Πρωτ. π. Γεώργιος Παπαβαρνάβας: Ο βίος της αγίας Ευφροσύνης είναι θαυμαστός και ο τρόπος της ζωής της ασυνήθιστος!
25 Σεπτεμβρίου 2024
Πρωτ. π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα
Ο βίος της αγίας Ευφροσύνης είναι θαυμαστός και ο τρόπος της ζωής της ασυνήθιστος. Αποτελεί υπόδειγμα πνευματικής ανδρείας, αγνείας και σωφροσύνης.
Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια τον 5ο αιώνα μ. Χ. Ήταν μοναχοκόρη και πολύ πλούσια. Ο υλικός πλούτος, ευτυχώς, δεν κατόρθωσε να της σκληρύνη την ψυχή, ώστε να γίνη φίλαυτη και φιλάργυρη, όπως συμβαίνει τις περισσότερες φορές, αλλά ήταν και παρέμεινε φιλάνθρωπη και ελεήμων. Οι γονείς της, άνθρωποι φιλόθεοι και φιλάνθρωποι, κατάφεραν να της μεταδώσουν τον αληθινό πλούτο της καρδιάς, δηλαδή να της εμπνεύσουν την αγάπη προς τον Θεό και τούς ανθρώπους.
Σε ηλικία δώδεκα ετών έμεινε ορφανή από μητέρα και ο πατέρας της έδειξε μεγαλύτερο ζήλο και επιμέλεια στην ανατροφή της. Όταν έγινε δεκαοκτώ ετών θέλησε να την παντρέψη με έναν νέο υψηλής κοινωνικής τάξης. Η Ευφροσύνη όμως είχε εκλέξει τον δρόμο της κατά Χριστόν παρθενίας και η απόφασή της ήταν σταθερή και αμετάκλητη. Γι’ αυτό κάποια ημέρα, αφού μοίρασε τα υπάρχοντά της στους πτωχούς έφυγε κρυφά, και για να μή την ανακαλύψη ο πατέρας της και την υποχρεώση να επιστρέψη στον κόσμο και να παντρευτή παρά την θέλησή της, μεταμφιέστηκε και εγκαταβίωσε σε ανδρικό μοναστήρι με το όνομα Σμάραγδος. Έζησε στο ανδρικό μοναστήρι τριανταοκτώ ολόκληρα χρόνια χωρίς κανείς να καταλάβη το παραμικρό.
Στην άσκηση και την αρετή ξεπέρασε κατά πολύ τούς συμμοναστάς της με αποτέλεσμα όλοι να θαυμάζουν τον θεάρεστο τρόπο ζωής του Σμάραγδου και αρκετοί να αγωνίζονται να τον μιμηθούν. Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης θαυμάζοντας την αγγελομίμητη ζωή της, γράφει: “Ηδυνήθη να αστράψη μεταξύ των ανδρών με τας αρετάς, καθώς και ο πολύτιμος λίθος σμάραγδος αστράπτει ανάμεσα εις τούς άλλους λίθους. Όντως σμάραγδος εφάνη η μακαρία αύτη Ευφροσύνη…”.
Οι γονείς πολλές φορές, ίσως από υπερβολική αγάπη, που σίγουρα δεν είναι τελείως απαλλαγμένη από την φιλαυτία, επιμένουν να επιβάλουν στα παιδιά τους τις δικές τους αποφάσεις, τις οποίες λαμβάνουν εκείνοι για λογαριασμό των παιδιών τους. Η δικαιολογημένη αντίδραση των παιδιών, κάποιες φορές μάλιστα δυναμική και με στοιχεία υπερβολής, δημιουργεί οικογενειακές συγκρούσεις με κοινωνικές προεκτάσεις. Η αληθινή αγάπη είναι συνδεδεμένη με την ελευθερία και το αντίθετο. Όπως αναφέρει συχνά ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Ιερόθεος και το γράφει και στα βιβλία του, η αγάπη χωρίς την ελευθερία είναι δικτατορία, αλλά και η ελευθερία χωρίς την αληθινή αγάπη είναι αναρχία.
Η αγία Ευφροσύνη δεν έπαψε να αγαπά αληθινά τον πατέρα της και να προσεύχεται γι’ αυτόν. Όταν κατάλαβε ότι πλησιάζει το τέλος της επίγειας ζωής της ζήτησε να τον συναντήση. Εν τω μεταξύ είχε γίνει και αυτός μοναχός στο ίδιο μοναστήρι χωρίς να του περνά ποτέ από το μυαλό ότι θα συναντούσε εκεί την κόρη του. Κατά την συνάντηση αυτή μαθεύτηκε το μυστικό της και το πραγματικό της όνομα. Εδώ αξίζει να σημειωθή ότι ο Παφνούτιος, ο πατέρας της, είναι και αυτός άγιος και ότι πατέρας και κόρη γιορτάζουν την ίδια ημέρα.
Μέσα στο ανδρικό Μοναστήρι έκανε υπεράνθρωπον αγώνα για να ζήση κατά Χριστόν. Έπρεπε συνεχώς να προσποιήται, αλλά και να καταβάλη μεγάλους κόπους, ώστε να μήν υστερήση στην άσκηση και τις πνευματικές επιδόσεις από τούς συμμοναστάς της. Και πραγματικά, όπως αναφέρει ο ιερός υμνογράφος, απέρριψε το χαύνον του θήλεος και απέκτησε ανδρικό, δηλαδή ανδρείο, φρόνημα. Έτσι μπόρεσε να ξεπεράση τις δυσκολίες, να νικήση τούς ποικίλους πειρασμούς και να ζήση “με την άφθαρτον αγνείαν και σωφροσύνην, την οποίαν κατακτούν φθαρτοί άνθρωποι διά καμάτων και ιδρώτων” (Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης).
Πράγματι, η αγνότητα και η σωφροσύνη αποκτούνται με πολλούς κόπους και ιδρώτες. Ο άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης, στο θαυμάσιο βιβλίο του που ονομάζεται “Κλίμαξ”, αφιερώνει έναν λόγο στην αγνότητα και την σωφροσύνη, όπου μεταξύ των άλλων, αναφέρει: “Αγνεία σημαίνει απόκτηση της ασωμάτου φύσεως. Αγνεία σημαίνει ζηλευτός οίκος του Χριστού και επίγειος ουρανός της καρδιάς. Αγνεία σημαίνει υπερφυσική απάρνηση της ανθρωπίνης φύσεως, μία αληθινά παράδοξη άμιλλα σώματος θνητού και φθαρτού προς τούς ασωμάτους αγγέλους. Αγνός είναι εκείνος που με τον ένα έρωτα (τον θεϊκό), απέκρουσε τον άλλο έρωτα (τον σαρκικό), και έσβυσε το υλικό με το άυλο πύρ. Σωφροσύνη σημαίνει γενική ονομασία όλων των αρετών. Σώφρων είναι εκείνος που και κατά τον ύπνο δεν αισθάνεται καμμία σαρκική κίνηση ή αλλοίωση της καταστάσεώς του. Σώφρων είναι εκείνος που απέκτησε τελεία αναισθησία ως προς την διαφορά του φύλου. Αυτός είναι ο κανών και ο όρος της τελείας και πανάγνου αγνείας, το να συμπεριφέρεται κανείς παρόμοια και προς τα έμψυχα και προς τα άψυχα σώματα, και προς τα λογικά και προς τα άλογα”.
Η αγία Ευφροσύνη μάς υπενθυμίζει, μεταξύ των άλλων, και το γεγονός ότι εάν κάποιος επιθυμή και θέλη πραγματικά να ζήση κατά Χριστόν, δεν υπάρχει τίποτα στον κόσμο που να μπορή να τον αποτρέψη. Σίγουρα, θα συναντήση πειρασμούς και δυσκολίες, θα έλθη, ίσως, αντιμέτωπος με πρόσωπα και καταστάσεις, εάν όμως αγαπά αληθινά την πνευματική ζωή, θα κάνη υπομονή και θα φθάση στον σκοπό του, διότι η αγάπη “πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει”, και μηχανεύεται απίθανους τρόπους για να εκφραστή.
Για να ζήση κανείς με αγνότητα και σωφροσύνη χρειάζεται ασφαλώς να καταβάλη μεγάλους κόπους και να χύση πολύ ιδρώτα. Οι Άγιοι με το φωτεινό παράδειγμά τους μάς βεβαιώνουν όμως ότι αυτή η ζωή, παρά τις δυσκολίες της, είναι υπέροχη. Καί κρύβει τέτοιες χαρές, που είναι εντελώς αδύνατο και να τις φανταστούν ακόμη οι “ψυχικοί άνθρωποι”.
