Επιστολη Μητρ. Γόρτυνος προς τους μοναχούς μοναχές της Μητροπόλεώς του

Οσιώτατοι Πατέρες και Μητέρες,
Ιερομόναχοι, Μοναχοί και Μοναχές
της Ιεράς μας Μητροπόλεως,
Ευλογείτε!

Επεθύμησα να σας γράψω την παρούσα σύντομη επιστολή, για να επικοινωνήσω με την οσιότητά σας και να σας πω, ως Μοναχός και εγώ και Επίσκοπος, ολίγα λόγια.

1. Κατά πρώτον, θέλω να σας πω ότι πρέπει να νοιώθουμε ευγνώμονες στον Κύριό μας, γιατί μας κάλεσε στην παρθενική ζωή και πολιτεία και μας έδωσε τον πόθο να γίνουμε Μοναχοί. Θυμάμαι τον λόγο μιάς καλής καλογριάς, πριν από πολλά χρόνια, που μου είπε, ότι «έχω μετανοιώσει για πολλά πράγματα στην ζωή μου. Γιά ένα όμως μόνο δεν έχω μετανοιώσει· για το ότι έγινα καλογριά»! Ας έχουμε όμως υπ᾽ όψιν, Πατέρες και Μητέρες, ότι η παρθενική ζωή είναι υπερφυσική ζωή, γιατί οι άγγελοι μόνο δεν παντρεύονται, οι οποίοι όμως δεν έχουν σώμα. Αφού λοιπόν εμείς θελήσαμε να ζήσουμε την υπερφυσική ζωή των αγγέλων, για να μπορέσουμε «να σταθούμε στα πόδια» μας και να μην έχουμε πτώσεις, πρέπει να έχουμε συχνή επικοινωνία με τον υπέρ φύσιν Θεόν. Έτσι λέγει κάπου ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος: Όπου νικάται το φυσικό, εκεί φαίνεται ότι είναι η παρουσία του υπερφυσικού, του Θεού δηλαδή. «Όπου φύσεως ήττα έγνωσται, εκεί του υπέρ φύσιν παρουσία επέγνωσται»!

2. Το πρώτο, που είναι ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Ιερομονάχου, του Μοναχού και της Μοναχής, είναι να κλίνει τον νού του σταθερά στον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, τον Οποίο να σκέπτεται συνεχώς με πολλή αγάπη, ως γλυκό του έρωτα. «Έθελξας πόθω με, Χριστέ, και ηλλοίωσας τω θείω Σου έρωτι»! Το αν αγαπάμε πολύ τον Χριστό, περισσότερο από κάθε τι άλλο, φαίνεται από τα λόγια που λέμε όταν συναντιώμαστε με άλλους. Αν αγαπάμε τον Ιησού Χριστό περισσότερο από κάθε τι άλλο, θα πρέπει να λαχταράμε να μιλάμε συνέχεια μ᾽ Αυτόν, ακόμη και στον δρόμο περπατώντας και στο κρεββάτι ξαπλωμένοι. «Προσευχή» λέγεται η συνομιλία αυτή με τον Ιησού Χριστό.

Το πρώτο λοιπόν χαρακτηριστικό του Μοναχού είναι η όρεξή του για προσευχή. Καί όταν λέγω προσευχή εννοώ βέβαια, κατά πρώτο λόγο, τις ιερές Ακολουθίες. Δεν νοείται Ιερομόναχος, Μοναχός ή Μοναχή, αν δεν κάνει τις ιερές Ακολουθίες, τις στοιχειώδεις τουλάχιστον, και κομποσχοίνι με την πεντάλογο προσευχή στον Ιησού Χριστό («ευχή»).
Αλλά όταν λέγω «προσευχή», δεν εννοώ μόνο την προσευχή των Ακολουθιών. Εννοώ και το να στεκόμεθα κατά μόνας μπροστά στην εικόνα της Παναγιάς και να αφήνουμε την καρδιά να μιλάει γλυκά σ᾽ Αυτήν και να λέμε και να λέμε τα διάφορα αιτήματά μας, τα γύρω από την σωτηρία της ψυχής μας πρωτίστως. Την Παναγία, που έχει τον Χριστό στην αγκαλιά Της, Αυτήν να παρακαλούμε να Τον βάλει και στην καρδιά μας. Γιά να νοιώθουμε τα γλυκά χτυποκάρδια της παρουσίας του Χριστού μέσα μας.

3. Το άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα του Ιερομονάχου και της Μοναχής είναι η άσκηση. Όλοι οι χριστιανοί πρέπει να ζούν ασκητικά, γιατί χωρίς την άσκηση, που ο Κύριός μας την είπε «στενή και τεθλιμμένη οδό», δεν θα πάμε στον Παράδεισο. Οι αθλητές κάνουν ασκήσεις για γερό σώμα και τα παιδιά των σχολείων μας κάνουν και αυτά ασκήσεις, για να μάθουν τα μαθηματικά και τις ξένες γλώσσες. Καί οι χριστιανοί, μα ιδιαίτερα οι Μοναχοί και οι Μοναχές, πρέπει να ζούν ασκητικά, για να φτιάξουμε ωραία την ψυχή μας, για τον ωραίο Νυμφίο Χριστό. Έτσι, για την ασκητικότητά μας έχουμε τις νηστείες και τις γονυκλισίες και τα διάφορα άλλα ασκητικά παλαίσματα.

Πατέρες μου και μητέρες μου, ας προσέξουμε ιδιαίτερα το ασκητικό, που πρέπει να χαρακτηρίζει τον Ιερομόναχο και την Μοναχή. Να αποφεύγουμε την πολυφαγία και τα ηδονικά φαγητά. Εγώ εξομολόγησα γυναίκα, η οποία μου είπε ότι για μια αμαρτία που έκανε, έβαλε κανόνα στον εαυτό της να μη φάει ποτέ γλυκό. Εξομολογώ άλλον άνδρα, οικογενειάρχη, που σηκώνεται καθημερινά 3 η ώρα την νύχτα και κάνει μακρά προσευχή στην Θεοτόκο και διαβάζει έπειτα πατερικά βιβλία. Εγνώρισα λαικούς χριστιανούς στην Αθήνα, που για άσκηση, περπατούν με τα πόδια μεγάλη απόσταση (από τον Πειραιά μέχρι τον Χολαργό, για παράδειγμα) λέγοντας συγχρόνως Χαιρετισμούς, Παράκληση, Απόδειπνο και άλλες προσευχές περπατώντας. Καί αν τέτοια ασκητικά αθλήματα κάνουν οι λαικοί, για πόσο πρέπει να πολλαπλασιάσουμε την ασκητικότητά μας εμείς οι Μοναχοί; Ο καθένας, που ξέρει τα πάθη του και την αντοχή του, ας καθυποτάξει τον εαυτό του («εδώ τομάριον», να πούμε στον εαυτό μας!) σε κάποιο ασκητικό επιτίμιο. Στην αρχή θα μας φανεί δύσκολο αυτό, αλλά έπειτα, θα μας έλθει πλούσια η Χάρη του Θεού και θα νοιώθουμε ωραία.

4. Το άλλο, που θέλω να πω και μάλιστα να το τονίσω, είναι ότι ο Μοναχός και η Μοναχή πρέπει να διαβάζουν τα ιερά κείμενα της πίστης μας. Η πίστη μας δεν είναι όπως τα ανατολίτικα θρησκεύματα, που είναι όλο «μπουρπουρίσματα» προς μια υπέρπέραν δύναμη, αλλά η πίστη μας, Πατέρες και Μητέρες, έχει κείμενα που πρέπει να τα μελετούμε. Καί μάλιστα πρέπει να ξέρουμε ότι τα κείμενα αυτά είναι των μοναχών δημιουργήματα. Καί γενικά ο,τι ωραίο έχει η πίστη μας το έγραψαν και μας το παρέδωσαν μοναστικοί πατέρες. Ανεπίτρεπτο λοιπόν εμείς σήμερα να περιφρονούμε τα ιερά τους δημιουργήματα και να μην τα μελετούμε.

Κατά πρώτον λόγο Σας παρακαλώ, Πατέρες και Μητέρες, να αρχίσετε να διαβάζετε την Αγία Γραφή, την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Δεν την έχουμε διαβάσει ούτε μία φορά! Το σωστό είναι να διαβάζουμε κάθε χρόνο όλη την Αγία Γραφή. Έχουν καταρτήσει καθημερινούς υπολογισμούς περικοπών για να συμπληρωθεί η ανάγνωση όλης της Αγίας Γραφής σε ένα έτος. Αλλά το καλύτερο, Πατέρες και Μητέρες, είναι μόνοι σας, με δικό σας πρόγραμμα, που το ρυθμίζουν τα διακονήματά σας, μόνοι σας, λέγω, να υπολογίσετε το καθημερινό σας ανάγνωσμα στην Αγία Γραφή. Η μέθοδος είναι να αρχίσετε από την Καινή Διαθήκη, από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο πρώτα και έπειτα με την σειρά τα άλλα Ευαγγέλια και τα άλλα βιβλία της Καινής Διαθήκης. Μετά την Καινή Διαθήκη να διαβάσετε την Παλαιά Διαθήκη αρχίζοντας από το Ψαλτήριο, έπειτα τους Προφήτες και έπειτα τα άλλα ιστορικά και σοφιολογικά της βιβλία. Καί μετά από την Παλαιά Διαθήκη πάλι στην Καινή Διαθήκη, για να την κατανοήσετε καλύτερα με την δεύτερη αυτή ανάγνωση.
Πάντως, αν το σκεφτούμε σοβαρά αυτό που συμβαίνει, το ότι, δηλαδή, υπάρχουν Μοναχοί και Μοναχές, που δεν διαβάσαμε ούτε μία φορά την Αγία Γραφή είναι προς εντροπή μας!… Το λιγώτερο που έχω να πω. Ναί, είναι προς εντροπή μας!…

5. Παρά την πολλή διακονία μου, επιθυμώ να ευρίσκω χρόνο και να έρχομαι άπαξ του μηνός στην Ιερά Σας Μονή, διά να κάνω σειρά βιβλικών μαθημάτων, προς γνώση της Αγίας Γραφής. Τα μαθήματα θα είναι θεολογικά, αλλά θα λέγονται με απλότητα. Αν σείς θέλετε τα μαθήματα αυτά να τα ακροώνται και κάποια άλλα πρόσωπα, συνδεόμενα στενά με την ιερά Σας Μονή, πρόσωπα έχοντα πνευματικά και θεολογικά ενδιαφέροντα, δύνασθε να τα καλείτε. Μην καταλήξει όμως και γίνει λαικό το ακροατήριο.
Παρακαλώ εύχεσθε δι᾽ εμέ τον ανάξιο Επίσκοπό Σας, να μου δίδει ο Κύριος μετάνοια, να Τον αγαπώ θερμά, Αυτόν και τον άγιό Του λόγο, και να Τον υπηρετώ με καθαρότητα καρδιάς. Καλό Παράδεισο!

Με πολλές ευχές και αγάπη Χριστού,

† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας

Υ.Γ.: Είμαι πολύ ενοχλημένος και στενοχωρημένος με μερικούς Ιερομονάχους για το οφφίκιο του Αρχιμανδρίτου, που ζητούν. Έχουν κοσμική τοποθέτηση στο θέμα, γιατί το θεωρούν ως αφορμή προβολής, για να προίστανται των άλλων Ιερέων και μάλιστα και γερόντων Ιερέων, «γιατί αυτή είναι η τάξη», λένε. Η «τάξη» όμως – λέω και εγώ – είναι Αρχιμανδρίτης να γίνεται ο Ιερομόναχος σε μεγάλη ηλικία, όταν έχει αποδείξει την οσιακή του ζωή με ασκήσεις και αρετές και με ταπεινή και ευάρεστη στον Θεό διακονία και έχοντας θεολογική μόρφωση. Δηλώ ότι θα τηρώ αυτήν την γραμμή για την χειροθεσία σε Αρχιμανδρίτη, όπως έτσι με συνεβούλευσαν και οι ανώτεροί μου να κάνω. Έπειτα, όποιος Ιερομόναχος το ζητάει μόνος του να γίνει Αρχιμανδρίτης, αυτό και μόνον είναι δείγμα ότι δεν πρέπει να γίνει. Δηλώ πάλι για τους λίγους Αρχιμανδρίτες που χειροθέτησα, ότι, αν διαπιστώσω έπαρση για την τιμή που τους δόθηκε, θα τους άρω το οφφίκιο.

Άκουσε, καλογερόπαπα: Το παν είναι να προσέχεις την αγνότητά σου, να ζείς οσιακό βίο και να γεύεσαι την θεία Λειτουργία. Αν έτσι ζείς, οι άγγελοι σε ντύνουν με μανδύα και είσαι Πατριάρχης! Δεν προτίμησες, Ιερομόναχε, τον άγαμο βίο, για να γίνεις Αρχιμανδρίτης!… Έπειτα, για να πούμε την αλήθεια, αφού, ω καλογερόπαπα, δεν μένεις στην «Μάνδρα», δηλαδή στο Μοναστήρι, πως να σε κάνω και αρχηγό Μάνδρας, και να σε λέμε «Αρχιμανδρίτη»! Πολύ ανώτερη είναι η προσφώνηση «ιερομόναχος» και «καλογερόπαπας»! Τι μεγαλείο κρύβει, πραγματικά, η υπογραφή του αγίου Κοσμά του Αιτωλού στις επιστολές του: «Κοσμάς ιερομόναχος»!!! – Επίσης, αναφέρω ότι από τους Ιερομονάχουςεπανωκαλύμμαυχο θα φέρουν ΜΟΝΟΝ όσοι έχουν καρεί ως Μοναχοί και όχι απλώς όσοι είναι άγαμοι.Γιατί το επανωκαλύμμαυχο είναι δηλωτικό του Μοναχού μόνο.