Ομιλία για την Κυριακή της Τυρινής- Ανάμνηση της εκδίωξης του Αδάμ από τον Παράδεισο

Του Αρχιμανδρίτη Ιωάννη  Κρεστιανκίν

Στ’ όνομα του Πατρός και του Υιού, και του Αγίου Πνεύματος!

Η ακατάσχετη ροή του χρόνου σπεύδει προς την αιωνιότητα. Μόνο η Αγία Εκκλησία και οι εορτές αφιερωμένες στο Θεό σταματούν προς στιγμή αυτήν την κίνηση σαν να καταμετρούν το χρόνο. Ολόκληρη η ζωή μας, από τη γέννηση μέχρι την αναχώρησή μας, αντανακλάται σ’ αυτόν τη ροή. Η Εκκλησία μάς υπενθυμίζει και μάς βροντοφωνάζει: «Γνώρισε τον εαυτό σου, κοίταξε μέσα σου, άνθρωπε! Ποιός είσαι, πώς ζείς, τι σε περιμένει; Τρέχεις με ταχύτητα μεσα στη ροή του χρόνου προς την αιωνιότητα». Ετσι γίνεται κάθε μέρα, κάθε χρόνο.

 

Ηταν τάχα πολύς καιρός που ακούσαμε την κραυγή της ανθρώπινης ψυχής να φωνάζει: «Της μετανοίας άνοιξόν μοι πύλας, Ζωοδότα;»  Οι καρδιές μας τρεμόπαιξαν- η νηστεία ήταν ήδη στο προκείμενο. Είχαν ήδη περάσει εβδομάδες προετοιμασίας για μετάνοια  κατα τη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής αφότου

 

• Ο Φαρισσαίος και ο τελώνης καθρεφτίστηκαν στις ψυχές μας

• Κραυγάσαμε προς τον Ουράνιο Πατέρα με τη φωνή του ασώτου υιού, αναγνωρίζοντας την απόσταση που μάς χωρίζει από την Αλήθεια, και την παραμονή μας σε μακρυνή χώρα: «Πατέρα ήμαρτον εις τον ουρανόν και ενωπιόν Σου, ποιησόν με ένα εκ των μισθίων Σου»

• Θυμηθήκαμε την φοβερή και ένδοξη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, όπου τα βιβλία θα ανοιχτούν και όλα τα μυστικά θα φανερωθούν. Ο Κύριος χωρίς να μας φοβερίζει ακόμα, μάς καλεί σε αυτογνωσία και μετάνοια.

Και να που τώρα βρισκόμαστε πάλι στα πρόθυρα της Μεγάλης Σαρακοστής. Αυτήν την ημέρα η Εκκλησία θυμάται την τρομερή τραγωδία που συνέβει στην ανθρωπότητα στην αρχή της ιστορίας της- την εκδίωξη του προπάτορά μας Αδάμ από προσώπου του Θεού. Δηλαδή την εκδίωξή του από τον Παράδεισο.

 

Δάκρυα και θλίψη- δηλαδή η γη- δέχτηκε τον απόβλητο, ώστε σύμφωνα με την εντολή του Θεού να θερίσει αγκάθια και τριβόλια, να τρώει το ψωμί του με τον ιδρώτα του προσώπου του, να γεννά και να ανατρέφει τα παιδιά του με πόνο, δάκρυα και θλίψεις, για να πιεί το πικρό ποτήρι της ανηπακοής του προς τον Ουράνιο Πατέρα.

 

Ο Αδάμ θρήνησε στην εξορία, καθήμενος ‘εξω από τον Παράδεισο΄. Εκλαψε θυμούμενος τι ήταν, τι είχε και Ποιόν έχασε. Μέχρι σήμερα όλόκληρη η ανθρωπότητα θρηνεί και συστενάζει  για τον πρώτο Αδάμ, για το άποιαστο όνειρο της ευτυχίας. Ολόκληρος ο κόσμος πονεμένος και κουρασμένος, θρηνεί για τη δυστυχία και τη γύμνια του, γιατί η ζωή του είναι άσκοπη και άχαρη. Τίποτε δεν γεμίζει την ζωή μας ώστε να μπορούμε χωρίς προυποθέσεις να νιώθουμε ολοκληρωτική- όχι φανταστική- ευτυχία. Γιατί αυτή η ολοκλήρωση βρίσκεται μονάχα στο Θεό.

 

Είμαστε εξόριστοι. Ο Παράδεισος είναι πολύ μακρυά και όσο πιό πολύ απομακρύνεται ο κόσμος από την πτώση εκείνη, τόσο περισσότερο η όμορφη εικόνα του παραδείσου ξεθωριάζει και τόσο βαθύτερος γίνεται ο πόνος της ανθρωπότητας και η δυστυχία της, και τόσο περισσότερο σβύνεται το κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση της ψυχής μας με το Θεό. Ο κόσμος θα είχε εξαφανιστεί εδώ και πολύ καιρό αν ο δεύτερος Αδάμ, ο Χριστός, δεν έσπαζε τις κλειδαριές του παραδείσου και δεν έδινε την ευκαιρία στον άνθρωπο να ξαναεπιστρέψει.

 

Τώρα βιώνουμε το βάρος και την θλίψη μιάς εξόριστης ζωής ακόμα και εμείς που ζούμε τη ζωή της Εκκλησίας, που γνωρίζουμε την παραδεισένια χαρά της ανοικτής βασιλικής θύρας και των ζωοποιών και θριαμβευτικών λόγων «Χριστός Ανέστη!». Μέσα σ΄αυτά τα λόγια βρίσκεται η αρχική εγγύτητα της θεικής αγάπης για τον άνθρωπο. Παρόλ’ αυτά, της παραδεισένιας  χαράς στη γη προηγείται η Μεγάλη Σαρακοστή. Η Εκκλησία συνεχίζει να μάς υπενθυμίζει τι έχουμε χάσει εξ αιτίας της αμαρτίας και ότι μπορούμε να το ανακτίσουμε μόνο μέσω της ματάνοιας και των ασκητικών αγώνων με μεγάλη  εγκράτεια.

Σε λίγο θα νιώσουμε όλοι ότι κάτι αλλάζει γύρω μας και μέσα μας. Κάτι θα συμβεί που θα σφραγίσει με ιδιαίτερη προσοχή και συγκέντρωση το κάθε τι. Και μαζί με την Εκκλησία πρεπει και εμείς να  περάσουμε από την έκκληση για μετάνοια στην πράξη της μετάνοιας  και στον αγώνα για εγκράτεια.

Η Μητέρα Εκκλησία παρέλαβε την εντολή του Θεού για την θεραπευτική νηστεία από το καιρό της Παλαιάς Διαθήκης και τον προφήτη Ιωήλ. «καὶ νῦν λέγει κύριος ὁ θεὸς ὑμῶν ἐπιστράφητε πρός με ἐξ ὅλης τῆς καρδίας ὑμῶν καὶ ἐν νηστείᾳ καὶ ἐν κλαυθμῷ καὶ ἐν κοπετῷ… σαλπίσατε σάλπιγγι ἐν σιων ἁγιάσατε νηστείαν, κηρύξατε θεραπείαν συναγάγετε λαόν ἁγιάσατε ἐκκλησίαν ἐκλέξασθε πρεσβυτέρους συναγάγετε νήπια θηλάζοντα μαστούς ἐξελθάτω νυμφίος ἐκ τοῦ κοιτῶνος αὐτοῦ καὶ νύμφη ἐκ τοῦ παστοῦ αὐτῆς ἀνὰ μέσον τῆς κρηπῖδος τοῦ θυσιαστηρίου κλαύσονται οἱ ἱερεῖς οἱ λειτουργοῦντες κυρίῳ καὶ ἐροῦσιν φεῖσαι κύριε τοῦ λαοῦ σου καὶ μὴ δῷς τὴν κληρονομίαν σου εἰς ὄνειδος τοῦ κατάρξαι αὐτῶν ἔθνη ὅπως μὴ εἴπωσιν ἐν τοῖς ἔθνεσιν ποῦ ἐστιν ὁ θεὸς αὐτῶν» ( Ιωήλ 2, 12, 15- 17).

Ο Δεύτερος Αδάμ, ο Ιησούς Χριστός, άρχισε το έργο Του με μιά μεγάλη σαρανταήμερη νηστεία, ώστε με τη θεική Του αγάπη να μπορέσει να ανοίξει τον αποκλεισμένο Παράδεισο και να υποδείξει στον άνθρωπο το δρόμο της επιστροφής. Οι Γραφές λένε ότι «Τότε ὁ Ἰησοῦς ἀνήχθη εἰς τὴν ἔρημον ὑπὸ τοῦ πνεύματος πειρασθῆναι ὑπὸ τοῦ διαβόλου. καὶ νηστεύσας ἡμέρας τεσσεράκοντα καὶ νύκτας τεσσεράκοντα ὕστερον ἐπείνασεν» ( Ματθ.4, 1-2). Και ο διάβολος Τον πλησίασε και άρχισε να Τον πειράζει. Είναι μεγάλη η αυθάδεια και η τύφλωση της δύναμης του σκότους. Επειδή κατάφερε να πειράξει τον άνθρωπο στον Παράδεισο άρχισε να κάνει πόλεμο και εναντίον του Θεού στα τυφλά, μη γνωρίζοντας τον Ιησού, τον Σωτήρα και Υιό του Θεού. Τού άγγιξε την πραότητα, την ταπείνωση, την υπομονή, την καθαρότητα και αγιότητα με πειρασμούς που προέρχονται από την υπερηφάνεια, την προδοσία, την έπαρση και τα ψέμματα. Ο αναμάρτητος όμως Χριστός ως Θεός, που δεν χρειάζοταν κάθαρση, αντιτάχθηκε στον πειράζοντα με νηστεία και προσευχή, δείχνοντας και σε μάς που Τον ακουλουθούμε το δρόμο του αγώνα ενάντια στην αμαρτία. Και ο Θεός επιβεβάιωσε με λόγια και πράξεις ότι το ‘γένος αυτό δεν νικάται παρά με προσευχή και νηστεία’.

Με την προσευχή και την νηστεία ο χριστιανός παίρνει δύναμη από το Αγιο Πνεύμα για τον αγώνα του ενάντια στον εχθρό. Με τη νηστεία και την προσευχή παίρνει τη χάρη της διάκρισης και την Χριστοήθεια. Η προσευχή και η νηστεία ανάβουν το φώς που εξωστρακίζει το σκότος της αμαρτωλής ζωής «καὶ τὸ φῶς ἐν τῇ σκοτίᾳ φαίνει καὶ ἡ σκοτία αὐτὸ οὐ κατέλαβεν» ( Ιω 1, 5)

 

Ωστόσο ο άνθρωπος διαλέγει με τη θέλησή του αν θα ακολουθήσει το δρόμο της διαφθοράς  και το καλό αντί του κακού. Αν με την ανυπακοή στο Θεό η θλίψη η δυστυχία και ο θάνατος εισήλθαν στη ζωή του ανθρώπου τότε μόνο με την υπακοή, την προσευχή και τη νηστεία- που είναι η δική μας ζωντανή θυσία για την αγάπη του Θεού- μπορεί να αναζωπυρώσει το φώς της υπέρτατης αγιότητας, της ειρήνης και της ευτυχίας. Καί αυτό αγαπητοί μου είναι ο Παράδεισος στη γη.

 

Ωστόσο, σύμφωνα με την εντολή του Θεού η αγάπη για το Θεό φανερώνεται μόνο ως αγάπη για τους συνανθρώπους μας. Η καρδιά του χριστιανού μπορεί να θερμανθεί και να καίει ταυτόχρονα ως αγάπη για το Θεό και τους ανθρώπους. Αν η καρδιά μας είναι σκληρή και απάνθρωπη για τον αδελφό μας, τον άλλο  άνθρωπο, τότε σκοτίζεται με την έχθρα, την αδιαφορία και σκληρότητα και προς το Θεό. Ετσι ο Παράδεισος που θα ήταν τόσο κοντά μας, στην καρδιά μας, αναχωρεί και σβύνει και η αμαρτία της έλλειψης αγάπης γεννά την ανυπακοή, την έπαρση και τη φιλαυτία.

 

Πώς μπορούμε, ωστόσο, να αγαπήσουμε έναν αμαρτωλό; Πώς μπορούμε να αγαπούμε αυτούς που μας μισούν; Εδω ο Κύριος ερχεται και πάλι να μάς βοηθήσει. Μάς δίνει την προσευχή του Κυρίου, το Πάτερ Ημών. Κάθε μέρα ακούμε: «Αφες ημίν τα ωφελήματα ημών ως και ημείς αφίεμεν τοις ωφειλέτες ημών..»

Με αυτή την προσευχή ο Κύριος μας λέει να κοιτάξουμε τον εαυτό μας γιατί

 

• Εμείς είμαστε οι ωφειλέτες που πρέπει να συγχωρηθούν

• Εμείς είμαστε οι αμαρτωλοί

• Εμείς είμαστε αυτοί που δεν αγαπούν

• Εμείς είμαστε οι εχθροί κάποιου αφού τον έχουμε πληγώσει, καταδικάσει και  ταπεινώσει .

 

Εμείς χρειαζόμαστε συγχώρεση και συγκαταβατική αγάπη. Ακόμα και τα λόγια του σημερινού ευαγγελίου απηχούν το ίδιο πράγμα:  Αν συγχωρήσετε αυτούς που σάς στενοχωρούν και ο ουράνιος Πατέρας σας θα συγχωρήσει εσάς. «Ἐὰν γὰρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος» ( Ματθ 6, 14-15). Συγχωρείστε όλους για όλα και θα συγχωρηθείτε και εσείς. Συγχωρείστε και θα σωθείτε, θα κερδίσετε τον Παράδεισο.

 

Αμέσως μετά από αυτά τα λόγια του Κυρίου ακολουθεί και το «μην κρίνετε ίνα μη κριθείτε» (Μαρκ 7:1) που είναι ενας πολύ σύντομος και πολύ σίγουρος δρόμος σωτηρίας ο οποίος ανοίγει τις θύρες της Βασιλείας των Ουρανών. Ο Κύριος μάς προειδοποιεί ότι χωρίς αυτήν την αρετή, όλοι οι ασκητικοί μας αγώνες και προσπάθειες κατά τη διάρκεια της ζωής μας και ιδιαίτερα τη Μεγάλη Σαρακοστή, θα είναι μάταιες. Επι πλέον αυτός είναι ο μόνος δρόμος- ο δρόμος της αγάπης για τον συνάνθρωπο- που αρχίζει με την αποφυγή της κατάκρισης.

 

‘Μην κρίνετε ινα μη κριθείτε’… Κατά την πρώτη Του παρουσία ο Κύριος δεν ήρθε για να κρίνει τον κόσμο αλλά  να τον σώσει. Ήρθε για να ανοίξει τον κλειδωμένο Παράδεισο.  Ο Θεός έδωσε την κρίση στον Υιό Του κατα την Δευτέρα Παρουσία Του. Αλλά μέχρι τότε ‘ποιῶ ὑμῖν ἔλεος’ .

 

Τώρα υπάρχει ακόμα καιρός για το έλεος του Θεού. Ο Θεός δείχνει ακόμα το ελεός Του αλλά εμείς κρίνουμε και κατακρίνουμε. Χωρίς αμφιβολία γινόμαστε κριτές των αδελφών μας, δικών μας και ξένων και όσων είναι και μακρυά και κοντά μας. Κρίνουμε και όταν γνωρίζουμε, κρίνουμε και όταν δεν γνωρίζουμε τίποτε. Κρίνουμε μόνο και απ’ ότι μας λένε οι άλλοι.

 

Σκευτείτε , αγαπητοί μου, ότι η κατάκρισή μας, ως κρίση εναντίον κάποιου εχθρού, φτάννει μέχρι και τον ίδιο τον Σωτήρα μας. Κάποιος μπορεί να αμαρτήσει ενώπιον του Θεού και των ανθρώπων και να είμαστε μάρτυρες. Ωστόσο δεν γνωρίζουμε πόσο μετάνιωσε ούτε και έχουμε ακούσει τα λόγια του ιερέα πάνω από το κεφάλι του: «Δια της εμής ελαχιστότητος σ’ έχω συγκεχωρημένο και λελυμένο. Στ’ όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος’. Το έλεος του Θεού έχει ήδη σβύσει το χειρόγραφο των αμαρτιών του , ωστόσο εμείς συνεχίζουμε να θυμούμαστε και να τον κρίνουμε. Αυτό δεν είναι πλέον κατάκριση εναντίον του ανθρώπου αλλά του Θεού που έδειξε έλεος και συγχώρηση.

 

Και έτσι καταδικάζουμε τους εαυτούς μας με την κρίση. Όπου υπάρχει κρίση δεν υπάρχει αγάπη. Μόνο η αγάπη μπορεί να σταθεί αρωγός και μόνο αυτή μπορεί να καλύψει τη γύμνια του αδελφού μας.

 

Αλλά εξακολουθούμε να κατακρίνουμε! Και αυτή μας η κατάκριση γίνεται η δική μας καταδίκη: « Θα κριθεί χωρίς έλεος αυτός που δεν έδειξε έλεος». Ο Παράδεισος δεν μπορεί να μας δεχθεί αφού δεν έχουμε αγάπη μέσα μας.

 

Σήμερα με την απαρχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, φίλοι μου, ας αποφασίσουμε να μάθουμε δύο πνευματικά μαθήματα: Μήν κρίνετε και μην καταδικάζετε! Για να ριζώσει η σωτηρία μέσα μας και να βάλουμε καλή αρχή αυτήν την Σαρακοστή, πρέπει να μάθουμε να βλέπουμε, να κρίνουμε και να καταδικάζουμε μόνο τους εαυτούς μας- γιατί είναι οι μόνοι που γνωρίζουμε πραγματικά απ’ όλες τις πλευρές και βαθειά. Εδώ η κρίση χωρίς έλεος μας οδηγεί στην σωτηρία. Αυτή είναι η μόνη κρίση που μας οδηγεί στην αληθινή σοφία. Μας παρέχει μιά ιδέα της αβύσσου στην άκρη της οποίας στεκόμαστε και την οποία σκάβουμε βαθύτερα με τις αμαρτίες μας και τα χρέη μας στον Θεό και τους ανθρώπους με το να κρίνουμε τους άλλους.

 

Η κατάκριση του εαυτού μας θα προκαλέσει μιά ζωντανή, σωτήρια κραυγή μέσα από τις καρδιές μας που θα φτάσει τα ουράνια: «Κύριε ελέησον με. Κύριε, ελέησόν με τον αμαρτωλό!» Τότε το θαύμα της σωτηρίας μας θα αρχίσει. Ο Θεός θα παρηγορήσει τις μετανοημένες ψυχές με ειρήνη, ηρεμία και αγάπη. Οπως έλεγε ο αγαπημένος μας παππούλης, ο Αγιος Σεραφείμ του Σάρωφ: «Αποκτείστε το πνεύμα της ειρήνης και χιλιάδες θα σωθούν κοντά σας». Δηλαδή η μεταμόρφωση θα αρχίσει να πραγματοποιείται γύρω μας.

 

«Τώρα είναι η άνοιξη της καρδιάς μας”.

Η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή βρίσκεται επι θύραις. Μακάρι ο σπόρος της μετάνοιας και της προσευχής να ευδοκιμήσουν και να καρποφορήσουν τους σωτήριους καρπούς της αναστάσεως της ψυχής κοντά στο Θεό.

«Παιδιά του Θεού!

Ας νηστεύσει το μυαλό σας από μάταιους λογισμούς.

Ας νηστεύσει η θελησή σας από τις κακές επιθυμίες.

Ας νηστεύσουν τα μάτια σας από το κακό.

Ας νηστεύσουν τ’ αυτιά σας από άσχημα τραγούδια και συκοφαντίες.

Ας νηστεύσει η γλώσσα σας από τη δυσφήμηση, την κατάκριση, τα ψέμματα, την κολακία και την αισχρολογία.

Ας νηστέψουν τα χέρια σας από τα κτυπήματα και τις κλοπές.

Ας νηστέψουν τα πόδια σας από τον δρόμο των κακών πράξεων»

Αυτή είναι η χριστιανική νηστεία την οποία ο Θεός περιμένει από μας.

 

Φίλοι μου, ας εισέλθουμε στα στάδιο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής με ασκητικούς αγώνες πρακτικής μετάνοιας,  εγκράτειας και ταπείνωσης ώστε, έχοντας λάβει συγχώρεση, να μπορέσουμε να φθάσουμε στην Ανάσταση, το Αγιον Πάσχα, το απαύγασμα των ουρανίων στη γη.

Αμήν.

–ΤΕΛΟΣ-

Μετάφραση από την Αγγλική: Φιλοθέη

Πηγή:pravoslavie.ru