Ἡ Νηστεία τοῦ Δεκαπενταυγούστου καὶ οἱ Παρακλήσεις πρὸς τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο

Ἀπὸ 1 Αὐγούστου μέχρι καὶ 14 Αὐγούστου, νηστεύουμε πρὸς τιμὴν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.

Ἡ νηστεία εἶναι αὐστηρή. Ψάρι τρῶμε μόνο στὴν ἑορτὴ τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος μας (6 Αὐγούστου). Ἂν ἡ 15η Αὐγούστου συμπέσει Τετάρτη ἢ Παρασκευὴ τότε γίνεται κατάλυση μόνον ἰχθύος.

Ἡ νηστεία εἶναι ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ. Ἡ πρώτη. Ἡ πιὸ παλιὰ ἀπὸ ὅλες. Τὴν ἔδωκε στὸν Ἀδὰμ μέσα στὸν παράδεισο.

Τὸ νόημα τῆς νηστείας ἦταν: μὲ τὸ ὅπλο τῆς νηστείας νὰ συνηθίσουν οἱ ἄνθρωποι στὴν ὑπακοὴ στὸ Θεὸ καὶ στὴν πάλη κατὰ τοῦ διαβόλου.

Ὁ Χριστός, ἐτόνισε ἀκόμη περισσότερο τὴν ἀξία τῆς νηστείας. Εἶπε: «Τὸ γένος τοῦτο οὐκ ἐκπορεύεται εἰ μὴ ἐν προσευχὴ κι νηστεία» . Δηλ. μὲ τὴ νηστεία πολεμᾶμε τὸν διάβολο καὶ τὸν νικᾶμε.

Κατὰ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας …

«Δὲν ἀρκεῖ ἡ ἀποχὴ ἀπὸ τροφές, ἀλλὰ ἂς νηστεύσωμε νηστεία ἀρεστὴ στὸ Θεό. Ἀληθινὴ νηστεία εἶναι ἡ ἐγκράτεια τῆς γλώσσας, ἡ ἀποχὴ ἀπὸ τὸ θυμό, ἀποχωρισμὸς ἀπὸ τὶς ἐπιθυμίες, ἀπὸ τὴν συκοφαντία, τὸ ψέμα, τὴν ἐπιορκία». (Μ. Βασίλειος)

«Νήστευε, ὄχι μόνο ἀπὸ ψωμί, κρασί, κρέατα, καὶ ἄλλες τροφές, ἀλλὰ περισσότερο ἀπὸ κακοὺς λογισμούς». (Νεῖλος Ἀγκύρας)

«Αὐτὸς εἶναι ὁ σωστὸς τρόπος νὰ νηστεύουμε, ἡ ἐπίδειξη καλῶν ἔργων, ἡ ἐλεύθερη ἀπὸ πάθη γνώμη». (Κύριλλος Ἀλεξανδρείας).

Οἱ παρακλητικοὶ κανόνες τῆς Θεοτόκου

Τὸ χρονικὸ διάστημα τοῦ Δεκαπενταυγούστου εἶναι μία περίοδος τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, κατὰ τὴν ὁποία ἡ ὀρθόδοξη ψυχὴ στρέφει τὰ μάτια μὲ βαθειὰ κατάνυξη πρὸς τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο.

Ἐπὶ δεκαπέντε ἡμέρες, πρὶν ἀπὸ τὴν ἑορτὴ τῆς Κοιμήσεως, σημαίνουν οἱ καμπάνες τὴν ὥρα τοῦ δειλινοῦ καὶ τὰ πλήθη τῶν πιστῶν πᾶνε νὰ ψάλλουν τὸν Μικρὸ καὶ τὸν Μεγάλο Παρακλητικὸ Κανόνα.

Ἀνάλογη κατάνυξη ἔχει βέβαια καὶ ἡ περίοδος τῶν Χαιρετισμῶν τῆς Παναγίας. Ἀλλὰ ἐνῶ στοὺς Χαιρετισμοὺς κυριαρχεῖ ὁ ὑμνολογικὸς τόνος, ἡ θριαμβικὴ δοξολόγηση τῶν ἀπείρων χαρίτων τῆς «Μητρὸς τοῦ Θεοῦ γενομένης», στοὺς Παρακλητικοὺς Κανόνες τοῦ Δεκαπενταυγούστου κυρίαρχος τόνος εἶναι τὸ πένθος καὶ ἡ ὀδύνη τῆς βαρυαλγούσης ψυχῆς τοῦ πιστοῦ ποὺ ζητᾶ παράκληση καὶ παρηγοριὰ ἀπὸ τὴν Παναγία.

Οἱ Παρακλητικοὶ Κανόνες, ὁ Μικρὸς καὶ ὁ Μέγας ἢ ἁπλῶς ἡ Μικρὴ καὶ ἡ Μεγάλη Παράκληση – ἐπειδὴ διὰ τῶν ὕμνων αὐτῶν οἱ πιστοὶ παρακαλοῦν τὴν Παναγία νὰ ἀκούση καὶ νὰ ἱκανοποιήση τὰ αἰτήματά τους – ψάλλονται , ἐναλλάξ, δηλαδὴ τὴν μία μέρα ψάλλεται ἡ Μεγάλη καὶ τὴν ἄλλη ἡ Μικρή.

Μόνο κατὰ τοὺς ἑσπερινοὺς τῶν Σαββάτων καὶ τῆς Ἑορτῆς τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου δὲν ψάλλονται οἱ Παρακλήσεις καὶ τοῦτο ἐπειδὴ τὸ περιεχόμενό τους εἶναι πένθιμο καὶ ἱκετευτικὸ καὶ δὲν συμφωνεῖ πρὸς τὸ χαρμόσυνο ὕφος τῶν ἑορταστικῶν αὐτῶν ὕμνων.

Ἐκτός, ὅμως, ἀπὸ τὴν περίοδο τοῦ Δεκαπενταυγούστου ἡ Μικρή, ἰδίως, Παράκληση ψάλλεται συχνά, «ἐν πάσῃ περιστάσει καὶ θλίψει ψυχῆς», εἴτε στοὺς ἱεροὺς Ναούς, εἴτε καὶ κατ’ οἶκον, ἀπὸ τοὺς πιστούς, οἱ ὁποῖοι ἐπιθυμοῦν νὰ ἱκετεύσουν δὶ’ αὐτῆς τὴν Θεοτόκο καὶ νὰ ἐπικαλεσθοῦν τὴν μεσιτεία της.

Ἡ δὲ διάκριση τῶν Παρακλήσεων σὲ Μικρὴ καὶ Μεγάλη ὀφείλεται ἀποκλειστικῶς καὶ μόνον στὴν ἔκταση, τὸ μέγεθος τῶν τροπαρίων. Τὰ τροπάρια, δηλαδή, τῆς Μικρῆς Παρακλήσεως εἶναι μικρότερα καὶ συντομώτερα ἀπὸ ἐκεῖνα τῆς Μεγάλης.

Ἡ Μικρὴ Παράκληση εἶναι ποίημα κάποιου ὑμνογράφου, ὁ ὁποῖος κατ’ ἄλλους μὲν ὠνομάζονταν Θεοστήρικτος καὶ ἦταν Μοναχός, κατ’ ἄλλους δὲ Θεοφάνης. Ὅπως φαίνεται, ὅμως, πρόκειται περὶ τοῦ ἰδίου προσώπου, τὸ ὁποῖο ἔγινε Μοναχὸς καὶ ἀπὸ Θεοφάνης μετωνομάσθηκε σὲ Θεοστήρικτο. Ἡ Μεγάλη Παράκληση εἶναι ἔργο τοῦ Θεοδώρου τοῦ Β, τοῦ Δουκός, Βασιλέως τῆς Νικαίας, τοῦ ἐπονομαζομένου Λασκάρεως, ὁ ὁποῖος ἔζησε περὶ τὰ μέσα τοῦ 13ου αἰῶνος καὶ εἶναι πολὺ μεταγενέστερός του Θεοστηρίκτου, τοῦ Μοναχοῦ.

Οἱ δύο Παρακλήσεις, πλὴν τοῦ Κανόνος, περιλαμβάνουν στὴν Ἀκολουθία τους καὶ Ψαλμούς, δεήσεις ὑπὲρ τῶν ζώντων πιστῶν, ὑπὲρ τῶν ὁποίων τελοῦνται, καὶ Εὐαγγελικὴ περικοπή. Τὸ περιεχόμενό τους εἶναι ἱκετευτικό, συγκινεῖ τοὺς πιστούς, διδάσκει καὶ προτρέπει αὐτοὺς νὰ προστρέχουν μὲ θάρρος καὶ ἐμπιστοσύνη πάντοτε πρὸς τὴν Κυρία Θεοτόκο, τὴν Μεγάλη Μητέρα τους, γιὰ νὰ βρίσκουν παρηγοριὰ καὶ νὰ λαμβάνουν βοήθεια στὶς ἀνάγκες του.

Πρὸς τὴν Κυρία Θεοτόκον ἂς ψάλλουμε καὶ μεῖς μὲ πίστη καὶ ἐκ βάθους καρδίας τὶς ἱερὲς Παρακλήσεις καὶ μαζὶ μὲ τοὺς ἱεροὺς ὑμνωδούς, ἂς ἐπαναλαμβάνουμε:

«Βλέψον ἰλέω ὄμματί σου καὶ ἐπισκεψαι τὴν κάκωσιν, ἢν ἔχομεν, καὶ δεινῶν συμφορῶν καὶ βλάβης καὶ κινδύνων καὶ πειρασμῶν ἠμᾶς λύτρωσαι, ἀμερήτω σου ἐλέει», μὲ τὴν ἀκράδαντη βεβαιότητα ὅτι «δὲν θὰ παρίδη τὴν πενιχρὰν δέησίν μας, τὸν κλαυθμὸν καὶ τὰ δάκρυα καὶ τοὺς στεναγμούς μας, ἀλλὰ θὰ πληρώση τὰς αἰτήσεις μας», γιὰ νὰ δοξάζουμε Αὐτὴν μετὰ πόθου πάντοτε.

Πηγή: agiazoni.gr