Τραυλισμός. Πότε πρέπει να ανησυχούμε;

Τι είναι ο τραυλισμός;

Τραυλισμός είναι η δυσκολία στη ροή της ομιλίας. Είναι η ακούσια επανάληψη, επιμήκυνση ή «μπλοκάρισμα» μιας λέξης ή τμήμα της λέξης που παρουσιάζεται κατά την ομιλία ενός ατόμου. Το παιδί που τραυλίζει μπορεί να «μπλοκάρει» και να μην μπορεί να ξεκινήσει να πει αυτό που θέλει. Να επαναλαμβάνει ή να επιμηκύνει ήχους (κοιοιοιοίτα) ή συλλαβές μιας λέξης (κοικοικοικοίτα) ή και λέξεις (κοίτα κοίτα κοίτα τη μπάλα μου). Παράλληλα μπορεί να αναπτύσσει συμπεριφορές αποφυγής ή συναισθηματικές αντιδράσεις. Συχνά παρατηρούνται και συνοδευτικές ή δευτερεύουσες συμπεριφορές σε έναν εδραιωμένο τραυλισμό, όπως κάποια τικ που μπορεί να είναι το άνοιγμα-κλείσιμο ματιών ή το χτύπημα του ποδιού στο πάτωμα, μυϊκή ένταση στο στόμα και το σαγόνι, τρέμουλο κ.ά.

Που οφείλεται;

Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν υπάρχει μια ξεκάθαρη αιτία που να δικαιολογεί την εμφάνιση του σε ένα άτομο. Ο τραυλισμός μπορεί να προκαλείται από διαφορετικούς παράγοντες σε κάθε άνθρωπο, ή να είναι αποτέλεσμα συνδιασμού αιτιών (φυσιολογικοί, ψυχολογικοί, περιβαλλοντικοί και γλωσσολογικοί παράγοντες). Επίσης, τα αίτια έναρξης του τραυλισμού μπορεί να είναι πολύ διαφορετικά από τα αίτια που τον συντηρούν ή τον επιδεινώνουν.

Παίζει ρόλο το φύλο του παιδιού;

Όταν πρωτοεμφανίζεται ο τραυλισμός η αναλογία αγοριών–κοριτσιών θα λέγαμε ότι είναι η ίδια. Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά η αναλογία εμφάνισης τραυλισμού στα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια μεγαλώνει 4:1, εξαιτίας του γρήγορου ρυθμού αποκατάστασης της ροής ομιλίας στα κορίτσια.

Πότε εμφανίζεται;

Συνήθως εμφανίζεται στην προσχολική ηλικία και συγκεκριμένα μεταξύ δυόμιση και τεσσάρων ετών. Είναι η ηλικία όπου οι απλές προτάσεις γίνονται μεγαλύτερες και πιο πολύπλοκες, η προφορά βελτιώνεται και η ομιλία αποκτά περισσότερα χαρακτηριστικά μοιάζοντας με αυτή των ενηλίκων. Σε αυτό ακριβώς το στάδιο, μερικά παιδιά αρχίζουν να επαναλαμβάνουν συλλαβές ή λέξεις, συνήθως στην αρχή μιας φράσης ή πρότασης. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Αυτό συμβαίνει γιατί η κατανόηση προηγείται της έκφρασης. Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά λαμβάνουν πολλά γλωσσικά ερεθίσματα. Στην προσπάθειά τους να τα επεξεργαστούν και να τα αναπαραγάγουν προκαλείται αυτή η δυσχέρεια στη ροή της ομιλίας. Όλα τα παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολία στη ροή της ομιλίας μπορούμε να πουμε ότι μας ανησυχούν και ότι μιλάμε για έναν εδραιωμένο τραυλισμό; Όχι, τα περισσότερα παιδάκια σε ηλικία μικρότερη των 5 ετών μπορεί να παρουσιάσουν δυσκολίες στη ροή της ομιλίας για τους λόγους που προαναφέραμε.

Πως πρέπει να αντιδράσουν οι γονείς και τι πρέπει να κάνουν όταν το παιδί τους αρχίζει να τραυλίζει;

Αρχικά, θα πρέπει να παρακολουθήσετε το φαινόμενο με ψυχραιμία και χωρίς να μετάδοσετε στο παιδί την εντύπωση ότι δεν μιλάει καλά. Δώστε λίγο χρόνο να δείτε πως θα εξελιχθεί αυτός ο τραυλισμός και καταγράψτε γεγονότα που θεωρείτε ότι πιθανόν πυροδοτούν τα «επεισόδια» του τραυλισμού. Μήπως του συμβαίνει όταν είναι ενθουσιασμένο; ‘Οταν έχει να μοιραστεί πολλά καινούρια παργματα μαζί μας; ‘Οταν κάτι το στρεσάρει; Απλά παρατηρούμε και δεν κάνουμε καμία αναφορά στο παιδί. Προσπαθούμε ίσως να χαλαρώσουμε τους ρυθμούς της καθημερινότητάς μας. Δίνουμε χρόνο στο παιδί μας και παρατηρούμε τη διάρκεια που θα έχει. Εάν δούμε ότι το φυσιολογικό αυτό κόμπιασμα συνοδεύεται από έντονη προσπάθεια και μυϊκή ένταση ή ότι είναι υπερβολικά συχνό, τότε καλό είναι να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν το παιδί που τραυλίζει:

*Επικεντρωθείτε στο τι θέλει να σας πει το παιδί και όχι τόσο στον τρόπο που το λέει.

*Αφήστε το παιδί σας να ολοκληρώσει τις σκέψεις του χωρίς να το διακόπτετε.

*Διατηρείτε τη βλεμματική επαφή όσο το παιδί σας μιλάει.

*Μην συμπληρώνεται το παιδί σας και μην ολοκληρώνεται εσείς τις φράσεις για το παιδί σας.

*Αφού μιλήσει το παιδί σας απαντήστε του αργά και χωρίς βιασύνη χρησιμοποιώντας κάποιες από τις λέξεις του παιδιού, πχ. αν το παιδί πει «β-β βλέπω το κ-κ-κ κουνέλι» εσείς να απαντήσετε: «Α! Βλέπεις το κουνέλι, είναι πολύ αστείο».

*Περιμένετε μερικά δευτερόλεπτα πριν απαντήσετε. Αυτό βοηθά στο να μειώσουμε την ταχύτητα του διαλόγου.

*Αφιερώστε καθημερινά λίγα λεπτά για να μιλήσετε με το παιδί σας, χωρίς να βιάζεστε, με έναν ξεκούραστο τρόπο.

*Βρείτε τρόπους να δείξετε στο παιδί σας ότι σας αρέσει που περνάτε χρόνο μαζί του.

*Υιοθετήστε έναν πιο αργό και λιγότερο αγχώδη τρόπο ζωής.

*Ελαττώστε την ταχύτητα της ομιλίας σας όταν απευθύνεστε στο παιδί. Μην μιλάτε γρήγορα και βιαστικά.

*Σβήστε την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο όταν κάθεστε για φαγητό. Η ώρα που βρίσκεστε στο τραπέζι είναι μια καλή οικογενειακή στιγμή για διάλογο και επικοινωνία.

*Όταν το παιδί αρχίζει να σας μιλάει ενώ εσείς ασχολείστε με κάτι που εκείνη τη στιγμή απαιτεί την προσοχή σας, πείτε στο παιδί ότι αυτή τη στιγμή δεν μπορείτε να το κοιτάξετε αλλά ότι το ακούτε με ιδιαίτερη προσοχή (πχ. όταν οδηγείτε το αυτοκίνητό σας).

Πόσο καιρό διαρκεί η θεραπευτική παρέμβαση;

Η διάρκεια της θεραπείας-αποκατάστασης του τραυλισμού, μπορεί να είναι λίγες μόνο εβδομάδες για ένα παιδί προσχολικής ηλικίας που μόλις αρχίζει να τραυλίζει. Σε μεγαλύτερου βαθμού δυσκολία, είτε είναι παιδί προσχολικής ή σχολικής ηλικίας, η θεραπεία μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 18 ή περισσότερους μήνες.