Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός: Ο Θεός γνωρίζει από πριν όλα, αλλά δεν τα προορίζει!

Πρέπει να ξέρουμε ότι ο Θεός γνωρίζει από πριν όλα, αλλά δεν τα προορίζει· γιατί γνωρίζει από πριν και όσα εξουσιάζουμε, εντούτοις δεν τα προορίζει· δεν θέλει να γίνει η κακία ούτε εξαναγκάζει την αρετή.
Κατά συνέπεια έργο της θείας προγνωστικής διαταγής είναι ο προορισμός. Κατά την πρόγνωσή του προορίζει όσα δεν εξουσιάζουμε· γιατί ήδη κατά την πρόγνωσή του ο Θεός προέκρινε τα πάντα κατά την αγαθότητα και τη δικαιοσύνη του.
Πρέπει επίσης να ξέρουμε ότι η αρετή δόθηκε στη φύση μας από τον Θεό και αυτός είναι η αρχή και η αιτία κάθε αγαθού και είναι αδύνατο έξω από τη συνεργία και τη βοήθειά του να θελήσουμε ή να πράξουμε κάποιο αγαθό.
Στην εξουσία μας είναι ή να μείνουμε στην αρετή και να ακολουθήσουμε τον Θεό, που μας καλεί σ’ αυτήν ή να απομακρυνθούμε από την αρετή, πράγμα που σημαίνει να βρεθούμε στην κακία και να ακολουθήσουμε τον Διάβολο, που μας καλεί σ’ αυτήν αβίαστα· γιατί η κακία, δεν είναι τίποτε άλλο παρά αναχώρηση από το αγαθό, όπως και το σκοτάδι είναι αναχώρηση τον φωτός.
Μένοντας λοιπόν στο κατά φύση, είμαστε στην αρετή, ενώ ξεκόβοντας από το κατά φύση ερχόμαστε στο παρά φύση και βρισκόμαστε στην κακία. Μετάνοια είναι η επάνοδος με άσκηση και πόνους από το παρά φύση στο κατά φύση και από τον Διάβολο στον Θεό. Αυτόν λοιπόν τον άνθρωπο ο Θεός τον δημιούργησε ως άνδρα, μεταδίδοντας σ’ αυτόν τη Θεία του χάρη και με αυτήν κάνοντάς τον μέτοχο στην κοινωνία του γι’ αυτό ο άνθρωπος έκανε και την ονομασία των ζώων με δεσποτικό τρόπο, γιατί τα ζώα δόθηκαν σ’ αυτόν προφητικά σαν υποχείρια. Αφού λοιπόν έγινε κατ’ εικόνα Θεώ, λογικός και νοερός και αυτεξούσιος, πολύ σωστά πήρε την εξουσία των επιγείων από τον κοινό δημιουργό και δεσπότη των όλων.

Απόσπασμα από το κεφάλαιο “Για την πρόγνωση και τον προορισμό” του βιβλίου του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού “Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως” των εκδόσεων Πουρναρά. Κείμενο, μετάφραση, εισαγωγή, σχόλια Νίκος Ματσούκας.