Προσευχή για τον καινούργιο χρόνο

Στην αλλαγή του καινούργιου χρόνου εδώ και μερικά χρόνια σε κάποιο ναό της Αθήνας συνηθίζεται να γίνεται μια μικρή αγρυπνία. Κάθε χρόνο όλο και περισσότεροι πιστοί, ασφυκτικά στριμωγμένοι, προτιμούν να υποδεχτούν το νέο χρόνο προσευχόμενοι στο ναό και μετέχοντας στο Ποτήριο της Ζωής.

Εξαιτίας της κυκλικά επαναλαμβανόμενης εναλλαγής των εποχών, κάθε φυλή και κάθε λαός ανέκαθεν είχε συνείδηση της σημασίας αυτού που σήμερα λέμε «νέο χρόνο». Ο νέος χρόνος μπορεί να είχε άλλο σημείο εκκίνησης για κάθε λαό, όμως, προφανώς, ήταν ένα γεγονός που σημάδευε τους ανθρώπους, γι’ αυτό και γιορταζόταν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γήινης σφαίρας μας και σε όλες τις διαστάσεις του χρόνου. Από τη συνήθεια αύτη δεν εξαιρέθηκαν και οι χριστιανοί από την αρχή της εμφανίσεως της νέας θρησκείας και καθ’ όλη τη διάρκεια της παρουσίας της στη γη. Κατά μια άποψη τα σχετικά έθιμα ήταν κληρονομιά κυρίως από τους Εβραίους.

Για τους χριστιανούς όμως δεν ήταν μόνο ένα είδος φολκλορικών γιορτών που σήμαιναν ευκαιρίες για κοσμικές εκδηλώσεις. Το πνεύμα της θρησκευτικότητας διαπότισε αυτές τις εκδηλώσεις κι έτσι πήραν ουσιαστικά νόημα για τους πιστούς. Σ’ αυτές συμμετείχαν και ο ιερός κλήρος και ο λαός, υποδεχόμενοι πολλές φορές το νέο χρόνο με ευχές και προσευχές ανάλογα με τα προβλήματα που τους απασχολούσαν.

Θα αναφερθούμε σε ένα κείμενο που μας διασώζει μια σχετική αιθιοπική προσευχή. Τα θέματα της ζωής τους, όπως το νερό του ποταμού Νείλου, τα χόρτα, οι καρποί της γης που είναι αναγκαίοι για να τραφούν ζώα και άνθρωποι και άλλα παρόμοια, είναι και τα αντικείμενα της προσευχής τους, που πολύ άπλα και ανθρώπινα διατυπώνουν:

Ο ιερέας [προσεύχεται]: Ευλόγησε, Κύριε, και τη χρονιά αύτη τα νερά του ποταμού.

Ο διάκονος [επαναλαμβάνοντας και αναλύοντας την προσευχή που μόλις διατύπωσε ο Ιερέας προτρέπει τους πιστούς]: Να προσευχηθούμε για την άνοδο των νερών του ποταμιού τούτη τη χρονιά, ώστε ο Χριστός, ο Θεός μας, να δώσει ευλογία για να αυξηθούν σύμφωνα με το σωστό ύψος τους. Να χαρίσει ομορφιά στο πρόσωπο της γης, ώστε να τραφούν οι άνθρωποι και να σωθούν τα ζώα από τη δίψα και την πείνα].

Ο ιερέας: Ευλόγησε, Κύριε, και τη χρονιά αυτή τα σπαρτά, τα χόρτα και τα νερά των αγρών.

Ο διάκονος [προτρέπει πάλι τους πιστούς]: Να προσευχηθούμε και τούτη τη χρονιά για τα σπαρτά, τα χόρτα και τα νερά των αγρών, ώστε ο Χριστός, ο Θεός μας, να τα ευλογήσει για να φυτρώσουν και να πολλαπλασιαστούν μέχρι που να δώσουν ώριμους καρπούς. Να ελεήσει τη δημιουργία που βγήκε από τα χέρια Του.

Ο ιερέας: Ευλόγησε, Κύριε, και τη χρονιά αυτή τους αέρηδες του ουρανού και τους καρπούς της γης.

Ο διάκονος: Να προσευχηθούμε για τους αέρηδες του ουρανού και τους καρπούς της γης, τα δέντρα, τα αμπέλια και κάθε καρποφόρο θάμνο της γης, ώστε ο Χριστός, ο Θεός μας, να τα ευλογήσει για να ωριμάσουν με ειρήνη χωρίς πόνο. Κάνε να μεγαλώσουν σύμφωνα με τα μέτρα τους και την αρέσκειά Σου. Δώσε ομορφιά στο πρόσωπο της γης και κάνε τους καρπούς να προκόψουν. Προετοίμασέ τους για σπόρους και συγκομιδή και οδήγησε τη ζωή μας στο καλό.

(Ηλία Βουλγαράκη, «Καθημερινές ιστορίες Αγίων και αμαρτωλών στο Βυζάντιο». Εκδ. Μαΐστρος, Αθήνα 2007)