Ο διωγμός και το μαρτύριο

«Μέλλει γαρ Ηρώδης ζητείν το Παιδίον, του απολέσαι αυτό»

Στην Ευαγγελική  περικοπή, που διαβάζεται μετά τη μεγάλη Δεσποτική εορτή των Χριστουγέννων, ο Ευαγγελιστής Ματθαίος αναφέρει ότι Άγγελος Κυρίου εμφανίστηκε στον Ιωσήφ σε όνειρο και τον πρόσταξε να πάρει το νεογέννητο βρέφος και τη μητέρα Του και να αναχωρήσει για την Αίγυπτο, διότι ο Ηρώδης σκόπευε να αναζητήσει τον Χριστό για να Τον φονεύσει.

Κατ’ αρχήν, πρέπει να πούμε ότι η «πολεμική» διάθεση κατά του Χριστού και της Εκκλησίας δεν είναι νέο φαινόμενο. Πάντοτε υπήρχε. Ουσιαστικά,  ορθόδοξο ήθος είναι σταυρικό ήθος. Και είναι όντως αδύνατο να εκφράσουμε, διά της λογικής μας και μόνο, τον αποστελλόμενο προς εμάς υπό του Θεού πλούτο της σταυρικής οδού. Το γεγονός αυτό του διωγμού, που επαναλαμβάνεται στην ιστορία του κόσμου, θέτει ενώπιον μας ένα ερώτημα, που πολλές φορές έχει ανάγκη κατηγορηματικής επιλύσεως: Πώς να αντιδρά κάποιος στους διωγμούς του κόσμου τούτου; Την απάντηση τη δίδουν οι Άγιοι και οι Μάρτυρες της Εκκλησίας.

Η επανάσταση των συνειδήσεων

Οι άνθρωποι του Θεού δεν είναι στωικοί και απαθείς, ούτε κατ’ ανάγκην εθελοντές μαχητές. Είναι συνήθως ταπεινές προσωπικότητες, που όμως αντί να σκληρυνθούν ή να επαναστατήσουν κατά την ώρα της δοκιμασίας, εγκαταλείπονται στον Χριστό με μιαν απεριόριστη εμπιστοσύνη. Ο Χριστός τότε τους ελευθερώνει από τον πόνο και τους γεμίζει από χαρά.

Υπάρχει όμως και μια άλλη όψη του μαρτυρίου. Ο διωγμός των Αγίων και των Χριστιανών τους τοποθετεί στην πρώτη γραμμή, μεταξύ εκείνων που γίνονται αντικείμενα εκμεταλλεύσεως και καταπιέσεως και τους κάνει να είναι αλληλέγγυοι. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το χριστιανικό μαρτύριο προσλαμβάνει μια ιδιαίτερη σπουδαιότητα μέσα στη μεγάλη ιστορία του αγώνα υπέρ των δικαιωμάτων του ανθρώπου, υπέρ του σεβασμού του προσώπου και της κοινωνίας των προσώπων. Η πιστότητα στον Χριστό άχρι θανάτου διέρχεται απαραίτητα από την πιστότητα στην προσωπική συνείδηση. Ο άνθρωπος είναι κατ’ εικόνα Θεού, έχει ουράνιες ρίζες, είναι ασύγκριτα μεγαλύτερος από τον κόσμο και την ιστορία, και για τον λόγο αυτό είναι αναλλοίωτος. Όταν τον θανατώνουν, ευλογεί τους δημίους του, απευθύνεται στη συνείδησή τους. Αρνείται τη βία, για να επικαλεσθεί τη μόνη επανάσταση: την επανάσταση των συνειδήσεων. Αυτό μας αποκαλύπτει και ο πρωτομάρτυρας Στέφανος.

Η μη υποταγή στο όνομα της συνειδήσεως και της πίστεως, στο όνομα της ύψιστης προσωπικής ελευθερίας, αποδεικνύει ότι η εξουσία βρίσκει τα όριά της στο μυστήριο του προσώπου. Το δίδαγμα του διωγμού είναι ότι ο Θεός είναι η ελευθερία του ανθρώπου. Το πρόσωπο δεν είναι εκ του κόσμου τούτου και για τον λόγο αυτό δύναται να τον μετατρέψει. Η παρουσία της Εκκλησίας και η μαρτυρία της ελευθερώνουν τον κόσμο από τη μοίρα, για να του δώσουν διέξοδο προς τις δυνάμεις και τους καρπούς του Πνεύματος.

Μαρτυρία πίστεως σήμερα

Αυτό είναι το μεγάλο μήνυμα εκείνων που διώκονται στο όνομα του Χριστού από τους «Ηρώδες» κάθε εποχής.

Σήμερα, που η λεγόμενη Νέα Τάξη πραγμάτων, μέσα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, εκφράζεται και ως μια εξουσιαστική παρουσία, η μαρτυρία της συνειδήσεώς μας προσλαμβάνει τεράστιες διαστάσεις που εγγίζουν το παρόν και το μέλλον μας, την ανθρωπιά και τον πολιτισμό μας, το ήθος και τη δημιουργικότητά μας, τη μαρτυρία και την παρουσία μας, ως ορθόδοξων χριστιανών, μέσα στον σύγχρονο κόσμο. Οι Χριστιανοί, αρνούμενοι κάθε εξουσία, καλούμαστε να γίνουμε φτωχοί και ειρηνικοί δούλοι του Χριστού, που θεμελιώνει την ελευθερία του προσώπου, φορείς παντός του πληρώματος του Θεού.

(Επισκόπου Φαναρίου Αγαθαγγέλου, «Η ζύμη του Ευαγγελίου»)