Πεμπτουσία· Ορθοδοξία-Πολιτισμός-Επιστήμες

Η Σταύρωσις. Φορητή εικόνα από εργαστήριο της Κωνσταντινούπολης (14ος αι.). Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Η Μεγάλη Βδομάδα των Παθών έφθασε. Η Εκκλησία μας από μέρες πολλές ετοιμάζεται να ξαναζήση τα Σεπτά Πάθη του Νυμφίου της. Της θυμίζουν την έκταση της αγάπης Του γι’ αυτή. Της αγάπης, που σημαδεύεται από δυο ορόσημα: Τη Φάτνη και το Σταυρό. Για χάρη της νύμφης Του Εκκλησίας, στην οποία θέλει να περικλείση κάθε ανθρώπινη ύπαρξη, προχωρεί από τη μια κένωση, της Φάτνης, στην έσχατη του Σταυρού. Ένας είναι ο σκοπός Του, «ίνα αυτήν αγιάση, …ίνα παραστήση αυτήν εαυτώ ένδοξον την εκκλησίαν, μη έχουσαν σπίλον ή ρυτίδα ή τι των τοιούτων αλλ᾽ ίνα η αγία και άμωμος» (Εφεσ. ε’ 27). Ο μαρτυρικός πρόλογος του Θείου δράματος συμπληρώθηκε. Τα τριάκοντα ...

Η Σταύρωσις. Τοιχογραφία Φώτη Κόντογλου, Καπνικαρεά, Αθήνα. Σκέφτομαι τη συγκλονιστική αφηγηματικώς, διά του λόγου των Ευαγγελιστών, δώδεκα τόσα Ευαγγέλια, αλλά και τη μοναδική ποιητικώς και υμνογραφικώς περιγραφή και απόδοση και έκφραση του συγκλονιστικότερου γεγονότος της ιστορίας. Αυτού της Σταυρώσεως και του Θανάτου του Κυρίου και Θεού ημών, διά την ημών σωτηρίαν. Γιατί δεν υπήρξε ποτέ στην ιστορία μείζον και σπουδαιότερο γεγονός, από αυτό της Σταυρώσεως της Θεότητος. Ούτε πρόκειται να υπάρξει ποτέ. Πλην, ίσως, από την Ανάστασή Του, που ακολούθησε και την αναμενόμενη Δευτέρα Παρουσίας Του και την Ημέρα της Κρίσεως. Μια συναγωγή κειμένων για τη Σταύρωση και το Πάθος από τον τόπο της ποίησης, παλαιότερης και νεότερης, θα ήταν ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα. Μένω, όμως, εδώ, στον ποιητικό και τον άλλο λόγο, τον ...

Αν ο θάνατος του ανθρώπου είναι μυστήριο, ο θάνατος του Θεανθρώπου είναι TO ΜΥΣΤΗΡΙΟ. «Πως χωρίζεται η ψυχή από το σώμα; Πως διασπάται η αρμονική τους σχέση και κόβεται ο φυσικός τους δεσμός;» Πως « η ζωή εν τάφω»; Πως «η ζωή θνήσκει»; Πως «ο δεσπότης πάντων καθοράται νεκρός»; Το μυστήριο του θανάτου κατανοείται με τη βίωσή του. Μορφές θανάτου μπορεί να είναι: η αποτυχία στα έργα μας η απόρριψη από πρόσωπα που δεν περιμέναμε η μοναξιά και η εγκατάλειψη η εμπειρία, τελικά, του ψυχικού και πνευματικού θανάτου, αφού ο σωματικός θάνατος δεν μπορεί να λογικοποιηθεί και να καταγραφεί. Ο Χριστός βίωσε όλες τις μορφές του θανάτου, έγινε ομοιοπαθής με μας, κι άραμάςκατανοεί. Το «γιατί», μπροστά στον πόνο των μορφών του δικού μας θανάτου, δεν μπορεί να λεχθεί στο δικό μας ...

ΟΡΘΡΟΣ Μ. ΠΕΜΠΤΗΣ (Ο Όρθρος της Μ. Πέμπτης τελείται το απόγευμα της Μ. Τετάρτης)   ΣΥΝΑΞΑΡΙΟΝ Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ Πέμπτῃ, οἱ τὰ πάντα καλῶς διαταξάμενοι θεῖοι Πατέρες ἀλληλοδιαδόχως ἔκ τε τῶν θείων Ἀποστόλων καὶ τῶν ἱερῶν Εὐαγγελίων, παραδεδώκασιν ἡμῖν τέσσαρά τινα ἑορτάζειν, τὸν ἱερὸν Νιπτῆρα, τὸν μυστικὸν Δεῖπνον (δηλαδὴ τὴν παράδοσιν τῶν καθ’ ἡμᾶς φρικτῶν Μυστηρίων), τὴν ὑπερφυᾶ Προσευχήν, καὶ τὴν Προδοσίαν αὐτήν.   Στίχοι εἰς τὸν Ἱερὸν Νιπτήρα Νίπτει Μαθητῶν ἑσπέρας Θεὸς πόδας, Οὗ ποῦς πατῶν ἦν εἰς Ἐδὲμ δείλης πάλαι. Εἰς τὸν Μυστικον Δεῖπνον Διπλοῦς ὁ Δεῖπνος· Πάσχα γὰρ νόμου φέρει, Καὶ Πάσχα καινόν, Αἷμα, Σῶμα Δεσπότου. Εἰς τὴν ὑπερφυᾶ Προσευχὴν Προσεύχῃ· καὶ φόβητρα, θρόμβοι αἱμάτων, Χριστέ, προσώπου, παραιτούμενος δῆθεν Θάνατον, ἐχθρὸν ἐν τούτοις φενακίζων. ΕἰςτὴνΠροδοσίαν Τί δεῖ μαχαιρῶν, τί ξύλων λαοπλάνοι, Πρὸς τὸ θανεῖν πρόθυμον εἰς Κόσμου λύτρον. Τῇ ἀφάτῳ σου εὐσπλαγχνίᾳ, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἐλέησον ἡμᾶς. Ἀμήν. Εισαγωγικά στον ...

Μέγας Βασίλειος. (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=307585 2. Αυτό δε που θεωρείται ότι είναι το πιο μεγάλο και το πιο σταθερόν από τα αγαθά που υπάρχουν εις τους ανθρώπους, δηλαδή η σοφία και η φρονιμάδα, ακόμη και αυτό έχει κούφιαν έπαρσιν, και ετοιμάζει όχι αληθινόν μεγαλείον. Αυτά δεν λογαριάζονται, όταν απουσιάζη η θεία σοφία. Διότι το σόφισμα εναντίον του ανθρώπου αποβαίνει άχρηστον εις τον ίδιον τον διάβολον. Και αυτό το οποίον έχει επινοήσει εναντίον του ανθρώπου χωρίς να το καταλάβη το ετεχνούργησε κατά του εαυτού του, διότι δεν εζημίωσε τόσον εκείνον που ήλπισε να αποξενώση από τον Θεόν και την αιωνίαν ζωήν, όσον επρόδωσε τον εαυτόν του με το να γίνη αποστάτης του Θεού και να καταδικασθή εις τον αιώνιον θάνατον. Και εις την παγίδα ...

Ο Νικόλαος Καρύδης, Λαμπαδάριος του Ι. Ν. Αγ. Θεράποντος Μυτιλήνης ερμηνεύει τα δυο Ιδιόμελα του Όρθρου της Μ. Τρίτης, «Ἐν ταῖς λαμπρότησι τῶν Ἁγίων σου», «Ὁ τῇ ψυχῆς ῥαθυμίᾳ νυστάξας». Πρόκειται για μια παραδοσιακή ερμηνεία, με πλούσιο και διαυγές ηχόχρωμα που παραπέμπει σε εκείνες των αγιορειτών και θεσσαλονικέων ψαλτών. Όντως ελπιδοφόρο νέοι άνθρωποι να στοιχούνται στα παραδεδομένα ακούσματα και να παίρνουν τη σκυτάλη από τους παλαιούς δεξιοτέχνες της ζώσας ψαλτικής τέχνης.

Για το μουσικό κείμενο πατήστε εδώ Πηγή: Σίμωνος Ι. Καρά, Αι Θείαι και Ιεραί Ακολουθίαι της Μεγάλης Εβδομάδος,, Τόμος Α΄, Αθήναι 1995

Παρακολουθήστε την εκδήλωση ψαλτικής τέχνης  «ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΑΘΟΣ»  που διοργάνωσε η Ομοσπονδία Συλλόγων Ιεροψαλτών Ελλάδος με πρωταγωνιστή τον καταξιωμένο Πρωτοψάλτη Φώτη Γιαννακάκη, Άρχοντα Πρωτοψάλτη της Αγιωτάτης Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως, πλαισιωμένο από επίλεκτους μαθητές του. Ο μουσικολογιώτατος κ. Φώτιος Γιαννακάκης, ερμήνευσε αγαπημένους και λαοφιλείς ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδας, σύμφωνα με τα πολυετή βιώματά του από την Πατριαρχική παράδοση. Στην αξιέπαινη αυτή προσπάθεια συμμετείχαν ηθοποιοί οι οποίοι απήγγειλαν εκκλησιαστικά κείμενα των Ευαγγελίων και των Αναγνωσμάτων συγκλονίζοντας με την παραστατικότητα και τη λογοτεχνική τους ποιότητα, καθώς και αποσπασμάτων σύγχρονων λογοτεχνικών έργων εμπνευσμένων από το Θείο Πάθος. 

Το ψηφιακό κανάλι PemptousiaTv μεταδίδει ζωντανά της Ακολουθία του Νυμφίου της Μεγάλης Τρίτης απο τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Φανερωμένης Χολαργού, κατά την εσπέρα της 27ης Απριλίου.

«Τη Αγία και Μεγάλη Τετάρτη της αλειψάσης τον Κύριον μύρω πόρνης γυναικός μνείαν ποιείσθαι οι θειότατοι πατέρες εθέσπισαν, ότι προ του σωτηρίου πάθους μικρόν τούτο γέγονε». Τη Μεγάλη Τετάρτη προβάλλεται η μετάνοια της πόρνης και προληπτικώς η προδοσία του μαθητού, αφού αμφότερα έχουν σχέση με το χρήμα. Στην πορνεία διασπάται και εμπορευματοποιείται η μοναδικότητα της σωματικής επικοινωνίας του ανθρώπου και η απόλυτη συντροφικότητα. Η σωματική επικοινωνία μεταβάλλεται σε αντικείμενο οικονομικής συναλλαγής και η συντροφικότητα παραχωρεί τη θέση της στην οδυνηρή ανεστιότητα. Το ανθρώπινο σώμα υποκαθιστά το ανθρώπινο πρόσωπο και υποβαθμίζεται σε εργαλείο εμπορευσίμου ηδονής. Οι υμνωδοί της Εκκλησίας προβάλλουν τη μετάνοια της πόρνης ως δείγμα ελπίδος και, κατ’ αντιδιαστολή, την προδοσία του Ιούδα ως δείγμα πορνείας της ψυχής. Η πόρνη μετανοεί και ...

Λ Υ Χ Ν Ι Κ Ο Ν (Σύνθεση και παραγωγή: Στέφανου Δορμπαράκη)

Σε αυτήν την εκπομπή «Δια..τροφής, ο λόγος! Ο τρόπος του «τρέφεσθαι» συζητάμε μαζί για τα γλυκά του Πάσχα και μοιραζόμαστε μικρές διατροφικές συμβουλές για το πασχαλινό τραπέζι. Ποια η θρεπτική αξία των πιο γνωστών πασχαλινών γλυκών; Πως μπορώ να αποφύγω τις δυσάρεστες γαστρικές ενοχλήσεις εκείνης της ημέρας; Και τι θα πρέπει να κάνουμε την επόμενη ημέρα; Για περισσότερες πληροφορίες, όπως επίσης και για να μοιραστούμε ιδέες σχετικές με το φαγητό, ή ακόμη και για να συζητήσουμε τις δικές σας απορίες ή τις δικές σας ανησυχίες σχετικά με τη διατροφή, βρείτε με, στο Instagram: dia.trofis.ologos και στο Facebook: Μαργιάννα Μανώλη Διαιτολόγος Διατροφολόγος. «Να θυμάστε να απολαμβάνετε τις στιγμές σας. Και να μην ξεχνάτε πως εμείς ορίζουμε το φαγητό μας και όχι το φαγητό μας εμάς». Πώς ακούω pemptousia.fm; Πώς χρησιμοποιώ το ...

Της Αναστάσεως προηγούνται τα Πάθη και η Σταύρωση και αυτών η προδοσία του μαθητή. Ο Ιούδας πρόδωσε τον Χριστό με ένα φιλί, έναντι τριάκοντα αργυρίων που έλαβε από τους Φαρισαίους, κάνοντας το όνομά του συνώνυμο με την έννοια της προδοσίας στο πέρασμα των αιώνων. Έχει όμως ενδιαφέρον να εμβαθύνουμε σε αυτό το γεγονός, διότι έχει πολλά να μας διδάξει. Ο ευλογημένος π. Σεραφείμ Ρόουζ, κατά την διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής του 1982, η οποία έμελλε να είναι και η τελευταία του επί της γης, σε κήρυγμά του εστίασε στον λόγο που ο Ιούδας πρόδωσε τον Κύριο και στις σκέψεις που προηγήθηκαν αυτής της πράξης.* Ο Ιούδας σκανδαλίστηκε βλέποντας την πόρνη γυναίκα που άλειφε με ακριβό μύρο τα πόδια και την ...

Η πτώση «η αναφορά του φιδιού στη πτώση».

Δίδακτρα στους ποιητές της αληθινής μετάνοιας Γιάννη Κ. Παπαδόπουλο και Θεοδόση Νικολάου που μου έμαθαν, μυστικώ τω τρόπω, την αγάπη του Κυρίου την ελπιδοφόραν…   Μεγάλη Τετάρτη. Όλοι πηγαίναμε στο Ευχέλαιο όταν αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε τι δώρημα ήταν για τον βίο μας! Είναι αλήθεια πως ακόμα δεν προσέγγισα καν την πίστη του παππού μου του Γιαννή. Ούτε την δύναμη αισιοδοξίας που αντλούσε η γιαγιά μου από την απλή βιοτή Ορθόδοξης Χριστιανικής πίστης. Μιας πίστης χωρκάτικης παφίτικης. Τρόπος βίου ήτο… Μεγάλη Τετάρτη. Ο Χριστός και οι ψαράδες μαθητές Του. Ο Νιπτήρας. Τους πλένει τα πόδια. Ο Κύριος των απάντων γονατά για τα τέκνα Του ολίγον προ του Σταυρού. Εμείς, παλεύαμε τότε παιδιά και έφηβοι να καταλάβουμε στα χρόνια μετά την εισβολή του ’74. Πάντα η Μεγάλη Εβδομάδα είχε μια ...

Χορός Καθηγητών της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Ι.Μ. Λαρίσης και Τυρνάβου «Άγιος Αχίλλιος» ερμηνεύει ύμνους από τον Όρθρο της Αγίας και Μεγάλης Τετλαρτης. Προλογίζει ο Αιδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρ. Βασίλειος Τάσιος. Συμμετέχουν οι: Ιωάννης Μαυρομάτης (Χοράρχης), Χριστόφορος Καρυώτης, Γεώργιος Τερζούδης, Γεώργιος Λεμονόπουλος, Γεώργιος Ζήσης, Αλέξανδρος Κωνσταντίνου, Χρήστος Οικονόμου.

Αν έχουμε χάσει την ευκαιρία να ζήσουμε τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή όπως θα έπρεπε και μας έχει μείνει μόνο μια εβδομάδα, πως μπορούμε να εισέλθουμε στη χαρά της Αναστάσεως; Ο Κύριος λέει στους Αποστόλους Του, «υμείς δε εστε οι διαμεμενηκότες μετ’ εμού εν τοις πειρασμοίς μου· καγώ διατίθεμαι υμίν καθώς διέθετό μοι ο Πατήρ μου Βασιλείαν, ίνα εσθίητε και πίνητε επί της τραπέζης μου εν τη Βασιλεία μου» (Λκ. 22,28-30). Καθώς εορτάζουμε τα Πάθη του Κυρίου κατά την εβδομάδα αυτή με ευγνωμοσύνη και αγάπη, με πικρά δάκρυα, προσπαθούμε κάθε μέρα να παραμένουμε μαζί Του στους πειρασμούς Του. Τότε ο Κύριος ευαρεστείται να μας μεταδώσει την αιώνια χαρά της σωτηρίας και, επειδή υπομένουμε με πιστότητα και ενθυμόμαστε προσευχόμενοι τα Πάθη Του, είναι και ...

Γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός (1921-2009). (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=308501 Όπως στη θέση και τάξη και επικράτηση του κακού διδαχθήκαμε τους πανταίτιους, υπάρχουν κατά τους Πατέρες μας και σωσίβια, που μας βοηθούν στην ανάπλαση και θεραπεία. Σε όσους νόμιμα αγωνίζονται, αντίθετη στις εμπαθείς μνήμες και το θυμό είναι η κακοπάθεια, μέσω της νηστείας και αγρυπνίας. Με τον τρόπο αυτό ταπεινώνεται το παθητικό μέρος και μετά, με τη μακροθυμία, ανεξικακία, ανεκτικότητα και συμπάθεια, ημερεύει το επιθυμητικό μέρος. Το επίκεντρο της πραγματικής νίκης στο λαβύρινθο του πολέμου είναι η όσο το δυνατό ολοκληρωμένη αυταπάρνηση. Μόνο έτσι δεν βρίσκει είσοδο ο Πονηρός μέσω των εργαλείων του, που είναι τα δικά μας θελήματα. Όπου υπάρχει αληθινή αυταπάρνηση και έλλειψη του δικού μας θελήματος, διαλύεται όλος ο μηχανισμός του αντίπαλου που μας ...

Μυστικός Δείπνος και Νιπτήρ. Τοιχογραφία στον εξωνάρθηκα της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου. Τη αγία και Μεγάλη Πέμπτη «Τη αγία και Μεγάλη Πέμπτη, οι τα πάντα καλώς διαταξάμενοι θείοι Πατέρες, αλληλοδιαδόχως εκ τε των θείων αποστόλων, και των ιερών Ευαγγελίων, παραδεδώκασιν ημίν τέσσαρά τινα εορτάζειν, τον ιερόν Νιπτήρα, τον Μυστικόν Δείπνον (δηλαδή την παράδοσιν των καθ’ ημάς φρικτών Μυστηρίων), την υπερφυά Προσευχήν, και την Προδοσίαν αυτήν». Αυτά στον λιτό και συνοπτικό Συναξαριακό λόγο της εκκλησίας. Με τους στίχους που ακολουθούν, απόσταγμα της ποιητικής μεγαλοσύνης. Της ακρίβειας του ακαριαίου εκκλησιαστικού λόγου. «Στίχοι εις τον Ιερόν Νιπτήρα Νίπτει Μαθητών εσπέρας Θεός πόδας, Ου πους πατών ην εις Εδέμ δείλης πάλαι. Εις τον Μυστικόν Δείπνον Διπλούς ο Δείπνος, Πάσχα γαρ νόμου φέρει, Και Πάσχα καινόν, Αίμα. Σώμα Δεσπότου. Εις την υπερφυά Προσευχήν Προσεύχη, και φόβητρα, ...