Τί σημαίνει αυτός ο τρόπος της θεραπείας;

Κυριακή του Παραλύτου

Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου

 Υπάρχει στα Ιεροσόλυμα η προβατική κολυμβήθρα, Βηθεσδά με το Εβραϊκό όνομά της, με πέντε στοές. Σε αυτές ήσαν πεσμένοι άρρωστοι πλήθος – κουτσοί, τυφλοί, ξηροί, που περίμεναν την ταραχή του νερού. Τί σημαίνει αυτός ο τρόπος της θεραπείας; Ποιού  μυστηρίου κάνει υπαινιγμό; Αυτά δεν έχουν γραφτεί απλά και τυχαία αλλά εικονίζει και υποτυπώνει όσα ανάγονται στο μέλλον. Με αυτόν τον τρόπο, τον υπερβολικά παράξενο, όταν συνέβαινε ολότελα απροσδόκητα, δε θα κατάστρεφε μέσα στις ψυχές των πολλών τη δύναμη της πίστης. Ποιό είναι λοιπόν αυτό που εικονίζει; Σκόπευε να δώσει το βάπτισμα που έχει πολλή δύναμη και μεγάλη χάρη, το βάπτισμα που αποπλύνει όλες τις αμαρτίες και ζωοποίει τους νεκρούς. Όπως λοιπόν σε εικόνα, προδιαγράφονται αυτά στη κολυμβήθρα και σε πολλά άλλα. Και πρώτα έδωσε το νερό που βγάζει τα στίγματα των σωμάτων και που δεν είναι μιάσματα αλλά φαίνονται, όπως τα μολύσματα από κηδείες, από λέπρα και άλλα τέτοια. Και πολλές άλλες θεραπείες στη Παλαιά Διαθήκη θα μπορούσε κανείς να δει που πραγματοποιηθήκαν με νερό, γι’ αυτό το λόγο. Αλλά ας μπούμε στο θέμα μας. Πρώτα λοιπόν όπως είπα πρωτύτερα, μολυσμούς σωματικούς κι έπειτα διάφορες άλλες ασθένειες κάνει να θεραπεύονται με νερό. Γιατί θέλοντας ο Θεός να μας οδηγήσει κοντύτερα στη δωρεά του βαπτίσματος δεν θεραπεύει τους μολυσμούς μονάχα αλλά και ασθένειες. Γιατί οι πλησιέστερες προς την αλήθεια εικόνες και σχετικά με το βάπτισμα και το πάθος και τα άλλα ήσαν καθαρότερες από τις παλαιότερες. Γιατί όπως οι κοντινοί του βασιλιά δορυφόροι είναι λαμπρότεροι από τους πιο μακρινούς, έτσι γίνεται και σχετικά με τους τύπους. Κι ο άγγελος καταβαίνοντας ανατάραζε το νερό και του έδινε θεραπευτική δύναμη, για να μάθουν οι Ιουδαίοι ότι πολύ περισσότερο ο Κύριος των αγγέλων μπορεί να θεραπεύει όλα τα νοσήματα της ψυχής. Αλλά όπως εδώ η θεραπευτική δύναμη δεν ήταν φυσική ιδιότητα του νερού, γιατί τότε θα εκδηλωνόταν αδιάλειπτα, αλλά παρουσιαζόταν με την ενέργεια του αγγέλου, έτσι και πάνω σ’ εμάς δεν ενεργεί απλά το νερό αλλά όταν δεχτεί τη χάρη του Πνεύματος τότε διαλύει όλες τις αμαρτίες. Γύρω απ’  αυτή τη κολυμβήθρα κοίτονταν ένα μεγάλο πλήθος άρρωστοι τυφλοί, κουτσοί, λεπροί που περίμεναν την ταραχή του νερού και τότε η ασθένεια γινόταν εμπόδιο σ’ εκείνον που ήθελε να θεραπευτεί. Μα τώρα είναι κύριος ο καθένας να προσέλθει. Γιατί δεν αναταράζει κάποιος άγγελος αλλά είναι των πάντων ο Κύριος αυτός που τα εκτελεί όλα και δεν είναι δυνατό να πει ο ασθενής, «μόλις πάω να κατεβώ, άλλος κατεβαίνει πριν από μένα». Αλλά, κι αν έρθει όλη η οικουμένη, η χάρη δεν ξοδεύεται, ούτε η ενέργεια δαπανάται αλλά ίδια και απαράλλακτη μένει όπως πρώτα. Κι όπως οι ηλιακές ακτίνες καθημερινά δίνουν το φως τους και δεν δαπανώνται ούτε λιγοστεύει η λάμψη τους από την άφθονη παροχή τους, έτσι και πολύ περισσότερο η ενέργεια του Πνεύματος, δεν ελαττώνεται μ’ όλο το πλήθος που την απολαμβάνει. Αυτό συνέβαινε, με το σκοπό, εκείνοι που έμαθαν ότι είναι δυνατό με το νερό να θεραπευτούν πολλά σωματικά νοσήματα και ασκήθηκαν στη γνώση αυτή πολύ καιρό, να πιστέψουν εύκολα ότι μπορεί να θεραπεύσει και νοσήματα της ψυχής. Και γιατί τέλος πάντων ο Ιησούς άφησε όλους τους άλλους και ήρθε σ’ αυτόν, που είχε τριάντα οχτώ χρόνια και γιατί τον ρώτησε αν θέλει να γίνει υγιής; Όχι για να μάθει, αυτό ήταν περιττό, αλλά για να δείξει την υπομονή του παραλυτικού και για να καταλάβουμε ότι γι’ αυτό άφησε τους άλλους και πήγε σ’ αυτόν. Κι ο ασθενής του αποκρίθηκε και του είπε:«Κύριε δεν έχω κάποιον να με βάλει στην κολυμβήθρα, όταν ταραχτεί το νερό. Κι ενώ πηγαίνω εγώ, κατεβαίνει άλλος πριν από μένα». Γι’ αυτό ρώτησε, αν θέλει να γίνει γερός. Για να πληροφορηθούμε αυτά τα πράγματα. Δεν του είπε θέλεις να σε κάνω καλά;  Γιατί δεν φανταζόταν ακόμα τίποτα σπουδαίο γι’ αυτόν· αλλά θέλεις να γίνεις καλά; Ξαφνιάζεται ο καρτερικός παράλυτος. Έχοντας τριάντα οχτώ έτη την ασθένεια και κάθε χρόνο ελπίζοντας ότι θα γλύτωνε απ’ αυτή, έμενε μόνιμα εκεί και δεν απομακρυνόταν. Χωρίς την καρτερία του αν όχι τα περασμένα, δεν θα ήσαν ικανά τα μέλλοντα να τον απομακρύνουν από κει; Σκέψου σε παρακαλώ πως ήταν φυσικό και οι άλλοι άρρωστοι να είναι ήσυχοι. Γιατί μήτε η ώρα δεν ήταν φανερή που ταραζόταν το νερό. Και στο κάτω-κάτω οι κουτσοί και οι κουλοί μπορούσαν να παρατηρήσουν. Οι τυφλοί όμως που δεν έβλεπαν; Ίσως το καταλάβαιναν από το θόρυβο. Ας νιώσουμε λοιπόν, αγαπητοί μου, ντροπή και ας στενάζουμε για την πολλή αδιαφορία μας. Τριάντα οχτώ χρόνια έμεινε στο ίδιο μέρος εκείνος και, μ’ όλο που δεν πετύχαινε ό,τι ήθελε, δεν α
πομακρυνόταν. Και δεν πετύχαινε όχι από αδιαφορία δική του αλλά γιατί τον εμπόδιζαν και τον παραμέριζαν οι άλλοι. Και όμως δεν απογοητευόταν. Εμείς όμως δέκα ήμερες, αν μείνουμε κάπου και παρακαλέσουμε για κάτι χωρίς να πετύχουμε στο τέλος βαριόμαστε να δείξουμε τον ίδιο ζήλο. Και στους ανθρώπους κάποτε μένουμε κοντά τόσο διάστημα υποφέροντες τις ταλαιπωρίες της εκστρατείας και εκτελώντας εργασίες δουλοπρεπείς, χωρίς να εκπληρώνεται πολλές φορές η ελπίδα μας. Στον Κύριο όμως το δικό μας, όπου θα πάρουμε οπωσδήποτε μεγαλύτερη από τους κόπους μας αμοιβή – η ελπίδα, γράφει, δεν απογοητεύει – δεν θέλουμε να μείνουμε κοντά του με το ζήλο που πρέπει. Πόση τιμωρία αρμόζει σ’ αυτή τη στάση; Ακόμη κι αν δεν ήταν δυνατό να πάρουμε τίποτα, αυτή την αδιάκοπη συνομιλία μαζί του δεν έπρεπε να την θεωρούμε άξια άπειρων αγαθών; Αλλά είναι κουραστική η αδιάκοπη προσευχή; Αλλά και ποιά αρετή δεν είναι κοπιαστική; Κι αυτή είναι η μεγάλη απορία: ότι μαζί με την κακία κληρώθηκε η ευχαρίστηση, ενώ με την αρετή ο πόνος. Πολλοί αναζητούν την αιτία. Μας έδωσε ο Θεός απ’ την αρχή ζωή ελεύθερη από φροντίδες και κόπους. Η αργία οδήγησε στη διαστροφή και χάσαμε τον παράδεισο. Γι’ αυτό έκανε επίπονη τη ζωή μας, σαν να δικαιολογούνταν στο γένος των ανθρώπων λέγοντας, σας έβαλα μέσα στη τρυφή, αλλά η απιστία σας έκαμε χειρότερους. Γι’ αυτό διέταξα να δοκιμάζετε τον πόνο και τον ιδρώτα. Επειδή όμως ούτε αυτός ο πόνος δεν συγκράτησε τον άνθρωπο, μας έδωσε νόμο με πολλές εντολές βάζοντάς μας, όπως στο δύσκολο άλογο, δεσμά και χαλινάρια. Το ίδιο κάνουν και οι αλογοδαμαστές. Γι’ αυτό είναι επίπονη η ζωή μας. Η ζωή, η χωρίς κόπο συνήθως διαφθείρει. Η φύση μας δεν δέχεται την αργία, εύκολα κλίνει στη κακία. Ας υποθέσουμε ότι δεν έχει ανάγκη από κόπους ο φρόνιμος και ενάρετος γενικά, αλλά επιτυγχάνουν το κάθε τι ακόμα και κοιμισμένοι. Την άνεση που θα προέκυπτε πού θα τη χρησιμοποιούσαμε; Όχι στην ανοησία και την υπερηφάνεια;

Αλλά γιατί έχει συζευχθεί με την κακία πολλή ευχαρίστηση και με την αρετή πολύς κόπος και ιδρώτας; Και τί χάρη θα είχε και τί μισθό θα έπαιρνε, αν το πράγμα δεν ήταν κοπιαστικό; Έχω να σας δείξω πολλούς που αποστρέφονται εκ φύσεως το γάμο και τον αποφεύγουν με σιχαμάρα. Αυτούς θα τους πούμε φρόνιμους και θα τους στεφανώσουμε και θα τους ανακηρύξουμε πανηγυρικά; καθόλου. Γιατί η σωφροσύνη είναι εγκράτεια και υπερισχύει πάνω στις ηδονές ύστερα από μάχη. Και τα πολεμικά τρόπαια είναι λαμπρότερα, όταν οι αγώνες είναι σκληροί, όχι όταν οι αντίπαλοι δεν αντιστέκονται. Είναι πολλοί νωθροί από τη φύση. Αυτούς δε θα τους πούμε ενάρετους. Γι’ αυτό ο Χριστός αναφέροντας τρεις τρόπους ευνουχισμού τους δύο τους αφήνει αβράβευτους και τον ένα μόνο βραβεύει με τη βασιλεία. Σας λέω και γιατί χρειάζεται η κακία. Ποιός άλλος είναι ο δημιουργός της κακίας από τη θεληματική αδιαφορία; Κι οι αγαθοί έπρεπε να είναι μόνοι. Ποιό είναι το γνώρισμα του αγαθού, η νηφαλιότητα και η αγρυπνία ή ο ύπνος και το ροχαλητό; Και γιατί φαινόταν για αγαθό το να επιτυγχάνεις χωρίς κόπο; Φέρνεις ενστάσεις που θα έφεραν ζωντανά και λαίμαργοι και άνθρωποι που νομίζουν Θεό την κοιλιά τους. Αποκρίσου μου ότι αυτοί είναι λόγοι αδιαφορίας. Αν υπάρχει βασιλέας και στρατηγός, κι ενώ ο βασιλιάς κοιμάται και μεθά, ο στρατηγός με ταλαιπωρίες την έκτη ώρα στήνει τα τρόπαια, σε ποιόν θα απέδιδες τη νίκη; Και ποιός χάρηκε τη χαρά της νίκης; Βλέπεις ότι η ψυχή κλίνει σ’ εκείνον με τον οποίο κοπίασε; Γι’ αυτό και την απόκτηση της αρετής τη συνόδεψε με κόπους, επειδή ήθελε να εξοικείωση την ψυχή μ’  αυτή. Γι’ αυτό την αρετή κι αν ακόμα δεν την πραγματοποιήσουμε τη θαυμάζουμε, ενώ την κακία μ’ όλη τη γλυκύτητα την καταδικάζομε. Κι αν ερωτήσεις, γιατί δε θαυμάζομε πιο πολύ τους εκ φύσεως αγαθούς από εκείνους που είναι αγαθοί με την θέληση τους; Επειδή είναι δίκαιο να προτιμάται αυτός που κοπιάζει. Και για πιο λόγο τώρα κοπιάζομε; Επειδή την έλλειψη του κόπου δεν την κρατήσαμε όπως έπρεπε. Κι αν το καλοεξετάσει κανένας, η αργία πάντα μας έβλαψε και δημιούργησε πολύ κόπο. Κι αν θέλεις, ας κλείσουμε κάποιον σ’ ένα σπίτι κι ας ικανοποιούμε μόνο τη λαιμαργία του, χωρίς να τον αφήνουμε ούτε να βαδίζει ούτε στην εργασία να τον βγάζουμε. Αλλά ας χαίρεται το φαγητό και τον ύπνο και ας γλεντά αδιάκοπα. Υπάρχει αθλιότερη ζωή απ’ αυτήν; Είναι άλλο όμως να εργάζεσαι και άλλο να κοπιάζεις. Ήταν στο χέρι μας τότε να εργαζόμαστε χωρίς κόπους. Μα είναι δυνατό; Βέβαια είναι, κι αυτό θέλησε ο Θεός, αλλά δεν το βαστάξαμε εμείς. Γι’ αυτό μας έβαλε να καλλιεργούμε τον Παράδεισο, ορίζοντας μας την εργασία χωρίς να αναμείξει τον κόπο. Γιατί βέβαια αν ο άνθρωπος κοπίαζε από την αρχή δεν θα πρόσθετε έπειτα τον κόπο σαν τιμωρία. Γιατί είναι δυνατόν να εργάζεται κανείς και να μην κοπιάζει, όπως οι άγγελοι. Για να πεισθήτε ότι εργάζονται, ακούστε τι λέγει: Μπορούν με τη δύναμη τους να εκτελέσουν το λόγο του. Τώρα η έλλειψη της δυνάμεως προξενεί πολλή κούραση τότε όμως αυτό δε γινόταν. Αυτός που μπήκε στη περίοδο της αναπαύσεως του, αναπαύθηκε λέει, από τα έργα του, όπως από τα δικά του ο Θεός. Εδώ δεν εννοεί αργία αλλά έλλειψη κόπου. Γιατί ο Θεός και τώρα ακόμη εργάζεται καθώς λέγει ο Χριστός. Ο πατέρας μου ως τώρα εργάζεται κι εργάζομαι κι εγώ. Γι’ αυτό συμβουλεύω   αφού   εγκαταλείψετε  κάθε   αδιαφορία να ζηλέψετε την αρετή. Γιατί η ευχαρίστηση της κακίας είναι σύντομη ενώ η λύπη παντοτινή της αρετής αντίθετα, αγέραστη είναι η χαρά και πρόσκαιρος ο κόπος. Η αρετή ξεκουράζει τον εργάτη της και πριν από τη βράβευσή του, συντηρώντας τον με τις ελπίδες, ενώ η κακία τιμωρεί τον δικό της εργάτη, πιέζοντας τη συνείδηση και τρομοκρατώντας την και προδιαθέτοντας σε υποψία εναντίον όλων. Κι αυτά βέβαια από πόσους κόπους και ιδρώτες είναι χειρότερα. Κι αν στη θέση τους υπήρχε μόνο ευχαρίστηση, τί χειρότερο υπάρχει από την ευχαρίστηση αυτή; Την ίδια ώρα φανερώνεται και μαραμένη χάνεται και φεύγει πριν την πιάσει κανένας, κι αν πεις την απόλαυση των σωμάτων ή του γλεντιού ή των χρημάτων δεν παύουν να γερνούν καθημερινά. Κι όταν η ηδονή συνεπάγεται κόλαση και τιμωρία, ποιός θα ήταν πιο αξιολύπητος από αυτούς που την επιδιώκουν; Ας τα ξέρουμε αυτά κι ας υποφέρουμε τα πάντα για χάρη της αρετής. Γιατί έτσι θα χαρούμε και την αληθινή απόλαυση με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Μαζί μ’ εκείνον και στον Πατέρα και στο άγιο Πνεύμα ας είναι η δόξα στους αιώνες. Αμήν.

Πηγή: Ι.Μ.Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού.