Πεμπτουσία· Ορθοδοξία-Πολιτισμός-Επιστήμες

Όσιος Σωφρόνιος ο Αθωνίτης και του Έσσεξ (1896-1993). (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Οι Θεοί, οι επινοηθέντες υπό των ανθρώπων, είναι νεκροί. Η γνώσις όμως του ζώντος Θεού είναι δώρον ασύγκριτον. Τούτο παραδίδεται εις τον άνθρωπον διά της εμφανίσεως του Θεού και τίθεται ύστερον ως θεμέλιον όλης της ζωής αυτού. Εκάστη φανέρωσις του Θεού εις τον άνθρωπον, ούσα Θεία ενέργεια κατά την φύσιν αυτής, αντανακλάται εις τα πεπρωμένα του σύμπαντος κόσμου· εις τινας μάλιστα περιπτώσεις επηρεάζει σημαντικώς τον ρουν των ιστορικών γεγονότων. Ούτως, η Σιναϊτική Αποκάλυψις απεδείχθη πηγή δυνάμεως και εξουσίας δι’ όλας τας ενεργείας του Μωϋσέως, καίτοι το έσχατον βάθος αυτής υπερέβαινε την κατανόησιν αυτού και δεν εχώρει εις την συνείδησιν του εβραϊκού λαού μέχρι της ελεύσεως του Χριστού. Η ευαγγελική Αποκάλυψις προς την Παρθένον Μαρίαν εβιώθη ...

Η εκκοσμικευμένη εποχή μας έχει ως στόχο την μετοχή του ανθρώπου στην ευχαρίστηση της κατανάλωσης. Έχει μετατρέψει ακόμη και την θρησκεία σε καταναλωτικό προϊόν. Γι’ αυτό και περιορίζει την λειτουργία της στο επίπεδο των εθίμων, των συμβόλων, της μεταφυσικής. Δεν κατανοεί και δεν θέλει να κατανοήσει ότι η πίστη στον Θεό νοηματοδοτεί τις καρδιές των ανθρώπων που αγωνίζονται να την ζήσουν. Χωρίς την πίστη υπάρχει ένα αίσθημα σκοταδιού. Περιορίζοντας την μετοχή του ανθρώπου στην εκκλησιαστική ζωή, καθώς αυτή χρειάζεται χρόνο, προτείνοντας πειρασμούς που θυμίζουν την δοκιμασία του Χριστού μετά την βάπτισή Του στον Ιορδάνη ποταμό η εποχή μας δείχνει ότι το ψυχικό σκοτάδι είναι γι’ αυτήν αδιάφορο. Άλλωστε δεν βλέπει την ψυχή ως την ζώσα πνοή που εμφύτευσε ο Θεός ...

Η βιοηθική έχει σταδιακά εξελιχθεί σε ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνικής πραγματικότητας. Αν σήμερα είναι ιδιαίτερα επίκαιρη, τα προβλήματα στα οποία επιχειρεί να δώσει απαντήσεις είναι κατ’ αρχάς παλαιά και έχουν αποτελέσει αντικείμενο μακρόχρονης θεσμικής και ακαδημαϊκής ενασχόλησης. Θα ήταν συνεπώς ενδιαφέρον να προσεγγιστεί αυτό  του πεδίο του επιστητού, ιδιαίτερα στη σχέση του με το δίκαιο.   Ι. Γέννηση της βιοηθικής και σχολές σκέψης Η λέξη «βιοηθική» φαίνεται ελληνικής ετυμολογικής προελεύσεως αλλά δεν είναι  μία πρωτογενή επινόηση στην οικεία γλώσσα. Όπως και πολλοί άλλοι όροι, ιδίως  σχετικοί με τις θετικές επιστήμες, αποτελεί ένα λόγιο ενδογενές δάνειο. Αυτή είναι και η περίπτωση του παρεμφερούς όρου «deontology», για τον οποίο στη γαλλική καθομιλουμένη χρησιμοποιείται η βραχυλογία «déonto». Αρχικά εμφανίστηκε ο σύνθετος όρος στη γερμανική ...

Καθώς ο Δήμος μαζεύει τα τελευταία ξεραμένα έλατα, ο αέρας παίρνει μαζί του τις τελευταίες ευχές, τις ίδιες αυτές κοινότυπες ευχές, που ντύνουν κάθε χρόνο τις χρονιάρες ημέρες μας. Φέτος όμως, μαζί με τα «χρόνια πολλά», τα «ό,τι επιθυμείτε» και το διαχρονικό «πάνω απ΄ όλα υγεία», η ευχή «καλή χρονιά» συνοδευόταν από το «κι η περσινή να πάει και να μη γυρίσει». Την άκουσε συχνά αυτή την απόρριψη το γερασμένο πια 2020 και πικράθηκε με την τύχη του ν΄ ακούσει τέτοια περιφρονητικά λόγια τις τελευταίες μέρες της ζωής του εδώ στη γη. Και πιο πολύ πικράθηκε όταν θυμήθηκε την δική του υποδοχή στις περσινές γιορτές με τις φωτοχυσίες, το στολισμένο και πέρσι πιο …ψηλό έλατο της Ευρώπης, τις ευχές στα ...

1) Φύση και νομική σημασία της συναίνεσης. Σύμφωνα με το άρθρο 5 της Σύμβασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη Βιοϊατρική και τα άρθρα 11-12 του Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας (ΚΙΔ), η συναίνεση θεωρείται είτε δικαιοπραξία (ανακοίνωση βούλησης) (Παπαντωνίου, 1983: 248) είτε μια απλή νομιμοποιητική πράξη, που αίρει (ή αποκλείει) τον παράνομο χαρακτήρα της ιατρικής πράξης, της υλικής επέμβασης του γιατρού (Σταθόπουλος, 2004: 819) (σύμφωνα με την κρατούσα άποψη) στα αγαθά της προσωπικότητας, στη σωματική ακεραιότητα και την υγεία του ασθενούς, χωρίς ωστόσο να μπορεί να καλύψει απεριόριστα μια βαριά σωματική βλάβη (ΠΚ 308) ή την υπέρμετρη παραχώρηση της ελευθερίας (ΑΚ 179). (Ρεθυμιωτάκη, 2009: 160). Για να είναι έγκυρη η συναίνεση προϋποθέτει ελευθερία βούλησης και συνείδηση των πραττομένων κατά τον κρίσιμο ...

«Ενεδρεύει ο εχθρός διάβολος όπως το λιοντάρι στη φωλιά του, και κρύβει για κακό μας παγίδες και δίχτυα από λογισμούς ακάθαρτους και ασεβείς. Αλλά και εμείς, αν δεν κοιμόμαστε, θα μπορέσουμε να του στήνουμε μεγαλύτερες και φοβερότερες παγίδες και δίχτυα και ενέδρες. Γιατί η προσευχή, οι ψαλμοί, η αγρυπνία, η ταπεινοφροσύνη, η υπηρεσία προς τον πλησίον και το έλεος, η ευχαριστία και η ακρόαση των θείων λόγων, γίνονται ενέδρα και παγίδα και λάκκος καί μάστιγες και αγχόνη καί δίχτυα για τον εχθρό» (όσιος Ιωάννης Καρπάθιος). Ο όσιος Ιωάννης Καρπάθιος που η Εκκλησία μας τον εορτάζει την 25η Αυγούστου (περισσότερα για τη ζωή του στο blog μας) δεν είναι πολύ γνωστός στο πλήρωμα της Εκκλησίας κι ούτε έχουμε πολλά στοιχεία για την ...

H κατάληψη της στενωπού της Κλεισούρας, ήταν μια στρατιωτική επιχείρηση που πραγματοποιήθηκε στις 6 με 11 Ιανουαρίου 1941 στην Βόρεια Ήπειρο κοντά στην πόλη Κλεισούρα της Επαρχίας Πρεμετής της Αλβανίας και αποτελεί μία από τις σημαντικότερες μάχες του Ελληνοϊταλικού Πολέμου κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά από δύο εβδομάδες συγκρούσεων από την έναρξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου στα ελληνοαλβανικά σύνορα, η Ελλάδα καταφέρνει να αποκρούσει την ιταλική εισβολή μετά την θετική έκβαση για αυτήν των μαχών της Πίνδου και της Ελαίας-Καλαμά. Η μεγάλη αντεπίθεση των ελληνικών δυνάμεων αρχίζει στις 9 Νοεμβρίου. Ο Ελληνικός Στρατός εισχωρεί βαθιά στο αλβανικό έδαφος και αναγκάζει τα ιταλικά στρατεύματα να οπισθοχωρήσουν. Οι ελληνικές επιχειρήσεις κορυφώθηκαν με την κατάληψη του στρατηγικού περάσματος της Κλεισούρας τον Ιανουάριο του 1941. Η ...

To Μεγαλυνάριο του αγίου Σίμωνος του Μυροβλύτου από τον Χορό των Σιμωνοπετριτών. «Σίμωνα τόν μέγαν ἐν ἀσκηταῖς καί τῶν ἐν τῷ Ἄθῳ μοναζόντων ὑπογραμμός τόν τάς πανουργίας ἐχθροῦ καταβαλλόντα τόν θεῖον μυροβλύτην ὕμνοις τιμήσωμεν.»

Γερόντισσα Χαριθέα (1915-1999), Ηγουμένη Ιεράς Μονής Αγίου Ηρακλειδίου, Λευκωσία. (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=296455 : «Διά να συγκροτήται και να προχωρά ένας πνευματικός οργανισμός, ο υπεύθυνος οφείλει να κλαίη μετά κλαιόντων και να χαίρη μετά χαιρόντων. Να κατεβή εις το επίπεδον του οποιουδήποτε αδελφού και να έχη την δύναμιν να τον σηκώση από την πτώσιν του, διαθέτοντας πολλήν αγάπην, πολλήν υπομονήν και μαεστρίαν, διά να τον θέση ενώπιον του σκοπού του και των υποσχέσεων του απέναντι του Εσταυρωμένου Ιησού. Δεν είναι εύκολον καθόλου, διότι βαρύνουν η κληρονομικότητα, πολλές φορές και η περιορισμένη διανοητική δύναμις, οπότε ενισχύεται ο εγωισμός, η φιλαυτία, το πείσμα και κυριαρχεί η υπερηφάνεια. Μπροστά εις αυτήν την δυσκολίαν ευρέθηκα εγώ δυστυχώς». Η Γερόντισσα, κάθε φορά που πληγωνόταν από τις απροσεξίες και ...

Ο Δημήτρης Μανούσης, Πρωτοψάλτης του Ιερού Ναού Παναγίας Λαοδηγήτριας και Χοράρχης του Χορού Ψαλτών «Φιλαθωνίται» ψάλει το Ιδιόμελο των Θεοφανείων «Τριάδος ἡ φανέρωσις» σε μέλος Στεφάνου Λαμπαδαρίου  (+1864).

“Ὅσιε πάτερ, πανσεβάσμιε Γρηγόριε… πτύον ὄντως γεωργικόν, ᾧ τό βαρύν τε καί κοῦφον τῶν δογμάτων εὖ διακρίνεται καί στάθμη ἀκριβείας πάντας ἰθύνουσα πρός τρίβους σωτηρίας. Χριστόν ἱκέτευε, Χριστόν δυσώπει πάντοτε, τόν ἐν ῥείθροις τοῦ Ἰορδάνου ἀναπλάσαντα κόσμον σῶσαι τό γένος ἡμῶν” (Στιχηρό του Εσπερινού της εορτής του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης στις 10 Ιανουαρίου κάθε χρόνο). “Όσιε πάτερ, πανσεβάσμιε Γρηγόριε, ανεδείχθης όντως φτυάρι γεωργικό που έσκαψες την αλήθεια ως γη και έκανες να διακρίνεται καλά η βαρύτητα και η ανακούφιση που πηγάζουν από τα δόγματα της πίστης και είσαι η στάθμη εκείνη που οδηγεί με ακρίβεια στους δρόμους της σωτηρίας. Ικέτευε πάντοτε για χάρη μας τον Χριστό, παρακάλεσε τον Χριστό, αυτόν που μέσα στα ρείθρα του Ιορδάνη ποταμού ανέπλασε τον κόσμο να σώσει ...

Άγιος Μάξιμος Ομολογητής. (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) 14. Μη συγκρίνεις τον εαυτό σου με τους πλέον αδύνατους από τους αδελφούς σου, αλλά αύξησε την αρετή της αγάπης. Γιατί με την σύγκριση πέφτεις στον βόθρο της οιήσεως, ως τάχα υπερέχων. Ενώ αυξάνων την αγάπη και βλέπων πόσο υστερείς, ανεβαίνεις σε ύψη ταπεινοφροσύνης. 15. Εάν τηρείς πράγματι την εντολή της αγάπης προς τον πλησίον, ουδέποτε για κανένα πράγμα, το οποίον ενδέχεται να σε λυπεί, θα δείξεις την πικρίαν σου σ’ αυτόν. Εάν όμως τον πικραίνεις, αποδεικνύεις ότι προτιμάς τα πρόσκαιρα πράγματα, αυτά αγαπάς και γι’ αυτό πολεμείς τον αδελφό σου. 16. Ο χρυσός δεν είναι τόσο αγαπητός από τους ανθρώπους για τις ανάγκες τους, αλλά επειδή οι πλείστοι τον θέλουν για την ικανοποίηση των ηδονών των. 17. Τρία είναι τα ...

Γερόντισσα Χαριθέα (1915-1999), Ηγουμένη Ιεράς Μονής Αγίου Ηρακλειδίου, Λευκωσία. (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=296317 Η Γερόντισσα συνήθιζε να μας θυμίζη κάτι από την Αγία Γραφή, κάθε φορά που δινόταν μια αφορμή, είτε από τις πτώσεις μας, είτε επειδή ήθελε να μας επιστήση την προσοχή. Ο σκοπός της, βέβαια, ήταν πάντοτε ο ίδιος: ο εν Χριστώ σύνδεσμος μεταξύ των μελών της Αδελφότητας. Όταν διέκρινε ότι κινδυνεύαμε να πέσουμε στην κατάκριση, μας συμβούλευε: «Έχουμε τα φυσικά μας ιδιώματα, την δική μας αντίληψη και ας μην ξεχνούμε, ότι ο Θεός έδωσε σε άλλο πέντε τάλαντα, σε άλλο δύο και σε άλλο ένα. Αν εσύ έχης πέντε, να ξέρης ότι δεν είναι από την δύναμή σου και έτσι, με αυτό τον λογισμό, είσαι ασφαλισμένος να μην κρίνης ...

Οι πλούσιοι εκκλησιαστικοί συμβολισμοί που υπάρχουν στην υμνογραφία, στις εικόνες, στις τοιχογραφίες των Ναών, στα ιερά σκεύη και τα άμφια, αλλά και σε όλα τα τεκταινόμενα στις ιερές Ακολουθίες –όταν τελούνται ευλαβώς με βάση τις υπάρχουσες τυπικές διατάξεις -ουδόλως είναι κενός τύπος, αλλά τύποι και τρόποι που μας οδηγούν στην κατανόηση της Λατρείας. Με αφορμή το Δωδεκαήμερο που διανύουμε καταθέτω βραχέως ορισμένες σκέψεις για ορισμένα εξ αυτών. Το άγιο 12ήμερο αποτελεί μοναδικό φαινόμενο στον κύκλο του εορτολογίου, καθώς έχουμε τρείς δεσποτικές Εορτές, τα Χριστούγεννα, την Περιτομή του Χριστού και τα Θεοφάνεια. Το νέο έτος ξεκίνησε χθες με την Δεσποτική εορτή της Περιτομής και την μνήμη του δημοφιλούς Αγίου Βασιλείου. Ο Μ.Βασίλειος είναι εκ των Αγίων που έχουν το προνόμιο να τιμώνται ...

Το νερό είναι το μέσον και το μέτρο ανάμεσα στην ακαμψία των στερεών και στην ανυπόστατη εξαΰλωση των αερίων. Στα μεν, θυμίζει την ανάγκη εξόδου προς μία άλλη πραγματικότητα, πιο εύκαμπτη, πιο έτοιμη να αλλάζει και να προσαρμόζεται σε νέα κελεύσματα. Στα δε, θυμίζει την ανάγκη διαρκούς επαφής με τον υλικό κόσμο, την πρώτη ύλη που πάνω της θα μετρηθεί η αλήθεια των αφηρημένων ιδεών. Η σχετικά πρόσφατη συγκριτικά με τους αιώνες της ανθρώπινης ιστορίας επιστημονική επιβεβαίωση του νερού ως πρωταρχικού στοιχείου ζωής, η παρουσία του σε πάνω από τα δύο τρίτα του ανθρώπινου σώματος, η αναμφισβήτητη τεκμηρίωση πως το υγρό στοιχείο αποτελεί τη μήτρα της ζωής στον πλανήτη, ήρθαν απλά να επιβεβαιώσουν την πανάρχαια πεποίθηση του ανθρώπου για την ιερότητα του ...

Πολύς λόγος γίνεται, από τότε που άρχισε η πανδημία του κορωνοϊού, αν η Θεία Κοινωνία μεταδίδει ή όχι μικρόβια και κατ’ επέκταση αν πρέπει οι χριστιανοί να κοινωνούν ή όχι την περίοδο αυτή. Δεν νομίζω ότι βγαίνει κάτι ή ενδείκνυται να θέλουμε ν’ αποδείξουμε στους αμύητους του μυστηρίου, ότι το Σώμα και το Αίμα του Χριστού όχι μόνο δεν είναι φαρμάκι – δηλητήριο  αλλά είναι φάρμακο ψυχής τε και σώματος. Κι αυτό διότι: 1. Το μυστήριο έχει την έννοια του μυστικού, του άγνωστου στους αμύητους. Ως εκ τούτου, κάθε προσπάθεια να μιλήσεις με βάση τη λογική τους θα καταλήξει στο κενό. Φανερώνει, βέβαια, σοφία να παραιτείται κάποιος μπροστά σε κάτι που τον υπερβαίνει. Αλλά αυτή τη σοφία δεν την έχουν όλοι… 2. Η ...

Οι άνθρωποι είμαστε από την φύση μας κοινωνικά όντα. Η συμβίωση με τους άλλους ανθρώπους δημιουργεί δυσκολίες τις οποίες καλούμαστε να ξεπερνούμε. Παρατηρούμε όμως στην εποχή μας μια δυσκολία στην συμβίωση και την συνύπαρξη με άλλους ανθρώπους. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη ανοχής. Δεν ανεχόμαστε εύκολα τον άλλον. Βρισκόμαστε σε μια συνεχή ένταση. Νιώθουμε απομονωμένοι. Είμαστε σαν ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί, με το παραμικρό και το πιο ασήμαντο γεγονός. Ξεχύνεται από μέσα μας η λάβα κατακαίγοντας ό,τι υπάρχει γύρω μας. Δεν μπορούμε όμως να ζήσουμε κατ’ αυτόν τον τρόπο. Δεν είναι στην φύση μας, δεν είμαστε πλασμένοι να ζούμε σε συνεχή ένταση. Την απάντηση σε όλη αυτήν την κατάσταση μας την δίνει ο Χριστός με την εντολή της αγάπης. Για να ανεχθούμε τον πλησίον μας πρέπει ...

Αθεϊσμός είναι η άρνηση της πρώτης αρχής, δηλαδή του Δημιουργού Τριαδικού Θεού. Οι έννοιες α-θεϊστής και α-θεϊσμός απαντούν στην Αρχαία Ελλάδα στα πλατωνικά κείμενα με τις λέξεις άθεος (Απολογία 26G) και αθεότης (Πολιτικός 305E) αντιστοίχως. Ο όρος άθεος απαντά εκ νέου στην εποχή του Χριστιανισμού, στην επιστολή του Αποστόλου Παύλου προς τους Εφεσίους (2, 12) και στα έργα των εκκλησιαστικών συγγραφέων. Ο Ιγνάτιος Αντιοχείας αποκαλεί τους ειδωλολάτρες αθέους, ο δε Ιουστίνος ο Φιλόσοφος υποστηρίζει ότι μόνον οι χριστιανοί λατρεύουν τον αληθινό Θεό και κατά συνέπεια δεν είναι άθεοι. Ο αιώνας που διανύουμε είναι εντελώς διαφορετικός από τους προηγούμενους ως προς την αποδοχή της υπάρξεως του Θεού. Ο κόσμος αποτελούσε αντικείμενο θαυμασμού και επικρατούσε η αντίληψη ότι ο άνθρωπος δεν είχε ανάγκη ενός ...

Τι όμορφο, τι ποιητικό κείμενο, τι στοχαστικό, από έναν εκπρόσωπο μιας γενιάς που, εκτός των άλλων, τίμησε την Ελληνική γλώσσα και που έφυγε εγκαίρως, πριν δει να παίρνουν σάρκα και οστά καταστάσεις τρισχειρότερες από του χειρότερους εφιάλτες της. Αλλά…όχι απόγνωση! Ελπίδα και άφεση στην γλυκύτητα που, τόσο γλαφυρά, μας προτείνει αυτό το υπέροχο κείμενο, από το οποίο μας χωρίζουν 65 μόλις χρόνια και είναι σα να μας χωρίζουν  αιώνες: «Τα Χριστούγεννα είναι το σπίτι. Είναι η φωτιά, που τραγούδι στο τζάκι, μία αρχαία Φώτη, γεμάτη μαγευτικά παραμύθια. Είναι το παιδί με τη ξαφνιασμένη ματιά, που ενωτίζεται, μέσα στην αλλόκοτη σιωπή, τους αίνους των αγγέλων. Είναι ο άνθρωπος που επιστρέφει στη ρίζα του. Όλοι έχουμε ξεκινήσει από κάποια Χριστούγεννα, που δεν γίνεται να ...