Στη μήτρα τα «ανταλλακτικά» του οργανισμού

Τα βρέφη με οπή στο διάφραγμα μπορεί σύντομα να θεραπεύονται με χρήση «ανταλλακτικών» που θα έχουν προκύψει από τα ίδια τα βλαστικά κύτταρά τους. Τα κύτταρα αυτά θα λαμβάνονται από το αμνιακό υγρό ενόσω το έμβρυο κυοφορείται και το «ανταλλακτικό» θα είναι έτοιμο για να μεταμοσχευθεί αμέσως μετά τη γέννηση.

Η καινοτόμος αυτή προσέγγιση αναμένεται να πάρει στο επόμενο διάστημα «σάρκα και οστά» από ειδικούς του Παιδιατρικού Νοσοκομείου της Βοστόνης στη Μασαχουσέτη. Οι γιατροί έχουν ζητήσει από την αρμόδια Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (Food and Drug Administration, FDA) άδεια προκειμένου να διεξαγάγουν κλινική δοκιμή σε 20 βρέφη με οπή στο διάφραγμα στα οποία θα μεταμοσχεύσουν κομμάτια ιστού που θα προέρχονται από τα κύτταρά τους αμέσως μετά τη γέννησή τους.

Εάν δοθεί το πράσινο φως για διεξαγωγή της δοκιμής θα ανοίξει ένας εντελώς νέος δρόμος αντιμετώπισης των συγγενών ανωμαλιών. Επιπλέον θα καθίσταται δυνατή η θεραπεία στη μήτρα μονογονιδιακών νόσων όπως η αιμορροφιλία.

Κοινά ελαττώματα του διαφράγματος όπως η κήλη Bochdalek στην οποία η οπή που παρουσιάζεται στο διάφραγμα επιτρέπει στο στομάχι και στα έντερα να εισέρχονται στον θώρακα, προκαλούν αναπνευστικά προβλήματα εφ’ όρου ζωής και είναι εν δυνάμει θανατηφόρα.

Σήμερα αυτού του είδους τα προβλήματα «επιδιορθώνονται» με τοποθέτηση τμημάτων του υλικού Teflon, ωστόσο τα τεχνητά αυτά μοσχεύματα μπορούν να αποκολληθούν καθώς το παιδί μεγαλώνει απαιτώντας επαναλαμβανόμενες επεμβάσεις. Η ελπίδα των ειδικών είναι ότι επιθέματα που θα είναι φτιαγμένα από τον ιστό του ίδιου του βρέφους θα μεταμοσχεύονται και θα αποτελούν μόνιμο κομμάτι του διαφράγματος καθώς θα αναπτύσσονται μαζί του.

Τα έμβρυα αποβάλλουν πολλά κύτταρα στο αμνιακό υγρό που τα περιβάλλει. Από αυτά τα κύτταρα ποσοστό της τάξεως του 1% είναι αμνιακά βλαστικά κύτταρα, τα οποία μπορούν να εξαχθούν μέσω αμνιοκέντησης που διενεργείται κατά τις πρώτες εβδομάδες της κύησης.

Τα κύτταρα αυτά, που συγκεκριμένα ονομάζονται αμνιακά μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα (aMSCs), πολλαπλασιάζονται με διπλάσιους ρυθμούς σε σύγκριση με οποιονδήποτε άλλο τύπο βλαστικού κυττάρου. Ετσι μετά τη συλλογή τους μπορούν να προσφέρουν αρκετό υλικό ώστε να δημιουργηθεί το κατάλληλο μόσχευμα πριν από τη γέννηση του βρέφους. Οι γιατροί θα είναι σε θέση να γνωρίζουν ποιο βρέφος χρειάζεται τέτοιου είδους μόσχευμα με δεδομένο ότι υπέρηχοι που διενεργούνται κατά τις πρώτες εβδομάδες της κύησης μπορούν να δείξουν τα έμβρυα που θα χρειαστούν επιδιόρθωση στο διάφραγμα.

Οι ειδικοί από τη Βοστόνη ζητούν τη διεξαγωγή κλινικής δοκιμής της μεθόδου σε ανθρώπους καθώς πειραματίζονται με αυτήν επί μια δεκαετία και τα αποτελέσματα από τα πειράματα στα ζώα είναι άκρως ενθαρρυντικά. Όπως ανέφερε ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Ντάριο Φάουζα«εάν λάβει έγκριση θα είναι η πρώτη κλινική δοκιμή που θα αφορά τη συγκεκριμένη στρατηγική και η πρώτη που θα βασίζεται σε αμνιακά εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα».

Τα μέχρι στιγμής πειράματα διεξήχθησαν σε πρόβατα και κουνέλια και η ομάδα του Φάουζα κατάφερε να δημιουργήσει ιστούς για την αντιμετώπιση διαφορετικών συγγενών ανωμαλιών στο διάφραγμα, στο στέρνο, στα οστά του προσώπου και στην τραχεία.

Σε ό,τι αφορά το διάφραγμα το πείραμα περιελάμβανε 27 πρόβατα στα οποία τοποθετήθηκαν είτε μοσχεύματα φτιαγμένα από τα αμνιακά βλαστικά κύτταρά τους είτε επιθέματα από Teflon. Στο τέλος της 14μηνης δοκιμής (σε αυτό το διάστημα τα πρόβατα φθάνουν στην ενηλικίωση) μόνο τρία από τα εννέα μοσχεύματα που ήταν φτιαγμένα από βλαστικά κύτταρα ήταν πλέον ακατάλληλα σε σύγκριση με πέντε μοσχεύματα από Teflon. Είναι επίσης σημαντικό ότι τα μοσχεύματα από τα βλαστικά κύτταρα δεν συνδέθηκαν με παρενέργειες ούτε μετετράπησαν σε καρκινικά.

Τα… βλαστικά μοσχεύματα δημιουργούνται από την ένωση ενός τζελ που περιέχει τα αμνιακά κύτταρα με ένα ελαστικό στρώμα που είναι φτιαγμένο από ένα υλικό που μοιάζει με τεχνητό δέρμα καθώς και με ένα πορώδες στρώμα που προέρχεται από ιστό των εντέρων χοίρων (από τον ιστό έχουν προηγουμένως αφαιρεθεί όλα τα κύτταρα του χοίρου ώστε να μένει μόνο ένα «καλούπι»).

Ο Φάουζα και η ομάδα του έχουν επίσης ξεκινήσει μελέτες με αμνιακά βλαστικά κύτταρα οι οποίες μπορεί κάποια ημέρα να προσφέρουν ταχεία θεραπεία των τραυμάτων. Μέσα από πειράματα σε πρόβατα οι ερευνητές είδαν ότι τα συγκεκριμένα κύτταρα επιταχύνουν σημαντικά την επούλωση των τραυμάτων. Εάν τα αποτελέσματά τους αυτά επιβεβαιωθούν και στον άνθρωπο ίσως μελλοντικά θα μπορούν να φυλάσσονται τα αμνιακά βλαστικά κύτταρα κάθε εμβρύου και να χρησιμοποιούνται αργότερα στη ζωή του για την επούλωση τραυμάτων του ή για τη δημιουργία ιστών – «ανταλλακτικών» του.