Ιωάννης Δαμασκηνός: Ο Θεός είναι ποιητής και δημιουργός των αγγέλων…

Αυτός [ο Θεός] είναι ποιητής και δημιουργός των αγγέλων, αφού τους έφερε από τη μη ον στο είναι και τους έκτισε, κατά την εικόνα συγγενεύει με αυτόν, ως φύση ασώματη, κάτι σαν πνεύμα ή άυλη φωτιά, όπως λέει ο θείος Δαυίδ·
«Ο ποιών τους αγγέλους αυτού πνεύματα και τους λειτουργούς αυτού πυρός φλόγα», καθορίζοντας την τάση προς τη θεία έφεση και λειτουργία, ανάλαφρη και φλογερή και θερμή και κοφτερή και λεπτή, συνάμα και την ανοδική τους ευχέρεια και την απαλλαγή από κάθε υλικό σχήμα.

Άγγελος λοιπόν είναι ουσία νοερή, αεικίνητη, αυτεξούσια, ασώματη, λειτουργός του Θεού, που έχει λάβει την αθανασία στη φύση κατά χάρη, της οποίας ουσίας μόνος ο κτίστης γνωρίζει το είδος και τον όρο.
Εντούτοις ο άγγελος λέγεται ασώματος και άυλος, όταν συγκρίνεται με μας· γιατί καθετί, που συγκρίνεται με τον Θεό τον μόνο ασύγκριτο, βρίσκεται παχύ και υλικό· πραγματικά άυλο και ασώματο είναι μόνο το θείον.

Υπάρχει λοιπόν φύση λογική και νοερή και αυτεξούσια, τρεπτή κατά τη γνώμη, δηλαδή εθελότρεπτη· γιατί καθετί το κτιστό είναι και τρεπτό. Eνώ μόνο το άκτιστο είναι άτρεπτο, και κάθε λογικό είναι αυτεξούσιο.
Ως λογική λοιπόν και νοερή είναι αυτεξούσια, αλλά ως κτιστή είναι τρεπτή, έχοντας εξουσία και να μένει και να προκόβει στο αγαθό και να τρέπεται προς το χειρότερο.
O άγγελος δεν μπορεί να μετανοήσει, γιατί είναι ασώματος· ο άνθρωπος, εξαιτίας της αρρώστιας του σώματος, έλαβε τη μετάνοια. Είναι αθάνατος όχι κατά φύση, αλλά κατά χάρη γιατί καθετί που αρχίζει, έχει κατά φύση και τέλος.
Μόνος ο Θεός υπάρχει πάντοτε, μάλλον όμως βρίσκεται και πάνω από την παντοτινή ύπαρξη· γιατί δεν είναι υπό τον χρόνο, αλλά πάνω από τον χρόνο, ο δημιουργός των χρόνων.

 

Από το βιβλίο «Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως» του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού. Κείμενο, εισαγωγή, σχόλια, μετάφραση Νίκος Ματσούκας. Εκδόσεις Πουρναράς.