Άγιος Αθανάσιος ο Πατελλάρος, ο Καθήμενος (3).

Σεβασμιώτατου Μητροπολίτου Κένυας κ. Μακαρίου

 Μερικά θαύματα του αγίου Αθανασίου

 Από διάφορες ρωσικές πηγές αναφέρονται πολλά θαύματα του αγίου Αθανασίου. Κάποτε, γύρω στα 1813, μια από τις γνωστές πριγκίπισσες της Ρωσίας έπασχε από ανίατη ασθένεια για πολλά χρόνια. Είδε λοιπόν στον ύπνο της τον Άγιο, ο όποιος την καθοδήγησε πως να φθάσει στον τόπο όπου ήταν το άγιο λείψανο του. Έφθασε λοιπόν στις 25 Μαΐου στο ναό όπου ήταν τοποθετημένο το λείψανο του Αγίου. Παρακολούθησε την θεία λειτουργία με πολλή ευλάβεια. Την ίδια μέρα ήλ­θε  και πάλιν στο ναό την ώρα του εσπερινού. Λόγω της προχωρημένης ηλικίας της, άλλα και της παράλυσής της, με δυσκολία την κουβαλούσαν κάθε φορά στην εκκλησία. Αλλά προς απορία όλων η ευγενής αυτή κυρία έφθασε στην εκκλησία, αφού πρώτα σηκώθηκε μόνη της και περπάτησε χωρίς την βοήθεια κανενός. Στην συνέχεια εξομολογήθηκε στον ηγούμενο της Μονής όπου βρισκόταν το λείψανο ότι έφθασε εκεί ύστερα από διαταγή του Αγίου, που εμφανίστηκε τρείς φορές στον ύπνο της. Της έδειξε μάλιστα τη Μονή που ήταν κτισμένη πάνω σε ένα ύψωμα με τον Άγιο καθήμενο μέσα. Αφού ζήτησε πληροφορίες από συγγενείς της, που γνώριζαν τον τόπο, μεταφέρθηκε εκεί και θεραπεύτηκε τελείως.

Τον επόμενο χρόνο συνέβη ακόμα ένα θαύμα από τον Άγιο. Αυτή την φορά δεν ήταν θεραπεία του σώματος αλλά του πνεύματος. Κάποιος κύριος αμάρτανε συνέχεια με σαρκικά αμαρτήματα και στο τέλος έχασε τα λογικά του. Ήρθε σε μετάνοια. Ο αδελφός του τον πήρε για να επισκεφθούν το Κίεβο, όπου τότε υπήρχαν πολλοί άγιοι γέροντες. Καθ’ οδόν σταμάτησαν στα μέρη όπου ήταν το σκήνωμα του Αγίου. Όταν λοιπόν έφθασαν στον ναό όπου βρίσκονταν το λείψανο του Αγίου, ήταν η ώρα της θείας λειτουργίας. Ο άρρωστος αμέσως έτρεξε προς το μέρος του Αγίου κι άρχισε με δάκρυα να φιλά τον Άγιο. Είδε τότε το πρόσωπο του Αγίου σαν αγγελικό αισθανόμενος ότι ο Άγιος ήταν ζωντανός και του μιλούσε και τον ευλογούσε για την ειλικρινή του μετάνοια. Από εκείνη την ώρα ο άρρωστος αυτός βρήκε τον εαυτό του και δοξολογούσε τον Θεό για το θαύμα.

Μια άλλη περίπτωση επίσης είναι πολύ συγκινητική. Μια κυρία βρισκόταν στα τελευταία της. Όλοι την είχαν ξεγράψει και περίμεναν τον θάνατο της. Μάλιστα η περιγραφή λέγει ότι σχεδόν την είχαν βάλει μέσα στο φέρετρο. Μια συγγενής της έφερε στο σπίτι της την εικόνα του αγίου Αθανασίου. Μόλις αντίκρισε την εικόνα έπεσε σε βαθύ ύπνο. Ύστερα από προσευχές των παρισταμένων προς τον Άγιο, όταν ξύπνησε ήταν πια καλά, σαν να μην της συνέβη τίποτε και σηκώθηκε δοξολογώντας το Θεό.

Ο άγιος Αθανάσιος σύμφωνα με τα γραφόμενα από διαφόρους εμφανιζόταν συχνά σε απλοϊκούς ανθρώπους που υπέφεραν από διάφορες ασθένειες προσκαλώντας τους κοντά του και υποσχόμενος ότι θα τους θεραπεύσει. Έτσι σε όλα τα μέρη της Ρωσίας ήταν γνωστός για την αγιότητα αλλά και τα θαύματά του. Πολλά ζευγάρια ιδιαίτερα από την Σιβηρία είχαν πρόβλημα τεκνογονίας. Ο Άγιος εμφανιζόταν και τους καλούσε για μετάνοια και προσευχή. Έφθαναν λοιπόν στην Μονή, όπου ήταν το σκήνωμα του Αγίου, και υστέρα από σύντομο χρονικά διάστημα τεκνοποιούσαν.

Αναφέρεται η περίπτωση κάποιας Μαρίας από το Χάρκοβο που έπασχε από αθεράπευτη τύφλωση για τρία χρόνια. Λοιπόν οι συγγενείς της την έφεραν μπροστά στον Άγιο την ώρα της θείας λειτουργίας. Ξαφνικά την ώρα του Χειρουβικού μπόρεσε και είδε με τα ίδια της τα μάτια τον Άγιο και αμέσως έτρεξε και άναψε ένα κερί μπροστά του υποκλινόμενη με ευλάβεια για το δώρο που της έδωσε, δηλαδή την όρασή της.

Κάποια νεαρή κοπέλα από την περιοχή της Πολτάβας με το όνομα Ευφροσύνη, ήταν κωφή. Βρισκόμαστε γύρω στο έτος 1829. Την μέρα που γιορτάζει η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας του Καζάν είδε στον ύπνο της τον άγιο Αθανάσιο καθισμένο στο θρόνο του. Την επομένη δοξολογούσε τον Θεό που την αξίωσε να δει τον Άγιο. Ενώ έκανε την προσευχή της, αισθάνθηκε ένα χέρι να την στηρίζει και ξαφνικά μπροστά στα μάτια της μητέρας της βρήκε την ακοή της. Ένα χρόνο αργότερα έπασχε από υψηλό πυρετό. Την μετέφεραν στην Μονή του Αγίου μπροστά στο άγιο σκήνωμά του. Αισθάνθηκε μια ανέκφραστη μακαριότητα. Μετά τον Όρθρο και συγκεκριμένα την ώρα της Δοξολογίας κάποια δύναμη την άγγιξε και από εκείνη την ώρα θεραπεύτηκε. Εφτά χρόνια αργότερα παντρεμένη πια και πάσχουσα από φοβερή ανίατη ασθένεια είδε στον ύπνο της τον άγιο Αθανάσιο. Αυτή προσευχόταν συνέχεια. Ο Άγιος έβγαλε την μίτρα του την άγγιξε με αυτή και την διέταξε να σηκωθεί και να δοξολογήσει τον Θεό, πράγμα που έκανε θεραπευμένη τελείως.

Ο Άγιος συνεχίζει μέχρι σήμερα να θαυματουργεί με διάφορους τρόπους σ’ αυτούς που με πίστη τρέχουν να ζητήσουν την προστασία και το έλεός του. Πολλά θαύματα γίνονται την μέρα που γιορτάζεται η μνήμη του στη Ρωσία στις 2 Μαΐου.Στο Άγιο Όρος και την Κρήτη εορτάζεται στις 21 Αυγούστου. Από όλα τα μέρη της Ρωσίας τρέχουν να προσευχηθούν μπροστά στο ολόσωμο και άφθορο σκήνωμά του, δείγμα της αγιότητας του. Ακόμα την εποχή του μεγάλου διωγμού, δηλ. του κομμουνιστικού καθεστώτος, οι αθεϊστικές αρχές, για να μην μπορεί ο κόσμος να έρχεται κοντά του, αποφάσισαν να το τοποθετήσουν σε μουσείο σαν μουσειακό έκθεμα. Μάλιστα νόμιζαν ότι βάζοντας ένα αρκετά υψηλό εισιτήριο, ο κόσμος δεν θα ερχόταν. Αλλά και πάλιν έφθαναν εκεί οι πιστοί και με πολλή ευλάβεια ζητούσαν από τον Άγιο βοήθεια. Τελικά οι αρχές απομάκρυναν το άγιο λείψανο σε άγνωστο μέρος – ίσως σε κανένα υπόγειο – απ’ όπου, ύστερα από ενέργειες του σημερινού μητροπολίτη Νικόδημου, μεταφέρθηκε στον καθεδρικό ναό του Χαρκόβου, όπου ο πιστός λαός του Θεού προσέρχεται και τιμά τον Άγιο λαμβάνοντας την ευλογία του.

 Σχέσεις αγίου Αθανασίου και Μολδαβίας

 Η σχέση του Αθανασίου με την περιοχή αρχίζει από τη στιγμή που άφησε τη μητρόπολη Θεσσαλονίκης το 1643 κι έφτασε «εις τα μέρη της άνω Μυσίας». Την εποχή εκείνη ηγεμόνας της Μολδαβίας ήταν ο πολύ γνωστός Βασίλειος Λούπου, που φημιζόταν για την δυναμικότητα αλλά και την μεγαλοπρέπειά του. Ο άνδρας αυτός, αισθανόμενος τις ευθύνες του σαν ορθόδοξος μονάρχης, αναμείχθηκε ενεργά στις εκκλησιαστικές υποθέσεις του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.

Σ’ αυτό λοιπόν τον ορθόδοξο ηγεμόνα κατέφυγε ο Αθανάσιος, αφού με τα υπέρογκα χρέη της μητροπόλεως Θεσσαλονίκης δεν μπορούσε να διοικήσει κανονικά και να αποτρέψει τις επεμβάσεις των Αγαρηνών και Εβραίων πιστωτών του. Στη Ρουμανία έζησε στη μονή του Αγίου Νικολάου στο Γαλάτσι, αναμένοντας ή την επιστροφή του στη μητρόπολη Θεσσαλονίκης ή στον Θρόνο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Υπήρχαν τότε και άλλες εσωτερικές διαμάχες ανάμεσα στον ηγεμόνα της Μολδαβίας και τους αντιπάλους του. Έτσι λίγο πριν από την πτώση του Λούπου ο Αθανάσιος αναβιβάζεται στον Πατριαρχικό Θρόνο περί το γ’ δεκαήμερο του Ιουνίου του 1652, όχι όμως για πολύ.

Πριν αλλά και μετά την μετάβασή του στη Ρωσία ο Αθανάσιος εγκωμιάζει συνεχώς τους ηγεμόνες της Μολδαβίας που τον προστατεύουν. Έτσι βλέπουμε ότι μετά την αναχώρησή του από την Κωνσταντινούπολη φθάνει στο Άγιο Όρος, όπου με χρήματα του Λούπου αγοράζει την μονή του Ξύστρου, όπου ελπίζει να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του.

Αυτή λοιπόν η σχέση του Αθανάσιου με τους ηγεμόνες της Μολδαβίας δημιούργησε ευνοϊκό κλίμα για την ήσυχη πορεία του ίδιου. Αλλά λόγοι γήρατος και υγείας δεν επέτρεψαν στον Αθανάσιο να πε­τύχει οτιδήποτε. Ενώ ήταν ταλαιπωρημένος και αισθανόμενος από τις πολλές απαιτήσεις τελεία εξάντληση, ο Θεός τον κάλεσε κοντά του να τον αναπαύσει για πάντα. Φυσικά με τη ζωή του και τους κόπους του έδειξε την αγάπη του προς την Εκκλησία. Μπορεί να εκλιπαρούσε τους διάφορους ηγεμόνες των Ορθοδόξων κρατών να τον βοηθήσουν να καταλάβει τους θρόνους του, αλλά τούτο δεν σημαίνει ότι ήταν φίλος της δόξας. Αγαπούσε το έργο του ποιμένα, γι’ αυτό και ήθελε να βοηθήσει τους πιστούς χωρίς να προκαλέσει ζημιά στην εν γένει ζωή της Εκκλησίας. Έτρεφε πολλή, ίσως και υπερβολική αγάπη προς την  Εκκλησία του Χριστού και πίστευε ότι με τη μόρφωση και τις γνώσεις του θα ανέβαινε το κύρος της  Ορθοδοξίας. Γι’ αυτό δεν πρέπει να παρεξηγούνται οι ενέργειές του αυτές και να δίνεται η λανθασμένη εντύπωση ανθρώπου με εγωισμό και φιλοδοξία. Ήταν άνθρωπος δοσμένος στο Θεό και στην Εκκλησία.

 Γενικά

 Ο Αθανάσιος άφησε πίσω του ένα τεράστιο συγγραφικό έργο, το οποίο παραμένει άγνωστο και ανέκδοτο. Τα διάφορα χειρόγραφα των έργων του βρίσκονται στις διάφορες βιβλιοθήκες και τα αρχεία των μεγαλουπόλεων της Ευρώπης. Οπωσδήποτε στη Ρωσία έπεσημάνθησαν τέτοια έργα, πολύ σημαντικά για την πλήρη βιογραφία του Αγίου. Ιδιαίτερα μέσα από τις επιστολές του βλέπει κανείς καθαρά το δράμα του, την ταραχώδη και ταλαιπωρημένη ζωή του. Στο Άγιον Όρος επίσης σώζεται αριθμός έργων του. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στα αρχεία της Λατινικής Προπαγάνδας στη Ρώμη, όπου υπάρχουν πολλοί φάκελοι με επιστολές του αγίου Αθανασίου. Πάντως το γεγονός είναι ότι ο Αθανάσιος είχε ιδιαίτερη ευαισθησία προς τους αγίους της Εκκλησίας μας αλλά και τις ιερές ακολουθίες. Ήταν ένας πραγματικός   λειτουργιολόγος. Γνώριζε την τάξη της Εκκλησίας και την ακολουθούσε. Το εκδεδομένο κείμενο «Οίκοι κδ’ εις τον πανένδοξον μέγαν Δημήτριον τον μυροβλήτην. Ποίημα του Παναγιωτάτου πρώην Θεσσαλονίκης Αθανασίου Πατελάρου Κρητός» είναι ένα δείγμα της ευαισθησίας του αγίου Αθανασίου. Δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα μας.

Η καταγωγή του αγίου Αθανασίου δεν ήταν τυχαία. Τότε η Κρήτη, που ήταν κάτω από την επιρροή των Ενετών, είχε αρκετά ανεβασμένο βιοτικό αλλά και πνευματικό επίπεδο. Μέσα λοιπόν σ’ αυτό το περιβάλλον ο Αθανάσιος έζησε τα νεανικά του χρόνια. Η οικογένειά του, πλούσια και αριστοκρατικής καταγωγής, φρόντισε καί έδωσε στον Αθανάσιο άρτια ανατροφή και εκπαίδευση. Με απόφαση της Ενετικής Δημοκρατίας η οικογένεια τών Πατελλάρων τής Κρήτης γί­νεται μέλος της τάξης των ευγενών της νήσου (23.9.1600). Πολύτεκνος ο πατέρας του Γεώργιος ασκούσε από το 1572 το επάγγελμα του δικηγόρου. Τρία από τα αδέλφια του διακρίθηκαν σαν επιστήμονες. Ο Αθανάσιος μορφώθηκε αποκλειστικά στην Κρήτη και μπορούμε να πούμε ότι αυτή η μόρφωση μέσα στο δικό του περιβάλλον τον βοήθησε να αναπτύξει τις πνευματικές του δυνάμεις και να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες στη ζωή του. Φυσικά η παραμονή του στο Ά­γιον Όρος οπωσδήποτε του χάρισε την ευκαιρία να μελετήσει και να εμβαθύνει στις Γραφές, κάτι που τον συγκινούσε ιδιαίτερα. Στο τέλος έγινε ένας τέλειος ρήτορας, φιλόσοφος, ποιητής κτλ. Γνώριζε έκτος από την ελληνική, τη λατινική, την ιταλική και την αραβική. Ήταν καλός γνώστης και επιδέξιος χειριστής της αρχαίας ελληνικής και της λατινικής φιλολογίας.

Σήμερα ο Αθανάσιος Πατελλάρος τιμάται από την Εκκλησία της Ρωσίας σαν άγιος γνωστός και θαυματουργός, γιατί συνεχίζει τόσους αιώνες να επισφραγίζει την αγιότητά του με την ολόσωμη παρουσία του στη γη της Ρωσίας, που τον φιλοξένησε και δέχθηκε το τίμιο σκήνωμα του στα χώματα της. Υπήρξε Κρητικός την καταγωγή, Αγιορείτης στην άσκηση, μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, Οικουμενικός Πατριάρχης. Είναι καιρός να τιμηθεί και από την Οικουμενική Ορθοδοξία, μια και η ζωή του ήταν δοσμένη για όλους.

(Περιοδικό Ορθόδοξη Μαρτυρία)