Πεμπτουσία· Ορθοδοξία-Πολιτισμός-Επιστήμες

Η Μελέτη Αγίας Γραφής και Ιεράς Παραδόσεως, που τελεί υπό την αιγίδα και ευλογία του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Θυατείρων & Μ.Β. κ. Νικήτα κι έχει φορέα την Ελληνορθόδοξη Κοινότητα Απ. Πέτρου και Παύλου στο Bristol της Δυτικής Αγγλίας και συντονιστή τον Πρωτοπρεσβύτερο Αναστάσιο Δ. Σαλαπάτα, παρουσίασε τη Δευτέρα 8η Μαρτίου 2021, μέσω της εφαρμογής Zoom, ειδικό αφιέρωμα στην αγιογραφική και θεολογική έννοια της αγιότητας. Την κύρια εισήγηση, με γενικό θέμα: «Άνθρωπος και Αγιότητα», προσέφερε ο Ελλογιμότατος Θεολόγος Καθηγητής Βασίλειος Γκρίλλας, ο οποία ομίλησε με ιδιαίτερη έμπνευση, με ακραιφνή επιστημοσύνη, με αναλυτική και συστηματική προσέγγιση, καθώς επίσης και με συνεχείς αναφορές στην Αγία Γραφή και στην Παράδοση της Εκκλησίας μας. Τον ομιλητή εισήγαγε ο Αρχιμανδρίτης Βησσαρίων Κοκλιώτης. Δεκάδες συμμετέχοντες στη τηλεδιάσκεψη παρακολούθησαν με μεγάλη ...

Ο Ιωάννης Τριανταφύλλου, γνωστός ως Ιωάννης Μακρυγιάννης γεννήθηκε το 1797 στον Αβορίτη του Κροκυλείου Δωρίδας. Το Μακρυγιάννης προήλθε από παρατσούκλι. Ο πατέρας του Δημήτριος, φονεύτηκε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες σε συμπλοκή με Τούρκους όταν ο Μακρυγιάννης ήταν ενός έτους. Οι λόγοι της δολοφονίας του είναι άγνωστοι. Σε ηλικία τεσσάρων ετών μετά από επιδρομή των Τούρκων, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το χωριό του μαζί με τη μητέρα του, Βασιλική και τα αδέρφια του και να εγκατασταθεί στη Λιβαδειά. Το 1811 οικογένειά του τον έστειλε στη Φωκίδα στην υπηρεσία του συγγενή τους Παναγιώτη Λιδωρίκη, που ήταν χωροφύλακας στη Δεσφίνα και έπειτα στον αδερφό του Θανάση Λιδωρίκη στην Άρτα. Εκεί από το 1817 άρχισε να ασχολείται με το εμπόριο. Το 1820, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Από ...

ΛΟΓΟΣ ΚΑΤΗΧΗΤΗΡΙΟΣ ΕΠΙ Τῌ ΕΝΑΡΞΕΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ + Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ – ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, ΧΑΡΙΣ ΕΙΗ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ, ΠΑΡ᾿ HΜΩΝ ΔΕ ΕΥΧΗ, ΕΥΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΡΗΣΙΣ * * * Τιμιώτατοι ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ εὐλογημένα, Εἰσερχόμεθα, εὐδοκίᾳ καί χάριτι τοῦ ἀγαθοδότου Θεοῦ, εἰς τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Τεσσαρακοστήν, εἰς τόν δόλιχον τῶν ἀσκητικῶν ἀγώνων. Ἡ Ἐκκλησία, ἡ ὁποία γνωρίζει τούς λαβυρίνθους τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς καί τόν μίτον τῆς Ἀριάδνης, τήν ὁδόν τῆς ἐξόδου ἀπό αὐτούς -τήν ταπείνωσιν, τήν μετάνοιαν, τήν δύναμιν τῆς προσευχῆς καί τῶν κατανυκτικῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν, τήν παθοκτόνον νηστείαν, τήν ὑπομονήν, τήν ὑπακοήν εἰς τόν κανόνα τῆς εὐσεβείας-, μᾶς ...

Η έλλειψη της χαράς, η θλίψη και η στενοχώρια αποτελούν διαχρονικά το τίμημα της ανυπακοής του ανθρώπου στο άγιο θέλημα του Θεού. «Για κάθε άνθρωπο που πράττει το κακό επιφυλάσσεται θλίψη και στενοχώρια», σημειώνει ο απόστολος Παύλος (Ρωμ. 2,9). Κι αυτό γιατί ο άνθρωπος δημιουργήθηκε με την προοπτική της χαράς, αν έμενε βέβαια – που δεν έμεινε – συνδεδεμένος με την πηγή αυτής, δηλαδή τον Δημιουργό του. Μη ξεχνάμε ότι ο Θεός είναι η Χαρά, γιατί είναι η Αγάπη. Όπου Αγάπη εκεί και Χαρά, συνεπώς διαγραφή του Θεού ως επιλογή ανυπακοής προς Αυτόν σημαίνει διαγραφή και της Αγάπης και της Χαράς. Τα πράγματα όμως μπορούν εύκολα να αλλάξουν, ιδίως μετά τον ερχομό του Χριστού που επανένωσε τον άνθρωπο και πάλι με ...

Στη δέκατη έκτη εκπομπή «Δια..τροφής, ο λόγος! Ο τρόπος του τρέφεσθαι» αναλύουμε το πρώτο μέρος που αφορά τα μικροθρεπτικά συστατικά και δεν είναι άλλο από το νερό. Γιατί είναι απαραίτητο να πίνουμε νερό; Τι συμβαίνει στο σώμα μας αν δεν πιούμε νερό ή αν καταναλώσουμε μεγάλες ποσότητες νερού; Και τελικά, από πού παίρνουμε νερό, εκτός από το πόσιμο νερό; Και μην ξεχνάτε τη συμβουλή και τη συνταγή ή το τρόφιμο της ημέρας. Για περισσότερες πληροφορίες, όπως επίσης και για να μοιραστούμε ιδέες σχετικές με το φαγητό, ή ακόμη και για να συζητήσουμε τις δικές σας απορίες ή τις δικές σας ανησυχίες σχετικά με τη διατροφή, βρείτε με, στο Instagram: dia.trofis.ologos και στο Facebook: Μαργιάννα Μανώλη Διαιτολόγος Διατροφολόγος. «Να θυμάστε να απολαμβάνετε τις στιγμές σας. Και να μην ξεχνάτε πως εμείς ...

Άγιος Νεκτάριος Επίσκοπος Πενταπόλεως, ο Θαυματουργός (1846-1920). (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Ο φθόνος είναι πάθος μοχθηρής ψυχής που λιώνει από ζήλια, όταν βλέπει να προκόβει ο διπλανός. Είναι στενοχώρια για τα ξένα αγαθά. Είναι εμπαθής κριτής για τα αγαθά των άλλων. Ο φθόνος είναι ρίζα όλων των κακών, πηγή κάθε συμφοράς και φυτώριο ανοσιουργημάτων. Ο φθόνος είναι απ’ όλα τα πάθη το πιο άδικο και το πιο δίκαιο. Στην πρώτη περίπτωση, ενοχλεί ιδιαίτερα τους καλούς, στη δεύτερη λιώνει αυτούς που το έχουν. Όπως η σκουριά φθείρει και τρώει το σίδερο, έτσι και η ζήλια κατατρώει την ψυχή που την έχει. Ο φθόνος λοιπόν πρώτα φθείρει τον φθονερό και έπειτα τον φθονούμενο. Πρώτα εξολοθρεύει την ψυχή του -καθώς το φίδι κατατρώει την κοιλιά που το έθρεψε- και κατόπιν δαγκώνει αυτόν που φθονεί. Από ...

Ο γέροντας με τα 3 ονόματα και τα εκατομμύρια πιστών Μια πραγματική λαοθάλασσα συρρέει για να προσευχηθεί στο Ησυχαστήριο του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου κάθε χρόνο στις 12 Ιουλίου οπότε η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου. Ένας άγιος που βρίσκεται βαθιά στην καρδιά των πιστών, είτε των γνώρισαν είτε όχι, και δίκαια θεωρείται ο αγαπημένος σύγχρονος όλων των Χριστιανών. Πράγματι, αν ζούσε σήμερα ο Πατέρας Παΐσιος θα ήταν 96 χρονών και θα συνέχιζε ενδεχομένως να μιλά ζωντανά στις καρδιές των ανθρώπων που είχαν τη μεγάλη ευλογία να τον συναντήσουν από κοντά. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ

«ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΗ Α΄ – ΣΥΛΛΟΓΗ ΜΕΛΩΝ ΤΩΝ ΕΟΡΤΩΝ ΤΟΥ ΕΝΙΑΥΤΟΥ ΩΣ ΨΑΛΛΟΝΤΑΙ ΕΝ ΤΑΙΣ ΑΓΡΥΠΝΙΑΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ (Ι.Μ.Μ. ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ – ΑΡ. Χ.Φ. 1601») Η Ιερά Μεγίστη Μονή του Βατοπαιδίου στα πλαίσια των εκδόσεων μουσικών βιβλίων και στη σειρά ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΗ ΨΑΛΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ εκδίδει σε δύο τόμους το σπουδαιότερο αυτοτελές έργο «Συλλογή ιδιομέλων, προσομοίων, στιχηρών, καθισμάτων, απολυτικίων και άλλων τινών μελών»(κώδικας Βατοπ 1601) του Ματθαίου Βατοπαιδινού (ψάλτη, καλλιγράφου κωδικογράφου, εξηγητού της σημειογραφίας, μελοποιού και διδασκάλου της ψαλτικής) με τον τίτλο ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΗ Α΄ και Β΄ (αρ. σειράς 10 &11). Οι περιεχόμενες συνθέσεις άπτονται τόσο του εξηγητικού όσο και του συνθετικού έργου του Ματθαίου, όπως αυτό ψαλλόταν στη Μονή Βατοπαιδίου με τονισμούς, καλλωπισμούς και αναλύσεις που αποτυπώνουν την προφορική αγιορειτική παράδοση. Στον πρώτο τόμο περιέχονται ύμνοι ...

Την Α΄ Κυριακή των νηστειών, την Κυριακή της Ορθοδοξίας, η αγία μας Εκκλησία εορτάζει με κάθε λαμπρότητα την αναστήλωση των Ιερών Εικόνων, η οποία σήμανε τη λήξη μιας εκατονταετούς φοβερής διαμάχης στο Βυζάντιο (726-842). Πρωταγωνιστικό πρόσωπο στη λήξη της εικονομαχίας υπήρξε η αγία Θεοδώρα η Αυγούστα, η οποία, ως επίτροπος του ανήλικου γιού της Μιχαήλ Γ΄, συγκάλεσε σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη, η οποία επικύρωσε τις αποφάσεις της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, θέτοντας τέλος στη θεολογική διαμάχη και στους διωγμούς των ορθοδόξων από τους φανατικούς εικονομάχους. Η αγία Θεοδώρα γεννήθηκε στην Παφλαγονία της Μ. Ασίας το 815. Ανήκε σε ευγενή και ευσεβή οικογένεια ορθοδόξων. Μαζί με την ευσέβειά της απέκτησε και σπουδαία μόρφωση. Η προσωπικότητά της εντυπωσίασε τον αυτοκράτορα Θεόφιλο (829-842), την οποία νυμφεύτηκε και ...

Μια πλειάδα αγίων της Εκκλησίας μας υπήρξαν βασιλείς, οι οποίοι υπερέβησαν την εγκόσμια δόξα και τον πειρασμό της εξουσίας και πολιτεύτηκαν σύμφωνα με τις επιταγές του Ευαγγελίου και προσάρμοσαν τη ζωή τους στη ζωή του Χριστού. Μια τέτοια αγιασμένη μορφή υπήρξε και η αγία Θεοδώρα η βασίλισσα της Άρτας. Γεννήθηκε στα Σέρβια της Κοζάνης το 1210. Ο πατέρας της ονομαζόταν Ιωάννης Πετραλίφας και ήταν σεβαστοκράτορας και διοικητής της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας. Η μητέρα του Ελένη ανήκε σε οικογένεια αριστοκρατών της Κωνσταντινουπόλεως. Η οικογένεια του πατέρα της ήλκε την καταγωγή του από την φημισμένη ιταλική οικογένεια των Πετραλίφα. Πρόγονός της υπήρξε ο Πέτρος di Alife, ο οποίος είχε πάρει μέρος στην Α΄ Σταυροφορία, τον 11ο αιώνα. Ανάμεσα στα έτη 1224-1230 πέθανε ο ...

Πατήρ Δημήτριος Στανιλοάε (1903-1993). (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Ο Κύριος μας συνέδεσε άρρηκτα τη συγχώρηση που παρέχει Θεός με αυτή που οφείλουμε να παρέχουμε σ’ όσους μας έχουν προκαλέσει κακό. Στην πραγματικότητα, τα αμαρτήματα για τα οποία ζητάμε συγχώρηση από τον Θεό αφορούν, τις περισσότερες φορές, κακά που έχουμε προξενήσει στους ανθρώπους. Συνεπώς, οφείλουμε να ζητάμε συγχώρηση γι’ αυτά όχι μόνο από τον Θεό αλλά και από όσους έχουμε βλάψει με τις αμαρτίες μας. Σε διαφορετική περίπτωση ο Θεός δεν μας συγχωρεί. Πίσω από τους ανθρώπους που έχουμε βλάψει συναντάμε πάντοτε τον Θεό, και πίσω από τις αμαρτίες που διαπράττουμε έναντι του Θεού βρίσκουμε πάντοτε τους ανθρώπους. Παραβαίνοντας το θέλημα του Θεού, κάμπτουμε τις ηθικές αντιστάσεις των ανθρώπων δίνοντάς τους ένα κακό παράδειγμα. Ο άνθρωπος που συμπεριφέρεται ανάρμοστα στον ...

Αδελφοί μου, στην απαρχή της Άνοιξης, της πιο όμορφης, χαρούμενης και ελπιδοφόρας περιόδου του έτους, όπου η ζωή και πάλι ανασταίνεται στην φύση και η δημιουργία ξυπνά από την νάρκη του χειμώνα, σε αυτή την όμορφη και ξεχωριστή περίοδο του χρόνου, η Εκκλησία του Χριστού μας καλεί να αφυπνιστούμε από ενός άλλου είδους νάρκη και ραθυμία. Αυτής του έσω ανθρώπου. Μας καλεί σε αφύπνιση πνευματική και εγρήγορση ψυχική. Σε ένα ταξίδι άνοιξης εσωτερικής, ανάτασης πνευματικής, αναζήτησης νοήματος ζωής. Ταξίδι ανεύρεσης της «βαθείας καρδίας μας». Βιώνουμε και είναι αλήθεια, όλο αυτό το διάστημα, πρωτόγνωρες εμπειρίες. Η βίαιη και απρόσμενη ανατροπή της καθημερινότητάς μας, ο υποχρεωτικός «εγκλεισμός» όχι μόνο στα σπίτια μας, αλλά, κυρίως, στον εαυτό μας, τα απέλπιδα μηνύματα και ακούσματα των ...

Μεγάλους αγίους και Πατέρες της Εκκλησίας μας συναντάμε σε κάθε τόπο και σε κάθε εποχή. Ο δυτικός Χριστιανισμός, πριν αποσχισθεί από την Μία Αγία Καθολική και Αποστολική Εκκλησία του Χριστού και παρεκκλίνει από την ορθή πίστη, ανάδειξε μεγάλους αγίους και Πατέρες, εφάμιλλους των Πατέρων της Ανατολής. Ένας από αυτούς είναι και ο άγιος Γρηγόριος ο Α΄, ο Διάλογος, πάπας Ρώμης. Να διευκρινίσουμε πως ως τις αρχές του 11ου αιώνα, που ο παπισμός δεν είχε αποσκιρτήσει από την Εκκλησία και εκπέσει στην αίρεση, αναδείχτηκαν πάμπολλοι πάπες άγιοι, οι οποίοι λαμπρύνουν τα αγιολόγιά μας. Ο άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε στη Ρώμη περί το 540 και έζησε στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού (527-565). Ο πατέρας του ονομαζόταν Γορδιανός και η μητέρα του Συλβία. Οι πλούσιοι ...

Μια εκπομπή που προσπαθεί να παρουσιάσει πτυχές της Ορθόδοξης παράδοσής μας, ικανές να αγγίξουν την καρδιά μας και να την ωθήσουν στην αγάπη του Θεού. Επιμελείται και παρουσιάζει ο π. Γεώργιος Σχοινάς. Πώς ακούω pemptousia.fm; Πώς χρησιμοποιώ το podcast σε κινητές συσκευές; – Οδηγίες χρήσης

Πολλοί ανθρωπολογικοί όροι έχουν υποστεί παραμόρφωση προβαλλόμενοι από το κάτοπτρο του Χριστιανισμού. Η έννοια του ανθρώπου στην νέα θρησκεία δε καθορίζεται από την οντολογία του, αλλά από την σχέση του με τον Θεό και τους άλλους. Αυτή η θέση βοηθάει τον Παύλο να κάνει ακίνδυνη χρήση των αντιθετικών ανθρωπολογικών όρων «σάρξ» «πνεύμα» χωρίς να δημιουργεί οντολογικούς δυαλισμούς νεοπλατωνικού π.χ. τύπου. Το «σώμα» γίνεται από τον Παύλο «σκήνος» το οποίο είναι το «νήμα του Χριστού, της Εκκλησίας, της Ευχαριστίας, του κάθε πιστού». Το σώμα σαν «σκήνος» εκφράζει την αρραγή ακεραιότητα του ανθρώπου αλλά και την αιώνια ζωή και τη σωτηρία του. (Ζηζιούλας,2008: 93-96). Ο Παύλος γνώριζε την ύπαρξη άλλων θεών «οίδαμεν ότι ουδέν είδωλον εν κόσμω, και ότι ουδείς θεός έτερος ...

Κεκραγάρια και εσπέρια στιχηρά εις ήχον πρώτον, Δανιήλ Πρωτοψάλτου. Η εξήγησις εις την νέαν μέθοδον της βυζαντινής μουσικής έγινε παρά Κυριάκου Τζουραμάνη και περιλαμβάνεται στο δίτομο έργο με τίτλο «Αναστασιματάρια Δανιήλ Πρωτοψάλτου και Κυριάκου Κουλιδά». Ψάλλει ο Κυριάκος Τζουραμάνης, Λαμπαδάριος του Ιερού Ναού Παντανάσσης Πατρών και δάσκαλος της Ψαλτικής Τέχνης. Η επιμέλεια του βίντεο έγινε από τον Λεωνίδα Τσούκαλα. Για περισσότερα video στο YouTube πατήστε εδώ

Επειδή ομάδες Πεντηκοστιανών δρουν σε ολόκληρη την Ελλάδα, αλλά ιδιαιτέρως αυτή την εποχή στις περιοχές του Ιλίου και της Πετρούπολης, η Ιερά Μητρόπολη Ιλίου εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση: Η Ιερά Μητρόπολη Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως επικοινωνεί μαζί σας, προκειμένου να σας ενημερώσει σχετικά με την προσηλυτιστική δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα αυτές τις μέρες στην Μητροπολιτική μας περιφέρεια – και όχι μόνον – από μέλη της λεγόμενης «Ελευθέρας Αποστολικής Εκκλησίας της Πεντηκοστής». Πρέπει να γνωρίζετε, ότι η ιστορική τους αφετηρία αρχίζει γύρω στο 1910 στις ΗΠΑ, και γρήγορα διαδόθηκε στον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό φανερώνει ότι δεν έχουν συνεχή διαδοχή από τον Κύριο Ιησού Χριστό και τους Αποστόλους του. Στο χώρο τους ισχυρίζονται ότι συνεχίζονται τα χαρίσματα που υπήρχαν κατά την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στους Αποστόλους του Χριστού ...

Η γνωριμία μου με τον Σέρβο  Επίσκοπο Αθανάσιο συνέπεσε με τα φοιτητικά μου χρόνια στην Θεολογική Σχολή Αθηνών.  Αρχικά το μόνο που γνώριζα  για τον Ιερομόναχο τότε  Αθανάσιο Γιέβτιτς, ήταν ότι είναι μαθητής και πνευματικό τέκνο  του μεγάλου εκκλησιαστικού ανδρός  και αξιόλογου Καθηγητού της Θεολογικής Σχολής Βελιγραδίου π. Ιουστίνου Πόποβιτς, Οσίου πλέον   της Ορθόδοξης Σερβικής Εκκλησίας. Τον π. Αθανάσιο γνώρισα αρχικά  στα Μετέωρα, στην Καλαμπάκα,  και εν συνεχεία στην Αθήνα , όπου σπούδαζα  στην Θεολογική Σχολή κι εκείνος εκπονούσε την διδακτορική του διατριβή στην ίδια Σχολή. Ο Σέρβος Ιερομόναχος επισκεπτόταν συχνά τα Μετέωρα, καθώς είχε γνωριστεί με τον Γέροντα Αιμιλιανό, τον γνωστό  μετέπειτα ηγούμενο της Ι.Μ. Σιμωνόπετρας του Αγίου Όρους, ο οποίος εγκαταβίωνε τότε εκεί στο Μεγάλο Μετέωρο με ολιγομελή  αδελφότητα. Αξέχαστη θα ...

Η νεότερη και η σύγχρονη ελληνική ιστορία είναι στενά συνυφασμένη με το φαινόμενο της Διασποράς. Αναμφίβολα, μόνο αν λάβουμε υπόψη το ρόλο που διαδραμάτισαν οι απόδημοι Έλληνες, μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως τη δημιουργία και την ανάπτυξη του νεοελληνικού κράτους, καθώς και την οικονομική και κοινωνική ανέλιξη, αλλά και ιδεολογική συγκρότηση του Ελληνισμού εντός και εκτός των συνόρων. Μετά τη συγκρότηση του νέου ελληνικού κράτους συχνά οι ελληνικές παροικίες του εξωτερικού έρχονταν αρωγοί προκειμένου να στηρίξουν την αρχικά μικρή πατρίδα, προπάντων όταν αντιμετώπιζε κρίσιμα εθνικά ζητήματα. Η διασπορά, κατά τη διάρκεια της Τουρκικής κατοχής, χωρίζεται σε δύο περιόδους: μία πρώτη για τους τρεις πρώτους αιώνες της οθωμανικής κυριαρχίας και μία δεύτερη για το διάστημα μεταξύ των πρώτων δεκαετιών του 18ου αιώνα και ...

Τί είναι στην πραγματικότητα η λατρεία; Είναι αυτή ένα «έργον», ένα μέσον, ένα απλό καθήκον του χριστιανού μεταξύ των άλλων «έργων» και καθηκόντων του; Η διαπίστωση που εκτοξεύθηκε ως μομφή κατά της Εκκλησίας μας ότι παρέμεινε μέσα στους αιώνες «κοινωνία λατρείας» χρειάζεται πράγματι να αναιρεθεί ή να γίνει αποδεκτή ως έπαινος που εκφράζει τη βαθύτατη αλήθεια για την Εκκλησία; Μάλλον το δεύτερο πρέπει να γίνει. Γιατί; Διότι η λατρεία δεν είναι ούτε μπορεί να είναι μια απλή θρησκευ­τική τελετουργία, ούτε ένα έργο (αγιαστικό) απλώς ξεχωριστό από το λεγόμενο διδακτικό και ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας. Αυτή αγγίζει την ίδία την ουσία της Εκκλησίας και ολόκληρου του Μυστηρίου της. Η ουσία δε αυτή είναι ο ίδιος ο Χριστός και η εν Χριστώ ...