ιουλίου 2021 στην Ύδρα. Θα μεταδίδεται και σε διαδικτυακή πλατφόρμα. Οι ενδιαφερόμενες/οι να παρακολουθήσουν ζωντανά τις εργασίες, μπορούν να χρησιμοποιήσουν ...

Ο αείμνηστος Ζαχαρίας Πασχαλίδης κατάγονταν από τη ψαλτομάνα Νικήσιανη Καβάλας. Πρωτοψάλτης για πολλά χρόνια στον Αγ. Μηνά Θεσσαλονίκης, αργότερα στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά και στον Αγ. Αθανάσιο από όπου και αποσύρθηκε.  Δίδαξε αφιλοκερδώς την βυζαντινή μουσική σε φοιτητές και σε όσους είχαν τον ζήλο να μάθουν, αλλά δεν είχαν τους πόρους.  Επίσης είναι αυτός που δίδαξε την βυζαντινή μουσική σε μοναστικές αδελφότητες της Θεσσαλονίκης και βοήθησε να καλλιεργηθούν οι χοροί των γυναικείων μοναστηριών. Διηύθυνε αρκετές φορές τον πολυμελή Χορό του Συλλόγου Ιεροψαλτών Θεσσαλονίκης και άλλες Χορωδίες της Βορείου Ελλάδος. Υπήρξε ακόμα συγγραφέας θεωρητικών μουσικών βιβλίων (που συνοδεύονται από κασέτες): «Σύντομη Θεωρία και πράξη», «Μουσικά Εγκόλπια», κ.λ.π. Εξέδωσε και αρκετές κασέτες με βυζ. ύμνους. Δημιούργησε Χορωδία και Ορχήστρα με ρεπερτόριο ...

Ο Δρ Χαράλαμπος Χοτζάκογλου αναπτύσσει το θέμα: «Μοναστηριακά Δίκτυα στο Βυζάντιο ως Φορείς Διακίνησης των Εκκλησιαστικών Τάσεων της Κωνσταντινούπολης». Η διάλεξη δόθηκε στο πλαίσιο του κύκλου διαδικτυακών διαλέξεων του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών Μεταβυζαντινών Μνημείων υπό τον γενικό τίτλο: «Δίκτυα και Επικοινωνία στο Βυζάντιο».

Ο Άγιος Μιχαήλ Πακνανάς (ή Μπακνανάς), γεννήθηκε στην Αθήνα από ενάρετους γονείς περί το 1750 μ.Χ. και έζησε στη συνοικία της Βλασσαρούς, η οποία βρισκόταν κάτω από την Ακρόπολη, στο σημερινό χώρο της Αρχαίας Αγοράς. Λόγω της πενίας των γονέων του, έμεινε αγράμματος και έγινε κηπουρός. Κάποια ημέρα ενώ επέστρεψε στην Αθήνα από κάποιο χωριό όπου είχε πάει για δουλειά, συνελήφθη από τους Τούρκους φύλακες και συκοφαντήθηκε ότι μετέφερε κρυφά μπαρούτι για τους επαναστάτες Έλληνες. Οδηγήθηκε στον κριτή όπου διαμαρτυρήθηκε για την αδικία εις βάρος του, αλλά καταδικάστηκε εις θάνατον εκτός και εάν δεχόταν να αρνηθεί την πίστη του και να ασπασθεί το Μωαμεθανισμό, οπότε και θα έσωζε την ζωή του. Όμως ο ευσεβής και έντιμος εκείνος Αθηναίος, απαντούσε σε ύφος αγέρωχο στις ...

«Είναι συμφερότερο με την τιμωρία του ενός να σωφρονίζονται οι πολλοί» (άγιος Ιωάννης της Κλίμακος) Η τιμωρία στην διαδικασία της ανατροφής των παιδιών σήμερα θεωρείται μη επιθυμητή επιλογή. Οι άνθρωποι νιώθουμε την ανάγκη της επιείκειας. Δεν θέλουμε να βλέπουμε τους άλλους στενοχωρημένους και αυτό το μεταφέρουμε στην σχέση με τα παιδιά μας. Ποιος αντέχει να αισθάνεται στην καρδιά του ότι το σπλάχνο του είναι θυμωμένο μαζί του, ότι έχει λυπηθεί επειδή ο γονιός δεν έδειξε μεγαλοψυχία σε κάποιο σφάλμα του, για το οποίο πιθανόν να υπάρχουν και δικαιολογίες. «Είσαι κακός», λέει το παιδί στον γονιό. Και εκείνος υποκύπτει στον συναισθηματικό εκβιασμό και στην χειραγώγηση που το παιδί, συνειδητά ή ασυνείδητα πράττει, ακριβώς γιατί φοβάται να αναλάβει την ευθύνη να γίνει και δυσάρεστος. Οι ...

Η πλέον συχνή προτροπή της Εκκλησίας προς τους εκκλησιαζομένους πιστούς, καθημερινά είναι: «ἑαυτούς καί ἀλλήλους καί πᾶσαν τήν ζωήν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα«. Οι πιστοί ακούνε από τον Λειτουργό τόσο συχνά (έως δέκα φορές στον Όρθρο και στη θεία Λειτουργία) τα λόγια αυτά, και κάποιοι διερωτώνται: γιατί όλες αυτές οι επαναλήψεις; Οι επαναλήψεις φανερώνουν πόσο σημαντικό, για κάθε πιστό, είναι το να εμπιστευτεί ολόκληρη τη ζωή του στον Κύριο και Θεό μας Ιησού Χριστό. Η επιθυμία μας αυτή να εμπιστευτούμε ολόκληρη τη ζωή μας στον Χριστό, εκφράζεται και με την Ευχή της θείας Λειτουργίας, προ της Κυριακής Προσευχής: «Σοί παρακατατιθέμεθα τήν ζωήν ἡμῶν ἅπασαν καί τήν ἐλπίδα, Δέσποτα φιλάνθρωπε…». Φιλάνθρωπε Κύριε στα χέρια Σου παραδίδουμε ολόκληρη τη ζωή μας και ...

Το πρόβλημά του ωραίου και της ομορφιάς απασχόλησε και απασχολεί ψυχολόγους, παιδαγωγούς, κοινωνιολόγους και κάθε άνθρωπο που μπορεί να αντιληφθεί πόσο ουσιαστικό φαινόμενο αποτελεί η δίψα για ομορφιά, η οποία και γεννά την τέχνη, δηλαδή τη ζωγραφική τη γλυπτική την αρχιτεκτονική, την ποίηση, τη λογοτεχνία και τη μουσική. Υπάρχουν βέβαια δύο στάσεις απέναντι στην ομορφιά: Η πρώτη περιλαμβάνει αυτούς που αισθάνονται, δηλαδή βλέπουν, ακούν, αγγίζουν, αλλά δεν μπορούν ούτε ψάχνουν πέραν της απλής αίσθησης. Η δεύτερη στάση περιλαμβάνει αυτούς που, όχι μόνον αισθάνονται αλλά επίσης ψάχνουν και το γιατί, αναζητούν τις κοινωνικές και ψυχολογικές σημασίες των αισθητών. Οι άνθρωποι που υιοθετούν την πρώτη στάση δεν μπορούν συνήθως να ξεχωρίσουν το γεωμετρικό κάλλος ενός αμφορέα από την ιδιότητα του να μεταφέρει νερό, δεν μπορούν ...

«Ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός πριν τον απαγχονισμό του». Έργο του λαϊκού ζωγράφου Μιχαήλ Κάσιαλου. Ο Νεομάρτυρας, Ιερομάρτυρας, Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κυπριανός αποτελεί το νέο μέγα κλέος της Κύπρου! Κάθε Μάρτυρας αποτελεί κλέος, δόξα και χαρά της τοπικής αλλά και της οικουμενικής Εκκλησίας! Πολύ περισσότερο ο Πρωτομάρτυρας του κυπριακού ολοκαυτώματος της 9ης Ιουλίου του 1821! Οι Ρωμιοί… γκιαούρηδες, πιστοί Χριστιανοί Έλληνες έχαιραν χαράν μεγάλη και όχι εκ του κόσμου τούτου, όταν ένας εξ αυτών άντεχε τα ποικίλα μαρτύρια των Τούρκων για την πίστη τους, και στο τέλος πιο γενναίος από τους γενναίους και πιο ήρωας από τους ήρωες βάδιζε με κατάνυξη, εκστατικός και έμπλεος χαράς στην οδό και τον τόπο του μαρτύριο! Ήταν ο τρόπος της στενής αλλά και συνάμα της ευρύχωρης πύλης του ουρανού και ...

Άγιος Διάδοχος Eπίσκοπος Φωτικής Ηπείρου, 5ος αι. (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Κανένας δε μπορεί να αγαπά να πιστεύει γνήσια, αν δεν έχει τον εαυτό του κατήγορο του εαυτού του. *** Όποιος αγαπά τον Θεό, πιστεύει και γνήσια, και τα έργα της πίστης τα κάνει σωστά· αλλά αυτός που πιστεύει μονάχα, και δεν έχει αγάπη, δεν έχει ούτε αυτή την πίστη που νομίζει πως έχει, γιατί πιστεύει με κάποια αλαφράδα του νου, αφού δε νοιώθει τη δόξα της αγάπης. Λοιπόν, πίστη που γίνεται με την αγάπη, είναι το μεγάλο κεφάλαιο των αρετών. *** Όποιος απόχτησε τη γνώση την αγία κι απογεύτηκε τη γλυκύτητα του Θεού έχει χρέος μήτε να δικάζει ποτέ, μήτε να σηκώνει δίκη ολότελα κατά πάνω σε κανέναν, ακόμα κι αν του πάρει και τα ρούχα ...

Το Σάβ­βα­το 10 Ι­ου­λί­ου, η Ι­ε­ρά Μη­τρό­πο­λη Σι­σα­νί­ου και Σι­α­τί­στης θα τι­μή­σει τη συμ­πλή­ρω­ση 150 χρό­νων λει­τουρ­γί­ας του ι­στο­ρι­κού Γυ­μνα­σί­ου Τσο­τυ­λί­ου με Αρ­χι­ε­ρα­τι­κή Θεί­α Λει­τουρ­γί­α, η ο­ποί­α θα τε­λε­σθεί στον Ι­ε­ρό N­α­ό της Κω­μο­πό­λε­ως. Θα προ­ε­ξάρ­χει ο Σεβασμιωτάτου Μη­τρο­πο­λί­της Σι­σα­νί­ου και Σι­α­τί­στης κ. Α­θα­νά­σιος. Το α­πό­γευ­μα στις 19:00 θα πραγ­μα­το­ποι­η­θεί δι­α­δι­κτυα­κή Η­με­ρί­δα αφι­ε­ρω­μέ­νη στον Ά­γιο Κο­σμά τον Αι­τω­λό, με ο­μι­λη­τές τον Ομότιμο Κα­θη­γη­τή κ. Μι­χα­ήλ Τρί­το, πρώ­ην Κο­σμή­το­ρα της Θε­ο­λο­γι­κής Σχο­λής ΑΠΘ, και τον κ. Η­λί­α Μo­γλε­νι­δη, ι­στο­ρι­κό ε­ρευ­νη­τή και υ­πο­ψή­φιο Δρα της Θe­ο­λο­γι­κης Σχο­λής ΑΠΘ. Μπορείτε να παρακολουθήσετε την εκδήλωση από τον σύνδεσμο  https://www.youtube.com/channel/UC8QrzI18ysWq9PJpCWNFn8Q.

Ο Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ αναπτύσσει το θέμα «Η Επανάσταση στη Μακεδονία» στο πλαίσιο  διαλέξεων από διακεκριμένους ιστορικούς, που οργάνωσε το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού για να συμβάλλει στον εορτασμό των διακοσίων χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.