Οδοιπορικό «Sigmalive» στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Αρτσάχ (ΦΩΤΟ)

Κρυμμένο κάπου στο νότιο Καύκασο ανάμεσα στα επιβλητικά βουνά βρίσκεται η πρωτεύουσα του κράτους του Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ) των Αρμενίων.  Μετά από 5 και πλέον ώρες ταξιδιού μέσα από μια μαγευτική διαδρομή φτάσαμε στην όμορφη πόλη του Στεπανακέρτ,  με τον πληθυσμό της να υπολογίζεται στους 53.000 κατοίκους.Εκεί βρέθηκε στις 11 Οκτωβρίου το Sigmalive προκειμένου να παρακολουθήσει το «Συνέδριο των Φίλων του Αρτσάχ» με συμμετοχές από όλο τον κόσμο. Αμερική, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Ιράν, Καναδάς , Λίβανος, Γαλλία και Ελλάδα είναι μερικές από τις αντιπροσωπείες που είχαν φιλική συμμετοχή στο συνέδριο.

Από την Κύπρο παρούσα ήταν η Πρόεδρος της Αλληλεγγύης Ελένη Θεοχάρους, η οποία μίλησε στο Συνέδριο αλλά και τιμήθηκε ως επίτημη δημότης από τον Πρόεδρο του Αρτσάχ  για την ανθρωπιστική συνεισφορά της ως γιατρός τα δύσκολα χρόνια του πολέμου την δεκαετία του ’90 αλλά και ως ευρωβουλευτίνα τα προηγούμενα χρόνια. Οι συμμετέχοντες στο Συνέδριο σημείωσαν ότι είναι ενωμένοι στην αγάπη και τον θαυμασμό τους για τους αγώνες αυτοδιάθεσης του Αρμένικου λαού του Αρτσάχ  . Εξέφρασαν μάλιστα την ετοιμότητά τους να συνεχίσουν να ασκούν ενεργητικές προσπάθειες προς όφελος της Αρμενίας και του Αρτσάχ.

Το μήνυμα της Διακύρηξης

«Εκφράζουμε την ετοιμότητα να αναπτύξουμε και να εμβαθύνουμε περαιτέρω τον διάλογο με τη Δημοκρατία του Αρτσάχ με τη συμμετοχή ευρέων δημόσιων και πολιτικών κύκλων.

Καλούμε τη διεθνή κοινότητα να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την άρση των εμποδίων στην ισότιμη συμμετοχή του Αρτσάχ  στη διεθνή συνεργασία με στόχο την προώθηση της δημοκρατίας, καθώς και την ενίσχυση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή.

Διακηρύσσουμε τη δημιουργία του Διεθνούς Δικτύου Φίλων του Αρτσάχ  με στόχο την ευαισθητοποίηση στη διεθνή σκηνή, την προστασία των νόμιμων συμφερόντων του λαού του και την προώθηση της συμμετοχής του Αρτσάχ στις διεθνείς διαδικασίες», αναφέρει μεταξύ άλλων η κοινή διακήρυξη που εκδόθηκε.

Το πρόσφατο παρελθόν 

Ιστορικά σημειώνεται πως με την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η περιοχή υπήρξε το κέντρο διαμάχης ανάμεσα στην Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν. Το 1991, ένα δημοψήφισμα πραγματοποιήθηκε στην περιοχή του Ναγκόρνο – Καραμπάχ και τη γειτονική επαρχία Shahumian και οδήγησε στη διακήρυξη της ανεξαρτησίας. Οι μεγάλης κλίμακας εθνοτικές συγκρούσεις οδήγησαν στον Πόλεμο του στο διάστημα 1991-1994, που τελείωσε με κατάπαυση του πυρός και διαμόρφωσε τα σύνορα που υπάρχουν μέχρι και σήμερα.

Φωτογραφία από το νεκροταφείο των πεσόντων στον πόλεμο.

Προώθηση «παραδιπλωματίας»

«Τελούμε υπό περιορισμό –εμπάργκο  από το Αζερπαϊζάν και την Τουρκία και αυτό κάνει την ζωή μας δύσκολή. Ωστόσο, το ότι άνοιξαν δρόμοι προς και από την Αρμενία αυτό μας δίνει τουλάχιστον μια διέξοδο για να επικοινωνούμε με τον έξω κόσμο. Από την άλλη ωστόσο, το ότι είμαστε ανεξάρτητη χώρα αλλά δεν είμαστε αναγνωρισμένοι από άλλες χώρες μας περιορίζει στο θέμα της οικονομικής ανάπτυξης, της προστασίας των δικαιωμάτων κ.α.»,δήλωσε στο Sigmalive η Αναπληρώτρια Υπουργός Εξωτερικών του Αρτσάχ  Αρμινέ Αλεξανυάν.

Αυτό, όπως μας εξήγησε, έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις στο θέμα των μεταναστών και των δικαιωμάτων τους αφού το κράτος δεν είναι αναγνωρισμένο.

Προκειμένου να ξεπεράσουν τα όποια προβλήματα οι διπλωμάτες του Αρτσάχ, που δεν αναγνωρίζονται από άλλες χώρες, έχουν αναπτύξει μια μορφή «παραδιπλωματίας» σε διάφορα επίπεδα. «Συνάπτουμε σχέσεις με αδελφές πόλεις,  κάνουμε κοινοβουλευτική διπλωματία που είναι πιο ανεξάρτητη από την όποια κεντρική Κυβέρνηση και συνάπτουμε φιλικές σχέσεις με διάφορα πολιτικά κόμματα τρίτων χωρών. Επίσης δραστηριοποιούμαστε στην Ε.Ε μέσω της πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Αρμενίων για Δικαιοσύνη και Δημοκρατία (EAFJD). Ουσιαστικά αναζητούμε τρόπους να συνεργαστούμε με την διεθνή κοινότητα», είπε η Αρμινέ.  Αξίζει να σημειωθεί πως διεθνής διάλογος γίνεται μέσω της «Ομάδας Μινσκ», του ΟΑΣΕ, στην οποία μετέχουν οι ΗΠΑ, η Ρωσία, και η Γαλλία, ως συμπρόεδροι.

Το πρώτο άρμα μάχης T-72 των Αρμενίων που καταστράφηκε από τους Αζέρους

Σύμμαχοι τα βουνά

Λένε πως ο χαρακτήρας του κάθε λαού διαμορφώνεται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της φύσης που τον περιβάλλει. Έτσι ακριβώς και οι Αρμένιοι της περιοχής είναι ένας σκληροτράχηλος ορεσίβιος λαός του οποίου ωστόσο η ζεστή φιλοξενία και καλοσύνη αντισταθμίζει την όποια εξωτερική τραχύτητα του χαρακτήρα των κατοίκων.  Το επόμενο βράδυ ακολούθησε επίσημο δείπνο παρουσία όλων των αντιπροσωπειών που συμμετείχαν στο Συνέδριο. Στις ομιλίες που ακούστηκαν ξεχώρισε η σκηνή όπου οι Αρμένιοι εξέφρασαν την πίστη τους στην ειρήνη και για τον σκοπό αυτό έκαναν πρόποση στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας. Καταλάβαμε αμέσως ότι οι Αρμένιοι ακολουθούν ακόμη πιστά το λατινικό ρητό «Si Vis Pacem Para Bellum» (Αν θέλεις ειρήνη να προετοιμάζεσαι για πόλεμο).

Φωτογραφία από την πολιτιστική εκδήλωση στην μεγάλη πλατεία του Στεπανακέρτ.

Φωτογραφία από τον καθεδρικός ναό στο Σούσι.

Πέτρινο μνημείο που έχει το σύνθημα «Είμαστε τα Βουνά μας»

Σε διάφορες επαφές που πραγματοποιήθηκαν με αξιωματούχους του Αρτσάχ  και άλλους επισήμους έγινε ανταλλαγή απόψεων για τις διμερείς σχέσεις και την στάση της Κυπριακής Δημοκρατίας που είναι επιφυλακτική εξαιτίας της πρίπτωσης του ψευδοκράτους, χωρίς ωστόσο να οι δυο περιπτώσεις να μπορούν να ταυτιστούν. Οι Αρμένιοι φάνηκαν να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και της Μέσης Ανατολής . Μετά τις πρώτες μέρες της εισβολής εισβολής της Τουρκίας στην Βόρεια Συρία, αξιωματούχοι που μίλησαν στο «Sigmalive» υπό καθεστώς ανωνυμίας εξέφρασαν την ιδιαίτερη ανησυχία τους κυρίως για το μέλλον των χριστιανικών πληθυσμών της περιοχής από τις επιθετικές ενέργειες της Τουρκίας.

Ακρίτες έλληνες στο Μεχμανά

Σε μια από τις επόμενες μέρες αποφασίσαμε να επισκεφθούμε το χωριό Μεχμανά , το μοναδικό ελληνικό χωριό το οποίο μάθαμε ότι υπάρχει στην περιοχή. Η μία εκδοχή θέλει τους κατοίκους του χωριού να έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα και η δεύτερη εκδοχή ότι είναι Έλληνες της Τραπεζούντας και της Χαλδίας που έφτασαν εκεί πριν δυο αιώνες ως μεταλλωρύχοι. Πάντως η πιο κοντινή ελληνοποντιακή αποικία –το Αλαβερντί της Αρμενίας– απέχει περίπου 400 χλμ.

Αν και η αποστολή μας έφτασε σε πολύ κοντική  απόσταση από το χωριό Μεχμανά δυστυχώς οι καιρικές συνθήκες δεν μας επέτρεψαν να φτάσουμε. Σε κάθε περίπτωση, όσοι το επισκέφτηκαν παλαιότερα μας διηγήθηκαν το εξής περιστατικό: Όταν πήραν στο χωριό τις πρώτες ηλεκτρογεννήτριες και το χωριό φωτίστηκε, οι κάτοικοι αναφώνησαν «Έρτεν η φωτία».

Ντοκυμαντέρ της ΕΡΤ3 για τους Έλληνες του Μεχμανά.