της Φανούλας Αργυρού

Πραγματοποιήθηκε με ιδιαίτερη επιτυχία το σεμινάριο που διοργάνωσε το Κυπριακό Κέντρο Ερευνών (ΚΥΚΕΜ) στις 22 Μαρτίου 2010 στο πολιτιστικό κέντρο της Τράπεζας Κύπρου στην Λεμεσό, με συντονιστή τον κ. Χρήστο Αλεξάνδρου, επιστημονικό συνεργάτη του ΚΥΚΕΜ. Σύντομο καλωσόρισμα και χαιρετισμό απεύθυνε ο Πρόεδρος του Δ.Σ. του ΚΥΚΕΜ κ. Τώνης Τουμαζής. Η προσέλευση των συμπατριωτών μας ήταν μεγάλη και ήδη ζητήθηκε όπως επαναληφθεί το σεμινάριο και στην Λευκωσία.

Οι δύο ομιλητές του σεμιναρίου ήσαν η κα Φανούλα Αργυρού, ερευνήτρια/συγγραφέας και δημοσιογράφος από το Λονδίνο με θέμα « Οι τουρκικές δραστηριότητες 1955-59 μέσα από βρετανικά έγγραφα και τον ελληνοκυπριακό Τύπο της Βρετανίας» και ο κ. Χρήστος Ιακώβου Διευθυντής του ΚΥΚΕΜ με θέμα « Η ίδρυση και δράση της ΤΜΤ μέσα από τα απομνημονεύματα του Ισμαήλ Τανσού».

Ακολουθούν συμπερασματικό σημείωμα για την ομιλία του κ. Χρ. Ιακώβου και ολόκληρη η ομιλία της κας Αργυρού.

Να σημειωθεί ότι ο κ. Χρήστος Ιακώβου εξήγησε ότι είναι μέγα λάθος κάποιοι να εξισώσουν την απελευθερωτική οργάνωση ΕΟΚΑ 1955-59 με την ΤΜΤ γιατί η πρώτη εντάσσετο μέσα στα πλαίσια των αγώνων των υπόδουλων λαών για απελευθέρωση ενώ η ΤΜΤ ήταν τρομοκρατικό όργανο που ιδρύθηκε από την Τουρκία. Και η οποία καθοδηγείτο από την Άγκυρα και το στρατιωτικό κατεστημένο και στόχο είχε την υλοποίηση του σχεδίου του 1956 του Τούρκου συνταγματαλόγου Νιχάτ Ερίμ « Επανάκτηση της Κύπρου». Τουρκοποίηση δηλαδή ολόκληρης της Κύπρου…

Συμπέρασμα

Η ίδρυση και δράση της ΤΜΤ μέσα από τα απομνημονεύματα του Ισμαήλ Τάνσου

Με την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ το 1955 και τη δημιουργία συνθηκών Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, η ανάγκη αύξησης της επιρροής της Τουρκίας στην Κύπρο μέσω διαφόρων καναλιών, υπήρξε επιτακτική. Μια βασική παράμετρος ήταν η επιτάχυνση της πολιτικοποίησης της τουρκοκυπριακής κοινότητας ούτως ώστε να διασφαλισθεί ο έλεγχός της από την Άγκυρα και ταυτόχρονα να δημιουργήσει ένα σημαντικό πολιτικό αντίβαρο προς τη δράση της ΕΟΚΑ. Μέσα στα πλαίσια αυτά, η τότε Διεύθυνση Ειδικού Πολέμου (Ozel Harp Dairesi) του τουρκικού γενικού επιτελείου στρατού υπό τον στρατηγό Ντανίς Καράμπελεν ανέθεσε στον Ταγματάρχη του εν λόγω γραφείου την ίδρυση της οργάνωσης ΤΜΤ (Turk Mukavement Teskilati: Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης).

Επίσημα η ΤΜΤ εμφανίστηκε τον Αύγουστο του 1958, όμως, οι βάσεις για την ίδρυσή της τέθηκαν στην Άγκυρα στα τέλη του 1957 από τους δύο προαναφερθέντες αξιωματικούς και από τους Τουρκοκυπρίους Φαζίλ Κιουτσιούκ και Ραούφ Ντενκτάς. Η Οργάνωση αυτή είχε το χαρακτήρα μίας ένοπλης ομάδας αντίστασης και δολιοφθορών και το πιο σημαντικό ήταν το γεγονός ότι τέθηκε ευθύς εξαρχής υπό τον έλεγχο των μυστικών υπηρεσιών του στρατού.

Μέσα από τα απομνημονεύματα του Ισμαήλ Τάσνου, που εξεδόθησαν το 2001στην τουρκική («Στην πραγματικότητα κανείς δεν κοιμόταν») μπορεί εύκολα κάποιος να δει τόσο το εθνικιστικό ιδεολογικό περιεχόμενο της ΤΜΤ όσο και τον τρόπο με τον οποίο οι μηχανισμοί του Τουρκικού κράτους ενσωμάτωσαν μακροπρόθεσμα στους τουρκικούς στρατηγικούς στόχους τις επιλογές της Τουρκοκυπριακής κοινότητας.

Από την ίδρυση της ΤΜΤ μέχρι την εισβολή του 1974, η Τουρκία επεδίωξε με τη χρήση του τρόμου να κρατήσει την τουρκοκυπριακή κοινότητα υπό τον πολιτικό έλεγχό της και να προωθήσει την πολιτική της στο νησί. Ο χαρακτήρας της δράσης της ΤΜΤ, την έφερε, εκ των πραγμάτων, υπό ισχυρή εξάρτηση από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες. Οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες είχαν φροντίσει ώστε η ηγεσία της ΤΜΤ να αποτελεί την εγγύηση για την τουρκική πολιτική στο νησί. Φρόντισαν, μέσω της ΤΜΤ, να διαβρώσουν κατάλληλα την πολιτική και κοινωνική ζωή μέσα στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, για να είναι σίγουρες ότι η τουρκοκυπριακή ελίτ θα ευθυγραμμιζόταν ιδεολογικά και πολιτικά με τις συντεταγμένες της Άγκυρας.

Με τη μέθοδο της εκπαίδευσης στις τάξεις της ΜΙΤ, έφτιαξαν ένα στρατό Τουρκοκυπρίων (ιδιαίτερα μετά το 1963), που απαρτιζόταν από έμπιστους της Άγκυρας. Καθιέρωσαν ένα σύστημα πολιτικών κομισάριων με σκοπό να εποπτεύει την αναπαραγωγή της ελίτ, ενώ τους κομισάριους τους επόπτευε η αρμόδια στρατιωτική μυστική υπηρεσία. Η αφοσίωση στην ΤΜΤ έγινε το βασικό κριτήριο για την κοινωνική και πολιτική ανέλιξη των Τουρκοκυπρίων. Με αυτό τον τρόπο, οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες κατάφεραν να ελέγξουν τις εξελίξεις μέσα στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Η σημερινή πολιτική ηγεσία των Τουρκοκυπρίων είναι προϊόν αυτής της ιστορικής περιόδου με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Ντενκτάς. Η Τουρκία, όμως, ποτέ δεν ήταν σίγουρη ότι η τουρκοκυπριακή κοινότητα θα είναι απόλυτα πιστή στις επιδιώξεις της. Το ζήτημα της επιβολής της επί της κοινότητας ήταν σοβαρό πρόβλημα και ο βασικός λόγος γι’ αυτό ήταν ότι ο έλεγχος της Κύπρου από το 1960 μέχρι το 1974 βρισκόταν στα χέρια των Ελλήνων. Συνεπώς, οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες φρόντισαν ώστε η έμπιστη σε αυτές ελίτ να αποκτήσει τόση δύναμη, ώστε να μπορεί να έχει πλήρη εποπτεία της κοινότητας.

Με αυτό τον τρόπο προωθήθηκε ένα κλίμα καχυποψίας και τρόμου ανάμεσα στους Τουρκοκυπρίους έτσι ώστε όσοι γίνονταν ύποπτοι ή επικίνδυνοι, εκτελούνταν. Με αυτό τον τρόπο, τα πάντα εργάζονταν για την εξασφάλιση της υποταγής των Τουρκοκυπρίων στη βούληση της Άγκυρας με όλες τις προεκτάσεις που συνεπάγετο τέτοια πολιτική τόσο στις ενδοτουρκοκυπριακές υποθέσεις όσο και στις σχέσεις με την ελληνοκυπριακή κοινότητα.

***

Τουρκικές δραστηριότητες 1955-59

Μέσα από βρετανικά έγγραφα και τον Ελληνοκυπριακό Τύπο της Βρετανίας

Όταν μελετά ένας το Κυπριακό, ειδικά την περίοδο του απελευθερωτικού ενωτικού αγώνος της ΕΟΚΑ 1955-59 μισό αιώνα και περισσότερο πίσω στο χρόνο, καταρχήν πιστεύω τραυματίζεται ψυχολογικά με τα όσα διαβάζει. Πώς ξεκίνησε αυτός ο λαός με μια αγνή, καθαρή και δίκαιη απαίτηση για Ένωση με την Ελλάδα και πως κατάληξε. Ακόμα περισσότερο τραυματίζεται με όλη την σκόπιμη προσπάθεια που συστηματικά και έκτοτε γίνεται για παραπληροφόρηση, διαστρεύλωση γεγονότων και απόκρυψη της αλήθειας και των στόχων του αγώνα. ΄Οταν αυτό γίνεται από ξένους είναι κατανοητό γιατί υποστηρίζουν τα δικά τους συμφέροντα, αλλά όταν γίνεται από δικούς μας, είναι μεγάλο πλήγμα για την ιστορία και το λαό μας.

Πρόσφατα και για πρώτη φορά, εκδόθηκε ένα βιβλίο σκοπός και στόχος του οποίου ήταν η αποκατάσταση της αλήθειας και η εξιστόρηση όσων δεν λέγονται τόσες δεκαετίες. Οι τουρκικές δραστηριότητες εις βάρος του Ελληνισμού της Κύπρου και οι στόχοι της τουρκικής πολιτικής από την δεκαετία του 1950.

Αναφέρομαι στο βιβλίο της «Κίνησης για Ελευθερία και Δικαιοσύνη στην Κύπρο», «Αιματηρή Αλήθεια». Ένα βιβλίο που για πρώτη φορά αντικρούει κατά μέτωπο την ανελέητη τουρκική προπαγάνδα με όλες τις ψευτιές της.

Στο βιβλίο αυτό καταγράφονται με λεπτομέρεια τα τουρκικά σχέδια εις βάρος του Ελληνισμού της Κύπρου που ξεκίνησαν με την βρετανική επαναφορά της Τουρκίας ως ενδιαφερόμενο μέρος για το μέλλον της Κύπρου τον Αύγουστο του 1955. Αμέσως μετά ο συνταγματολόγος Νιχάτ Ερίμ με εντολές της τουρκικής κυβέρνησης ανέλαβε και ετοίμασε το σχέδιο ‘Ανάκτησης της Κύπρου’ σχεδιάζοντας τις μεθόδους που έπρεπε να ακολουθηθούν. Δεν θα αναφερθώ περαιτέρω σ΄αυτά γιατί η «Αιματηρή Αλήθεια» τα καταγράφει ανάγλυφα και με πρωτογενείς μάλιστα τουρκικές, βρετανικές και άλλες πηγές.

Σήμερα θα σας πάρω πίσω στο 1955-59 και θα δούμε σε κάποιες λεπτομέρειες, ορισμένες από εκείνες τις τουρκικές αγριότητες εναντίον των Ελλήνων της Κύπρου και τις συνεργασίες τους με τους αποικιοκράτες. Που αποσκοπούσαν στην έντεχνη, αλλά απάνθρωπη, δημιουργία εντυπώσεων προς το ξένο παράγοντα ότι τάχα οι δύο κοινότητες δεν μπορούσαν πλέον να ζήσουν μαζί, οι ΄Ελληνες δολοφονούσαν τους Τούρκους, τους τρομοκρατούσαν άρα, η λύση, ήταν η διχοτόμηση.

Προτού μπώ στο θέμα αξίζει να σας αναφέρω ότι ακόμα και πριν την Τριμερή, το Βρετανικό Υπ. Εξωτερικών κοινώς Φόρειν ΄Οφις, καλούσε την τουρκική κυβέρνηση να προβεί σε παραστάσεις προς την ελληνική κυβέρνηση εκφράζοντας τις γενικές της ανησυχίες με ειδική έμφαση στην ασφάλεια της τουρκικής μειονότητας στην Κύπρο.

«Τέτοιες παραστάσεις δεν έγιναν μέχρι στιγμής», έγραφε προς τον Βρετανό πρέσβη στην Αθήνα στις 22 Ιουνίου 1955. «Παρόλον ότι προσπαθούμε να μην δώσουμε την εντύπωση ότι ενθαρρύνουμε τους Τούρκους, σκόπιμα να αναμιχθούν στα εσωτερικά της Κύπρου, εντούτοις πιστεύουμε ότι μια τέτοια τουρκική προσέγγισης προς την Αθήνα θα ήταν χρήσιμη», τόνιζε το Φόρειν ΄Οφις.

Το Βήμα Λονδίνου 26 Ιανουαρίου 1957

Στο Λονδίνο, τον καιρό εκείνο κυκλοφορούσε η παροικιακή εφημερίδα Το Βήμα, η οποία ιδρύθηκε το 1939 από Ελληνοκύπριους κομμουνιστές του Λονδίνου. Ακολουθούσε ουσιαστικά την πολιτική του Βρετανικού Κομμουνιστικού Κόμματος παρά του μετέπειτα ιδρυθέντος ΑΚΕΛ στην Κύπρο.

Στις 26 Ιανουαρίου 1957 το Βήμα, το οποίο στο πάνω μέρος είχε ως έμβλημα «Για την ενότητα της παροικίας! Για την αυτοδιάθεση της Κύπρου!», έγραφε πρωτοσέλιδα από ανταπόκριση της 23ης: «70 πυρκαιές άναψαν στην Λευκωσία Τούρκοι σωβινιστές σε ελληνικά καταστήματα – οι Έλληνες καταγγέλλουν ότι υπεύθυνες είναι οι αγγλικές αρχές».

«… Ομάδες φανατισμένων νεαρών Τούρκων εξαπολύσανε οργανωμένη επίθεση κατά Ελλήνων. Η πρώτη επιδρομή εκδηλώθηκε την Κυριακή το μεσημέρι. Τούρκοι οπαδοί του Δρ. Κουτσιούκ με αναμένους κρισούς και κρατώντας δοχεία βενζίνας και πετρελαίου ώρμησαν στους δρόμους των ελληνικών συνοικιών και άρχισαν να βάζουν φωτιά σε ελληνικά καταστήματα…. Είναι χαρακτηριστικό πως από τις αγγλικές αρχές δεν ανακοινώθηκε καμιά σύλληψη Τούρκου από εκείνους που έβαλαν φωτιά. Ένας Τούρκος αστυνομικός όμως «κατά λάθος» πυροβόλησε και τραυμάτισε σοβαρά δύο Έλληνες.

Την Δευτέρα και Τρίτη έγιναν και ένοπλες επιθέσεις Τούρκων κατά Ελλήνων. Στην τούρκικη συνοικία ένας νεαρός Έλληνας σκοτώθηκε από Τούρκους με ξύλα. Πρόσχημα για τους βανδαλισμούς των φανατισμένων Τούρκων ήταν το γεγονός ότι το Σάββατο άγνωστοι έρριψαν βόμβα στον ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό Λευκωσίας με αποτέλεσμα να τραυματισθούν 4 φρουροί Τούρκοι από τους οποίος ο ένας αργότερα πέθανε.

Ο ανταποκριτής των «Τάιμς» έγραψε πως ο ελληνικός πληθυσμός δεν έχει πια καμιά εμπιστοσύνη ότι ο αγγλικές αρχές κρατούν στάση αμερόληπτη. Υποστηρίζουν ακόμα, έγραψε ο ανταποκριτής, ότι οι αγγλικές αρχές «έκλεισαν τα μάτια»… Ακολούθησε τηλεγράφημα του Δημάρχου Λευκωσίας προς τον κυβερνήτη Χάρτινγκ…»

Στο δε κύριο άρθρο της η εφημερίδα Το Βήμα έγραψε: « Τα νέα Ελληνοτουρκικά γεγονότα στην Λευκωσία… οι εμπρησμοί από μέρους Τούρκων σωβινιστών ελληνικών καταστημάτων και περιουσιών… είναι γεγονότα που εγέμισαν με αγωνία και ανησυχία την κυπριακή παροικία της Αγγλίας… Τα ελληνοτουρκικά γεγονότα δείχνουν ότι η ιμπεριαλιστική προπαγάνδα του «διαίρει και βασίλευε» έπιασε τόπο. Δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν να ξεσηκωθούν με τόση μανία οι Τούρκοι της Λευκωσίας – πού όπως γράφουν και οι «Τάιμς» επί 80 χρόνια εζούσαν φιλικά με τους Έλληνες συμπολίτες τους – νά καίουν, να σκοτώνουν και να καταστρέφουν αν δεν τους άναβε τον σωβινιστικό τους φανατισμό κάποιος ξένος δάκτυλος που έχει συμφέρον να διαλυθεί η φιλία και να ανάψουν ο φυλετικός πόλεμος και οι φυλετικές συγκρούσεις… ΄Οταν στην τελευταία συνεδρία της Βουλής των Κοινοτήτων ο υπουργός των Αποικιών συνόδεψε τις συνταγματικές προτάσεις του Λόρδου Ράντκλιφ με την εξωφρενική δήλωση για διαμελισμό της Κύπρου, έπρεπε να ξέρει ότι χύνει μ΄αυτό τον τρόπο λάδι στη φωτιά του τουρκικού σωβινισμού…»

Στις 2 Φεβρουαρίου 1957 Το Βήμα επανήλθε και έγραψε ότι ο Ελληνικός πληθυσμός αντιμετώπισε με θαυμαστή ψυχραιμία τις επιθέσεις και τις προκλήσεις των λίγων φανατισμένων Τούρκων και πως τα έκτροπα καταδίκασε και η μεγάλη πλειοψηφία του τουρκικού πληθυσμού.

«… Είναι χαρακτηριστική η προθυμία (έγραψε) με την οποίαν ο Γενικός Γραμματέας της Τουρκικής συντεχνιακής Ομοσπονδίας κ. Νιαζή Νταγλή υπόγραψε την κοινή ανακοίνωση των επαγγελματικών οργανώσεων σχετικά με τα γεγονότα. Η ανακοίνωση έλεγε: « Αι Εργατικαί Ομοσπονδίαι και αι επαγγελματικαί οργανώσεις της Κύπρου ανακοινώνουν ότι καταδικάζουν τα γεγονότα της Λευκωσίας διότι εκτός των οικονομικών ζημιών, οξύνουν και τάς σχέσεις των δύο κοινοτήτων διότι όλοι μαζί Έλληνες και Τούρκοι έχομεν κάθε λόγον να είμεθα συναδελφωμένοι διά την επίλυσιν πολλών σοβαρών κοινών προβλημάτων…».

Στις 29 Μαίου 1957 η τουρκική αγγλόφωνη «Τάιμς οφ Σάιπρους», πρόβαλε ότι η ομιλία του Δρ. Κουτσιούκ, προέδρου του κόμματος «Η Κύπρος είναι τουρκική», προκάλεσε νέες εξάρσεις εναντίον των Ελλήνων όπως

«Θάνατος στους ΄Ελληνες», «Ανάθεμα στους΄Ελληνες». Η εφημερίδα «Τσιουμχουριέτ» είχε δημοσιεύσει εμπρηστικές δηλώσεις του Δρ. Κουτσιούκ κατά την διάρκεια περιοδείας του στην Τουρκία.

Διαδήλωση Τούρκων για διχοτόμηση στο Λονδίνο

Στις 23 Φεβρουαρίου 1958 Τούρκοι ντυμένοι με παραδοσιακές τουρκικές ενδυμασίες και τουρκικές σημαίες διαδήλωσαν στους δρόμους του Λονδίνου ζητώντας διχοτόμηση στην Κύπρο. Παρέδωσαν και σχετικό υπόμνημα στην πρωθυπουργική κατοικία. Την είδηση με φωτογραφία δημοσίευσαν οι «Τάιμς» του Λονδίνου. Την παρέλαση υποστήριξαν τότε και Πακιστανοί.

Ο Εζεκίας Παπαιωάννου για τον «συνεταιρισμό»

Σε μια συνέντευξή του που δημοσιεύθηκε στην τουρκική εφημερίδα “Ulus” 15 Μαρτίου 1957 (και που βρήκα σε βρετανικό αρχείο) ο τότε Γ.Γ. του ΑΚΕΛ Εζεκίας Παπαιωάννου (εις αντίθεση με την ήδη εκφρασθείσα τον Απρίλιο του 1955 θέση του Γ.Γ. του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη για ξεχωριστή αυτοδιάθεση και των Τουρκοκυπρίων σε μια πρωτοφανή ομοφωνία με την δήλωση του Βρετανού Υπ. Αποικιών στις 19 Δεκεμβρίου 1956) ερωτηθείς αν δέχεται την αυτοδιάθεση (δηλαδή τον συνεταιρισμό) και για τους Τούρκους της Κύπρου απάντησε (υπενθυμίζεται ότι στις 19 Δεκεμβρίου 1956 ο Υπ. Αποικιών επισημοποιώντας τις συνταγματικές προτάσεις Ράτκλιφ από την Βουλή των Κοινοτήτων είχε υποσχεθεί τη διχοτόμηση στους Τούρκους μέσω ξεχωριστής αυτοδιάθεσης και για το 18% – κατόπιν μυστικής συμφωνίας με την τουρκική κυβέρνηση που έλαβε χώρα στην Κωνσταντινούπολη στις 16 Δεκεμβρίου 1956):

“ Η αρχή της αυτοδιάθεσης (είπε ο Παπαιωάννου) πρέπει να δοθεί στο νησί στο σύνολό του. Αν η αρχή αυτή υιοθετηθεί ανα τον κόσμο, ο χάρτης του κόσμου θα μετατραπεί σε μια σύγχιση μειονοτήτων”

(Papaionnou said that the principle of self-determination should be applied in the island as a whole. He added that if the principle were given world-wide recognition, the world map would become a confusion of minorities.)

Στις 12 Ιουλίου 1958 Το Βήμα έγραψε: « Η τουρκική θηριωδία επιστρατεύεται για επιβολή δημοτικού ‘διαμελισμού’ στη Λεμεσό. Φόνοι, συγκρούσεις, κακοποιήσεις, βανδαλισμοί. Οι επικουρικοί συμμετέχουν στο τουρκικό όργιο – Δολοφονία Τούρκου ειδικού χωροφύλακα από Τούρκον»

Η ανταπόκριση ημερ. 4 Ιουλίου, έλεγε: «… Στις 8 π.μ. περίπου ο καρραγωγέας Ευαγόρας Νικολάου, 60 χρόνων από τη Λεμεσό πυροβολήθηκε και φονεύθηκε, ενώ προχωρούσε με το κάρρο του στον τουρκικό τομέα της πόλης, παρά το γεφύρι «Τέσσερα φανάρια». Ο Ευαγόρας δέχθηκε στην ράχη δύο σφαίρες των 0.38 χιλιοστομέτρων και πέθανε αμέσως. ΄Ηταν κουτσός, και η μόνη του περιουσία ήταν το κάρρο του. Εγκαταλείπει σύζυγο και ένα κορίτσι 15 χρόνων. Δυστυχώς τα επεισόδια δεν σταμάτησαν εδώ. Από τη στιγμή της δολοφονίας του Ευαγόρα σημειώθηκαν αρκετά άλλα θλιβερά επεισόδια σε βάρος Ελλήνων, που τραυματίσθηκαν σοβαρά ή ελαφρά από Τούρκους πολίτες ή επικουρικούς…. Δύο εργάτες οι Δημητράκης Φυλακτού και Μιχ. Λεωνίδα ζήτησαν καταφύγιο στο σπίτι του Κυριάκου Χασάπη, για να γλυτώσουν από τα κτυπήματα. Κι΄εκεί όμως οι επικουρικοί τούς καταδίωξαν και τους κτυπούσαν με τους υποκοπάνους των όπλων σ΄ολα τα μέρη του σώματος, απειλώντας τους να τους σκοτώσουν. Μόνο χάρη στην επέμβαση Άγγλου γείτονα οι επικουρικοί εγκατέλειψαν τα θύματά τους, που μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο.

Στο μεταξύ πολλοί Τούρκοι συγκεντρώθηκαν στη Δυτική παλιά όχθη του ποταμού «Γαρίλλη» παρά τα «Τέσσερα φανάρια» φέροντας αξίνες, μαχαίρια, ρόπαλα, σίδερα κλπ. Και κτυπούσαν χωρίς διάκριση κάθε Έλληνα που περνούσε από τη συνοικία…».

Η σφαγή των Κοντεμενιωτών στις 12 Ιουνίου 1958

Η 50χρονη συσκότιση της παρανομίας των Άγγλων

Στις 12 Ιουνίου 1958 οι Τούρκοι έσφαξαν 8 Κοντεμενιώτες και τραυμάτισαν πολλούς άλλους. Σύμφωνα με μαρτυρίες και γεγονότα, οι Άγγλοι αποικιοκράτες κατηγορούνται ότι συνεργάστηκαν με τους Τούρκους και ουσιαστικά οδήγησαν τους δίσμοιρους ΄Ελληνες του Κοντεμένου στην σίγουρη σφαγή στο Κιόνελι.

Μετά τα γεγονότα της 12ης Ιουνίου 1958 ο τότε κυβερνήτης διχοτόμος Σερ Χιου Φουτ, διέταξε, αναγκαστικά έρευνα, το πόρισμα της οποίας, δεσμεύθηκε να δώσει στην δημοσιότητα. Ας δούμε λοιπόν, πως εξελίχθηκαν τα πράγματα, όπως μας τα παρουσιάζουν τα βρετανικά αποδεσμευθέντα έγγραφα και τι ακριβώς συνέβη στα παρασκήνια και που μέχρι σήμερα, για πολλούς, παραμένει άγνωστο

Επικεφαλής της Επιτροπής διορίστηκε ο τότε Αρχιδικαστής Σερ Paget J. Bourke. Η Επιτροπή συνήλθε για την πρώτη της συνεδρία στις 20 Ιουνίου σε αίθουσα της Αγγλικής Σχολής Λευκωσίας. Απαρτιζόταν: εκ μέρους της αποικιακής κυβέρνησης από τον Γενικό Εισαγγελέα Σερ Τζέιμς Χένρυ και τον δικηγόρο του Στέμματος Τζόν Πάλλαρτ.

Εκ μέρους των δολοφονηθέντων και των συγγενών τους οι δικηγόροι : Γ. Χρυσαφίνης, Γ. Κληρίδης, Σ. Παυλίδης, Ξ. I. Κληρίδης, Λ. Δημητριάδης, K..Φάνος, Γ. Λαδάς και Μ. Τριανταφυλλίδης.

Εκ μέρους των Τουρκοκυπρίων κατηγορουμένων, Ερρόλ Μεχμέτ Ασσίμ, Χασσάν Ηουσείν, Χασσάν Ομερ, Μουλά Αλί και Ισμαελ Αλί Χατζι Χασσάν, οι Τουρκοκύπριοι δικηγόροι Ραούφ Ντενκτάς και Εργούν Μουνίρ.

Και ο συνταγματάρχης Τζ. Χάμιλτον εκ μέρους των βρετανικών στρατιωτικών αρχών.

Η έρευνα διήρκεσε από τις 20 Ιουνίου μέχρι τις 28 Ιουνίου 1958 και το πόρισμα δόθηκε στον κυβερνήτη Σέρ Χιού Φούτ στις 2 Ιουλίου 1958. ΄Ομως, το περιεχόμενό της δεν δόθηκε στην δημοσιότητα μέχρι τις 6 Δεκεμβρίου 1958. Καταρχήν χρησιμοποίησαν την δικαιολογία ότι έπρεπε να περιμένουν να γίνει και να τελειώσει η δίκη των 9 Τουρκοκυπρίων κατηγορουμένων για τις σφαγές και μετά. Η δίκη όμως, που ήταν μια αισχρή παρωδία εις βάρος των Ελλήνων έκλεισε υπέρ της αθώωσης των Τουρκοκυπρίων την 1η Σεπτεμβρίου 1958 και όμως το πόρισμα ακόμα δεν διδόταν στην δημοσιότητα.

Η απόφαση βασίστηκε στον ισχυρισμό ότι οι μαρτυρίες των αυτόπτων μαρτύρων δεν ήσαν έγκυρες και τεκμηριωμένες.

΄Ομως, σύμφωνα με τα βρετανικά έγγραφα, ο Σέρ Χιού Φούτ γνώριζε εκ των προτέρων, (τηλεγράφημα ημερ. 24 Ιουλίου 1958 προς Υπ. Αποικιών) ότι οι κατηγορούμενοι Τουρκοκύπριοι δεν θα καταδικάζονταν!

Επέμβαση Λονδίνου στο πόρισμα της Επιτροπής

Στις 9 Ιουλίου 1958 το Γραφείο Αποικιών σημείωνε ότι η πρώτη αντίδραση του Γραφείου Πολέμου ήταν αρνητική στη δημοσιοποίηση της έκθεσης. ΄Ομως και εφόσον ο κυβερνήτης είχε ήδη δημόσια δεσμευθεί (17 Ιουνίου) να την δώσει στην δημοσιότητα σε κάποια φάση, αυτό θα ήταν εις βάρος των σωμάτων ασφαλείας. ΄Ελεγε: “…Οι πλέον βλαβερές παράγραφοι του πορίσματος είναι η 37 και η 38 που λένε ότι κατά την άποψη του Αρχιδικαστή, ο τρόπος με τον οποίο τα σώματα ασφαλείας χειρίστηκαν το θέμα ήταν παράνομος…Σίγουρα το πόρισμα δημιουργεί ερωτήματα για τιμωρία, αγωγές, και βέβαια αποζημιώσεις. Αν ο κυβερνήτης δεχθεί το πόρισμα της Επιτροπής τότε θα εναπόκειται σε πληρωμές αποζημιώσεων για να αποφευχθούν πιθανές αγωγές. Τέτοιες αποζημιώσεις θα είναι ευθύνη της κυβέρνησης της Κύπρου για την οποίαν εργάζονται τα σώματα ασφαλείας. Τιμωρίες από την άλλη, θα είναι της αρμοδιότητας των στρατιωτικών αρχών..”, σημείωνε το Γρ. Αποικιών για τις αντιδράσεις του Υπουργού Πολέμου. Και στις 15 Ιουλίου έγραφε πως και το Υπ. Αποικιών συμφωνούσε ότι δημοσιοποίηση του πορίσματος θα είχε το χειρότερο αποτέλεσμα και πως συμφωνήθηκε μεταξύ των δύο Υπουργών όπως εισηγηθούν στον κυβερνήτη και τον Αρχιδικαστή να ετοίμαζαν ένα συντομευμένο πόρισμα… Ο Αρχιδικαστής όμως ήταν ανένδοτος και επέμενε στην παραμονή των επίμαχων αναφορών του. Άρα η καλύτερη λύση είπαν, ήταν να τον πείσουν…

Στις 25 Αυγούστου 1958 το Γραφείο Αποικιών προσθέτει: “…O κυβερνήτης εισηγείται όπως καλέσουμε τον Αρχιδικαστή Σερ Paget J. Bourke,

είτε να διορθώσει την παράγραφο 38 είτε να ετοιμάσει μια σύνοψη του πορίσματος….Οι παράγραφοι που προβληματίζουν περισσότερο είναι οι 21 – 24 που ασχολούνται με την λανθασμένη οδηγία να πάρουν την ομάδα των Ελλήνων στο Κιόνελι και την σύγχιση που επικρατούσε στα γραφεία Επιχειρήσεων στην Λευκωσία. Οι παράγραφοι 31-32 που αναφέρονται στην πρακτική να οδηγούνται ενοχλητικά πρόσωπα κάποια μίλια μακριά από το σπίτι τους και να τους ζητείται να περπατούν πίσω. Οι παράγραφοι 37-38 είναι εκείνες που ενοχλούν σημαντικά…Τώρα, πρέπει να αποφασίσουμε πως να προσεγγίσουμε τον Αρχιδικαστή…”

Επιστολή δικηγόρων των θυμάτων προς κυβερνήτη

Με επιστολή τους ημερ. 10 Οκτωβρίου 1958 οι δικηγόροι Στέλιος Παυλίδης, Γιώργος Χρυσαφίνης, Γιάννης Κληρίδης, Γλ. Κληρίδης, Μιχ. Τριανταφυλλίδης, Ξάνθος Κληρίδης, Κ. Φάνος και Λέλλος Δημητριάδης, ζήτησαν από τον κυβερνήτη Σερ Χιού Φούτ, και εφόσον είχε ήδη γίνει και η δίκη των Τουρκοκυπρίων οι οποίοι είχαν αθωωθεί, να δώσει στην δημοσιότητα την Εκθεση της Επιτροπής. Δεν έβλεπαν κανένα λόγο πλέον να καθυστερεί η δημοσιοποίησή της.

Επιστολή Λεύκου Κληρίδη

Ο δε δικηγόρος Λεύκος Κληρίδης δημοσίευσε επιστολή στον τοπικό Τύπο με τίτλο “Έρευνα για το Κιόνελι – Γιατί η σιωπή;” ζητώντας την δημοσιοποίησή της και τονίζοντας ότι ολόκληρη η Κύπρος περίμενε απάντηση.

Στις 21 Οκτωβρίου 1958, ο Υπουργός Πολέμου έγραψε στον Υπουργό Αποικιών ζητώντας όπως μη βρεθεί ένοχος ο αξιωματούχος των σωμάτων ασφαλείας για την απόφαση που πήρε, και το πόρισμα όντως τον έβρισκε ένοχο, γιατί αυτό θα έβλαπτε το ηθικό των σωμάτων ασφαλείας και ζήτησε όπως ο κυβερνήτης προσθέσει π.χ. μια παράγραφο στο τέλος του πορίσματος, τονίζοντας ότι ο ίδιος δεν συμφωνεί ότι η πράξη του αξιωματούχου ήταν λανθασμένη…

Την 1η Νοεμβρίου 1958, ο κυβερνήτης με τηλεγράφημά του προς τον Υπ. Αποικιών ενημέρωνε ότι είχε συζητήσει το θέμα με τον Στρατηγό Ντάρλινγκ και τον Αρχιδικαστή… Ο Στρατηγός Ντάρλινγκ (Darling) είπε ότι θα βοηθούσε τα μέγιστα αν αφαιρείτο από την παράγραφο 38 η ενοχοποιητική πρόταση. Συζήτησε είπε, ιδιωτικά με τον Αρχιδικαστή το θέμα ο οποίος του είπε όμως, πως έχοντας ήδη καταθέσει το πόρισμα δεν ήταν διατεθειμένος να το τροποποιήσει.. ΄Ομως ο Αρχιδικαστής άφησε να νοηθεί ότι δεν θα έφερνε ένσταση αν ο κυβερνήτης τελικά δημοσιοποιούσε το πόρισμα αφαιρώντας κάποιες προτάσεις… (Ο Στρατηγός Kenneth Darling είχε αναλάβει ως η ανώτερη στρατιωτική αρχή, επικεφαλής των επιχειρήσεων στην Κύπρο εναντίον της ΕΟΚΑ, τον Οκτώβριο του 1958 μέχρι το 1960).

Οι επεμβάσεις και αλλοιώσεις

Τελικά και αφού προηγήθηκαν έντονες παρασκηνιακές διαβουλεύσεις, ο Αρχιδικαστής δέχθηκε και έγιναν μετατροπές. Αφαιρέθηκε η ενοχλητική πρόταση στην παράγραφο 38, που αποκαλούσε ως παράνομο (unlawful) τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκαν το όλο θέμα τα σώματα ασφαλείας και αφαιρέθηκε και από την παράγραφο 32 επί λέξη η αναφορά του Συνταγματάρχη Redgrave o οποίος και κατεύθυνε τους Κοντεμενιώτες στην σίγουρη σφαγή από τους Τούρκου

Μετάφραση της παραγράφου 38 ως είχε 2 Ιουλίου 1958: “΄Εχω καλεστεί από τον Συνταγματάρχηl Hamilton που αντιπροσωπεύει το Στρατό, να υποστηρίξω όχι μόνο ότι όλοι ενέργησαν με καλή πίστη, κάτι που δεν είχα δυσκολία να κάνω, αλλά επίσης ότι η διαταγή που δόθηκε και η δράση επι αυτής που λήφθηκε ήσαν λογικές. Δεν μπορώ να το κάνω. Δεν γίνεται να είμαστε σοφότεροι μετά τα γεγονότα. Το μόνο συμπέρασμα που μπορώ να υποστηρίξω είναι ότι ο τρόπος που υιοθετήθηκε ήταν απερίσκεπτος και λανθασμένος. ΄Ηταν επίσης, κατά την άποψη μου, παράνομος. Δεν λέγω ούτε για ένα λεπτό πως ότι συνέβη μπορούσε λογικά να προβλεφθεί. Δεν προτείνω να διερευνήσω τις πιθανότητες. Το γεγονός είναι ότι μια ομάδα Ελλήνων που συνελήφθηκαν με την υποψία ότι θα επιτίθονταν των Τούρκων, πιέσθηκε και εξαναγκάσθηκε εν καιρώ αυξημένης ενδο-κοινοτικής έντασης, να περπατήσει δια μέσου τουρκικών περιουσιών, μακριά από τουρκικό χωριό, όμως προς την γενική κατεύθυνση ενός τουρκικού συνοικισμού δίχως την επίβλεψη των σωμάτων ασφαλείας παραμένοντας στον δρόμο Κερύνειας. Αμφότεροι ο Assistant Chief Constable Rice (βοηθός αρχιαστυνόμος Ράις) και ο Assistant Superintendent Trusler (βοηθός διευθυντής Τράσλερ) θεωρούν την πορεία αυτή μη σοφή και προσπάθησαν να προστατεύσουν τους εαυτούς των από το να φανούν οξυδερκείς απλά μετά τα γεγονότα.”

(Παρένθεση: Η περίπτωση αυτή θυμίζει μια πολύ πιο πρόσφατη, παρόμοια τακτική/ παρέμβαση του Φόρειν ΄Οφις, προς το Αγγλικό Εφετείο στην υπόθεση Αποστολίδη εναντίον ΄Οραμς. ΄Οταν η Βαρώνη Κλένις Κίννοκ με επιστολή της προς το Εφετείο, κατόπιν τουρκικών παραστάσεων, το κάλεσε με πρωτοφανή προκλητικό τρόπο να βγάλει μια απόφαση υπέρ των ΄Οραμς ουσιαστικά. Πράγμα που ο επικεφαλής του Αγγλικού Εφετείου όχι μόνο αρνήθηκε, αλλά εξοργισμένος με την προσπάθεια του Φόρειν ΄Οφις τους εξέθεσε με τις συγκεκριμένες αναφορές του στην τελική απόφασή του υπέρ του κ. Μελέτη Αποστολίδη).

Τι γνώριζαν οι Ελληνοκύπριοι δικηγόροι;

΄Ομως, τίθεται το ερώτημα: ΄Ησαν οι επεμβάσεις του Λονδίνου για αφαίρεση λέξεων, παραγράφων από το αρχικό πόρισμα της Επιτροπής γνωστές στους δικηγόρους των Ελληνοκυπρίων; Aν ναι, γιατί δεν προέβησαν σε διαμαρτυρίες και ξεσκέπασμα της λογοκρισίας που έτυχε το αρχικό κείμενο του πορίσματος όταν αυτό τελικά δόθηκε στην δημοσιότητα τον Δεκέμβριο του 1958; ΄Οσον αφορά την παράγραφο 38 ίσως αυτή να μην τους ήταν γνωστή, όμως, η αφαίρεση της επι λέξη μαρτυρίας που έδωσε ο Συνταγματάρχης Redgrave θα πρέπει να τους ήταν γνωστή. Γιατί δεν διαμαρτυρήθηκαν όταν αυτή αφαιρέθηκε από το πόρισμα που δόθηκε τελικά στην δημοσιότητα;

Οι συγγενείς των θυμάτων είχαν δικαίωμα αποζημειώσεων

Στις 13 Δεκεμβρίου 1958 ο κυβερνήτης Σερ Χιού Φούτ ενημερώνει τον Υπ. Αποικιών ότι κανένας από τους συγγενείς των θυμάτων μέχρι τότε δεν είχε κάνει αίτηση για οικονομική βοήθεια. Αν έπαιρναν τέτοιες αιτήσεις θα τις εξέταζε η Επιτροπή για Ex. Gratia Payments. Ο κυβερνήτης αν και της άποψης ότι τέτοιες αιτήσεις θα απορρίπτονταν, παράλληλα τόνισε ότι τον ίδιο καιρό αναθεωρούσαν το όλο θέμα οικονομικής βοήθειας… και θα ήταν διατεθειμένος να παραχωρήσει οικονομική βοήθεια στα θύματα του Κιόνελι. Ο Φούτ συμπλήρωνε λέγοντας ότι η συμβουλή που είχε πάρει από τους συμβούλους του ήταν όπως απόφευγαν τη λέξη «αποζημίωση» στο θέμα και χρησιμοποιούσαν τις λέξεις «οικονομική βοήθεια».

Εξ΄όσων γνωρίζουμε, κανένας μέχρι σήμερα δεν ζήτησε είτε αποζημίωση είτε οικονομική βοήθεια από την τότε αποικιακή κυβέρνηση για τη σφαγή των συγγενών τους ή τους τραυματισμούς. ΄Οπως μας παρουσιάζουν τα πράγματα τα βρετανικά έγγραφα, οι αποικιοκράτες είχαν κάνει τη σκέψη αυτή και ήσαν ήδη προετοιμασμένοι να αντιμετώπιζαν τις πιθανότητες αποζημίωσης υπό την μορφή «οικονομικής βοήθειας».

Το ερώτημα γιατί οι δικηγόροι των συγγενών των θυμάτων και των τραυματισθέντων δεν απαίτησαν αποζημιώσεις εκ μέρους των πελατών τους, παραμένει αναπάντητο.

Στο πόρισμα τονίζεται, επίσης, ότι πριν τα γεγονότα της 12ης Ιουνίου, συγκεκριμένα από τις 7 Ιουνίου, είχαν ξεκινήσει ενδοκοινοτικές ταραχές και υπήρξαν πολλές περιπτώσεις τουρκικών επιθέσεων, ειδικά στην Λευκωσία, εναντίον της Ελληνικής κοινότητας και κατά ελληνικών περιουσιών. .(Να σημειώσω ότι άρθρο για το θέμα των Κοντεμενιωτών δημοσίευσα στην εφημερίδα Σημερινή στις 15 Αυγούστου 2008).

Ανακοίνωση Κ.Ε του ΑΚΕΛ

Από τα βρετανικά αρχεία βρίσκουμε φυλαγμένη και μια απόφαση, ανακοίνωση της Κεντρικής Επιτροπής του ΑΚΕΛ, ημερομηνίας 28 Ιουνίου 1958 με τίτλο «Φέρτε τον εθνάρχη Μακάριο και αρχίστε διαπραγματεύσεις μαζί του». ΄Ελεγε η ανακοίνωση:

“΄Υστερα από ένα δεκαπενθήμερο μέσα στον οποίον οι Τούρκοι αφέθησαν ουσιαστικά ελεύθεροι να καίουν, να σφάζουν και να λεηλατούν ΄Έλληνες Κυπρίους, η βρετανική κυβέρνηση, εξάγγειλε, δίκην τελεσιγράφου, το νέο της σχέδιο για την Κύπρο.

Τι είναι αυτό το σχέδιο και ποία συμφέροντα το υπαγορεύουν; Είναι “συνταγματικός” διαμελισμός πού οδηγεί μοιραία σε πλήρη εδαφικό διαμελισμό μέσα σέ επτά χρόνια. Αντιστρατεύεται τό δικαίωμα του κυπριακού λαού για αυτοδιάθεση, καταστρέφει τήν ενότητα τής Κύπρου και δημιουργεί μόνιμη εστία ρήγματος και πολέμου. Τό σχέδιο υπαγορεύεται από καθαρά ιμπεριαλιστικά συμφέροντα και την προσπάθειαν νά ικανοποιηθεί η Τουρκία πού θεωρείται ο ισχυρώτερος σύμμαχος των χωρών του ΝΑΤΟ στην Μ. Ανατολή. Είναι το χειρότερο απ΄όλα τα σχέδια που έχουν προταθεί ίσαμε σήμερα. Γι΄αυτό και σύσσωμος ο ελληνικός κυπριακός λαός σωστά το χαρακτήρισε σάν απαράδεχτο.

Το ΑΚΕΛ προσυπογράφει ανεπιφύλακτα την απάντηση που έδωσε ο Εθνάρχης Μακάριος προς τον κυβερνήτην της Κύπρου ύστερα από την σύσκεψη με τους δημάρχους και τους εθναρχικούς συμβούλους στην Αθήνα και καλεί την βρεττανική κυβέρνηση να την δεχτεί και να ενεργήση με βάση αυτήν για να βγη το κυπριακό από το αδιέξοδο.

Στο μεταξύ πρέπει να τεθεί τέρμα στο εγκληματικό όργιο και την ασυδοσία των Τούρκων συμμοριτών. Να αφοπλιστούν αμέσως όλοι οι τούρκοι, επικουρικοί. Να συλληφθούν και να τιμωρηθούν παραδειγματικά όλοι οι ένοχοι των σφαγών, των εμπρησμών και των λεηλασιών. Να αποζημιωθούν αμέσως όλα τα τραγικά θύματα των τελευταίων βανδαλισμών. Να ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα για την προσπασίαν της ζωής και της περιουσίας όλων των ελλήνων κυπρίων. Να τεθεί τέρμα στην αναρχία και την ασυδοσία των βαλτών τούρκων, που επιδιώκουν με τά εγκλήματα να αποδείξουν ότι είναι αδύνατη η συμβίωση ελλήνων και τούρκων. Πώς εξηγείται για εκατοντάδες χρόνια έλληνες και τούρκοι να συζούν αρμονικά σ΄αυτόν τον τόπο; Ας σκεφτούν σοβαρώτερα και ψυχραιμώτερα οι Τούρκοι της Κύπρου κι άς απομονώσουν εκείνους πού μετατράπηκαν σε πειθήνια όργανα ξένων συμφερόντων.

Ο ελληνικός κυπριακός λαός θα σφυρηλατήσει στόν υπέρτατον βαθμό την ενότητά του και θα οπλιστεί με πιότερη ψυχραιμία και αυτοσυγκράτηση κι΄ασάλευτη πίστη θέτοντας σ΄εφαρμογή τίς ιστορικές αποφάσεις της πατριωτικής σύσκεψης στν Αθήνα κι΄ενωμένος θ΄αγωνιστεί για νά γυρίσει ο Εθνάρχης Μακάριος και ν΄αρχίσουν αμέσως αγγλοκυπριακές διαπραγματεύσεις μαζί του.»

Πίσω στο Βήμα του Λονδίνου, Σάββατο 12 Ιουλίου 1958. Πρωτοσέλιδος τίτλος «Το μακελιό στο Αυγόρου – οι Άγγλοι σκότωσαν 2 και τραυμάτισαν 100 – ανάμεσα στα θύματα, η Λουκία Παπαγεωργίου μητέρα έξη παιδιών και έγγυος και ο Παναγής Ζαχαρία. Δεκατρείς βαριά πληγωμένοι. Μωλωπίστηκαν 22 Βρετανοί. Η Π.Ε.Ο, κήρυξε εικοσιτετράωρη παναπεργία διαμαρτυρίας.»

Η ανταπόκριση ημερ. 8 Ιουλίου έλεγε: «… Τα δύο θύματα είναι η Λουκία Χριστοδούλου Παπαγεωργίου μάνα 6 παιδιών και έγγυος και ο Παναγής Ζαχαρία, 45 χρόνων και πατέρας 5 παιδιών.

Πραγματικά επρόκειτο περί σφαγής! Να πως εξελίχθηκαν τα γεγονότα.

Στο Αυγόρου έφτασε το Σάββατο 5 Ιουλίου μιά βρετανική περίπολος. Ο επι κεφαλής αξιωματικός είδε σ΄έναν τοίχο γραμμένο ένα σύνθημα της ΕΟΚΑ.

Διέταξε αμέσως ένα Κυπριόπουλο πού έτυχε να περνά να σβύσει το σύνθημα. Ο μικρός αρνήθηκε. Στο μεταξύ βγήκαν έξω στο δρόμο οι γυναίκες του χωριού για να υποστηρίξουν τον μικρό. Ο αξιωματικός επέμενε να αναγκάσει το χωριατόπουλο να σβύσει το σύνθημα με μιά βούρτσα. Εκείνος πέταξε τη βούρτσα χάμω.

Ο αξιωματικός έξαλλος έφυγε από το χωριό για να ζητήσει ενισχύσεις.

Στο μεταξύ βγήκαν στούς δρόμους όλοι οι κάτοικοι του Αυγόρου.

Σε 20 λεπτά οι ενισχύσεις έφθασαν. Αποτελούνταν από τμήματα του Συντάγματος Ιππικού της Βασιλικής φρουράς με θωρακισμένα αυτοκίνητα.

Οι χωρικοί με επι κεφαλής τις γυναίκες προσπάθησαν να τους σταματήσουν με… πέτρες!…

Η απάντηση των γενναίων ήτα να διατάξει ο επι κεφαλής αξιωματικός τα πολυβόλα του θωρακισμένου αυτοκινήτου του και τα όπλα να δράσουν κατά των άοπλων γυναικών, των παιδιών και αντρών… Με τις πρώτες ριπές σωριάστηκαν κάτω νεκροί, η Λουκία Παπαγεωργίου και ο Παναγής Ζαχαρία… Ταυτόχρονα αναφέρουν μερικές πληροφορίες τραυματίστηκαν άλλοι 100 χωρικοί άντρες και γυναίκες, οι 13 αρκετά σοβαρά και μωλωπίστηκαν και 22 άλλοι στρατιώτες από τις πέτρες… Οι βρετανικές αρχές ισχυρίστηκαν ότι ο αξιωματικός που θέρισε με το πολυβόλο ψύλωσε την κάννα όσο ψηλά μπορούσε για να μη τους χτυπήσει. Τους διαψεύδουν όμως οι δύο Άγγλοι δημοσιογράφοι – ΄Ιρις Ράσσελ και Ντέννις Πιτς- που περιγράφοντας τη σκηνή δεν λένε καθόλου ότι τάχα ο αξιωματικός σήκωσε ψηλά το πολυβόλο.

Η ΄Ιρις Ράσσελ επί λέξει τηλεγράφησε «Ο επι κεφαλής αξιωματικός διέταξε το στρατό ν’ αρχίσει πύρ».

…Η ΠΕΟ κήρυξε 24ωρη απεργία σ΄ολη την Κύπρο… έκλεισαν τα πάντα. Ακόμα και τα εγγλέζικα ξενοδοχεία έμειναν χωρίς προσωπικό και πολλοί εγγλέζοι πελάτες βρέθηκαν κλειδωμένοι στα δωμάτιά τους, γιατί τα γκαρσόνια έφυγαν παίρνοντας τα κλειδιά μαζί τους… Εδώ στην Αγγλία – σύμφωνα με ανακοίνωση του Γραφείου Εθναρχίας – οι 10 Κύπριοι πατριώτες που κρατούνται στις φυλακές του Γουέικφήλντ κατέβηκαν την Δευτέρα το μεσημέρι σε 48ωρη απεργία πείνας σ΄ένδειξη διαμαρτυρίας για τις σφαγές του Αυγόρου και για τα σε βάρος των Ελλήνων τουρκικά εγκλήματα και για την άρνηση της Αγγλικής κυβέρνησης να παραχωρήσει την αυτοδιάθεση στο Κυπριακό λαό…».

Ο Φούτ ήθελε συμμαχία με τους Τούρκους

Στις 22 Ιουλίου 1958 ο Σερ Χιού Φούτ με ένα αγωνιώδες τηλεγράφημα προς τον Υπ. Αποικιών ζητούσε όπως η Άγκυρα πεισθεί να σταματούσαν οι επιθέσεις εκ μέρους Τούρκων εναντίον Ελλήνων στην Κύπρο και ζητούσε παράλληλα την πλήρη συνεργασία της Τουρκίας για ν’ αντιμετώπιζε τη δράση της ΕΟΚΑ. «Οπωσδήποτε θα κατηγορηθούμε σφοδρά για τις τόσο αυστηρές μας ενέργειες εναντίον των υποστηρικτών της ΕΟΚΑ, (με πολύ περιορισμένη – συγκριτικά – δράση εναντίον Τούρκων ταραχοποιών) και ελπίζω η τουρκική κυβέρνηση θα αντιληφθεί πόση σημασία έχει η μεγάλη αυτή επίθεση εναντίον της ΕΟΚΑ. Τώρα είναι ο καιρός για ένα νέο ξεκίνημα στις σχέσεις μας με τους Τουρκοκύπριους…», έγραψε μεταξύ άλλων ο Φούτ.

Τέσσερις μέρες ενωρίτερα, στις 18 Ιουλίου, το Φόρειν ΄Οφις ενημέρωνε την βρετανική πρεσβεία στην Άγκυρα για τις επιθέσεις Τουρκοκυπρίων εναντίον Ελληνοκυπρίων. Έγραψε:

«Σοβαρά επεισόδια εναντίον Ελληνοκυπρίων ή των περιουσιών τους μεταξύ 13 και 17 Ιουλίου.

13 Ιουλίου – Δύο Ελληνοκύπριοι τραυματίστηκαν στο Καιμακλί. Ένας Τουρκοκύπριος συνελήφθη. Τουρκοκύπριοι πετροβόλησαν Ελληνοκύπριους στη Λεύκα. Δύο Ελληνοκύπριοι τραυματίστηκαν.

14 Ιουλίου – Περιπτώσεις εμπρησμών περιουσίας Ελληνοκυπρίων στη Λευκωσία, Αμμόχωστο, Λεμεσό και Λεύκα.

15 Ιουλίου – Δύο υποθέσεις, εμπρησμών περιουσίας ελληνοκυπρίων στη Λευκωσία, δύο στην επαρχία Πάφου, μία στη Λεμεσό και μια στην επαρχία Αμμοχώστου.

16 Ιουλίου – Ελληνοκύπρια μαχαιρώθηκε από τρείς νεαρούς στην Αμμόχωστο. Συνελήφθη ένας Τουρκοκύπριος.

Απόπειρα εμπρησμού στη Λεμεσό. Δυο Τουρκοκύπριοι συνελήφθησαν.

17 Ιουλίου – Υπόθεση εμπρησμού στη Λεύκα.

Επιπρόσθετα οι ακόλουθοι φόνοι δε φαίνεται να είναι δουλειά της ΕΟΚΑ:

Δυο Ελληνοκύπριοι φονεύθηκαν στις 13 Ιουλίου. Τρείς Ελληνοκύπριοι φονεύθηκαν στις 15 Ιουλίου…Οι αποδείξεις για την ευθύνη αυτών των εγκλημάτων στρέφονται όλες εναντίον Τουρκοκυπρίων». (Σελ.57 «’Έτσι κατέστρεψαν την Κύπρο».

Το θέμα μας αγαπητοί μου είναι τεράστιο αλλά ελπίζω στο σύντομο χρονικό διάστημα που είχα στην διάθεσή μου να σας έδωσα ένα μικρό κομμάτι της παραμελημένης και περιφρονημένης μας ιστορίας. Της πλέον κρίσιμης περιόδου της πρόσφατης ιστορίας του νησιού μας. Τότε που σχεδιάστηκαν, μεταξύ των Βρετανών και Τούρκων, τα όσα βάσανα περνά έκτοτε και μέχρι αυτή την στιγμή η δίσμοιρη μας πατρίδα. Είναι εκείνα τα σχέδια που προσπαθούν με τόσο μοχθηρό πείσμα να μας επιβάλουν σήμερα.

Ξέρετε, όταν εισηγούνται στους Εβραίους να πάψουν να κατατρέχουν πλέον τους ναζί για το ολοκαύτωμα λόγω ηλικίας, εκείνοι απαντούν ότι «η συγχώρεση είναι εφεύρεση των χριστιανών – οι ίδιοι πιστεύουν ότι οι ένοχοι πρέπει να τιμωρούνται ενόσω ζούνε». Δυστυχώς στην δική μας περίπτωση ούτε η χριστιανική εφεύρεση δεν ισχύει! Γιατί κάποιοι προσπαθούν να διαγράψουν ολοσχερώς τις τουρκικές επιθετικότητες και σχέδια εις βάρος μας. Με αποτέλεσμα στην δική μας περίπτωση να ισχύει μάλλον το σύνδρομο της Στοκχόλμης!

Σχετικό άρθρο θα βρείτε στο διαδίκτυο. Ο όρος «σύνδρομο της Στοκχόλμης» πρωτο-χρησιμοποιήθηκε από τον Σουηδό ψυχίατρο και εγκληματολόγο Nils Bejerot ο οποίος είχε αναλάβει να βοηθήσει την αστυνομία για κάποιο περιστατικό. Τί ακριβώς είναι το σύνδρομο αυτό; Είναι η ψυχολογική αντίδραση, όπως γράφτηκε, που παρατηρείται συνήθως σε θύματα απαγωγής (ή και σε άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις) κατά την οποία ο απαχθής αναπτύσσει και παρουσιάζει έντονα συναισθήματα πιστής υπακοής, θαυμασμού, ταύτισης ή ακόμη και «αγάπης» απέναντι στον απαγωγέα του με αποτέλεσμα να προσπαθεί με κάθε τρόπο να τον ικανοποιήσει ακόμα περισσότερο…

Ευχαριστώ.

Φανούλα Αργυρού

Ερευνήτρια/συγγραφέας

Λεμεσός 22 Μαρτίου 2010

Πηγή: Αντίβαρο