Ο Άγιος Μητροφάνης Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως († 4 Ιουνίου 325)

Ο θεοφόρος πατήρ ημών Άγιος Μητροφάνης έζησεν κατά τους χρόνους του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Υπήρξεν υιός του Δομετίου, αδελφού του αυτοκράτορος της Ρώμης Πρόβου (276-282 μ.Χ.) και ο οποίος απέκτησε δύο υιούς τον Πρόβον και τον Μητροφάνην. Ο Δομέτιος πολύ ενωρίς ησπάσθη πανοικί τον Χριστιανισμόν και εκατοίκησεν εις το Βυζάντιον. Εκεί  εσχετίσθη πνευματικώς με τον Επίσκοπον Τίτον, τον οποίον και διεδέχθη εις τον θρόνον του Βυζαντίου και αυτόν αλληλοδιαδόχως οι υιοί του Πρόβος και Μητροφάνης.

Επί των ημερών του Αγίου Μητροφάνους, έπαυσαν οι κατά των Χριστιανών διωγμοί και ο αυτοκράτωρ και μετέπειτα Άγιος, Μέγας Κωνσταντίνος († 22 Μαίου 337 μ.Χ.), έκτισεν την Κωνσταντινούπολιν εις την περιφέρειαν του Βυζαντίου, μεταφέρων εκείσε την πρωτεύουσαν της αυτοκρατορίας του από την Ρώμην. Επομένως ωνομάσθη πρώτος Αρχιεπίσκοπος της Αγίας Πόλεως ταύτης μετά την μετονομασίαν της από Βυζάντιον εις Κωνσταντινούπολιν και επί των ημερών της Αρχιεπισκοπείας του ετέθησαν τα θεμέλια των τριών μεγάλων ναών της Βασιλίδος των Πόλεων, ήτοι της Αγίας Σοφίας, της Αγίας Ειρήνης και της Αγίας Δυνάμεως, ως επίσης μετεκομίσθησαν από της Ιερουσαλήμ οι 12 κόφινοι της αρτοκλασίας του Κυρίου και απετέθησαν «εν τω ειλήματι του Φόρου».

Κατά τον χρόνον συγκλήσεως της A΄εν Νικαία Οικουμενικής Συνόδου (325 μ.Χ.) διήγεν το 117ον έτος της ηλικίας του και ευρίσκετο κλινήρης. Διά τούτο μή δυνηθείς να συμμετάσχη εις τας εργασίας της Συνόδου, ώρισε και αντεπροσωπεύθη υπό των μετέπειτα διαδόχων του και Αγίων της Εκκλησίας μας, Αλεξάνδρου Πρωτοπρεσβυτέρου και Παύλου Αναγνώστου (του κατόπιν Όμολογητου). Λαβών ουρανόθεν δι΄ Αγγέλου πληροφορίαν, εκοιμήθη εν ειρήνη την 4ην Ιουνίου του 325 μ.Χ.

Η παράδοσις διασώζει ότι ο Μέγας Κωνσταντίνος προς τιμήν του έκτισε ναόν εντός του οποίου ανεστηλώθη και η εικών του και τον οποίον κατέστρεψαν οι Αρειανοί. Κατ΄ άλλους ο ναός του έκειτο πλησίον του ναού Αγίου Μάρτυρος Ακακίου εν τω Επτασκάλω και εκεί εφυλάσσοντο και τα ιερά του λείψανα. Σήμερον η θαυματουργός και ευωδιάζουσα κάρα του, φυλάσσεταε εις την Ιεράν Μονήν Δοχειαρίου Αγίου Όρους.

Μέγας υπάρχων διά της ταπεινώσεως εν τη ζωή. Μέγας αναδεικνύεται και διά των θαυμάτων μετά θάνατον. Παρρησίαν έχων εν τη εισόδω των Αγίων, παρίσταται τω θρόνω της χάριτος και ζητεί το έλεος του Θεού δι΄ όλους τους αγωνιζόμενους τον καλόν αγώνα επί της γης Χριστιανούς. Τυγχάνει πάντοτε παρών διά της θαυματουργίας του εις όσους μετά πίστεως τον επικαλούνται.

Η μνήμη, αυτού, τελείται την 4ην Ιουνίου εκάστου έτους.