Παρουσίαση βιβλίου (ἐκτενής)
14 Νοεμβρίου 2011
Ἱερά Μονή Καρακάλλου εἶναι 11η στήν ἱεραρχία τῶν 20 Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Συγκαταλέγεται στίς ἀρχαιότερες μονές πού ἱδρύθηκαν στόν Ἄθωνα μετά τήν ἐμφάνιση τῶν ὀργανωμένων κοινοβίων (πρώτη παρουσία στίς ἱστορικές πηγές τό ἔτος 1018) καί διανύει ἤδη τή δεύτερη χιλιετία τοῦ ἱστορικοῦ της βίου. Σήμερα ἀποτελεῖ μία ἀνθούσα μοναστική κοινότητα πού ἀποτελείται ἀπό 45 περίπου μοναχούς.
Μέ ἀφορμή τήν συμπλήρωση χιλίων χρόνων ἀπό τῆς ἱδρύσεώς της, ἡ ἀδελφότητα τῆς Μονῆς προέβη στήν ὑλοποίηση ἑνός μακροχρόνιου καί πολυπόθητου στόχου της: τήν ἔκδοση πολυτελοῦς τόμου ἀφιερωμένου στήν συλλογή τῶν φορητῶν εἰκόνων της. Εἶναι ἡ πρώτη φορά πού ἕνα τμῆμα τοῦ πολύτιμου κειμηλιακοῦ πλούτου τῆς Μονῆς γίνεται εὐρύτερα γνωστό καί παραδίδεται στό φιλότεχνο, ἐπιστημονικό και εὐσεβές κοινό. Πρόκειται γιά ἕνα μέχρι τώρα ἄγνωστο στούς πολλούς κομμάτι τῆς Ἁγιορείτικης κληρονομιᾶς.
Ἡ συλλογή φορητῶν εἰκόνων τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Καρακάλλου ἀποτελείται ἀπό πολλές ἑκατοντάδες ἔργων, καρπός εὐλάβειας καί καλλιτεχνικῆς εὐαισθησίας 10 αἰώνων. Ἀπό αὐτές ἕνα μικρό μόνον τμῆμα – οἱ ἱερές εἰκόνες πού κοσμοῦν τόν κεντρικό ναό καί τά παρεκκλήσια τοῦ μοναστηριοῦ – εἶναι ἄμεσα προσβάσιμο σέ ἐπισκέπτες καί προσκυνητές. Οἱ ὑπόλοιπες παραμένουν ἀθέατες στό εὐρύ κοινό – ἁγιογράφους, ἐπιστήμονες καί τούς φιλότεχνους καί εὐλαβείς πιστούς.
Γιά τήν παρούσα ἔκδοση ἐπιλέχθησαν προσεκτικά ἐκ τοῦ συνόλου τῆς συλλογῆς 152 εἰκόνες, φωτογραφήθησαν μέ κατάλληλες συνθῆκες φωτισμοῦ καί μηχανήματα ὑψηλῆς τεχνολογίας καί ἀναπαρήχθησαν μέ ἐξαιρετική μέριμνα καί πιστότητα. Οἱ εἰκόνες καλύπτουν μία περίοδο πού ἐκτείνεται ἀπό τά τέλη τοῦ 14ου μέχρι τίς ἀρχές τοῦ 19ου αἰῶνα.
Μεταξύ ἄλλων, ὁ τόμος περιλαμβάνει τήν μεγαλύτερη συλλογή ἔργων τοῦ περίφημου ἁγιογράφουΔιονυσίου ἱερομονάχου ἐκ Φουρνᾶ Εὐρυτανίας (18ος αἰώνας), ἔργα ἄλλων ἐπίσης γνωστῶν ἁγιογράφων ὅπως ὁ Κωνσταντίνος Παλαιοκάπας, δημιουργίες τῶν ἐργαστηρίων τῶν Γαλατσάνων καί Καρπενησιωτῶν ἁγιογράφων, καθώς καί ἄλλων, ἀνωνύμων καλλιτεχνῶν.
Τά συνοδευτικό κείμενα, γραμμένα ἀπό εἰδικούς, Πανεπιστημιακούς Καθηγητές τῆς Βυζαντινῆς Τέχνης, Ἱστορικούς καί Ἀρχαιολόγους, ἀναλυτικά καί ἐπιστημονικά τεκμηριωμένα, παρουσιάζουν διεξοδικά τίς εἰκόνες τῆς Μονῆς, κατατάσσοντάς τες στό εὐρύτερο ἱστορικό καί καλλιτεχνικό πλαίσιο τῆς ἐποχῆς τους, μέσα ἀπό τήν προσεκτική μελέτη τῆς εἰκονογραφίας καί τεχνοτροπίας τους.
Τό ἔργο, μέ τήν συγκριτική μελέτη πού πραγματοποιεῖ, τήν ἀρτιότητα τῆς ἐπιστημονικῆς τεκμηρίωσης καί τό πλῆθος τῶν ἀναφορῶν πού περιλαμβάνει, συνιστᾶ κορυφαία συμβολή στή σπουδή τῶν εἰκόνων τῆς Μεταβυζαντινῆς περιόδου στό Ἅγιον Ὄρος, προσδοκώντας νά ἀποτελέσει έργαλεῖο πολύτιμο τόσο γιά τούς ἐρευνητές ὅσο καί γιά τό φιλότεχνο κοινό. Παράλληλα, ἡ πλούσια καί ἐξαιρετικῆς ποιότητας εἰκονογράφηση παρέχει πολύτιμο ὑλικό (πρότυπα) σέ ὅσους ἀσκοῦν τήν τέχνη τῆς ἁγιογραφίας, άλλά καί μία μοναδική ὀπτική ἐμπειρία στούς ἁπλούς λάτρεις τῆς βυζαντινῆς τέχνης.
Τόν τόμο κοσμεῖ εἰσαγωγικά ἡ εὐλογητική ἐπιστολή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, ἀκολουθοῦν ὁ πρόλογος τοῦ Καθηγουμένου καί τό πρῶτο πλῆρες ἱστορικό διάγραμμα τῆς Μονῆς, γραμμένο ἀπό ἔγκριτο βυζαντινολόγο.
Ὅλες οἱ λεζάντες τῶν εἰκόνων εἶναι δίγλωσσες (ἑλληνικά-ἀγγλικά), καθιστώντας τήν περιήγηση ἱκανή καί γιά τόν μή ἑλληνόφωνο ἀναγνώστη, ἐνῶ ἕνα πλῆρες κεφάλαιο στήν ἀγγλική συνοψίζει τά σημαντικότερα σημεῖα.
Ὁ τόμος ἀποτελείται ἀπό 552 σελίδες μεγάλου σχήματος (23×32 ἑκ.), οἱ ὁποῖες φιλοξενοῦν συνολικά 241 ἀναπαραγωγές εἰκόνων (πλῆρες μέγεθος καί λεπτομέρειες), στήν πλειονότητά τους ὁλοσέλιδες. Τό ἐξώφυλλο εἶναι δεμμένο μέ πανί καί καλύπτεται ἀπό γυαλιστερή κουβερτούρα. Προαιρετικά, τόν τόμο συνοδεύει πολυτελής προστατευτική θήκη.
Ἡ ἐπίσημη παρουσίαση τοῦ τόμου πραγματοποιήθηκε τόν Μάϊο τοῦ 2011 σέ κεντρική αἴθουσα τῶν Ἀθηνῶν, παρουσία τοῦ Προέδρου τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, ἐκπροσώπων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου καί τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν, ἀλλά καί ἄλλων προσωπικοτήτων τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ καί ἐπιστημονικοῦ κόσμου.
“Πολιτιστική κληρονομιά παγκοσμίου ἐμβέλειας πού καταγράφεται γιά πρώτη φορά σέ ἕνα ἐξαίσιο τόμο, κόσμημα ἀληθινό…” Στύλος Ὀρθοδοξίας, φ.123, Μάϊος 2011
πηγή: Εικόνες Ι.Μ.Καρακάλλου
