Αγία Ευθυμία
25 Οκτωβρίου 2011
Στις 21 Οκτωβρίου το απόγευμα, ο Βυζαντινός Χορός Τρόπος με χοράρχη τον Κ. Αγγελίδη έψαλε κατά την υποδοχή της εικόνας του Αγίου Ευθυμίου που αγιογραφήθηκε από την αδελφότητα των Δανιηλέων του Αγίου Όρους και συνόδευσε ο Γέρων Δανιήλ εις το μαρτυρικό χωριό Αγία Ευθυμία Αμφίσσης. Ακολούθησε εσπερινός και αγρυπνία που παρακολούθησε πλήθος κόσμου.Ιστορία χωριού
Η ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Η Ελλάδα απελευθερώθηκε όμως οι αγώνες δεν σταμάτησαν. Η Αγιαθυμιά δεν ήταν δυνατόν να λείψει από κανέναν. Κατά τον ατυχή πόλεμο του 1897 τρεις Αγιαθυμιώτες έχασαν την ζωή τους πολεμώντας. Κατά τους νικηφόρους Βαλκανικούς πολέμους (1912-1913) δεκατρείς Αγιαθυμιώτες έδωσαν το αίμα τους για την πατρίδα μεταξύ των οποίων δύο είχαν έρθει, μαζί με άλλους από την Αμερική εθελοντές. Εννέα ήταν τα θύματα της Αγιαθυμιάς στις μάχες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (για την Ελλάδα 1917-1918). Στην Μικρασιατική εκστρατεία που ακολούθησε (1919-1922) δέκα συμπατριώτες μας άφησαν την τελευταία τους πνοή στα πεδία των μαχών.
Πολύ βαρύς ο φόρος αίματος που πλήρωσε η Αγιαθυμιά στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: Τριανταεπτά άτομα σκοτώθηκαν άμεσα από τους κατακτητές ενώ οι συνολικές απώλειες εξαιτίας του πολέμου ήταν 120 άτομα.
Η αντίσταση κατά των κατακτητών που άνθισε στην περιοχή στάθηκε η αιτία για να καεί δύο φορές το χωριό. Η πρώτη φορά ήταν στις 9 Απριλίου 1943 οπότε και κατέκαψαν την Αγιαθυμιά οι Ιταλοί και ό,τι απέμεινε το έκαψαν οι Γερμανοί τον Αύγουστο του 1944. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία από τα 423 σπίτια του χωριού 365 κατεστράφησαν ολοσχερώς και τα 20 μερικώς. Η Αγία Ευθυμία βομβαρδίστηκε στις 25 Απριλίου 1941 και από τον βομβαρδισμό έπαθε ζημιές ο κεντρικός ναός «Το γενέθλιον της Θεοτόκου» ενώ οι Γερμανοί πυρπόλησαν και κατέστρεψαν τον ναό του πολιούχου Αγίου Ευθυμίου τον Απρίλιο του 1944.
Η πολιτεία αναγνωρίζοντας το μέγεθος της θυσίας του χωριού συμπεριέλαβε την Αγία Ευθυμία στον κατάλογο των «Μαρτυρικών πόλεων και χωριών» της περιόδου 1940-1944 (Σχετικό Φ.Ε.Κ. 97/16-3-00). Μάλιστα η Αγία Ευθυμία είναι από τα ιδρυτικά μέλη του «Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών της Ελλάδας, περιόδου 1940-1944».
Μετά από πρόταση του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών την οποία υιοθέτησε το Τοπικό Συμβούλιο του χωριού, κατασκευάσθηκε από τον Δήμο της Αμφισσας και τον Σύλλογο μνημείο προς τιμήν των πεσόντων Αγιοευθυμιωτών της περιόδου 1940-44, στην είσοδο του χωριού από την Αμφισσα. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου πραγματοποιήθηκαν στις 9 Απριλίου 2006.
Μετά την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό η Αγιαθυμιά υπήρξε πρωτεύουσα του δήμου Μυωνίας όσο αυτός υφίστατο (1836-1840 και 1870-1912). Ο Δήμος εκτός από το χωριό μας περιελάμβανε τη Βουνιχώρα, τα Πεντεόρια και την Τριταία. Το διάστημα 1840-1870 ο Δήμος συνενώθηκε με το Γαλαξείδι ενώ από το 1912 το κάθε χωριό αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα. Από 1-1-99 λόγω της αναγκαστικής συνένωσης των κοινοτήτων η Αγιαθυμιά υπάγεται πλέον στον Δήμο Αμφισσας του οποίου αποτελεί και το μεγαλύτερο δημοτικό διαμέρισμα.
Σύμφωνα με τις κατά καιρούς απογραφές η εξέλιξη του πληθυσμού του χωριού ήταν η εξής: πριν το 1821 άτομα 300, το 1835 άτομα 467, το 1851 άτομα 720, το 1870 άτομα 1009, το 1879 άτομα 1275, το 1896 άτομα 1510, το 1907 άτομα 1481, το 1920 άτομα 1418, το 1928 άτομα 1490, το 1940 άτομα 1528, το 1951 άτομα 1173, το 1961 άτομα 1087, το 1971 άτομα 851, το 1981 άτομα 670, το 1991 άτομα 756 και το 2001 άτομα 597.
Οι δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι κάτοικοι του χωριού, διαφορετικές σε κάθε περίοδο, αποτυπώνονται και στην πληθυσμιακή του συρρίκνωση. Έτσι η αναζήτηση καλύτερων συνθηκών ζωής οδήγησε πολλούς στην μετανάστευση είτε εσωτερική, είτε εξωτερική. Οι Αγιαθυμιώτες όπου κι αν βρέθηκαν δεν ξέχασαν τον τόπο τους. Οργανώθηκαν σε Συλλόγους και βοήθησαν την Αγιαθυμιά να ορθοποδήσει. Στην Αθήνα οι ξενιτεμένοι Αγιαθυμιώτες γύρω στο 1930 έκαναν τις πρώτες προσπάθειες να ιδρύσουν σύλλογο. Το 1935 ιδρύθηκε ο Σύλλογος «Ένωσις των εν Αθήναις, Πειραιει και Προαστείοις Αγιοευθυμιωτών». Στην περίοδο της κατοχής λειτούργησε ένας άτυπος Σύλλογος ο οποίος και μετά τον πόλεμο βοήθησε το χωριό όσο μπορούσε. Από το 1957 υπάρχει ο σημερινός πολύ δραστήριος «Σύλλογος των εν Αθήναις, Πειραιεί και Προαστείοις Αγιοευθυμιωτών, ο Αγιος Ευθύμιος» με πλούσια προσφορά στο χωριό. Από το 1991 ο Σύλλογος εκδίδει την εφημερίδα ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ η οποία φτάνει σε περίπου 1600 σπίτια σε όλη την Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.
Πιο παλιός από τον Σύλλογο των Αγιοευθυμιωτών της Αθήνας είναι ο «Αλληλοβοηθητικός Σύλλογος-Η Μυωνία» που ιδρύθηκε το 1921 στην Νέα Υόρκη στο Νιού Τζέρσεϊ και συμπεριέλαβε όλους τους ξενιτεμένους Αγιαθυμιώτες της Νέας Υόρκης. Η βοήθεια του Συλλόγου αυτού προς το χωριό ήταν πολύ μεγάλη ιδιαίτερα την περίοδο που η Αγιαθυμιά αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες. Στις Δυτικές Πολιτείες της Αμερικής (Καλιφόρνια κ.λ.π.) δραστηριοποιούνται οι Αγιαθυμιώτες που μετανάστευσαν την δεκαετία του 1950 και μετά. Δεν έχουν ιδρύσει Σύλλογο αλλά είναι πολύ κοντά στο χωριό και συχνά το επισκέπτονται.
Χωριό φτωχό σε έδαφος η Αγιαθυμιά, γεμάτο πέτρες, όμως πρώτη στα γράμματα και στις τέχνες. Τα παλιότερα χρόνια είχε μείνει ονομαστή η ποιότητα των μαθητών της Αγιαθυμιάς. Πάντοτε το χωριό μας διακρινόταν για το πλήθος των μορφωμένων ανθρώπων που έβγαζε. Επιστήμονες κάθε ειδικότητας πνευματικά αναστήματα πρώτου μεγέθους έκαναν την Αγιαθυμιά να ξεχωρίζει. Γέννημα-θρέμμα της Αγιαθυμιάς και ο γνωστός λογοτέχνης Γιάννης Σκαρίμπας του οποίου το πατρικό σπίτι έχει ανακαινισθεί. Πολλοί είναι οι Αγιαθυμιώτες που διακρίθηκαν και διακρίνονται στο χώρο της τέχνης. Μια από αυτούς είναι και η ζωγράφος Ιωάννα Γλυμή η οποία πεθαίνοντας άφησε στο χωριό περίπου 100 πίνακες οι οποίοι αποτελούν μέρος της Συλλογής πινάκων που προσωρινά εκτίθενται στο Πνευματικό Κέντρο του χωριού. Ήδη ο Σύλλογος των Αθηνών έχει ξεκινήσει προσπάθεια για την μετατροπή του παλιού σχολείου σε Πινακοθήκη και Λαογραφικό Μουσείο.
Το πρώτο Σχολείο μετά την απελευθέρωση του Έθνους ιδρύθηκε στην Αγιαθυμιά το 1868. Οι περισσότεροι μαθητές ήταν την περίοδο από το 1930 ως το 1941. Μετά τον πόλεμο ο αριθμός των μαθητών ακολούθησε φθίνουσα πορεία ανάλογη του πληθυσμού με συνέπεια σήμερα το Δημοτικό Σχολείο να μην έχει πολλούς μαθητές (περίπου 15-17).
Στην Αγία Ευθυμία υπάρχει το Πνευματικό Κέντρο του χωριού στο οποίο στεγάζεται προσωρινά η πινακοθήκη και στο οποίο φιλοξενείται πλούσια δανειστική βιβλιοθήκη.
Στο χώρο του αθλητισμού από το 1977 δραστηριοποιείται συνεχώς η ποδοσφαιρική ομάδα Α.Σ. Η ΜΥΩΝΙΑ.
Κάθε χρόνο κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου, διοργανώνονται πολυήμερες πολιτιστικές εκδηλώσεις με την ονομασία ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΑ, προς τιμή του λογοτέχνη Γιάννη Σκαρίμπα.
Στις 19 και 20 Ιανουαρίου κάθε χρόνο γιορτάζει πανηγυρικά ο πολιούχος Αγιος Ευθύμιος. Στις 7 και 8 Σεπτεμβρίου γιορτάζει η κεντρική εκκλησία του χωριού «Το Γενέθλιον της Θεοτόκου» η οποία εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με το μέγεθος της κυρίως για την εποχή που έγινε (αρχές του 20ου αιώνα) και τις συνθήκες που επικρατούσαν τότε στο χωριό (μεγάλη φτώχια). Από το 1995 που εγκαινιάστηκε, λειτουργεί πανηγυρικά την παραμονή και ανήμερα του Αγίου Πνεύματος το εξωκλήσι της Αγίας Τριάδας που βρίσκεται στο βουνό που είναι πάνω από το χωριό και σε υψόμετρο 1000 μ. περίπου. Αλλες εκκλησίες του χωριού είναι η Ζωοδόχος Πηγή (Αργομοίρα), ο Αγιος Κωνσταντίνος και ο Αγιος Βλάσιος όπου είναι και το κοιμητήριο.
