Πεμπτουσία· Ορθοδοξία-Πολιτισμός-Επιστήμες

Τα εξαπτέρυγα συγκαταλέγονται στα ιερά αντικείμενα της Θείας Λατρείας. Η σύγχρονη μορφή τους είναι σαφώς νεώτερη και δεν απηχεί την αρχαϊκή χρήση και λειτουργικότητά τους. Η εξέλιξή τους με την πάροδο των αιώνων, η μεταβολή της χρήσης τους και η απόδοσή σε αυτά ιδιαίτερου συμβολισμού δείχνουν τη ζωτικότητα της Λατρείας, αλλά και τη δυνατότητά της να ελίσσεται και να προσλαμβάνει στους κόλπους της οτιδήποτε αξίζει. Πρόγονος των σύγχρονων εξαπτέρυγων είναι τα ριπίδια, τα οποία ήταν κατασκευασμένα από υμένες ή πτερά. Η χρήση τους ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τη Θεία Ευχαριστία, αφού είχαν ως σκοπό την εκδίωξη των ιπτάμενων εντόμων από τα Τίμια Δώρα, όταν τα τελευταία ήταν ακάλυπτα. Τα ριπίδια έφεραν διάκονοι και τα κινούσαν πάνω από τα ευχαριστιακά Δώρα με ...

Μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, ο νεωτερικός πολιτισμός άρχισε να αγγίζει τα όρια του. Νέα οξύτατα προβλήματα αναφάνηκαν όπως το οικολογικό, η εξάντληση των φυσικών πόρων, οι εθνικιστικές συγκρούσεις, η απειλή πυρηνικού ολέθρου, η μετανάστευση από το νότο προς τον βορρά, ο πολλαπλασιασμός συγκεκριμένων ψυχικών ασθενειών μέσω της μοναξιάς, της απουσίας νοήματος της ανθρώπινης ζωής κλπ. Νέα ιδεολογικά και φιλοσοφικά ρεύματα άρχισαν να αναδύονται και τα οποία σταδιακά σχημάτισαν τον μετά νεωτερικό (postmodern) τρόπος σκέψης που επιχειρεί να ξεπεράσει τα ποικίλα αδιέξοδα της νεωτερικής εποχής. Σύμφωνα με τον μετανεωτερικό τρόπος σκέψης, δεν υπάρχει μία και μοναδική πραγματικότητα. «Πραγματικότητα» είναι ένα ανθρώπινο ψυχοκοινωνικό κατασκεύασμα (constructionism) το οποίο μεταβάλλεται διαρκώς με το πέρασμα του χρόνου. Το νόημα της ζωής δεν σχετίζεται με ανώτερες ...

«Γνωρίζω την ελληνική μου ταυτότητα». Σειρά διαλέξεων του εικαστικού – συγγραφέα Βαγγέλη Παππά. «Βυζαντινός Ελληνισμός» Μέρος 5ο. Με την ευκαιρία της μεγάλης εορτής για τα 200 χρόνια από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, ξεκίνησε την Τρίτη 29 Σεπτεμβρίου, η σειρά διαλέξεων που πραγματοποιεί ο Εικαστικός και Συγγραφέας κ. Βαγγέλης Παππάς, με γενικό τίτλο «Γνωρίζω την Ελληνική μου ταυτότητα», στο πλαίσιο του προγράμματος «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…», και θα ολοκληρωθούν τον Δεκέμβριο του 2021, καλύπτοντας όλη την χρονική περίοδο της επετείου των 200 χρόνων.

Η κατάφαση της ανθρώπινης ατομικότητας προϋποθέτει την συνείδηση του δεσμού που συνδέει τον άνθρωπο με  μία ανώτερη θεϊκή αρχή. Και αφού το πρόσωπο  δεν θέλει να αναγνωρίσει τίποτε έξω από αυτήν, κονιορτοποιείται κατά κάποιο τρόπο και υποκύπτει στην ορμητικότητα των κατώτερων στοιχείων των οποίων αυτό έχει γίνει βορά. Ο άνθρωπος, λοιπόν, παύει να αισθάνεται ότι ζει, εφόσον δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη του μη-εγώ του και αρνείται αυτό που είναι αναγκαίο για να παραμείνει μία ατομικότητα, την πραγματικότητα όχι μόνον των άλλων προσώπων, αλλά και του θεϊκού όντος. Πράγματι, η αυτοκατάφαση που δεν γνωρίζει όρια και δεν αποδέχεται τίποτε πάνω από την ίδια και η οποία υπήρξε εμπόδιο στον ανθρωπισμό, οδηγεί τον άνθρωπο στην καταστροφή, διότι αυτός, αρνούμενος όλες τις αρχές, ...

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος. (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=309793 στ’. Είδες ευγνωμοσύνη υπηρέτη; Ζήτησε ν’ απαλλαχτή απ’ την αδυναμία και δεν συγκατένευσε ο Θεός· όχι μόνο δε λυπήθηκε ο Παύλος, αλλά και καυχιέται για την αδυναμία. Κι εμείς λοιπόν ας προετοιμάσωμε τις ψυχές μας κι είτε δώση ο Θεός, είτε δε δώση αυτά που ζητάμε, εμείς ας ευχαριστήσωμε το Θεό και για τα δυο. Και στις δυο περιπτώσεις δηλαδή φροντίζει για το συμφέρον μας. Εφ’ όσον είναι στο χέρι του να δώση, είναι φυσικά στο χέρι του και πότε να το δώση, τι ακριβώς να δώση και τι να μη δώση. Δεν ξέρεις εσύ τα συμφέροντά σου, όπως πολύ καλά τα ξέρει ο ίδιος. Πολλές φορές ζητάς πράγματα που ούτε σωστά ούτε ωφέλιμα είναι. Αυτός όμως ...

Μας αξίωσε ο Θεός φέτος να εορτάσουμε για μία άλλη φορά την κοίμηση της Θεοτόκου στο μετόχι της, το μετόχι της Παναγίας της Τρύγης της Ι.Μ.Σ.Π Αγίου Όρους, στη Λήμνο. Για μία άλλη φορά ζήσαμε αυτό το ζεστό κλίμα, με την ξεχωριστή ηρεμία του τόπου να προϋπαντούμε και να εισοδεύουμε στο προαύλιο του μετοχίου την κυρά της Λήμνου, την νύφη με την λευκή ενδυμασία της, η οποία όταν την δει κανείς αμέσως του έρχεται να ψάλει, «αγνή παρθένε δέσποινα», ή «χαίρε νύμφη ανύμφευτε». Την στιγμή που έρχεται η εικόνα της Παναγίας αμέσως η καρδιά μεταφέρεται νοερά, αλλά σταθερά και εμπιστευτικά στην μητέρα Παναγία χωρίς τον παραμικρό δισταγμό. Όλοι έχουμε ανάγκη από μία σταθερή μητέρα, αγνή μητέρα, υπεραγία και υπερ-υγιή Θεοτόκο μητέρα. Τι ...

Όσιος Εφραίμ Κατουνακιώτης (1912-1998). (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Πόσο, μα πόσο γλυκύς είναι ο Ιησούς! Όλος χαρά, όλος αγάπη, όλος ειρήνη, όλος γαλήνη, όλος αγαλλίαση, όλος σκιρτήματα. Μα πόσο γλυκύς είναι ο Ιησούς! Η χάρις διατηρείται με την ταπείνωση και την ευχαριστία εις τον Θεό. Η ταπείνωσις ότι «εγώ δεν είμαι άξιος κληθήναι υιός Σου, ποίησόν με ως ένα εκ των δούλων σου» (Λουκ. 15,19). Είναι όντως λυπηρό, ότι τον μέγα θησαυρόν που πήραμε στο άγιο βάπτισμα, δηλαδή την υιοθεσίαν, και κατέχουμε αυτόν, κατά τον Απόστολον (Β’ Κορ. 4,7), εν οστρακίνοις σκεύεσι, αγνοούμε. Και γι’ αυτό εύκολα ραθυμούμε, εύκολα αδιαφορούμε, εύκολα καταφρονούμε, και μ’ ένα λόγο εύκολα πίπτομεν. Μακάριος είναι εκείνος, ο οποίος έλαβε την χάρη και απέθανε με αυτήν. Μακαριότερος είναι εκείνος, ο οποίος έζησε και την ηύξησε, την ...

Τα τελευταία 200 χρόνια στην Ευρώπη διαμορφώθηκε και σταδιακά κυριάρχησε ο πολιτισμός που προέκυψε από την αναγέννηση και τον διαφωτισμό. Σε αυτόν επικράτησαν ορθολογισμός, η επιστήμη και η τεχνολογία, η κυριαρχία πάνω στον φυσικό κόσμο, η κατανάλωση και η ιδιωτική περιουσία, η σταδιακή συρρίκνωση των χριστιανικών αξιών στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Ο πολιτισμός αυτός ονομάστηκε «νεωτερικός» και η εποχή του «νεωτερικότητα» (modernity). Μεταξύ των πολλών ανατροπών που επέφερε η νεωτερικότητα ήταν και το γεγονός ότι για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία αναδύθηκε σταδιακά το άτομο πάνω από την οργανωμένη ομάδα, υπεράνω του συνόλου, είτε αυτό είναι η πατριά-σόι, είτε η τοπική κοινότητα, γειτονιά, ενορία, εθνότητα. Έτσι, το άτομο έγινε αυτόνομο. Με τον σταδιακό περιορισμό των κοινοτικών συλλογικών δεσμών συρρικνώθηκε το κοινό νόημα ...

«Πρωταθλητισμός» ονομάζεται η επιδίωξη του ρεκόρ. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ΕΠΙΔΟΣΗ. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες, και γενικά σε όλους τους Αθλητικούς Αγώνες, ποτέ δεν μετρούσαν τίς επιδόσεις: Σέ όλες τίς ανασκαφές που έχουν γίνει επί 200 χρόνια, έχουν, μέχρι σήμερα, ευρεθεί 20 δίσκοι. Ουδείς όμοιος στη διάμετρο, το βάρος και το κράμα τού μετάλλου (ο μικρότερος 2,5 κιλά και ο βαρύτερος 7 κιλά). Δεν είχαν τη δυνατότητα οι Έλληνες να κάνουν ένα ενιαίο καλούπι; Δεν είναι αυτό: Προσπαθούσαν να αποφύγουν την «επίδοση» η οποία αποτελεί την κακοήθη νόσο τού Αθλητισμού, η οποία επίδοση μετατρέπει τον Αθλητή σε ΑΘΛΙΟ, σε άνθρωπο «πλήρη άθλων» (όπως λέγει και το λεξικό της «Πρωίας»). Δεν ήταν ο σκοπός τού Αθλητισμού να βελτιώνεις την ταχύτητά σου, να πηδάς πιο ψηλά ...

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως εγκαταλείπουμε τον κόσμο που ξέραμε με ραγδαίους ρυθμούς. Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας μοιάζουν κυριολεκτικά χαμένοι μέσα σε έναν κόσμο ριζικά διαφορετικό από εκείνον στον οποίον μεγάλωσαν. Οι μεσήλικες προσπαθούν να προσαρμοστούν σε μία διαρκώς επιταχυνόμενη εξέλιξη με την ελπίδα να διατηρήσουν τις συνθήκες της εργασίας τους και να κατανοήσουν τις νεότερες γενιές. Όσο για τους νεότερους, έχουν παραδοθεί στη γοητεία της τεχνολογίας και αδυνατούν -αλλά και δεν έχουν διάθεση- να κατανοήσουν τον κόσμο των γονέων τους αλλά και τα ηθικά πλαίσια μέσα στα οποία κινήθηκαν οι πρόσφατες γενεές.  Όλες αυτές οι αντιφάσεις έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: Την αβεβαιότητα. Είναι το χαρακτηριστικό εκείνο που χαρακτηρίζει όλες τις αλλαγές εποχών μέσα στην ιστορία, μόνο που τώρα οι αλλαγές ...

Η ναυτιλία εκσυγχρονίζεται, τα πλοία «πρασινίζουν» και η θάλασσα γίνεται και πάλι γαλάζια. Αυτό είναι το οικολογικό όραμα ορισμένων ναυπηγών που ορθώνουν φουτουριστικά πανιά ικανά να εκμεταλλεύονται την αιολική ενέργεια, καθώς και ατελείωτες επιφάνειες φωτοβολταϊκών που ακολουθούν και «δαμάζουν» τον ήλιο. Πλοίο για μεταφορά νερού από την αυστραλιανή εταιρία Solar Sailor, με υβριδικό σύστημα κίνησης και ηλιακά πανιά που αξιοποιούν τόσο την ηλιακή όσο και την αιολική ενέργεια. Η παγκόσμια ναυτιλία ευθύνεται για το 3% των ρύπων παγκοσμίως, εκλύοντας τεράστιες ποσότητες σωματιδίων άνθρακα στην ατμόσφαιρα που επιβαρύνουν τις παράκτιες περιοχές. Με δεδομένη τη συνεχή αύξηση του όγκου του εμπορίου θα πρέπει να αναμένουμε αύξηση και των ρύπων που προκαλούν τα πλοία, για τους οποίους ήδη συζητείται η θέσπιση πιο αυστηρών προδιαγραφών. Η ...

Παναγία Γλυκοφιλούσα. Φορητή εικόνα Ιερά Μονή Φιλοθέου Αγίου Όρους. (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=319970 Γράφει ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης: Πολλά θαύματα και ελέη είδα από τον Κύριο και τη Θεοτόκο, αλλά μου είναι τελείως αδύνατο ν’ ανταποδώσω κάπως αυτή την αγάπη. Τι ν’ ανταποδώσω εγώ στην Υπεραγία Θεοτόκο, που δεν με περιφρόνησε, ενώ ήμουν βυθισμένος στην αμαρτία, αλλά σπλαγχνικά με επισκέφθηκε και με συνέτισε; Δεν την είδα, αλλά το Άγιο Πνεύμα μού έδωσε να Την αναγνωρίσω από τα γεμάτα χάρη λόγια της και το πνεύμα μου χαίρεται κι η ψυχή μου από την αγάπη ελκύεται τόσο προς Αυτήν, ώστε και μόνη η επίκληση του ονόματός της γλυκαίνη την καρδιά μου. Όταν ήμουν νεαρός υποτακτικός, προσευχόμουν μια φορά μπροστά στην εικόνα της Θεομήτορος, και η ...

Η Κοίμηση της Θεοτόκου. Τοιχογραφία Καθολικού Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου (1312). (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Αγίου Νικολάου Καβάσιλα: Λόγος Εις την Πάνδοξον Κοίμησιν της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών και Παναχράντου Θεοτόκου Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=319996 9. Και γιατί αναφέρω τους προφήτες, οι οποίοι δεν ήταν δυνατόν ούτε από τα δεσμά του Άδη να ελευθερωθούν, πριν να λάβουν τις δωρεές της Παρθένου, αφού και από τους ίδιους τους Αγγέλους και τους Αρχαγγέλους, τα Χερουβίμ και τα Σεραφίμ, είναι αγιώτερη η μακαρία; Αν πάλι προσφέρεται σαν βραβείο της αγιότητος κατά τον ίδιο τρόπο σε όλους ο Θεός, τον κερδίζει όμως περισσότερο εκείνος που έχει καλύτερα προπαρασκευασθή, πώς δεν είναι αναγκαίο να κρίνουμε την αγιότητα από τα βραβεία και να χρησιμοποιούμε σαν βέβαιο μέτρο της το πόσο ο καθένας βρίσκεται ...

Αγαπητοί Αναγνώστες με τη χάρη Του Θεού φτάσαμε στην Εορτή ενός ακόμη  «Πάσχα του Καλοκαιριού». Μπορεί η διάθεσή μας μετά τις συνέπειες των καταστροφικών πυρκαγιών και φέτος, να μην είναι στο καλύτερο σημείο, μπορεί τα γενικότερα προβλήματα της ζωής μας, να μας πνίγουν στη κυριολεξία, όμως η Εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου έρχεται να μας δώσει και πάλι ελπίδα, να μας φέρει λίγη χαρά από τα χαμόγελά μας που έσβησαν ξαφνικά τις τελευταίες ημέρες από τις πυρκαγιές, τους τελευταίους μήνες από τα κοινωνικά προβλήματα και τα τελευταία χρόνια από την ταλαιπωρία του Κορονοϊού. Σε κάθε πρόβλημα η έννοια μας είναι η νεολαία γιατί είναι η γενιά που θα μας διαδεχθεί αλλά και που αγωνιζόμαστε να τις προσφέρουμε τα καλύτερα, για να μη ...

Είναι τόσο παράδοξη και περίεργη πολλές φορές η λογική της χριστιανικής πίστεως, ιδίως για τον σύγχρονο χριστιανό, που χρειάζεται συχνά πυκνά να εγκύπτει στα κείμενα των Πατέρων μας, ώστε να αποκτά την αίσθησή της και να εισέρχεται στην ατμόσφαιρά της. Από την άλλη βεβαίως, η αποδοχή και η σταδιακή προσοικείωση αυτής της λογικής οδηγεί στο «ξάφνιασμα» της γεύσης της άλλης βιοτής που έφερε ο Κύριος Ιησούς Χριστός – στο άνοιγμα των οφθαλμών και των πνευματικών αισθήσεων για να βλέπει ο πιστός και να αισθάνεται την αιώνια ζωή μέσα στο πλαίσιο της εδώ στενής και μίζερης θεωρούμενης ζωής, να θεάται τα μη βλεπόμενα και αιώνια που λέει και ο απόστολος Παύλος. Ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι:  Οι πειρασμοί και οι θλίψεις για παράδειγμα, που ...

Δημήτριος Χοϊλούς, «Μείνατε ἐνἐμοί, ἵνα βότρυν φέρητε», Το ομιλητικό έργο του Μητροπολίτου Πολυανής και Κιλκισίου Αποστόλου Παπακωνσταντίνου (+2009). Εκδόσεις Μπαρμπουνάκη, Θεσσαλονίκη 2020. Η Εκκλησία ακολουθώντας την εντολή του Χριστού προς τους Αποστόλους μεταφέρει το μήνυμα του Σταυρού και της Αναστάσεως στους εγγύς και τους μακράν και καλεί τους ανθρώπους που θα το πιστέψουν να βαπτιστούν κα να γίνουν μέλη του Σώματός του. Και έως ότου γίνουν, τους κατηχεί, τους μυσταγωγεί και στη συνέχεια ως μέλη της ευχαριστιακής κοινότητας στηρίζει την πίστη τους και τους οικοδομεί στην πνευματική τους ζωή. Όλα αυτά σημαίνουν πως η ζωή της Εκκλησίας είναι συνυφασμένη με το κήρυγμα που μεταφέρει το μήνυμα της εν Χριστώ σωτηρίας πρωτίστως με την ομιλία, τον λόγο, την προσλαλιά, αλλά και την ...

Η ιδέα της μεταμοσχεύσεως, της αντικαταστάσεως δηλαδή παθολογικών ιστών ή οργάνων με άλλα υγιή τα οποία προέρχονται, είτε από τον ίδιο τον οργανισμό (αυτομεταμοσχεύσεις), είτε από κάποιον συγγενή και συμβατό δότη (αλλομεταμοσχεύσεις), είτε από κάποιο άλλο συναφές είδος (ξενομεταμοσχεύσεις), είτε ακόμη και με κάποιο εντελώς μηχανικό όργανο, είναι παλαιά και διήκει, εμφανιζόμενη βέβαια με εναλλασσόμενες κατά περιόδους μορφές. Έτσι, έχουμε μυθολογικές εκφράσεις αυτής της ιδέας, που εμφανίζονται σε ιστορίες και θρύλους του παρελθόντος, άλλοτε παίρνουν τον χαρακτήρα επιστημονικής φαντασίας και πρόσφατα έχουν μεταμορφώσει το όνειρο σε καθιερωμένη πλέον κλινική πράξη. Η όλη εξέλιξη ακολούθησε μια μακροχρόνια πορεία. Ο μύθος του Δαιδάλου και του Ικάρου αποτελεί κλασικό παράδειγμα από την αρχαία Ελληνική Μυθολογία σχετικά με την εμφύτευση τεχνητών οργάνων (στην περίπτωση μας κέρινων ...

Την συγκλονιστική ιστορία του ασκητού του Αγίου Όρους, Αγίου Ιωσήφ του Ησυχαστή, μπορείτε να παρακολουθήσετε σήμερα στην ειδική προβολή ντοκιμαντέρ στην τηλεόραση της Πεμπτουσίας (www.pemptousia.tv), στις τρεις παρά πέντε το μεσημέρι και στις έντεκα παρά πέντε το βράδυ. Στο ντοκιμαντέρ περιγράφονται οι ασκητικοί του αγώνες στα ερημικότερα μέρη του Αγίου Όρους του Άθωνος. Η ταινία είναι μοναδική, γιατί όλη η ζωή του ασκητού δραματοποιείται με μεγάλη ακρίβεια και λεπτομέρεια, από τον Χολυγουντιανό ηθοποιό Jonathan Jackson (βραβευμένο με 5 EMMY). Είναι η πρώτη φορά που ο κινηματογραφικός φακός καταγράφει την κρυμμένη ασκητική ζωή των μοναχών του Αγίου Όρους.

Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου το βιβλίο «ΚΑΡΔΙΑΚΟΣ ΛΟΓΟΣ. Περί Μοναχισμού και Ιερωσύνης» του Μητροπολίτου Λεμεσού κ. Αθανασίου. Το βιβλίο του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Λεμεσού κ. Αθανασίου “Καρδιακός Λόγος” περιέχει δεκαέξι ομιλίες του που έγιναν κατά καιρούς σε συνέδρια και σε εκδηλώσεις όπου είχε προσκληθεί και είχαν ως θέμα τον μοναχισμό και την ιερωσύνη. Ο λόγος του είναι Πατερικός, εμπειρικός και διακριτικός που μπορεί να φωτίσει τον σύγχρονο άνθρωπο, ο οποίος βιώνει άγχος, ανασφάλεια, σύγχυση, αποπροσανατολισμό από τον πραγματικό και ουσιαστικό σκοπό του, που είναι ο προσωπικός αγιασμός του, η σωτηρία, η θέωση. Έχει ιδιαίτερα ο Πανιερώτατος το χάρισμα του λόγου. Ο ίδιος αποτελεί μία αστείρευτη πηγή λόγου. Μπορεί να ομιλεί για το ίδιο θέμα πολλές φορές και ...

Πνευματικές ομιλίες του Γέροντα Εφραίμ, Καθηγουμένου της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου. Πώς ακούω pemptousia.fm; Πώς χρησιμοποιώ το podcast σε κινητές συσκευές; – Οδηγίες χρήσης