Τί εἶναι Ὀρθοδοξία; (Γέρων Ἐφραίμ Φιλοθεΐτης Προηγούμενος Ἱ. Μ. Φιλοθέου)

Ὁμιλία ΛΒ΄. Ὀρθοδοξία• ἡ βασιλικὴ ὁδὸς τοῦ Εὐαγγελίου, σέλ. 468 (ἀποσπάσματα).

Εἴμαστε Ὀρθόδοξοι καὶ οὐσιαστικὰ δὲ γνωρίζουμε τὸ ὕψος, τὸ βάθος, τὸ πλάτος τῆς Ὀρθοδοξίας. Θὰ πρέπει νὰ τὴ δοῦμε σὲ ὅλη τὴν ἁγιότητά της.

Τί εἶναι Ὀρθοδοξία; Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ ἀλήθεια, τὸ ὀρθὸ δόγμα περὶ τοῦ Θεοῦ, περὶ τοῦ ἀνθρώπου καὶ περὶ τοῦ κόσμου, ὅπως μᾶς τὴν ἔδωσε ὁ Ἴδιος ὁ ἐνανθρωπήσας Θεὸς μὲ τὴν ὑπέροχη διδασκαλία Του, μὲ τὴν ἁγία ζωή Του καὶ μὲ τὴν λυτρωτικὴ θυσία Του, ὅπως τὴ διετύπωσε κατόπιν ἡ θεόπνευστη διάνοια καὶ καρδιὰ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, ὅπως τὴ «ζωντάνεψε» ὁ μαθητὴς τῆς ἀγάπης καὶ οἱ ἄλλοι Εὐαγγελιστὲς καὶ Ἀπόστολοι μὲ τὸ οὐράνιο φῶς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅπως τὴν παρέδωσαν καὶ σέ μᾶς οἱ πνευματοκίνητοι Πατέρες τῆς Ἀλεξάνδρειας, τῆς Κωνσταντινούπολης, τῆς Καππαδοκίας, τῆς Συρίας, τῆς Παλαιστίνης καὶ τοῦ Ἁγίου Ὅρους ἀργότερα.

Ὅλοι αὐτοί, ἀπὸ τὸν Ἱερὸ Πολύκαρπο, τὸν μαθητὴ τῶν Ἀποστόλων, μέχρι τὸν Ἅγιο Νικόδημο τὸν Ἁγιορείτη, ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη στὶς ἀρχὲς τοῦ (πρό)περασμένου αἰῶνα, μὲ τὴν σοφία τους καὶ τὴν ἁγιότητά τους, μὲ τὶς θυσίες καὶ τοὺς ἀγῶνες τους μᾶς παρέδωσαν τὴν παρακαταθήκη τῆς ὀρθῆς πίστεως καὶ ζωῆς, τὸν θησαυρὸ τῆς ὀρθόδοξης παράδοσης.

Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ θαυμαστὴ ἐκείνη σύνθεση δόγματος καὶ ἤθους, θεωρίας καὶ πράξεως. Ὀρθοδοξία εἶναι ἀκόμα ἐκεῖνο, ποὺ διατύπωσαν ἐπισημότερα οἱ Σύνοδοι, τὰ οἰκουμενικὰ ἐκεῖνα εὐλογημένα συνέδρια τῆς ἀνὰ τὸν κόσμον Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.

Τότε οἱ θεοφόροι Πατέρες «ὅλην συγκροτήσαντες τὴν τῆς ψυχῆς ἐπιστήμην καὶ τῷ θείῳ Πνεύματι συνδιασκεψάμενοι» ἀπεφάνθησαν γιὰ τὰ μεγαλύτερα προβλήματα ποὺ ἀπασχολοῦν τὸν πνευματικὸ ἄνθρωπο καὶ ἔθεσαν τὰ βάθρα, τὰ θεμέλια τῆς πνευματικῆς ζωῆς, ποὺ εἶναι ὁ πραγματικὸς πνευματικὸς πολιτισμός.

Τὴν Ὀρθοδοξία ἐπισφράγισαν οἱ μάρτυρες ὅλων τῶν ἐποχῶν· ὅλη ἡ ἱερὴ στρατιὰ τῶν ἑκατομμυρίων ἡρώων καὶ ὁμολογητῶν, ἀνδρῶν, γυναικὼν καὶ παιδιῶν, μὲ τὸ τίμιο αἷμα τους. Ἀπὸ τὰ ἀμφιθέατρα τῆς Ρώμης μέχρι τὰ στρατόπεδα τῆς Ρωσίας, ἀπέδειξαν, ὅτι ὁ χριστιανισμὸς δὲν εἶναι μία ἁπλὴ θεωρία ἀλλὰ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή· ὁ ὡραιότερος ἡρωισμός, ἡ νίκη κατὰ τῆς ὠμῆς βίας καὶ τῆς ὑλικῆς δύναμης, ἡ ἐπικράτηση καὶ ἡ βασιλεία τοῦ πνεύματος.

Ἦρθε κατόπιν νὰ ὑμνήσει τὴν Ὀρθοδοξία ἡ λατρεία, μὲ τὴν ὑπέροχη ποίηση καὶ τὴν ἐμπνευσμένη ὑμνογραφία της, ἡ ὁποία συνδυάζει τὸ φυσικὸ μὲ τὸ ὑπερφυσικό, τὰ ἐγκόσμια μὲ τὰ ἐπουράνια, τὴν ἀτομικότητα μὲ τὴν κοινωνικότητα, τὴν οἰκειότητα καὶ τὸν βαθὺ σεβασμό, τὸ εὔληπτο καὶ τὸ μυστήριο.

Μέσα στὸν ναὸ, σὲ κάθε Λειτουργία, μέσα σὲ μία ἀτμόσφαιρα ἀνάτασης καὶ ἱερότητας, τελεῖται ἡ Θυσία τοῦ Θεανθρώπου, ὅπου συμμετέχουν ὅλοι οἱ πιστοί. Ἐκεῖ, ἐπίσης, ὑμνοῦνται καὶ προβάλλονται τὰ κατορθώματα τῶν γιγάντων τῆς πίστεως μὲ ἐπικεφαλῆς τοῦ χοροῦ αὐτοῦ τὴν Θεοτόκο Μαρία. Ἐκεῖ ἐξυμνεῖται τὸ δόγμα, ὄχι μόνο ὡς ἀληθινό ἀλλὰ καὶ ὡς ἀνταποκρινόμενο στὶς ἀνθρώπινες ἐφέσεις.

Ἀλλὰ καὶ τὸ ἰδανικό, γιὰ τὸ ὁποῖο ἀγωνίσθηκε ὁ μοναχισμός, δὲν εἶναι διαφορετικὸ ἀπὸ τὸ νόημα τῆς Ὀρθοδοξίας. Κατὰ τοὺς εἰδικοὺς μελετητὲς, ὁ Ὀρθόδοξος μοναχισμὸς ὑπῆρξε ὁ πνευματικὸς στρατός, ὁ ὁποῖος ἀγωνίσθηκε γιὰ τὴν ἀπόκτηση τῆς πνευματικῆς ἐλευθερίας καὶ γιὰ τὴν τελείωση τοῦ ἀνθρώπου. Σκοπὸς τους ἦταν τὸ «μορφωθῆναι τὴν ψυχὴν τῇ ἀνακαινώσει τοῦ νοός».

Ἐδῶ, σ’ αὐτὸ ἀκριβῶς τὸ σημεῖο, εἶναι ἡ καρδιὰ τοῦ μοναχικοῦ πνεύματος, εἶναι ὁ σκοπὸς καὶ ἡ ἐπιτυχία τοῦ μοναχισμοῦ. Οἱ πνευματικοὶ ἀγῶνες τῶν ἀσκητῶν εἶναι οἱ νέοι ὀλυμπιακοὶ ἀγῶνες τοῦ πνεύματος. Ὁδηγοῦν τὸν ἄνθρωπο στὸν κατ’ ἐξοχὴν φιλόσοφο βίο, στὴν θέωση. Ἡ πορεία τοῦ ἀσκητισμοῦ εἶναι πορεία ἐξαγνισμοῦ καὶ ἐπιστροφῆς πρὸς τὸ θεῖο.

Καὶ ὄχι μόνο στοὺς ἀσκητές ἀλλὰ καὶ σ’ ὁλόκληρο τὸ χριστιανικὸ πλήρωμα, ἡ Ὀρθοδοξία μᾶς ἔδωσε τὸ νόημα τῆς ἁγιότητας. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ, ἐξύψωσε τὰ ἤθη τῆς κοινωνίας. Ἰδιαίτερα, τὸ βλέπουμε αὐτὸ στὴν κοινωνικὴ ἀντίληψη.

Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ πορεία τοῦ ὁλοκληρωμένου ἀνθρώπου πρὸς τὸν Πλάστη του, πρὸς τὴν θέωση. Ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπο στὴν πλήρη ἀνάπτυξή του ἐν τῷ Χριστῷ καὶ γιὰ τὸν Χριστό. Ἡ Ὀρθοδοξία δὲν εἶναι μόνο ἡ κατ’ ἐξοχὴν θεολογία ἀλλὰ εἶναι συγχρόνως καὶ ἡ ἀληθινὴ ψυχολογία, ὁ γνήσιος ἀνθρωπισμὸς καὶ κοινωνισμός. Εἶναι ἕνα πολύεδρο διαμάντι, τὸ ὁποῖο ἀπὸ ὅλες τὶς πλευρὲς παρουσιάζει νέες ἀντανακλάσεις τῆς ἀλήθειας.

Ἂς γνωρίσουμε, λοιπόν, τὴν Ὀρθοδοξία μας. Ὄχι θεωρητικά. Ἂς τὴν αἰσθανθοῦμε καὶ ἂς τὴν ζήσουμε σὲ ὅλο τὸ βάθος καὶ τὸ πλάτος της. Ἔτσι μόνο, θὰ μποροῦμε νὰ τὴν προβάλουμε καὶ νὰ τὴν ἀξιοποιήσουμε.

Πανέμορφη Ὀρθοδοξία, αἱματοστόλιστη νύμφη τοῦ Χριστοῦ, ποτέ, ποτὲ νὰ μὴ σὲ ἀρνηθοῦμε οἱ ἀνάξιοι, ἀλλὰ ἂν τὸ καλέσουν οἱ περιστάσεις καὶ οἱ καιροί, ἀξίωσέ μας, ὦ φίλη, γιὰ σὲ νὰ χύσουμε καὶ τὴν τελευταία ρανίδα τοῦ αἵματός μας. Ἀμήν.

Πηγή: agiazoni.gr