Πεμπτουσία· Ορθοδοξία-Πολιτισμός-Επιστήμες

Η Κοίμησις της Θεοτόκου. (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Αγίου Νικολάου Καβάσιλα: Λόγος Εις την Πάνδοξον Κοίμησιν της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών και Παναχράντου Θεοτόκου Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=318868 3. Από τόσο λοιπόν παλαιά εγκωμιαζόταν. Αλλ’ επί πλέον το ότι η Παρθένος είναι ο καρπός των δημιουργημάτων και ότι αυτή ακριβώς είναι η αναφορά και σχέση της μακαρίας προς το υλικό σύμπαν, γίνεται φανερό από τα παραπάνω. Εφόσον δηλαδή σε όλη τη φύση καρπός είναι ό,τι την επαναφέρει από την εξαφάνιση προς την οποία βαδίζει και την καθιστά και πάλι νέα με τη νέα ζωή της καρποφορίας, ποιος (στην περίπτωση της ανθρωπίνης φύσεως) ανέπλασε και αναγέννησε τους ανθρώπους; Από πού προήλθε η «καινή κτίση»; Ποιος άλλαξε ριζικά όλο το σύμπαν; Γιατί βέβαια είναι γεγονός ότι ο ουρανός δέχθηκε νέους αναγεννημένους πολίτες. Κι ...

Χορός Αγιορειτών πατέρων ψάλει το περίφημο Θεοτοκίο «Παναγία Δέσποινα» σε μέλος Πέτρου Φιλανθίδη και ήχο πλ. β΄. Πρόκειται για ζωντανή ηχογράφηση η οποία αποτυπώνει την ζώσα λειτουργική πράξη και την εκ βαθέων απόδοση του ύμνου. Your browser does not support the audio element.

Ο Δημήτρης Μαντζούρης, υπεύθυνος του αρχείου παραδοσιακής μουσικής και εκδόσεων του ΚΕΠΕΜ, μιλάει στην Πειραϊκή Εκκλησία, φιλοξενούμενος της Σοφίας Χατζή στην εκπομπή “Καινά και Παλαιά”. Μιλά για τον Σίμωνα Καρά, το ΚΕΠΕΜ, το Ωδείο ΣΙΜΩΝ ΚΑΡΑΣ, καθώς και το εργαστήρι εκμάθησης και σπουδής του παραδοσιακού τραγουδιού, το οποίο διδάσκεται στο Ωδείο. Στο εργαστήριο αυτό προσεγγίζεται το τραγούδι με συστηματικότητα ανά περιοχή και ανιχνεύεται ο διαφορετικός τρόπος λειτουργίας του σε κάθε τόπο αλλά και ο «άλλος τρόπος» του παραδοσιακού ανθρώπου να τραγουδά. Στο πλαίσιο του εργαστηρίου, και κυρίως στο επίπεδο Β, θα γίνει χρήση ανέκδοτων ηχογραφήσεων από το αρχείο του Σίμωνα Καρά, που μαζί με άλλες πηγές θα λειτουργήσουν ως πυξίδα στη σπουδή αυτή. Με τον τρόπο αυτό το ΚΕΠΕΜ ανοίγει για ...

Όσιος Εφραίμ Κατουνακιώτης (1912-1988). (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Ιερομόναχος: Εγώ, Γέροντα, ήμουνα είκοσι χρόνια απλός μοναχός. Και είναι αλήθεια, όταν έγινα παπάς, μετά δυσκολεύτηκα, δεν μπορούσα να συνηθίσω ότι ήμουνα ιερεύς. Και από την άλλη μέρα που έγινα παπάς με πολέμησε ο διάβολος με λογισμούς, με αγωνία, με φόβο, με αυτά, με πάλεψε πολύ με αυτά. Γέροντας : Ε, τη δουλειά του κάνει αυτός. Τη δουλειά του, αλλά κι εμείς θα κάνουμε τη δουλειά μας. Εκεί εις την Παναγία, να παρακαλάς την Παναγία, παιδί μου, διότι όλοι οι Άγιοι παρακάλεσαν την Παναγία. Δεν δίνεται ένα χάρισμα από τον Θεό εις τον άνθρωπο, ει μη διά μέσου της Παναγίας. Η Παναγία μοιράζει τα χαρίσματα στον κόσμο, η Παναγία τα μοιράζει. Ιερομόναχος: Κι έτσι εθαύμασα. Λέω, πως ...

Οι αρχιερείς και ο κλήρος γενικότερα μετείχαν, όπως έδειξε η μέχρι τώρα έρευνα, στον προεπαναστατικό αγώνα. Στη συνέχεια, ήταν αναμενόμενο να αναλάβουν σημαντικές θέσεις και να ηγηθούν και στον στρατιωτικό, αλλά και στον πολιτικό τομέα. Εξάλλου, η σύνθεση της Πελοποννησιακής Γερουσίας αποδεικνύει ότι η παρουσία στον ίδιο χώρο και για τον ίδιο σκοπό ήταν εύλογη από τη στιγμή που υπήρχε συνεργασία και πριν την κήρυξη του αγώνα.  Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους πριν από την έναρξη της Επανάστασης, οι επαναστατικές ζυμώσεις και επαφές στον ελληνικό χώρο είχαν προχωρήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, οι πρόκριτοι σε συνεργασία με μέλη του ανώτερου κλήρου ανέλαβαν την πρωτοβουλία να έρθουν σε επαφή με την Ανώτατη Αρχή της Φιλικής Εταιρείας, ώστε ...

Χάρη στον W. Bousset, το 1923, αποδείχθηκαν για πρώτη φορά οι δεσμοί της μεταφυσικής του Ευαγρίου με τη σκέψη του Ωριγένη. Η  Evelyn White παρατηρεί εύστοχα ότι ο Ευάγριος θα είχε πεθάνει την παραμονή της μεταστροφής τού Θεοφίλου. Έτσι γράφει δικαιολογημένα: «ο Ευάγριος, ευτυχής λόγω του κατάλληλου χρόνου του θανάτου του, πέθανε ακριβώς πριν κορυφωθεί η ωριγένεια κρίση, όμως δεν υπάρχει αμφιβολία πως ήταν το διανοητικό κέντρο της Ωριγένειας παράταξης». Παραδέχεται λοιπόν, στηριζόμενη στον Παλλάδιο, ότι στο περιβάλλον των ωριγενιστών μοναχών αναγιγνώσκονταν και μελετούνταν τα έργα του Ωριγένη, προσθέτοντας: «όμως δεν υπάρχει έρεισμα, πέρα από εχθρικές διαβεβαιώσεις, να δείξει ότι κάποια ανορθόδοξη διδασκαλία αυτού του δασκάλου υποστηρίχθηκε ή διδάχθηκε από οποιοδήποτε μέλος της ομάδας». Και πιο κάτω συνεχίζει στο ίδιο ...

Πολύτιμες πνευματικές διδαχές Πατέρων της ερήμου καταγεγραμμένες από τον Αββά Κασσιανό. Με τον Πρωτοπρεσβύτερο Ματθαίο Χάλαρη.

Στην σύντομη αναφορά θα δείξω ότι η Ρωσία, ύστερα από τις ιστορικές διαμάχες μεταξύ των Σλαβλόφιλων και των Δυτικόφιλων του 19ου αι. και παρά τις ευρασιατικές θεωρήσεις του 20ου αι., δείχνει σήμερα την παρουσία της στον δυτικό κόσμο ως μία δύναμη στρατιωτική-πολιτική, αλλά και πολιτιστική. Αυτό επιχειρεί να επιτύχει σήμερα η Ρωσία με ορισμένους τρόπους, όπως με την οικονομική πρόοδο, την στρατιωτική παρουσία πλησίον των παλαιοτέρων σοβιετικών δημοκρατιών, την σύγχρονη τεχνολογία, το μεταναστευτικό ρεύμα που λειτουργεί και ως πολιτιστικός παράγων, αλλά και την ανασυγκροτούμενη Ρωσική Εκκλησία. Εξεταζόμενης της παρουσίας της Ρωσίας στην Ευρώπη κατά τον 19ο αι., ετίθετο ένα καίριο ερώτημα: Είναι η Ρωσία χώρα της Ευρώπης η γέφυρα ανάμεσα στην Ευρώπη και στην Ασία; Όσον αφορά τις διαμάχες Σλαβόφιλων και Δυτικόφιλων, ...

Η πιο βασική κατάκτηση της ψυχολογίας υπήρξε ασφαλώς η «ανακάλυψη» του ασυνειδήτου. Η επισήμανση της άγνωστης αυτής περιοχής της ανθρώπινης προσωπικότητος άνοιξε οπωσδήποτε τη θύρα διά της οποίας μπορεί κανείς να ρίξει το βλέμμα του στο σκοτεινό βάθος της ψυχής. Ή τουλάχιστον, ύστερα από την ανακάλυψη αυτή, είναι σε θέση κανείς να αντιληφθεί τη σημασία του ασυνειδήτου αυτού βάθους για την όλη ψυχική και πνευματική πορεία του ατόμου. Εξάλλου είναι γεγονός που δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει, ότι οι ερευνητικές προσπάθειες της ψυχολογίας μέσα στο σκοτεινό και σχεδόν ανερεύνητο ασυνείδητο βάθος της ανθρώπινης προσωπικότητας έχουν μέχρι τώρα μια κάποια αξιόλογη επιτυχία. Η μεθοδολογία της προσπελάσεως στον χώρο του ασυνειδήτου μας έχει αποκαλύψει μέχρι σήμερα ορισμένα μυστικά μονοπάτια που στο σύνολό τους διαγράφουν ...

Όπως έχει προαναφερθεί στο προοίμιο της παρούσας εργασίας, ο Ιερός Χρυσόστομος διακρίνονταν για την ευρεία παιδεία που είχε καταφέρει να λάβει ως και την βαθύτητα της πίστης του. Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ιερού συγγραφέως ανέδειξαν το συγγραφικό του χάρισμα. Έτσι ως άριστος χειριστής των λεκτικών εκφραστικών μέσων απέδιδε στα έργα του ένα γλαφυρό και γνήσιο ύφος. Στην πορεία της ζωής Του αναδείχθηκε ως κορυφαίος κήρυξ του θείου Λόγου και αυτό συντελέστηκε χάρις στην ρητορική παιδεία που έλαβε κοντά σε μεγάλους διδασκάλους. Το κήρυγμα και η ρητορεία ήταν από τα πλέον αγαπητά καθήκοντα του Πατρός, γι’ αυτό άλλωστε του αποδόθηκε το μοναδικό προσωνύμιο Χρυσόστομος. Ο Χρυσόστομος κατανοούσε το ποιμαντικό έργο ως διακονία διδασκαλίας του λαού περί του χριστιανικού ήθους. Για εκείνον, ...

Παναγία εκ Θεσσαλονίκης, Η Ελπίς των Απελπισμένων. (Μουσείο του Freising, Μόναχο). (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Όλα τα κτίσματα έχουν προσφέρει, το κάθε ένα με τη σειρά του, τον τρόπο της εξυπηρετήσεως τους στο θέμα της σαρκώσεως του Θεού Λόγου. Εκείνο δε που προσφέραμε εμείς, η ανθρώπινη φύση, ως αντιπροσφορά για το μέγιστο δώρο της θείας κενώσεως του Ιησού μας, το κατ’ εξοχήν τελειότατον των δώρων, είναι η Παναγία μητέρα Του και μητέρα όλων μας. Έτσι εδώ έγινε κάτι το απερίγραπτο. Πώς ευρέθη η ικανότητα σε αυτήν την Κόρη, ούτως ώστε να μπορέσει να εξυπηρέτηση έναν τέτοιο σκοπό, όπου όλα τα υπόλοιπα κτίσματα δεν ήσαν πλέον ικανά να προσφέρουν αυτό που έλειπε; Εάν ο άνθρωπος δεν είχε την δυνατότητα να προσφέρη την Παναγία ως δώρο, τότε θα ...

Η Μεταμόρφωσις του Σωτήρος. Εικόνα Θεοφάνη του Έλληνα, 14ος αι. λεπτομέρεια. (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, Ομιλία στην σεπτή Μεταμόρφωση του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος μας Ιησού Χριστού, Στην οποία αποδεικνύεται ότι το κατ’ αυτήν φως είναι άκτιστο (ομιλία 34η) (Η περικοπή τού ευαγγελίου του όρθρου είναι Λουκά 9:28-36. Βλέπε και Ματθαίος 17:1-9 και Μάρκος 9:2-8). 3. Σήμερα γιορτάζουμε τη σεπτή Μεταμόρφωση του Χριστού και ο λόγος μας είναι για το φως της, εναντίον του οποίου πολύς αγώνας διεξάγεται ακόμη τώρα, από τους εχθρούς του φωτός. Ας προβάλουμε λοιπόν από λίγο παραπάνω το αναγινωσκόμενο σήμερα ευαγγελικό κείμενο γι’ ανάπτυξη του μυστηρίου και απόδειξη της αληθείας. «Έπειτα από έξι ημέρες παραλαμβάνει ο Ιησούς τον Πέτρο και Ιάκωβο και Ιωάννη και ...

Ο ελληνικός λαός παρά τις πολλές του αδυναμίες  ευλαβείται ι­διαί­τε­ρα την Πα­ναγία. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται τόσο από το πλήθος  Ιε­ρών Προσκυνημάτων, Ιερών Ναών και Μοναστηριών που έ­χουν κτι­σθεί προς τιμήν της και κοσμούν τη νησιωτική και ηπειρωτική Ελ­λάδα, ό­σο και από τις σωζόμενες θαυμάσιες εικόνες της που έχουν α­γιο­γραφήσει διά­φοροι αγιογράφοι και γίνονται πόλος έλξης χι­λιά­δων χρι­στιανών. Για τους περισσότερους ανθρώπους, ο Αύγουστος θεωρείται μήνας ξε­­κούρασης, διακοπών και θερι­νής ρα­στώ­νης. Όμως, για τους  χριστια­νούς εί­ναι και μήνας νηστείας, Παρακλήσεων στην Υπεραγία Θεοτόκο, μήνας των μεγάλων εορτών της Με­τα­μορφώσεως του Σωτήρος, της Κοιμήσεως της Παναγίας και του Τιμίου Προ­δρόμου. Κι όταν η ανάπαυση του σώ­μα­τος συν­δυά­ζεται με πνευματική αναζήτηση και ανάλογη θεώ­ρηση του κάλλους της κτί­σεως, α­πο­τε­λεί πραγματική ευλογία για τον ...

Οι στιγμές που περνάει η ανθρωπότητα τούτες τις δύσκολες ημέρες λόγω της πανδημίας του covid – 19, που έχει ξεσπάσει παγκοσμίως, έχουν επιφέρει τεράστια προβλήματα, αλλά και εκατομμύρια θανάτους. Χάσαμε από κοντά μας ανθρώπους που αγαπήσαμε, πορευθήκαμε, συνεργαστήκαμε, πονέσαμε και χαρήκαμε μαζί τους σε πολλές πτυχές της ζωής μας. Ο θάνατος, όμως, δεν άργησε να χτυπήσει και πάλι την πόρτα του Δευτερόθρονου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής. Έκανε αισθητή την παρουσία του παίρνοντας μαζί του αξιόλογα στελέχη του Πατριαρχείου και αφήνοντας φτωχότερη την Ιεραποστολική οικογένειά του. Έτσι, λοιπόν, με τις ευχές του Μακαριωτάτου Πάπα και Πατριάρχου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, κ. κ. Θεοδώρου Β’, και την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κατάνγκας, κ. Μελετίου, θα προσπαθήσουμε να κάνουμε ένα πνευματικό μνημόσυνο για ...

Από καιρό γίνεται συστηματική προσπάθεια από ορισμένες γνωστές ομάδες να διασαλευθεί η μακραίωνη και ενιαία πνευματική και πολιτισμική ιστορία του Γένους των Ελλήνων. Με συντονισμό, εμπάθεια και ατεκμηρίωτες θέσεις γίνεται σφοδρός αγώνας κατά της δύο χιλιάδες χρόνια δυνατής παρουσίας του χριστιανισμού στον ελληνικό κόσμο. Θέλουν επίμονα να μας πουν και να μας πείσουν ότι ο χριστιανισμός είναι ξένος προς την παράδοσή μας και προσπαθούν να επαναφέρουν το μυθικό δωδεκάθεο. Τις ιδέες αυτές παρουσιάζουν διανοητές, αρθρογράφοι και ομιλητές με φαιδρά επιχειρήματα. Ας σημειωθεί παρενθετικά πως το δωδεκάθεο το αμφισβητούσαν ακόμη και οι μεγάλοι, αρχαίοι έλληνες φιλόσοφοι, λέγοντας πως δεν είναι δυνατόν το θείο να είναι εμπαθές. Οι μοντέρνοι αυτοί άθεοι βρήκαν καταφύγιο σε θεούς με μίση, κακίες, ζηλοφθονίες, φονικά και άγια πάθη. Ξαφνικά ...

Η λήψη άμεσων μέτρων από τις κυβερνήσεις των κρατών όλου του κόσμου, αλλά και η εγρήγορση και η συνεισφορά στην κοινή προσπάθεια των απλών ανθρώπων, είναι επιβεβλημένες, αν η ανθρωπότητα δεν θέλει να βρεθεί αντιμέτωπη με πρωτοφανείς καταστροφές. Η κλιματική αλλαγή άρχισε, αλλά ακόμα υπάρχει τρόπος «να μπει φρένο». Το όποιο σημερινό κόστος διαφύλαξης του περιβάλλοντος και του κλίματος θα είναι σίγουρα μικρότερο από τις ζημιές που θα προκληθούν από την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η παρούσα συνέντευξη του ακαδημαϊκού Χρήστου Ζερεφού δημοσιεύτηκε στο τεύχος Νο 23 του περιοδικού ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ (Απρ.-Ιουλ. 2007) Π:Λοιπόν, ξεκινάμε από την πιο προφανή ερώτηση που μπορεί κανείς να σας κάνει, η οποία είναι: τι γίνεται με το κλίμα αυτόν τον καιρό; Και ο τελευταίος κάτοικος στον πλανήτη έχει πειστεί ...

Εισαγωγή Ήδη κατά τον δ΄ αιώνα η Εκκλησία βίωσε μια μεγαλοπρεπή ακμή μέσα στην παρακμή του γίγνεσθαι. Μέσα σ’ αυτό το τεταμένο κλίμα αμφισβήτησης και διάψευσης γεννήθηκε ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Από νεαρά ηλικία είχε δείξει μια φυσική τάση προς το ιερατικό σχήμα και τον ασκητικό βίο, εκδηλώνοντας έτσι μια βαθύτερη ανάγκη μιας αδιάκοπης επικοινωνίας ανάμεσα σε εκείνον και τον επουράνιο Πατέρα. Τον Χρυσόστομο τον διακατείχε μια ακόρεστη δίψα για την μελέτη και την γενικότερη εντρύφηση στα γράμματα, ο οποίος προσέλαβε στο είναι του την ελληνική κλασσική παιδεία και της προσέδωσε ένα βαθυστόχαστο χριστιανικό περιεχόμενο. Κλήθηκε να διάγει τον βίο του σε μια εποχή σκότους, ίντριγκας και εντέλει απομάκρυνσης από τον ζωοδότη Θεό. Υπήρξε σε όλη του την ζωή ένας άοκνος ...

Στην τρίτη Ευχή του Όρθρου ο Ιερέας ικετεύει τον Θεόν: «δίδαξον ἡμᾶς, ὁ Θεός, τήν δικαιοσύνην σου, τάς ἐντολάς σου καί τά δικαιώματά σου…». Παρόμοια αιτήματα απευθύνουμε προς τον Θεό συχνά στην κοινή μας λατρεία. Και τούτο, σύμφωνα με την εντολήν του Κυρίου: «Ζητεῖτε πρῶτον τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καί τήν δικαιοσύνην Αὐτοῦ, καί ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν» (Ματθ. 6,33). Ο Κύριος δίνει μεγάλη σημασία στην απόκτηση της δικαιοσύνης, όπως φαίνεται και από το ότι στους Μακαρισμούς Του περιλαμβάνει και : «Μακάριοι οἱ πεινῶντες και διψῶντες τήν δικαιούνην…» (Ματθ. 5,6). Δηλαδή είναι μακάριοι όχι εκείνοι που επιζητούν απλά την δικαιοσύνη, αλλά εκείνοι που τη λαχταρούν σαν τους πεινασμένους και διψασμένους, που ψάχνουν να βρουν τροφή και νερό για να χορτάσουν ...

 Όταν ο Γρηγόριος ο Ε΄ βρισκόταν στο Όρος, τον επισκέφτηκε ο Φιλικός Ιωάννης Φαρμάκης. Ο Γρηγόριος ενθουσιάστηκε με τη δράση της Εταιρείας, αλλά αρνήθηκε να γίνει μέλος, γιατί όντας κληρικός δεν μπορούσε να δώσει τον όρκο της οργάνωσης. Ο Ιωάννης Φαρμάκης αναφέρει χαρακτηριστικά για τον ενθουσιασμό του σεβάσμιου γέροντα σχετικά με τη λειτουργία της οργάνωσης “εμένα μ’ έχετε που μ’ έχετε, όρκος απαραίτητος δεν είναι. Εάν ποτέ εις τα βιβλία της Εταιρείας βρεθεί το όνομά μου, θέλει διακινδυνεύση το Έθνος ολόκληρον και να προσέξουν οι Εταίροι μήπως βλάψουν το Έθνος αντί να το βοηθήσουν”. Μάλιστα, ο Πατριάρχης ευχήθηκε για την ευόδωση του στόχου που δεν ήταν άλλος από την ελευθερία. Τη συνάντηση του Ιωάννη Φαρμάκη με τον Πατριάρχη αναφέρει και ...

Ζωντανή μετάδοση της Ιεράς παράκλησης στην Υπεραγία Θεοτόκο, από τον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου Δήμου Αγίου Δημητρίου Αττικής.