Η ζωή είναι γλυκιά και χωρίς τη ζάχαρη!

Της Ειρήνης Κάρου

Τα ανθρώπινα όντα, στην πλειοψηφία τους, έχουν μια φυσική έλξη προς τη γλυκιά γεύση. Το γλυκό μας ξυπνάει αισθήματα σιγουριάς, ασφάλειας, ευχαρίστησης και πληρότητας. Υποσυνείδητα συνδέεται με το μητρικό γάλα. Η γεύση του γλυκού στέλνει ένα μήνυμα στον εγκέφαλο μας ότι «όλα είναι καλά».

Όμως, το βασικό γλυκαντικό της σύγχρονης εποχής, η ζάχαρη, έχει χάσει την αρχική της αίγλη, παρόλο που εξακολουθεί να βρίσκεται σχεδόν παντού σε τρόφιμα και ποτά. Για σημαντικά ή λιγότερο σημαντικά θέματα υγείας, ο γιατρός συστήνει την αποφυγή κατανάλωσης ζάχαρης. Η ζάχαρη, κενή θερμίδων, συμβάλει στην παχυσαρκία και αποδεδειγμένα προκαλεί μια σειρά από προβλήματα υγείας στον ανθρώπινο οργανισμό. Η προσοχή της ανθρωπότητας στρέφεται σε εναλλακτικούς τρόπους γλύκανσης της καθημερινότητας, εναλλακτικούς τρόπους που προσφέρει η φύση χιλιάδες χρόνια τώρα, με τους οποίους οι αρχαίοι πολιτισμοί γλύκαιναν τη ζωή και τις τροφές τους. Συχνά, τα εναλλακτικά αυτά, φυσικά γλυκαντικά, σε λογικές ποσότητες, παρέχουν εκτός από τη γλυκύτητα τους και άλλα συστατικά που θρέφουν ή θεραπεύουν τον οργανισμό μας.

 Πώς η ζάχαρη κυρίευσε τον κόσμο.

 Εδώ και σχεδόν 2000 χρόνια, η ζάχαρη καλύπτει την επιθυμία μας για «γλυκό». Το μάσημα του φρέσκου ζαχαροκάλαμου από Ινδούς χωρικούς μετατράπηκε στον μεγαλύτερο, ίσως, παγκόσμιο εθισμό και σε μια Βιομηχανία πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Το φυτό του ζαχαροκάλαμου προέρχεται από το νησί της Ν. Γουινέας στον Ειρηνικό Ωκεανό και οπό τα προϊστορικά κιόλας χρόνια το συναντάμε στην Ινδία, όπου καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά. Στην Ευρώπη, η ζάχαρη ήρθε τον 8^ο  αιώνα μ.Χ., από τους Μαυριτανούς, αλλά και από τους Σταυροφόρους, που λεηλατούσαν τα καραβάνια των Αράβων. Η ιστορία της ζάχαρης είναι μια ιστορία άρρηκτα δεμένη με την ιστορία των σκλάβων. Η κατάκτηση της Αμερικής πρόσφερε στους Ευρωπαίους αποικιοκράτες αχανείς εκτάσεις κατάλληλες για την καλλιέργεια του ζαχαροκάλαμου και οι λεγεώνες των σκλάβων που έφταναν από την Αφρική ήταν αυτοί που θα τις καλλιεργούσαν. Το εμπόριο της ζάχαρης απέφερε έναν τεράστιο πλούτο και αποτέλεσε την κινητήρια δύναμη για τη μαζική αποικιοποίηση της Καραϊβικής από τους Βρετανούς και τους Γάλλους και της Βραζιλίας από τους Πορτογάλους. Η ζάχαρη αρχικά ήταν είδος πολυτελείας, πανάκριβη και σπάνια λιχουδιά. Η αύξηση της παραγωγής της έριξε και τις τιμές και η ζάχαρη από σπάνιο είδος πολυτελείας έγινε σιγά- σιγά μια από τις μεγαλύτερες εξαρτήσεις του Δυτικού Πολιτισμού.

Γλυκιά, αλλά επικίνδυνη

 Η ζάχαρη είναι ο πιο δημοφιλής ολιγοσακχαρίτης. Προέρχεται από το ζαχαροκάλαμο, τα ζαχαρότευτλα και τα φρούτα. Όταν όμως απομονωθεί από τις πηγές της και καταναλωθεί με τη μορφή που μας προσφέρεται από τη σύγχρονη βιομηχανική παραγωγή, δηλαδή επεξεργασμένη, δεν δίνει στον οργανισμό ούτε ίχνος ανόργανων στοιχείων ή βιταμίνες. Αντιθέτως, η μη επεξεργασμένη ζάχαρη, όπως είναι η μαύρη ή η καστανή ζάχαρη, περιέχει έστω και κάποια ίχνη από αυτά. Η ζάχαρη προσφέρει στον οργανισμό μόνο ενέργεια (kcal=θερμίδες).Ένα κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη περιέχει 25 θερμίδες.

Η ζάχαρη, στις μέρες μας, βρίσκεται παντού, ακόμα και εκεί που δεν το περιμένουμε. Βρίσκεται σε γιαούρτια, σε επιδόρπια γιαουρτιού, στα επεξεργασμένα δημητριακά, την κέτσαπ, σε ντοματοχυμούς, ακόμα και σε φάρμακα. Επίσης, χρησιμοποιείται σε μεγάλες ποσότητες ως συντηρητικό σε κομπόστες, χυμούς, σάλτσες, αλλά και κατεψυγμένα τρόφιμα, όπως λαχανικά. Η προσθήκη ζάχαρης στα αναψυκτικά και τα ποτά, τις τελευταίες δεκαετίες, έχει αυξήσει κατά πολύ την ημερήσια κατανάλωση ζάχαρης και θερμίδων, σύμφωνα με πρόσφατη αμερικανική έρευνα, η οποία είναι η πρώτη που εξέτασε την επίπτωση της ζάχαρης στα επίπεδα του λίπους στο αίμα. Οι Αμερικανοί ερευνητές μελέτησαν τις διατροφικές συνήθειες 6.100 ενηλίκων και διαπίστωσαν ότι, κατά μέσο όρο, το 16% των ημερήσιων θερμίδων των καταναλωτών προερχόταν από τα πρόσθετα γλυκαντικά στα τρόφιμα και τα ποτά (έναντι μόνο 10,6% τη διετία 1977-78). Η ομάδα εκείνων που έκαναν την μεγαλύτερη κατανάλωση, υπολογίστηκε ότι έτρωγε κατά μέσο 46 κουταλάκια ζάχαρης-γλυκαντικών καθημερινά, ενώ όσοι είχαν την χαμηλότερη κατανάλωση, έτρωγαν μόνο τρία κουταλάκια ζάχαρης την μέρα.

Η υπερκατανάλωση ζάχαρης οδηγεί σε κόπωση και αλλαγές της διάθεσης και μακροπρόθεσμα οε ασθένειες όπως η υπογλυκαιμία, ο διαβήτης, η τερηδόνα, η παχυσαρκία και οι διάφορες καρδιοπάθειες. Με την πρόσληψη ζάχαρης τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα ανεβαίνουν απότομα, ενώ η ικανότητα του παγκρέατος να εκκρίνει ινσουλίνη (ορμόνη που μειώνει τη γλυκόζη), μειώνεται.

Η υπερκατανάλωση ζάχαρης συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα της «καλής» χοληστερίνης (ΗDL-C), καθώς και υψηλοτέρα επίπεδα τριγλυκεριδίων, που και τα δύο αποτελούν σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου, εμφράγματος ή εγκεφαλικού.

Από ορισμένους επιστήμονες, η ζάχαρη θεωρείται ακόμα και εθιστική. Έρευνες έχουν δείξει ότι  το σώμα μπορεί να υποφέρει ακόμα και από στερητικό σύνδρομο αν η ζάχαρη αφαιρεθεί τελείως από τη δίαιτα. Οι νέες γενιές μεγαλώνουν εθισμένες στη ζάχαρη, γενιές οι οποίες ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα παχυσαρκίας και μελλοντικά αυξημένα ποσοστά καρδιοπαθειών και διαβήτη.

 Τεχνητά υποκατάστατα ζάχαρης

Η ανάγκη υποκατάστασης της ζάχαρης και         των παρενεργειών της στην ανθρώπινη υγεία γέννησε τις τεχνητές γλυκαντικές ουσίες. Η ζαχαρίνη είναι η πρώτη τεχνητή γλυκαντική ουσία, αλλά η τοξική ουσία τολουόλιο, που περιέχει, την έχει στοχοποιήσει ακόμα και για πρόκληση καρκίνου. Η πιο διαδεδομένη στις μέρες   μας τεχνητή γλυκαντική ουσία είναι η ασπαρτάμη (Ε951), που είναι ένας συνδυασμός δύο    αμινοξέων, της φαινυναλαλίνης και του ασπαρτικού οξέος. Τα τελευταία χρόνια, η συγκεκριμένη γλυκαντική ουσία έχει γίνει αντικείμενο   έντονης διαμάχης σχετικά με την ασφάλεια της   για την υγεία των καταναλωτών.

Επίσημα, η ασπαρτάμη θεωρείται ασφαλής, αλλά οι ανεξάρτητες μελέτες που την κατηγορούν ακόμα   και για την πρόκληση καρκίνου όλο και πληθαίνουν, κλονίζοντας την εμπιστοσύνη των καταναλωτών σε αυτήν.      
Άλλες τεχνητές γλυκαντικές ουσίες που βρίσκουμε στα τρόφιμα, τα αναψυκτικά, τους χυμούς, τα αρτοσκευάσματα είναι το κυκλαμικό οξύ, η θαυματίνη, η νεοτάμη κ.α. Οι τεχνητές γλυκαντικές ουσίες αντιμετωπίζονται πλέον με καχυποψία από τον σύγχρονο ενημερωμένο καταναλωτή, ενώ η στροφή της παγκόσμιας καταναλωτικής κοινότητας προς πιο υγιεινούς τρόπους ζωής και διατροφής, μετατοπίζει το ενδιαφέρον προς τα πια φυσικά γλυκαντικά.
Γιατί άλλωστε να αντικαταστήσουμε την επικίνδυνη ζάχαρη με κάτι που είναι ενδεχομένως  το ίδιο επικίνδυνο;   

 Φυσικά υποκατάστατα ζάχαρης

Αποφεύγοντας την ανθυγιεινή, και ενδεχομένως επικίνδυνη ζάχαρη, μπορούμε να στραφούμε στα φυσικά υποκατάστατά της, που τα
βρίσκουμε σε διάφορες μορφές στο εμπόριο σε καταστήματα βιολογικών προϊόντων και ειδών υγιεινής διατροφής, ακόμα και σε κάποια σουπερ μάρκετ. Τα φυσικά γλυκαντικά δεν είναι νέες ανακαλύψεις, αλλά παλιοί έως και αρχαίοι τρόποι γλύκανσης των τροφών, που επανήλθαν στο προσκήνιο. Τα παρακάτω είναι τα πιο δημοφιλή: Η φρουκτόζη, η θρεψίνη, το χαρουπόμελο, το μέλι, το σιρόπι Αγαύης, το σιρόπι Σφενδάμου, το πετιμέζι, η ξυλιτόλη, και η στέβια.

ΠΗΓΗ: BIONEWS τ. 83, Ιούνιος 2010. (Αποσπάσματα)