Από την ασχήμια της αμαρτίας στην ομορφιά του Θεού

Το Ευαγγέλιο παραμένει πάντα προκλητικό στον κόσμο του εφησυχασμού, του ηθικισμού και της αυτάρκειας. Γιατί, περισσότερο απ’ όποια άλλη Θρησκεία, ιδεολογία ή διδασκαλία, «κτυπά κέντρο». Διαγνώνει και αποκαλύπτει τη νωθρότητα, την πονηρία και την εγωκεντρικότητά μας, ώστε καθένας που επιθυμεί την ουσία της ζωής και την αλήθεια της, να μπορεί να πορευτεί με ασφάλεια.

Έτσι, όταν ο Χριστός διαχωρίζει τη Θέση του από όσους δεν θέλουν να σωθούν, λέγοντας πως «ουκ ήλθον καλέσαι δικαίους αλλά αμαρτωλούς εις μετάνοιαν», αυτόματα καθορίζει και την αφετηρία για την επίτευξη της σωτηρίας.

Η συναίσθηση της αμαρτωλότητας είναι βάση για τη βίωση της μετάνοιας. Ωστόσο η αμαρτωλότητα όπως και στη συνέχεια η μετάνοια, είναι υπαρξιακές καταστάσεις που αναφέρονται στον όλο άνθρωπο, τη ψυχή και το σώμα του. Η αμαρτία δεν είναι στην ουσία της παράβαση κάποιου νόμου του Θεού, αλλά η εσωτερική απομάκρυνση – εκούσια και ουσιαστική – από την κοινωνία της Θεϊκής Αγάπης. Οι όποιες αμαρτίες ως πράξεις, λόγια ή διαλογισμοί, είναι η έκφραση της όντως αμαρτίας. Επειδή όμως η επισήμανση αυτής της ουσιαστικής και συγχρόνως λεπτής αμαρτίας, καθίσταται δύσκολη στους περισσότερους ανθρώπους, υπάρχουν οι κανόνες της Εκκλησίας για να μας την υποδεικνύουν. Όπως τα συμπτώματα στην ασθένεια (πόνος, πυρετός κ.λ.π.) δεν είναι η ασθένεια, έτσι και οι όποιες πράξεις, λόγια ή λογισμοί, είναι τα συμπτώματα της απόρριψης της αγάπης, δηλαδή της αμαρτίας.

«Η μόνη αμαρτία τελικά, είναι η θέληση να καταστραφεί ο άλλος, έστω και μόνο με το λόγο, έστω και μόνο με την περιφρόνηση» (Πατέρας της Ερήμου).

Η συνειδητοποίηση πως «ήμαρτον υπέρ την πόρνην» (Κοντάκιο Μεγάλης Τετάρτης) και πως ο Χριστός ήλθε στον κόσμον «αμαρτωλούς σώσαι ων πρώτος ειμί εγώ» (Απ. Παύλος), δεν είναι σχήματα λόγου. Γιατί «πάσα παρέκκλισις του νου και της καρδίας από της αγάπης του Θεού εκλαμβάνεται ως πνευματική «μοιχεία», ήτοι παράβασις εις βάρος της Θείας αγάπης» (Αρχιμ. Σωφρόνιος Ζαχάρωφ). Κι αλήθεια, ποιος μπορεί να καυχηθεί πως δεν περιέπεσαι σε τέτοιαν «μοιχείαν» ;

Στα βάθη της ύπαρξης, στα έγκατα της καρδίας, διενεργείται το μυστήριο της σωτηρίας. Εκεί ο άνθρωπος ερχόμενος «εις εαυτόν» αναλογίζεται την κατάντια του, την αθλιότητα του. Κι εκεί, αθόρυβα και αδημοσίευτα, γίνεται η νεκρανάσταση.

« Η προσέγγιση κάθε ανθρώπου, η συνάντηση κάθε ανθρώπου με το Θεό είναι αδιαπέραστο μυστήριο της Χάριτος του Θεού. Μερικοί άνθρωποι προσέρχονται στο Θεό μέσω του πόνου και της θλίψεως, άλλοι μέσω της χαράς και της ευτυχίας. Έτσι ήταν και έτσι θα είναι πάντοτε» (π. Αλέξανδρος Σμέμαν).

Η μετάνοια βασικά δεν είναι μόνο η συνειδητοποίηση του λάθους, αλλά η αλλαγή στον τρόπο σκέψεως, στη νοοτροπία, στην αντίληψη για τη ζωή. Ο Ιούδας κατάλαβε το λάθος του ώστε «μεταμεληθείς απέστρεψε τα τριάκοντα αργύρια τοις αρχιερεύσι και τοις πρεσβυτέροις λέγων• ήμαρτον παραδούς αίμα αθώον» (Ματθ. 27,3-4), αλλά βρισκόταν στην ίδια σκοτεινή κατάσταση, όπως και πριν. Γι’αυτό «και απελθών απήγξατο».

Χρειάζεται η αίσθηση πως ο Θεός μας αγαπά όπως είμαστε. Μας αγάπησε μέσα στην αμαρτωλότητά μας και δεν θα πάψει να μας αγαπά, ακόμα και την ώρα που τον σταυρώνουμε και τον ξανασταυρώνουμε. «Ο θάνατος του Χριστού πάνω στο Σταυρό είναι η κατάκριση της κατάκρισης, η καταδίκη της καταδίκης» (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής).

Μια άλλη αντίληψη των σχέσεων Θεού και ανθρώπου. Άλλη διάσταση στον παραλογισμό της ανθρώπινης κακίας. Δεν απαντά στη γροθιά με γροθιά, αλλά με το χάδι. Η συνειδητοποίηση της Θεϊκής αγάπης, είναι η ώρα της μεταπήδησης από το θάνατο της αμαρτίας στη ζωή του Θεού, δηλαδή της μετάνοιας.

Σήμερα που ψηλαφούμε την αδυναμία μας να λυτρωθούμε από τις εσωτερικές δαιμονικές δυνάμεις, που συνειδητοποιούμε τη μοναχική πορεία στη ζωή, η εμπειρία της αγάπης του Θεού είναι από τα μεγαλύτερα δώρα. Γιατί είναι εμπειρία, που κανένας λόγος ανθρώπινος δεν μπορεί ν’αμφισβητήσει ή ν’ανατρέψει. Κι ως εκ τούτου ικανή να μεταμορφώσει την ασχήμια της αμαρτίας σε ομορφιά Θεϊκής παρουσίας, την ‘πορνεία’ σε ‘παρθενία’ και να οδηγήσει τον άνθρωπο σε χαρά ανεκλάλητη, καθώς θα γεύεται εμπειρικά τη σωτηρία της ύπαρξής του.

π. Ανδρέας Αγαθοκλέους

Άγιος Γεώργιος Μακρής

Λάρνακα – Κύπρος