Η αμαρτία της πνευματικής έπαρσης

Του Γουίλιαμ Γκαρνόλ

Ένα είδος πνευματικής έπαρσης που μεγαλώνει όπως τα ζιζάνια στο σιτάρι και το οποίο ο Διάβολος χρησιμοποιεί για να επιτίθεται στους χριστιανούς είναι η έπαρση για τη Θεία Χάρη. Τα δώρα μάς εφοδιάζουν για να πράττουμε, η Χάρις μάς εφοδιάζει για να γίνουμε. Αναφερόμαστε εδώ στο μέτρο της Χάριτος ή των Θείων αρετών που ο Θεός χαρίζει στον άνθρωπο. Γνωρίζουμε ότι οτιδήποτε κατέχουμε σ’ αυτήν την ζωή είναι φθαρτό και το σκουλήκι της έπαρσης θα διεισδύσει σ’ ότι έχει ή πράττει ο Χριστιανός. Η έπαρση είναι συνήθως υπεύθυνη για τις μελανές κηλίδες στις αρετές μας, που είναι υπερβολικά φθαρτές. Αλλά είναι το αλάτι της υπόσχεσης του Θεού που διατηρεί την αγνότητα των αρετών και όχι η φύση της αρετής μας.

Με ποιους τρόπους μπορεί τότε ο πιστός να υπερηφανευτεί για τη χάρη που έχει;

Πρώτα, με το να βασίζεται στη δύναμη της αρετής του. Το να εμπιστευόμαστε στη δύναμη τις δικής μας αρετής σημαίνει ότι διακατεχόμαστε από την έπαρση της αρετής. Με αυτό τον τρόπο αρνούμαστε την εντολή που τόσο συχνά έδωσε ο Ιησούς για την πτωχεία του πνεύματος ( Ματθ.5). Μας ζητά να δεχθούμε την δική μας πνευματική φτώχια και να προστρέχουμε σ’ Αυτόν για κάθε μας ανάγκη. Ο Παύλος ήταν τέτοιος άνθρωπος. Δεν ντρεπόταν να διαλαλήσει στον κόσμο ότι ο Ιησούς κινούσε τα νήματα. «οὐχ ὅτι ἱκανοί ἐσμεν ἀφ’ ἑαυτῶν» ( Β Κορ.3¨5)

Τι συνέβη στον Πέτρο όταν περηφανεύτηκε για τη δύναμη της αρετής του;

«Καὶ εἰ πάντες σκανδαλισθήσονται, ἀλλ’ οὐκ ἐγώ.», περηφανεύτηκε ο Πέτρος. (Μαρκ.14:29)Έβαλε τον εαυτό του σε σύγκρουση με το διάβολο και ναυάγησε πριν ακόμα βγει από την πόρτα. Ο Ιησούς ελεώντας τον, επέτρεψε στο διάβολο να καταρρακώσει την αρετή του Πέτρου για του δείξει την πραγματική του φύση και να τον κατεβάσει από το καλάμι της ίδιας του της υπερηφάνειας.

«Προσευχήσου ώστε ο Θεός να σου δείξει έλεος όταν σε δει να αναβαίνεις τα σκαλοπάτια της δικής σου πνευματικής επιτυχίας», είπε ο Ιωάβ στον Δαυίδ, όταν τον είδε να υπερηφανεύεται για την δύναμη του βασιλείου του και την επιθυμία του να πραγματοποιήσει απογραφή πληθυσμού. « Ο Κύριος ο Θεός προσθέτει στο λαό σου… εκαντονταπλάσιον… γιατί επιθυμεί ο κύριος μου, ο βασιλεύς, να κάνει τέτοιο πράγμα;» ( Σαμ.2, 24:3) Μπορεί ο δούλος να υπερηφανεύεται γιατί έχει ανεβεί στο άλογο του κυρίου του ή ο κήπος να υπερηφανευτεί γιατί ο ήλιος τον λούζει; Δεν πρέπει να λέμε για κάθε ρανίδα αρετής όπως είπε ο νέος για το τσεκούρι του: « Αλλοίμονο, κύριε, το είχα δανειστεί»; ( Βασ. 2. 6:5)

Άρχισε να βασίζεσαι στις δικές σου θείες αρετές και θα αρχίσεις να χαλαρώνεις στις ευθύνες σου προς το Χριστό. Γνωρίζοντας τις δικές σου αδυναμίες εμποδίζεσαι από το να απομακρύνεσαι από Αυτόν. Όταν ξέρεις ότι η δική σου αποθήκη είναι άδεια και ότι χρειάζεσαι βρίσκεται στη δική Του, τότε θα πηγαίνεις σ’ Αυτόν για τις προμήθειές σου. Αλλά, μια ψυχή που νομίζει ότι μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό της θα πει: «Έχω αρκετά και για περίσσευμα για πολλά χρόνια. Ας προσευχηθεί η αδύνατη ψυχή, η δική μου πίστη είναι δυνατή. Ας πάνε οι αδύνατοι στο Θεό για βοήθεια. Εγώ μπορώ να τα καταφέρω πολύ καλά και μόνος μου». Σε τι άθλια κατάσταση βρισκόμαστε όταν νομίζουμε ότι δεν χρειαζόμαστε πια την χάρη του Θεού που μας στηρίζει κάθε στιγμή;

Το να υπερτιμούμε τη δύναμη των αρετών μας όχι μόνο μας κάνει να αρνούμαστε τη βοήθεια του Θεού αλλά μας μετατρέπει σε αδίστακτους και ριψοκίνδυνους. Όλοι όσοι υπερηφανεύονται για την πνευματικότητά τους μπορούν να μπλέξουν με όλων των ειδών τους κινδύνους και μετά να φημίζονται ότι τα κατάφεραν. Θα νομίζεις ότι γνωρίζεις την αλήθεια τόσο καλά ώστε μια φουρνιά αιρετικών δεν μπορεί να σε λυγίσει. Θα προσπαθείς να πηγαίνεις εκεί που κανείς χριστιανός δεν πρέπει να πηγαίνει, ν’ ακούς εκείνα που κανείς χριστιανός δεν πρέπει να ακούει- και να επιμένεις, κιόλας ότι άλλοι μπορεί να αρνηθούν τον Χριστό, εσύ όμως ποτέ. Ο Πέτρος έδειξε την ίδια ανόητη σιγουριά την παραμονή της Σταύρωσης του Κυρίου και ξέρεις τι έπαθε. Η πίστη του θα χανόταν στη στιγμή αν ο Ιησούς δεν τον έσωζε με εκείνο το βλέμμα της αγάπης Του.

Μια εγωιστική εμπιστοσύνη στη δύναμη της δικής σου αρετής θα σε κάνει επίσης μη ανεκτικό σε άλλους χριστιανούς που μπορεί να είναι αδύνατοι- και αυτό είναι πολύ προκλητικό. «…ἐὰν καὶ προληφθῇ ἄνθρωπος ἔν τινι παραπτώματι, ὑμεῖς οἱ πνευματικοὶ καταρτίζετε τὸν τοιοῦτον ἐν πνεύματι πρᾳότητος» λέει ο Πάυλος. ( Γαλ.6:1) Και αν διερωτάσαι γιατί εσύ που μέχρι τώρα είσαι χωρίς ψεγάδι πρέπει να σκύψεις να βοηθήσεις τον αδελφό σου που έχει πέσει, άκου έναν εξαιρετικό λόγο: «σκοπῶν σεαυτόν, μὴ καὶ σὺ πειρασθῇς».

Ο Θεός μάς προειδοποιεί να μην έχουμε εμπιστοσύνη στην πνευματικότητά μας. Τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους σκληρούς προς τους φτωχούς; Νομίζουν ότι ποτέ δεν θα βρεθούν στην ίδια ανάγκη. Τι κάνει τους Χριστιανούς να κρίνουν σκληρά τους άλλους; Πιστεύουν υπερβολικά στη δική τους αρετή και νομίζουν ότι δεν μπορούν να πέσουν ποτέ. Ο Βερνάρδος συνήθιζε να λέει το εξής όταν άκουε για κάποιο σκανδαλισμό αδελφού:

« Αυτός έπεσε σήμερα; Εγώ μπορεί να πέσω αύριο». Α! Μακάρι να έχουμε και εμείς τέτοια ταπείνωση!

Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να πέσουμε στην πνευματική έπαρση είναι με το να εμπιστευόμαστε στην αξία της αρετής μας και να νομίζουμε ότι μπορούμε να γίνουμε αρκετά καλοί για να ευχαριστήσουμε το Θεό. Οι Γραφές αποκαλούν τη δική μας αρετή ως « ιδίαν δικαιοσύνη» και την αντιπαραθέτουν με τη δικαιοσύνη του Θεού, η οποία είναι η μόνη που μπορεί να κληθεί ως « δικαιοσύνη».( Ρωμ. 10:13) Όταν, λοιπόν, εμπιστευόμαστε στη αρετή μας, την ανεβάζουμε υπεράνω της αρετής του Θεού. Αν αυτό ήταν πραγματικότητα ,τότε ένας άγιος όταν πήγαινε στον παράδεισο θα μπορούσε να πει : «Αυτή είναι η πόλις που έκτισα και που εξαγόρασα με την αρετή μου». Αυτό θα έκανε το Θεό ένοικο και το δημιούργημά Του, ιδιοκτήτη! Εξωφρενικό; Και όμως, αυτή είναι η στάση που αποκαλύπτουμε όταν προσπαθούμε να κερδίσουμε την αποδοχή του Θεού με τις δικές μας προσπάθειες. Είναι να απορεί κανείς πώς ο Θεός ανέχεται τέτοια έπαρση από τα ποταπά του δημιουργήματα!

Αν αντιλαμβάνεσαι καθόλου τα λόγια του Θεού, θα γνωρίζεις ότι ο Θεός μάς έδωσε ως τρόπο σωτηρίας αυτόν που απέχει πολύ από το να τον κερδίζουμε με τη δική μας προσπάθεια. Είναι μια μέθοδος χάριτος, αλλά ποτέ της δικής μας. Αντίθετα, είναι έργο της Χάριτος του Θεού. Οποιαδήποτε χάρις μέσα μας έχει τον τόπο για τα ἐχόμενα σωτηρίας ( Εβρ.6:9) , αλλά όχι να τα προμηθεύει. Αυτό είναι δουλειά του Χριστού και μόνον Αυτού.

Όταν οι Ισραηλίτες περίμεναν το λόγο του Θεού στο Όρος Σινά είχαν τα όρια τους. Κανείς άνθρωπος δεν μπορούσε να ανεβεί στο βουνό και να μιλήσει με το Θεό, εκτός από τον Μωυσή. Δεν μπορούσαν ούτε να αγγίξουν το βουνό γιατί θα πέθαιναν. Αυτό είναι μια πνευματική μεταφορά της δικής μας αρετής. Όλες οι αρετές μάς δίδονται για να εμπλουτίσουμε την υπηρεσία μας προς τον Κύριο, αλλά καμιά δεν είναι αρκετή για να προκαλέσει πίστη, που είναι η βάση για την αποδοχή μας από τον Θεό. Η πίστη, και όχι τα έργα, είναι η αρετή που θα μας παρουσιάσει στο Χριστό για να σωθούμε και να καθαριστούμε.

Η θεωρία της σωτηρίας μέσω της πίστεως έχει δεχθεί τις περισσότερες επιθέσεις παρά οποιαδήποτε άλλη διδασκαλία στις Γραφές. Πραγματικά, τα περισσότερα λάθη για τις άλλες διδασκαλίες δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η ύπουλη προσπάθεια του εχθρού να την υποσκάψει. Όταν ο διάβολος δεν μπορεί να αποκρύψει αυτήν την αλήθεια προσπαθεί να εμποδίσει την πρακτική της εφαρμογή. Έτσι βλέπουμε χριστιανούς οι οποίοι, παρόλο που υποστηρίζουν την δικαίωση μόνο από την πίστη, συμπεριφέρονται και ενεργούν αντίθετα με τη διακήρυξή τους. Όπως τον Αβραάμ που συνευρέθηκε με την Άγαρ, έτσι και αυτοί προσπαθούν να επιτελέσουν το έργο του Θεού μ’ ένα σαρκικό σχέδιο. Όλες αυτές οι προσπάθειες που φαίνονται τόσο ευγενείς είναι στην ουσία ποταπές γιατί βασίζονται στην έπαρση.

Βασικά, η έπαρση στις δικές μας ικανότητες μάς βοηθά να προσπαθούμε να κατακτήσουμε τη δικαιοσύνη. Προσπαθούμε να προσευχηθούμε εντονότερα, να γίνουμε καλύτεροι χριστιανοί, να έχουμε περισσότερη πίστη. Λέμε συνέχεια στον εαυτό μας: « Μπορείς!»Αλλά σύντομα βρίσκουμε τη δική μας αρετή ανεπαρκή ακόμα και για την παραμικρή εργασία, και η χαρά μας θα εξανεμιστεί στις ρωγμές των ατελών μας ευθυνών και των αδυνάτων αρετών μας. Η γλώσσα της έπαρσης επιθυμεί την εντολή της πράξης. Ο μόνος τρόπος να βγει κανείς από αυτή την παγίδα είναι να επιτρέψει σε μια νέα εντολή να κόψει τον ομφάλιο λώρο της παλιάς εντολής και να δεχθεί ότι η χάρις του Χριστού υπερνικά τα έργα του νόμου.

Ο διάβολος χρησιμοποιεί δύο ειδών έπαρσης για να μας κρατά σκλαβωμένους στην πίστη της αξίας της δικής μας αρετής. Το ένα είδος αποκαλώ « έπαρση των τρόπων» και το άλλο « την έπαρση της αυτοδικαίωσης».

Η έπαρση των τρόπων μεταμφιέζεται ως ταπείνωση. Αυτή είναι η ψυχή που κλαίει και οδύρεται για την οικτρή της κατάσταση και όμως αρνείται να παρηγορηθεί. Η αλήθεια είναι ότι κανείς μας δεν μπορεί να βάψει τις αμαρτίες μας με τόσο μελανά χρώματα ώστε να αποτυπώνει την αλήθεια. Αλλά σκέψου πόσο αδικείς το έλεος του Θεού και την αξία του Χριστού όταν λες ότι δεν αρκούν για να σου συγχωρέσουν τις αμαρτίες σου! Δεν μπορείς να βρεις καλύτερο τρόπο να δείξεις συναίσθηση για τις αμαρτίες σου από το να κακοποιείς τον Σωτήρα; Μήπως στην πραγματικότητα δεν δέχεσαι να χρωστάς στον Χριστό ευγνωμοσύνη για τη σωτήρια σου, ή μήπως είσαι τόσο περήφανος για να ζητήσεις την συγχώρεσή Του;

Είναι τρομερή περηφάνια όταν ο ζητιάνος προτιμά να πεθάνει της πείνας παρά να δεχθεί βοήθεια από ένα πλούσιο, ή ο κατάδικος να προτιμά τον θάνατο παρά να δεχθεί συγχώρεση από το χέρι ενός σπλαχνικού ηγέτη. Ωστόσο εδώ είναι ακόμα κάτι χειρότερο- η ψυχή που λιώνει και μαραίνεται στην αμαρτία και αρνείται το έλεος του Θεού και το χέρι βοηθείας που απλώνει ο Χριστός για να τη σώσει. Ο Θεός λέει ότι δεν υπάρχει ούτε μια ψυχή την οποία δεν μπορεί να σώσει. Αν συνεχίσεις με την αυτοκαταδίκη σου Τον αποκαλείς ψεύτη. Έχεις πλανηθεί και νομίζεις ότι τα δάκρυά σου έχουν περισσότερη καθαρκτική αξία από το αίμα του Χριστού.

Άλλη μια μορφή πνευματικής έπαρσης που δείχνει ότι εσύ βασίζεσαι στην αξία της δικής σου αρετής είναι η « αυτοδικαίωση». Αυτό συμβαίνει όταν η καρδία μυστικά ανεβαίνει και λέει για τον εαυτό της: « Δεν είμαι τέλεια, αλλά είμαι καλύτερη από τους περισσότερους άλλους χριστιανούς» . Κάθε τέτοια ματιά της ψυχής θεωρείται ως μοιχεία, κατ ακρίβεια ειδωλολατρία. Κάθε φορά που αποδίδεις στη δική σου δικαιοσύνη την εσωτερική λατρευτική εμπιστοσύνη, αυτό είναι αληθινά μεγάλη κακία. Είναι να σαν προσπαθείς να ανοίξεις την θύρα των ουρανών με το παλιό κλειδί ενώ ο Θεός έχει αλλάξει την κλειδαριά.

Αν είσαι πραγματικός χριστιανός, πρέπει να συνειδητοποιήσεις ότι η πρώτη σου είσοδος στην κατάσταση δικαίωσης προήλθε από ξεκάθαρο έλεος. «δικαιούμενοι δωρεὰν τῇ αὐτοῦ χάριτι διὰ τῆς ἀπολυτρώσεως τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» ( Ρωμ3:24).

Τώρα που έχεις συμφιλιωθεί με το Θεό, σε ποιόν το οφείλεις; Στη δική σου αρετή; στην υπακοή σου; στον εαυτό σου; ή στο Χριστό; Αν ο Χριστός δεν οδηγήσει τα βήματά σου σε ότι κάνεις, σίγουρα θα βρεις την πόρτα της αρετής κλειστή. «δικαιοσύνη γὰρ Θεοῦ ἐν αὐτῷ ἀποκαλύπτεται ἐκ πίστεως εἰς πίστιν, καθὼς γέγραπται· ὁ δὲ δίκαιος ἐκ πίστεως ζήσεται» ( Ρω.1:17) Δεν ζωοποιούμεθα μόνο από τον Χριστό, αλλά ζούμε μέσα σ’ Αυτόν. Ο δρόμος προς την βασιλεία των Ουρανών είναι χαραγμένος πέρα για πέρα από τη χάρη του Θεού.

Γιατί άραγε επιμένει ο Θεός να χρησιμοποιούμε τη δική Του χάρη αντί τη δική μας; Γνωρίζει ότι η δική μας χάρη είναι ανεπαρκής για το έργο που έχει να κάνει. Η αλήθεια είναι μια: η εμπιστοσύνη στην αρετή μας, μας προκαλεί μόνο πόνο και δυσκολίες. Η εμπιστοσύνη στη χάρη του Θεού μεταδίδει αιώνια ειρήνη και ευφροσύνη.

Πρώτα- πρώτα, όταν εμπιστευτούμε την δική μας αρετή, στο τέλος θα την καταστρέψουμε. Η δική μας αρετή είναι αδύνατη. Αν την πιέσεις να αντέξει το βάρος του νόμου, αργά ή γρήγορα θα πέσει λιπόθυμη στην άκρη, εξ αιτίας του άνισου αγώνα με το βάρος του παλαιού ανθρώπου. Χρειάζεσαι το ζυγό του Χριστού αλλά δεν μπορείς να τον σηκώσεις αν δεν παραμερίσεις το ζυγό που σ’ έχει ζέξει με τα έργα.

Αυτό γίνεται με το να αποδιώξεις κάθε προσδοκία από τον εαυτό σου. Αν είσαι από αυτούς που για χρόνια αποκαλείς τον εαυτό σου ‘χριστιανό’ αλλά δεν βλέπεις προκοπή, τότε ίσως να πρέπει να σκάψεις βαθειά στον εαυτό σου και να δεις μήπως ο σπόρος που έσπειρες έχει καλλιεργηθεί στο άγονο έδαφος του νομικισμού. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε ξερίζωσέ τον αμέσως και ξαναφύτεψε τη ψυχή σου στο έφορο έδαφος του ελέους του Θεού. Ο Δαυίδ μάς περιγράφει πώς ευημερούσε, ενώ άλλοι που ήταν πλούσιοι και περίφημοι ξαφνικά ξέπεσαν και χάθηκαν. «ἰδοὺ ἄνθρωπος ὃς οὐκ ἔθετο τὸν θεὸν βοηθὸν αὐτοῦ ἀλλ’ ἐπήλπισεν ἐπὶ τὸ πλῆθος τοῦ πλούτου αὐτοῦ καὶ ἐδυναμώθη ἐπὶ τῇ ματαιότητι αὐτοῦ» (Ψαλ. 52:7-8).

Όχι μόνο καταστρέφεις την αρετή σου με το να την αναγκάζεις να μεταφέρει το βάρος της σωτηρίας σου, αλλά εμποδίζεις και τον εαυτό σου να απολαύσει την αληθινή ανακούφιση από το Χριστό. Η ανακούφιση από τις Γραφές ξεπηδά από την ρίζα τους, που είναι ο Χριστός. «ἡμεῖς γάρ ἐσμεν ἡ περιτομή, οἱ Πνεύματι Θεοῦ λατρεύοντες καὶ καυχώμενοι ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ καὶ οὐκ ἐν σαρκὶ πεποιθότες ( Φιλ. 3:3). Το πρώτο βήμα για να πάρουμε ανακούφιση από τις Γραφές είναι να ξαποστείλουμε τους άλλους ‘ανακουφιστές’ μας. Ο ιατρός ζητά από τον ασθενή να σταματήσει να γυροφέρνει σε όλους όσοι ανακατεύτηκαν με την υγεία του και να του δείξει εμπιστοσύνη για την θεραπεία του. Ως ο πνευματικός σου ιατρός, το Άγιο Πνεύμα, ζητά από τη ψυχή σου να εξαποστείλει όλους τους άλλους θεραπευτές, καθώς και κάθε ευθύνη, κάθε άλλη υπακοή και να ακουμπήσει μόνο σ’ Αυτόν.

Μήπως η ψυχή σου σπαράζει από τα βάθη της για εσωτερική ειρήνη; Τότε ψάξε να δεις από ποιο όχημα βρίσκεις ανακούφιση. Αν είναι το όχημα της δικής σου ανεπάρκειας, η προμήθεια είναι περιορισμένη και σύντομα θα στερέψει. Είναι αναμεμιγμένη, διαλυμένη και γι’ αυτό όχι πολύ θρεπτική. Αλλά πάνω απ’ όλα είναι κλεμμένη αν θεωρείς ότι είναι δική σου και όχι ότι είναι δώρο Θεού. Πόση ανακούφιση μπορείς να προσλάβεις από τα κλεμμένα; Και πόσο ανόητος είσαι να το παίζεις κλέφτης όταν ο Πατέρας σου έχει τόσο πολλά περισσότερα και καλύτερα να σου δώσει απ’ όλα όσα θα μπορούσες εσύ να ληστέψεις σ’ όλη σου τη ζωή! Πόσο έξυπνα μας απατά ο διάβολος! Μας αναγκάζει να θέλουμε να κλέβουμε γιατί ξέρει ότι είμαστε πολύ περήφανοι για να ζητήσουμε έλεος από το χέρι του Θεού.