Το όρος της Γκαμήλας (Τύμφη)

Μορφολογία

Η Γκαμήλα, θεωρείται το πιο μεγαλόπρεπο βουνό στο κορμό της Β. Πίνδου με τη κορυφή της να φτάνει τα 2.497μ. Είναι το βουνό που συνδυάζει δύο διαφορετικές όψεις, που το κάνουν να διαφέρει από πολλά βουνά της πατρίδας μας. Η βορεινή πλευρά του είναι μια σειρά από ορθοπλαγιές, που διακόπτονται από βαθιές χαράδρες και λούκια. Ενώ στη νότια πλευρά οι κορυφές, κατεβαίνουν ομαλά και σχηματίζουν ένα μεγάλο οροπέδιο. Οι μεγάλες και πολλές ορθοπλαγιές της με τις εντυπωσιακές κλίσεις θυμίζουν έντονα τις Aλπεις, γι’αυτό και χαρακτηρίστηκε ως “αναρριχητικός παράδεισος της Ελλάδας”.

Στα Βόρεια μεταξύ του βουνού Τραπεζίτσα και της Γκαμήλας, σχηματίζεται η κοιλάδα του Αώου, με το ομώνυμο ξακουστό ποτάμι της. Η χαράδρα του Βίκου και ο ποταμός Βοϊδομάτης, τη χωρίζει από τη Δυτική της πλευρά από τα βουνά Στούρο και Γκραμπάλα. Στην Ανατολική πλευρά ο Γυφτόκαμπος την χωρίζει από τα βουνά Κούστα, Κοζιακό και Κουκουρούντζο.

Οι κορυφές της διαδέχονται η μια την άλλη, από τα δυτικά προς ανατολικά και είναι: Κούλα 1560μ., Λάπατος 2251μ., Αστράκα 2436μ., Πλόσκος 2377μ., Γκαμήλα 2497μ., Γκαμήλα ΙΙ 2480μ., Καρτερός 2478μ., Μεγάλα Λιθάρια 2467μ., Τσούκα Ρόσια 2376μ., Σαμάρι 2296μ., Κρεβάτι 2.375 μ., Γκούρα 2466μ., Κορυφούλα 2157μ., επίσης Καζάρμα 1803μ. και Καλόγερος 2122μ..

Γύρω από τη Γκαμήλα υπάρχουν τα χωριά Πάπιγκο, Κλειδωνιά, Κόνιτσα, Βρυσοχώρι, Ηλιοχώρι, Σκαμνέλι, Τσεπέλοβο, Κουκούλι, Βραδέτο, Καπέσοβο, Βίτσα, Μονοδέντρι, Βιτσικό.

Υδρογραφία

Το πέτρωμα της Γκαμήλας δεν ευνοεί την ύπαρξη πηγών, κυρίως στην Αλπική ζώνη. Στα δασωμένα μέρη του βουνού οι πηγές γίνονται πιο πολλές. Γενικά το νερό είναι δυσεύρετο, εκτός από τις εποχές που λειώνουν τα χιόνια και δημιουργούνται πολλά ρέματα και λιμνούλες. Εκτός από τη Δρακόλιμνη, χαρακτηριστικές λιμνούλες είναι: η Ξερόλουτσα, η Ριζίνα, το Ρομπόζι, ο Αηλιάς.

Πετρώματα

Η Γκαμήλα χαρακτηρίζεται από τις μεγάλες εκτεθειμένες κάθετες βραχώδεις επιφάνειες, τις μεγάλες κλίσεις και τους έντονους και εντυπωσιακούς γεωλογικούς σχηματισμούς.

Τα πετρώματα που συναντάμε είναι: 1) Σκληρά, ασβεστολιθικά συμπαγή, που ξεκολλάνε (κρητιδικοί – ιουαρασικοί – μαργαικοί – ασβεστόλιθοι). 2) Φλύσχη ευπαθή στη διάβρωση. Οι Αλπικές περιοχές της Γκαμήλας, φέρουν έκδηλα σημάδια της επίδρασης των παγετώνων.

Τοπωνύμια

Κυριαρχούν τα ελληνικά τοπωνύμια, Γκαμήλα, Ρομπόζι και άλλα. Εξαίρεση η κορυφή Τσούκα Ρόσια που σημαίνει κόκκινη κορυφή στα Βλάχικα.

Σπήλαια – Βάραθρα

Μικρά σπήλαια υπάρχουν από τη μεριά των Μεγάλων Λιθαριών και στα Λημέρια των Κλεφτών στη βόρεια πλευρά της. Η Γκαμήλα φημίζεται για τα βαθιά της βάραθρα. Αυτά είναι: α) Η Προβατίνα βάθους 407 μ, ένα από τα μεγαλύτερα κατακόρυφα βάραθρα του κόσμου, για την ακρίβεια το τρίτο στη σειρά. Το βάραθρο δημιουργήθηκε από συνδυασμένη δράση νερού και πάγου. Χαρακτηριστικό είναι, ότι σε βάθος 180 μ. υπάρχει ένα μικρό πατάρι με πάγους , που δε λειώνουν ποτέ. Υπάρχει επίσης μια και μοναδική αίθουσα με μια μικρή λιμνούλα και αναμνηστικές πλακέτες από Ελληνικές και ξένες αποστολές που κρέμονται στα τοιχώματα. β) Το Χάσμα του Έπους βάθους 451 μ, ο τρόπος δημιουργίας του είναι διαφορετικός από εκείνον της Προβατίνας. Κυρίαρχο στοιχείο είναι το νερό, αφού το σπήλαιο λειτουργεί σαν καταβόθρα και αποστραγγίζει τα νερά από το οροπέδιο. Υπάρχουν δυο διαφορετικές διαδρομές που μπορεί να ακολουθήσει κανείς, το Έπος Ι με βάθος 451 μ. και το Έπος ΙΙ με βάθος 340 μ. γ) Η τρύπα της Νύφης συνολικού βάθους 340μ, το σπηλαίο αυτό λειτουργεί σαν καταβόθρα όπως και το Έπος, αφού συλλέγει τα νερά της περιοχής. Αποτελείται από τρία μεγάλα βάραθρα p150 μ, p50 μ, p120μ. Και δυο μικρά p10 μ. και p10 μ. που στο τέλος τους είναι στενά, που δε χωράς να περάσεις . δ) Η Γκαιλότρυπα βάθους 200 μ. ε)Η Σπέρα του Τσεπέλοβου 228 μ, και πολλά άλλα βάραθρα ορισμένα απ’ τα οποία βρίσκονται στην περιοχή του χωριού Βραδέτου.

Βλάστηση

Στα χαμηλά μέρη κυριαρχεί η μεσογειακή Μακία με θάμνους, όπως Πουρνάρια, Φιλλίκι, Κουτσουπιά. Ακολουθεί η ζώνη των φυλλοβόλων, Βελανιδιές κ.λ.π. Πιο πάνω συναντάμε τη ζώνη μικτού δάσους, Φυλλοβόλα και Κωνοφόρα, η Μαύρη Πεύκη, το Μακεδονίτικο Έλατο, η Οξιά, το Κέδρο και ψηλότερα το Ρόμπολο.

Χλωρίδα

Η χλωρίδα της Γκαμήλας είναι αρκετά πλούσια σε αριθμό ειδών. Τα Lilium Martagon, Lilium Cundidum είναι από τα σπανιότερα. Aλλο χαρακτηριστικό φυτό της περιοχής είναι οι Βιόλες Viola Albanica και Viola Dukadjinka. Το Geum Reptans, η Saxifraga Taygetea, η Fritillaria Graeca. Από καμπανούλες, η Campanula Persicifolia και Campanula Bononiesis. Επίσης συναντάμε πολλά είδη φαρμακευτικών φυτών.

Πανίδα

Η πανίδα είναι και αυτή αρκετή. Από πουλιά αναφέρουμε το Χρυσαετό Aguila Chrysaetos, τον Aσπροπάρη Neophron Perconoprerus, το Γυπαετό Gupaetos Barbatus, το Βραχοκιρκίνεζο Falcotinnunculus, την Πετροπέρδικα Alectoris Graeca, την Κουκουβάγια Athene Noctua, τη Χιονάδα Eremophila Alpestris, τον Πετροκότσυφα Monticola Saxitilis τον Κόρακα Corrus Corax.

πό θηλαστικά έχουμε την Aρκούδα Ursus Arctos, το Λύκο Canis Lupus, τη Βίδρα Lutra Lutra, το Αγριόγιδο Pupicarpa Rupicapra. Aλλα ζώα είναι το Κουνάβι Martes Foina, ο Σκίουρος Sciurus Vulgaris, ο Λαγός Lepus Europaeus. Τα αμφίβια Triturus Alpestris που ζουν στη Δρακόλιμνη .

Πρέπει να τονίσουμε την ασύδοτη λαθροθηρία που κυριολεκτικά εξαφανίζει κάθε ίχνος ζωής και ειδικά την Αρκούδα και το Αγριόγιδο.