Ορθοδοξία και Ορθοπραξία

Υπήρξε μόνιμος νοσταλγός του Θεού. Γεννήθηκε στην ένδοξη Αδριανούπολη το 1889. Τα λίγα γράμματα που έμαθε του ήταν αρκετά για τον αγιασμό και τη σωτηρία του. Με την ευχή των γονέων του ήλθε στο Περιβόλι της Παναγίας. Μετέβη στη Λαυριώτικη Βίγλα, στο ερημικό ησυχαστήριο του Αγίου Βασιλείου, στην υπακοή του αυστηρού Γέροντος Χαρίτωνος. Μετά τριετή δοκιμασία ο Γέροντάς του τον κείρει μοναχό και από Εμμανουήλ τον ονομάζει Βασίλειο, στ’ όνομα του μεγάλου άγιου του ησυχαστηρίου τους. Ο νεαρός μοναχός δείχνει προθυμία και αντοχή στους ασκητικούς αγώνες. Μιμητής αρχαίων ασκητών στην ξενιτεία, την ακτημοσύνη, την αγρυπνία, τη νηστεία, το χαροποιό πένθος, την κατάνυξη, τη συνεχή της σαρκός βία. Σε μία Λειτουργία του ναϋδρίου τους -είχαν καλέσει ιερέα εκεί- μόλις ο Γέροντας ...

Για να διαβάσετε το νέο τεύχος των Αναλέκτων, κάντε κλικ στην εικόνα. Ο Γέρων Σωφρόνιος Σαχάρωφ στο έργο του Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης γράφει ότι οι άγιοι κατέχουν αρκετή δύναμη για να κυριαρχούν πάνω στους ανθρώπους και στις μάζες, αλλά επιλέγουν την αντίθετη οδό: υποδουλώνονται στον αδελφό κι έτσι αποκτούν τέτοια αγάπη, η οποία είναι άφθαρτη στην ουσία της. Σε ημέρες κρίσης όχι μόνον της πατρίδας μας, αλλά και της οικουμένης ολόκληρης, όπου οι ανθρώπινες μάζες παραπαίουν αναζητώντας πρότυπα και καθοδήγηση με κριτήρια αυτοκαταστροφικά, ο Θεός ανέδειξε έναν Άγιο που αγαπήθηκε και προβλήθηκε όσο λίγοι στην εκκλησιαστική ιστορία. Τον όσιο Παΐσιο τον Αγιορείτη. Τα πλήθη που συρρέουν στον τάφο του συνέρρεαν και στο κελλί του πολύ πριν την κοίμησή του. Πολλοί, ...

V             Μια έσχατη παρατήρηση: έχει διατυπωθεί η άποψη πως ο π. Σωφρόνιος ως προς τη θεολογία της κένωσης ακολουθεί την Ρωσική θρησκευτικοφιλοσοφική γραμμή όπως αυτή εκφράζεται κυρίως στη θεολογία του Σεργίου Μπουλγκάκωφ. Πράγματι ο π. Σωφρόνιος μπορεί να έλαβε μιαν εξωτερική έμπνευση από το Μπουλγκάκωφ, διόρθωσε όμως βαθιά το πρόσλημμα το οποίο, ούτως ή άλλως, αρδεύεται από τις φιλοσοφίες του Χέγκελ και του Σέλλινγκ. Στις φιλοσοφίες αυτές τόσο η ενότητα όσο και η κένωση είναι λογικά προεπινοημένες διαλεκτικές αναγκαιότητες, αναγκαστικά αφηρημένες και απράγματες. Στον π. Σωφρόνιο, αντίθετα, η ενότητα, ως κενωτική περιχώρηση των όντων και ανύψωσή τους στο Θεό δεν είναι προεπινοημένη αναγκαιότητα ούτε αφηρημένη διανοητική έκσταση, αλλά βήμα προς βήμα θυσιαστικά ενεργούμενη αγάπη. Όπως στον αγ. Γρηγόριο τον Παλαμά, το ...

ΙV Ας έλθουμε λοιπόν τώρα κατόπιν τούτων στην περίπτωση του έργου του π. Σωφρονίου και μάλιστα σ’ ένα ζήτημα το οποίο πολύ απασχολεί τους μελετητές του, το ζήτημα δηλαδή της κένωσης. Είναι νομίζω εφικτό να δείξουμε ότι ο π. Σωφρόνιος είναι ένας ησυχαστής και μάλιστα υπό την έννοια του παλαμικού Ησυχασμού όπως τον είδαμε παραπάνω. Θεωρώ πως δυο είναι οι μορφές της κένωσης, αλληλοσυμπληρούμενες μάλιστα, στο έργο του π. Σωφρονίου. Πρώτη είναι η μορφή της θεοεγκατάλειψης. Αν η θεοεγκατάλειψη θεωρηθεί ως μια σοφή παιδαγωγία της αγάπης του Θεού προς τον ασκητή, τότε αυτή η παιδαγωγία τι άλλο είναι παρά μια προσπάθεια να μας θεραπεύσει ο Θεός από κάθε ίχνος μιας «ηδυπαθούς» ατομιστικής απόλαυσης της χάρης, μια τάση η οποία ενδημεί ασυνειδήτως μέσα ...

III             Αυτή η μονοδιάστατη πλατωνίζουσα πνευματικότητα που αφήνει έξω από την κοινωνία με το Θεό το σώμα και την υλική δημιουργία καθώς και το παθητικό μέρος της ψυχής είναι το ακριβώς αντίθετο του Ησυχασμού. Η διόρθωσή της δεν περίμενε φυσικά τον αγ. Γρηγόριο τον Παλαμά, αλλά άρχισε αμέσως και μάλιστα με τους Καππαδόκες Πατέρες. Ακόμη και ο θεωρούμενος ως δήθεν πλατωνικότερος όλων, ο άγ. Γρηγόριος Νύσσης, καταδικάζει τη θεωρία πως ο νους του ανθρώπου είναι κατά φύσιν συγγενής με το Θεό: ο νους, όπως και η ψυχή είναι κτιστός, δημιουργημένος, ενώ Εκείνος είναι άκτιστος. Το χάσμα μεταξύ τους είναι απέραντο και γεφυρώνεται μόνο από τη χάρη του Θεού. Η μετοχή στο Θεό συμβαίνει όχι μόνον δια του νοός αλλά δια ...

Το πρωί της Κυριακής, 11 Ιουλίου 1993, και κατά την ώρα που η επίγειος 'Ορθόδοξος Εκκλησία του Χριστού ανέφερε την Λειτουργική της Ευχαριστία προς τον φιλάνθρωπο θεό και Δεσπότη, μία αγία ψυχή μετέστη από τα ενταύθα λυπηρά και επίπονα προς τα ουράνια σκηνώματα. Ο μακαριστός π. Σωφρόνιος Σαχάρωφ στο Έσσεξ της Αγγλίας άφηνε τον πρόσκαιρο τούτο και μάταιο κόσμο για να μετάσχη στην άληκτο χαρά των κληρονόμων της Βασιλείας του Θεού. Και όλοι αισθανθήκαμε ότι επτώχυνε κατά τι η έπί γης Εκκλησία, αν και γνωρίζουμε πως ο πλούτος Της αυτός προσετέθη εν Ουρανοίς. Γεννηθείς το 1896 από Ορθοδόξους Ρώσσους γονείς, έδειξε από μικράς ήλικίας σπάνια έφεσι για την προσευχή, μολονότι αργότερα ως φοιτητής της Κρατικής Σχολής Καλών Τεχνών της Μόσχαςαστόχησε προσωρινά, ...

Η Έκσταση ως κάθοδος: Το Παλαμικό υπόβαθρο της Θεολογίας του π. Σωφρονίου Ι    Η θεολογική συζήτηση για τη θεολογία του π. Σωφρονίου, παρότι μόλις άρχισε, προμηνύεται εξόχως σημαντική για την ταυτότητα της Ορθόδοξης θεολογίας στο άμεσο μέλλον. Και τούτο διότι ο π. Σωφρόνιος δεν είναι, όπως ελπίζω να φανεί στη συνέχεια, απλά ένας «ασκητικός συγγραφέας», όπως επικράτησε να ονομάζεται μια μερίδα συγγραφέων οι οποίοι επικεντρώνουν την προσοχή τους πάνω σ’ αυτό που κακώς ονομάζεται «πνευματικότητα» και ορθότερα ίσως «νηπτική παράδοση». Πράγματι, πολλοί απ’ τους «νηπτικούς», όπως συνήθως λέγονται, συγγραφείς, ελάχιστο ή μηδαμινό ενδιαφέρον επιδεικνύουν για την ενσωμάτωση του συνόλου της θεολογίας στο έργο τους. Αυτό φυσικά κάθε άλλο παρά μειώνει το έργο αυτό, αφού πράγματι αυτό που εξίσου ενδιαφέρει την Ορθόδοξη θεολογία ...

  Καλύβη σκήτης Αγίου Βασιλείου (φωτ. 1941) Ο κατά κόσμον Ιωάννης Βαλασέγκο του Δημητρίου και της Φλώρας γεννήθηκε στην κοινότητα Μπαϊλέστ του νομού Γκορζ της Ρουμανίας το 1885. Μόλις τελείωσε μία επαγγελματική τεχνική σχολή, ήλθε στο Άγιον Όρος, το 1904, να μονάσει. Δοκιμάσθηκε και εκάρη μοναχός, το 1908, από Ρουμάνους Γέροντες σ’ ένα Κελλί της Κολιτσού. Κατόπιν ασκήθηκε σ’ ένα Κελλί της Καψάλας επί τριετία. Το 1911 εγκαταστάθηκε στην ερημική και ησυχαστική σκήτη του Αγίου Βασιλείου. Εκεί ασκήτευαν αρκετοί φίλοι της ησυχίας και της αρετής, μεταξύ των οποίων ήταν και λίγοι Ρουμάνοι πατέρες. Ζούσαν με τα ταπεινά τους εργόχειρα και τις ελεημοσύνες των μονών. Ο π. Ιωνάς ασκήθηκε εκεί 44 χρόνια, σε μία μικρή και πενιχρή Καλύβη του Αγίου Μακαρίου του Μεγάλου. ...