Αγρυπνίες στην Ενορία. Ευλάβεια προς τους Αγίους, τα Άγια Λείψανα και τις Ιερές Εικόνες
3 Δεκεμβρίου 2013
Τα ασκητικά της Ενορίας
Δ . ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥΣ ΠΟΙΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΙΜΝΙΟ
Αγρυπνίες στην Ενορία. Ευλάβεια προς τους Αγίους, τα Άγια Λείψανα και τις Ιερές Εικόνες.
Η ενοριακή κοινότητα θα πρέπει να έχει κέντρο τον Χριστό και τους Χριστοποιημένους ανθρώπους δηλαδή τους Αγίους. Εάν υπάρχουν τοπικοί Άγιοι η άγια Λείψανα η άγιες θαυματουργές εικόνες24, θα πρέπει να αποτελούν ”κέντρα ζωής”. Αυτά λειτουργώντας ως “ζωτικοί κρουνοί Θείας Χάρης” μπορούν να «ξεδιψούν» και να πλουτίζουν πνευματικά όλους τους ενορίτες-μέλη της κοινότητας. Η λειτουργική-λατρευτική Παράδοση πρέπει να διατηρείται και να καθαίρεται από επιβλαβείς προσμίξεις με την καθοδήγηση-παρέμβαση του προϊσταμένου της Ενορίας.
Χαρακτηριστικά αντλούμε από την μαρτυρία μιας Μικρασιάτισσας τα εξής:
«Οι Μικρασιάτες, στις πατρίδες τους, ζούσαν ανάμεσα σε λείψανα Αγίων και νεομαρτύρων και στις Εκκλησιές τους –αλλά και στα σπίτια τους ακόμη– διαφύλλατταν θαυματουργές εικόνες. Το πόσο ζυμωμένη ήταν η ζωή τους με τα ιερά αυτά λείψανα και κειμήλια φαίνεται καθαρά στο γεγονός ότι με ταλαιπωρίες και θαυμαστό τρόπο πολλά από αυτά τα έφεραν μαζί τους, ενώ άφησαν πίσω τους όλα τα υπάρχοντά τους! Έτσι, κάθε κοινότητα Μικρασιατών προσφύγων εδραιώνεται γύρω από ένα ιερό λείψανο, μια θαυματουργή εικόνα, όπως κάθε ναός καθιερώνεται πάνω σε λείψανα αγίων. Η κοινότητα ιεροποιείται και νοείται και λειτουργεί ως προέκταση του ναού.
Στον Νέο Κουκλουτζά ένα ήταν το ιερό κειμήλιο που ήρθε από την πατρίδα και εξακολουθούσε να παίζει τον ίδιο ρόλο στη ζωή της νέας κοινότητας: η θαυματουργή εικόνα της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας. Η εικόνα ανήκε σε οικογένεια και δεν γνωρίζουμε τίποτε για την ιστορία της. Με την καταστροφή, η οικογένεια κατάφερε και την διέσωσε και την έφερε στην Ελλάδα.
Στο σπίτι της οικογένειας ένα δωμάτιο ήταν αποκλειστικά αφιερωμένο στην εικόνα. Ήταν ένα μικρό παρεκκλήσι, όπου υπήρχε το εικονοστάσι της οικογένειας με την Αγία σε εξέχουσα θέση και τα αγιωτικά (λαδάκια από προσκυνήματα, Αγιασμός και τα συναφή). Όλος ο συνοικισμός την ευλαβείτο και το σπίτι που τη φιλοξενούσε θεωρείτο ιερό. Οι πρόσφυγες του συνοικισμού την επικαλούνταν στις δυσκολίες και στις στενοχώριες τους, και όταν περνούσε η φουρτούνα, όπως έλεγαν, προσέφεραν λάδι για το καντήλι της Αγίας και καρβουνάκια και θυμίαμα για το θυμιάτισμα.
Για μας όμως, που ήμασταν τότε παιδιά, αυτό που μας έμεινε σαν ανάμνηση μοναδική ήταν τα ξενύχτια της αγίας Αναστασίας. Συχνά, είτε από ευγνωμοσύνη μετά από σοβαρή ασθένεια κάποιου μέλους μιας οικογένειας είτε για ευλογία, η γυναίκα του σπιτιού ζητούσε να πάρει στο σπίτι της την εικόνα της Αγίας και να την ξενυχτήσει: ‘Απόψε θα ξενυχτήσουνε την αγία Αναστασία στο τάδε σπίτι!’ Αυτή ήταν η φράση που περιφερόταν από στόμα σε στόμα στην γειτονιά, ‘Απόψε έχει ολονυχτία την αγία Αναστασία η τάδε!’
Η νοικοκυρά μετέτρεπε ένα δωμάτιο του σπιτιού σε παρεκκλήσι. Τοποθετούσε την εικόνα στο κέντρο πάνω σε τραπέζι με καθαρό, λευκό κάλυμμα. Στο πλάι μια μεγάλη γαβάθα με αλεύρι για να μπαίνουν τα κεριά και το θυμιατό. Έπρεπε να είχε κάνει καλή προμήθεια από κεριά, καρβουνάκια και θυμίαμα για όλη την νύχτα. Η πόρτα του σπιτιού έμενε όλο το βράδυ ανοιχτή, τα φώτα αναμμένα, και μέσα στο σκοτάδι έβλεπες γυναικείες σιλουέτες να ξεπροβάλλουν από τα στενά και να κατευθύνονται προς το σπίτι για να προσκυνήσουν, με χαμηλόφωνες ομιλίες και την ίδια συνοχή, όπως όταν πλησιάζουν στην Εκκλησία. Δεν έμεναν όλες όλη τη νύχτα, αν και αυτό εθεωρείτο μεγάλη ευλογία, αλλά όσο άντεχε και μπορούσε η καθεμιά.
Υπήρχε όμως μια σταθερή ομάδα γυναικών που αναλάμβανε άτυπα το τυπικό της ολονυχτίας: το τι θα ψάλλουν, τι θα διαβάσουν και με τι σειρά. Ψυχή της ομάδας αυτής ήταν η Κόνα-Κατίνα. Δυό ήταν τα απαραίτητα συστατικά που έπρεπε να εξασφαλίσει η νοικοκυρά του σπιτιού για κάθε ολονυχτία: την εικόνα της Αγίας και την Κόνα-Κατίνα. Ήξερε απ’ έξω τις Παρακλήσεις, τα τροπάρια των Αγίων, τον Εξάψαλμο, κομμάτια του Όρθρου και ήξερε ακόμη την πρέπουσα σειρά με την οποία όλα αυτά έπρεπε να ψαλλούν και να διαβαστούν.
Τα παιδιά δεν αποκλείονταν από τα ξενύχτια. Υπήρχε πάντα ένα κρεβάτι στο διπλανό δωμάτιο, όπου τα μετέφεραν οι γυναίκες από το σκαμνί που τα είχε πάρει ο ύπνος, αλλά τι ύπνος ήταν αυτός! Γεμάτος από μυρωδιές και ήχους. Μυρωδιές των αναμμένων κεριών, του θυμιάματος που γέμιζε την ατμόσφαιρα, και από τις φωνές των γυναικών να επικαλούνται: “Διάσωσον από κινδύνων τους δούλους σου Θεοτόκε…”. Εκκλησιοποίηση της κοσμικής ζωής η απλώς η ζωή της Εκκλησίας;»25.
Η αγρυπνία πολύ ωφελεί στην πνευματική ζωή. Χαρακτηριστικά δίδασκε ο Γέροντας Πορφύριος: «Πολύ ωφελεί να σηκώνεσθε την νύκτα για προσευχή. Καλύτερη είναι η προσευχή της νύκτας… Να διαλέγεις τις ώρες της νύκτας. Μπαίνεις ευκολότερα στην προσευχή»26. Συνιστούσε άμεση έγερση σε ενδεχόμενο ξύπνημα την νύχτα. Δίδασκε ότι «αυτός που αγρυπνεί την νύκτα στην προσευχή, την άλλη μέρα μπορεί να εργασθεί πιο καλά, διότι τον χαριτώνει ο Θεός κι ανανεώνεται ψυχικά»27. Ο ποιμένας της Ενορίας θα πρέπει να μεριμνά για την τέλεση αγρυπνιών σε τακτά χρονικά διαστήματα και μάλιστα κατά τις μεγάλες εορτές η εορτές Αγίων που δεν είναι επίσημες κρατικές αργίες έτσι ώστε, να μπορούν να εκκλησιάζονται αυτοί που εργάζονται. Οι ενορίτες οφείλουν να ανταποκρίνονται με χαρά στην πρόσκληση των ποιμένων τους για την τέλεση συχνών αγρυπνιών μεριμνώντας συνάμα για την όσο γίνεται λιγότερο ανάξια συμμετοχή τους στο Ποτήριο της Ζωής.
Στην πνευματική καλλιέργεια των πιστών απαραίτητη θεμελιώδης πρακτική είναι η νηστεία.
Απόσπασμα από το βιβλίο:«Τα ασκητικά της Ενορίας» (Ιερομονάχου Σάββα Αγιορείτου) που συν Θεώ θα εκδοθεί σύντομα
24 Αν και όλες οι άγιες εικόνες είναι θαυματουργές σ’ αυτούς που έχουν ζωντανή πίστη.
25 Ευθυμίας Μαυρομιχάλη, Η γυναίκα της ρωμηοσύνης και το ήθος της,Εκκλησιαστική Παρέμβαση: Μάρτιος 2002.
26 Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου,Βίος και Λόγοι, Ζ ἔκδοση,Ιερά Μονή Χρυσοπηγής, Χανιά 2006, σελ. 354.
27Ο.π. σελ. 355.
