Περὶ τοῦ μοναχικοῦ ἀγῶνος (Γέρων Ἐφραίμ Φιλοθεΐτης Προηγούμενος Ἱ. Μ. Φιλοθέου)

Ὁμιλία στὸ Σικάγο στὶς 20 Μαρτίου 1994

Εὐλογημένα μου παιδάκια,

Εὔχομαι ἐγώ, ὁ ταπεινὸς καὶ ἀνάξιος πατέρας σας, ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ἐλεεινῆς μου ψυχῆς, τὸ ἔλεος καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Τρισαγίου Θεοῦ μας, νὰ μὴ σᾶς ἐγκαταλείψῃ ποτὲ ἕως ὅτου φθάσετε στὴν Ἄνω Ἱερουσαλὴμ στὴν πόλη τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ. Ἀμήν.

Ὅλοι οἱ Χριστιανοὶ δίνουν ὑποσχέσεις στὸ Θεὸ κατὰ τὴν τέλεση τοῦ Μυστηρίου τοῦ Βαπτίσματος. Ὅσοι ὅμως ἀσπάζονται τὸ μοναχισμό, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς κοινὲς γιὰ ὅλους τοὺς χριστιανοὺς ὑποσχέσεις, προσθέτουν κι ἄλλες ποὺ ἀφοροῦν ἀποκλειστικὰ τὴ μοναχικὴ ζωή. Γνωρίζετε, παιδιά μου, τὶς ὑποσχέσεις αὐτές. Τὶς δώσατε μπροστὰ σὲ πολλούς, μοναχοὺς καὶ λαϊκούς. Ἀκούσατε μάλιστα τότε τὸ λόγο τοῦ Πνευματικοῦ σας Πατέρα «Ὁ Κύριος θὰ σᾶς ἀμείψει ὄχι σύμφωνα μὲ τὰ λόγια τῶν ὑποσχέσεων, ἀλλὰ σύμφωνα μὲ τὴν πιστὴ τήρησή τους».

Δὲ σᾶς ὑπενθυμίζω αὐτὰ ἐπειδὴ φοβᾶμαι μήπως ἀδιαφορεῖτε γιὰ τὴ σωτηρία σας. Κάθε ἄλλο. Εἶμαι, ὁ ταλαίπωρος, πεπεισμένος ὅτι φροντίζετε γιὰ τὴν ἀπολογία ποὺ θὰ δώσετε στὴ μέλλουσα κρίση. Εἶμαι ἐπίσης πεπεισμένος ὅτι ὁ καθένας ἀγωνίζεται καὶ κοπιάζει ἀνάλογα μὲ τὶς δυνάμεις του. Ὅπως ἡ ἐπιμελὴς κλώστρια κλώθει ὁμοιόμορφα τὸ νῆμα ὅσο μακρὺ κι ἂν εἶναι, ἔτσι κι ἐσεῖς πρέπει νὰ κλώθετε τὸ νῆμα τῆς μοναχικῆς ζωῆς μὲ τὸν ἴδιο ζῆλο ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ πατήσατε τὸ κατώφλι τοῦ κοινοβίου μέχρι τὴν ὥρα τοῦ θανάτου. Ὁ ζῆλος ποὺ δὲ χαλαρώνει ἔχει μεγάλη σημασία. Παρακολουθήσατε ποτὲ τὴ λειτουργία τῆς ἀτμομηχανῆς; Κινεῖται ὅταν ὑπάρχει ἀτμός. Κι ὅσο περισσότερος ἀτμὸς ὑπάρχει, τόσο γρηγορότερα κινεῖται. Ὅταν ὅμως ἐξασθενεῖ ἡ πίεση τοῦ ἀτμοῦ, μικραίνει καὶ ἡ ταχύτης τῆς κινήσεως. Ἡ ἀτμομηχανὴ τελικὰ σταματᾶ. Ὅ,τι εἶναι ὁ ἀτμὸς γιὰ τὴ μηχανή, εἶναι ὁ ἔνθεος ζῆλος γιὰ τὴν ἀφιερωμένη ζωή. Ὅταν ὑπάρχει ὁ ζῆλος, ὅλα προχωροῦν κανονικά. Ὅταν ὅμως ἀτονήσει ὁ ζῆλος, τότε ἡ πρόοδος σταματᾶ. Ὅλα ὁδηγοῦνται στὴ διάλυση.

Μὴν ψυχραίνετε τὴν πνευματική σας θέρμη καὶ μὴν ἀποκάμετε ἀπὸ τοὺς κόπους τῆς μοναχικῆς ζωῆς. Νὰ ἐλέγχετε διαρκῶς τὴν ψυχή σας, γιὰ νὰ μὴ πέσετε σὲ ἀμέλεια καὶ δώσετε εὐκαιρία στὸν ἐχθρὸ νὰ σᾶς ἐμπαίξει. Ἀγωνισθεῖτε μὲ κάθε τρόπο, γιὰ νὰ μὴν ἀδυνατίσουν τὰ τείχη τῆς καρδιᾶς. Συχνὰ νὰ ἐνθυμῆσθε τὸν πρῶτο σας ἐνθουσιασμό, τότε ποὺ ἤλθατε ἐδῶ, ἀφήνοντας τὴν οἰκογένειά σας, τοὺς συγγενεῖς καὶ τὰ φιλικά σας πρόσωπα… Ὅταν περάσατε τὸ κατώφλι τῆς Μονῆς, ἐπιθυμούσατε μόνο νὰ προσεύχεσθε, ν᾿ ἀπασχολεῖτε τὸ νοῦ σᾶς μόνο μὲ θεῖες σκέψεις, νὰ συνομιλεῖτε μόνο πνευματικῶς, νὰ μελετᾶτε μόνο τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ βιβλία τῶν Ὁσίων, νὰ ἀπωθεῖτε κάθε κοσμικό, νὰ ζῆτε μὲ εἰρήνη πρὸς ὅλους καὶ μὲ ἀδιάκριτη ὑπακοὴ στὸν Πνευματικὸ Πατέρα καὶ σ᾿ ὁλόκληρη τὴν ἀδελφότητα. Ἀσφαλῶς ἦσαν εἰλικρινεῖς αὐτὲς σας οἱ ἐπιθυμίες. Φέρνετε λοιπόν, συχνὰ στὴ μνήμη τὸν πρῶτο σας ἐνθουσιασμό. Θὰ τὸν ἀνανεώνετε ἔτσι μέσα σας, ὅπως ἀνανεώνετε τὴν ἀτμόσφαιρα σ᾿ ἕνα δωμάτιο ἀνοίγοντας τὰ παράθυρα.

Μαζὶ μὲ τὴν ἀφυπνιστικὴ αὐτὴ προσπάθεια, νὰ φέρνετε πιὸ συχνά, τὰ παραδείγματα ζήλου τῶν μεγάλων Ὁσίων. Νὰ ἐντρυφᾶτε στὰ Μηναῖα καὶ στὰ Συναξάρια. Νὰ συλλογίζεσθε μὲ πόση θέρμη εὐαρεστοῦσαν τὸ Θεὸ οἱ Ἅγιοι, ἄνδρες καὶ γυναῖκες. Θυμηθῆτε τοὺς θαυμαστοὺς ἀσκητικοὺς ἀγῶνες τους. Μὴν ἀρκεσθεῖτε ὅμως, σὲ μία ἁπλὴ ἐνθύμηση. Σκεφθεῖτε πὼς εἶστε ὑποχρεωμένοι νὰ μοιάσετε τοὺς ἥρωες τοῦ Χριστοῦ. Ὅπως στὰ διάφορα ἀθλήματα ὁ ἕνας ἀθλητὴς παρακινεῖται κι ἐνθαρρύνεται ἀπὸ τὴν προσπάθεια τοῦ ἄλλου, ὅπως ἐπίσης στὶς διάφορες ἐργασίες σας, δηλαδὴ στὰ διακονήματα, ὁ ἕνας συναγωνίζεται τὸν ἄλλο, ἔτσι ἂς θερμαίνεται κι ὁ ζῆλος σᾶς καθὼς θὰ παραδειγματίζεσθε ἀπὸ τὰ κατορθώματα τῶν Ἁγίων ἐκείνων ἀγωνιστῶν.

Πολὺ καλὸ κι ἅγιο εἶναι τὸ ὅτι ἐγκαταλείψατε τὸ μάταιο κόσμο καὶ φθαρτὸ καὶ ἀφιερωθήκατε στὸ Χριστό μας. Προσπαθῆστε ὅμως, Πατέρες μου καὶ παιδιά μου, νὰ ὁλοκληρώσετε τὸ ἔργο αὐτό. Δὲν εἶναι μοναχὸς (ὅπως δὲν εἶμαι καὶ ἐγὼ) ὅποιος φορᾶ τὰ ῥάσα καὶ βρίσκεται στὴ μάνδρα τῆς Μονῆς. Μοναχὸς εἶναι ἐκεῖνος ποὺ ἀγωνίζεται νὰ οἰκοδομήσει μέσα του τὸ πνεῦμα τῆς μοναχικῆς ζωῆς. Σ᾿ αὐτὴν λοιπὸν τὴν πνευματικὴ προσπάθεια χρειάζεται πολὺ ὑπομονή, προσευχὴ καὶ ταπείνωση. Αὐτὴ καθ᾿ αὐτὴ ἡ Μονή σας, μοιάζει μὲ ἰαματικὴ κολυμβήθρα… Νὰ θεωρεῖτε τὸν ἑαυτό σας γεμάτο ἀπὸ ἀδυναμίες, τύφλωση, ἀναπηρία.

Παιδιά μου φίλτατα, ἀσφαλῶς σεῖς γνωρίζετε πολλὰ μέσα θεραπείας. Γνωρίζετε καὶ τὶς πνευματικὲς ἀσθένειες, δηλαδὴ τὰ πάθη. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἶναι παραδομένος στὰ πάθη, δυσκολεύεται νὰ κατανοήσει τὴν κατάστασή του καὶ νὰ ἐλευθερωθεῖ. Ὅταν ὅμως δεχθεῖ τὴν ἐπίσκεψη τῆς Θείας Χάριτος, τότε ἀρχίζει νὰ ξεχωρίζει μέσα του τὰ φρικτὰ συμπτώματα τῶν παθῶν, μετανοεῖ καὶ προσπαθεῖ νὰ καθαρθεῖ. Ἀρχίζει λοιπὸν ὁ ἀγώνας, ὁ πόλεμος. Πρῶτα ἐναντίον τῶν ἁμαρτωλῶν πράξεων καὶ κατόπιν ἐναντίον τῶν ἁμαρτωλῶν σκέψεων καὶ αἰσθημάτων.

Ὁ πνευματικὸς πόλεμος ἔχει πολλὲς φάσεις. Ὅταν ὁ ἀγωνιστὴς χριστιανὸς σταματήσει τὴν ἔμπρακτη ἁμαρτία, διακρίνει ὅτι ὁ νοῦς του ἀσχολεῖται μὲ ἄπρεπες σκέψεις κι ἡ καρδιὰ τοῦ ἱκανοποιεῖται μὲ ἀθέμιτα αἰσθήματα. Στρέφοντας τὴν προσοχή του στὸ ἔργο τῆς ἐσωτερικῆς πλέον κάθαρσης ἀρχίζει νὰ ἐπισημαίνει πῶς ἐπιτίθεται ὁ ἐμπαθὴς λογισμός, πῶς κρύβεται, πῶς σαγηνεύει καὶ αἰχμαλωτίζει τὴν ψυχή. Συνηθίζει ὅμως, ταυτόχρονα καὶ νὰ πολεμᾶ καὶ νὰ διώχνει τὸν πειρασμό.

Ὅσο ὁ ἀγώνας συνεχίζεται, τόσο περισσότερο τὰ πάθη ξεριζώνονται, ἕως ὅτου τὸ ἔδαφος τῆς καρδιᾶς τελείως καθαρισθεῖ. Σημεῖο καθάρσεως εἶναι ἡ ἀποστροφή, ἡ ἀντιπάθεια, τὸ μίσος πρὸς τὰ πάθη καὶ τὶς ἀφορμές τους. Οἱ προσβολὲς τοῦ πονηροῦ εὔκολα τότε ἀποκρούονται, ἀλλὰ καὶ πάλι δὲ σταματοῦν. Τὰ πάθη ἀπομακρύνθηκαν ἀπὸ τὸ ἐσωτερικό της καρδιᾶς, μένουν ὅμως στὴν περιοχή της καὶ ὅποτε βροῦν εὐκαιρία, προσπαθοῦν πάλι νὰ κυριαρχήσουν.

Ἔτσι, ὁ ἀγωνιστὴς ἐπισημαίνει διαρκῶς τὴν παρουσία τῆς φιλαυτίας, τῆς κατακρίσεως, τῆς ραθυμίας, τῆς ζηλοτυπίας, τῆς φιληδονίας, τῆς φιλαργυρίας κι ἂν καὶ νικητὴς στὸν ἀγώνα, νιώθει ὅτι εἶναι ἀκάθαρτος. Οἱ προσβολὲς καὶ μόνο τῶν αἰσχρῶν λογισμῶν, τὸν κάνουν νὰ θεωρεῖ αἰσχρὸ τὸν ἑαυτό του.

Θυμηθεῖτε τέκνα μου, τὴν περίπτωση ἐκείνου τοῦ ἀσκητοῦ ποὺ κατέκρινε διαρκῶς τὸν ἑαυτό του καὶ ἀπαριθμοῦσε πλήθη ἁμαρτιῶν σὰν νὰ τὶς εἶχε κάνει. Ἐνῶ ἁπλῶς μόνο δοκίμαζε τὶς προσβολὲς τῶν λογισμῶν. Θεωροῦσε τὸν ἑαυτό του ἔνοχο κι ἁμαρτωλό. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸν προόδευσε καὶ στὴν κάθαρση καὶ στὴν ταπεινοφροσύνη.

Ὅσο τελειώτερος γίνεται κανείς, τόσο ἁμαρτωλότερο θεωρεῖ τὸν ἑαυτό του. Ἀντίθετα, ἐκεῖνος ποὺ εἶναι γεμάτος πάθη, δυσκολεύεται πολὺ ν᾿ ἀναγνωρίσει τὴν κατάστασή του.

Εὔχομαι παιδιά μου, ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ἐλεεινῆς μου καρδιᾶς, κάθε πρόοδο στὸν πανέμορφο αὐτὸν ἀγώνα τῆς μοναχικῆς ζωῆς καὶ πολιτείας καὶ ἄξιοι νὰ γίνετε τῶν σωζομένων στὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.
 

Πηγή: agiazoni.gr