«Άξιον εστίν» ή «Επί σοι χαίρει»;

Η Υπεραγία Θεοτόκος φανερώνεται συχνά σε αγί­ους ανθρώπους σε στιγμές ανάγκης. Άλλοτε για να τους ενθαρρύνει κατά την άσκηση, άλλοτε για να τους θεραπεύσει από ασθένειες, ή για να τους αποκαλύψει κάποιο μυστήριο.

Δύο θαυμαστά τέτοια περιστατικά έλαβαν χώρα στην Ιερά μονή Μεγίστης Λαύρας, στο Άγιον Όρος. Ήταν κατά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή, όταν έψαλλαν τον Ακάθιστο Ύμνο: κατά τη διάρκεια της ακολουθίας ο όσιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης, αποκαμωμένος, έγειρε αντίκρυ στην εικόνα της Θεοτόκου. Έτσι καθισμένος, αποκοιμήθηκε. Τότε ακριβώς εμφανίστηκε σ’ αυτόν η Πανάμωμος και Υπεραγία Θεοτόκος, περιβεβλημένη ουράνιο φως και είπε: «Χαίροις, Ιωάννη! Ψάλλε μοι και εγώ δεν θέλω σε εγκαταλείψει». Ύστερα έβαλε μέσα στο χέρι του αγίου ένα χρυσό φλουρί. Όταν εκείνος ξύπνησε, το χρυσό φλουρί ήταν ακόμη μέσα στο χέρι του. Ακολούθησαν πολλά και εξαίσια θαυμαστά γεγονότα, τα οποία ενεργήθηκαν από την εικόνα της Θεο­τόκου αλλά και από το χρυσό νόμισμα.

Το δεύτερο περιστατικό αφορά τον όσιο Γρηγόριο τον Δομέστικο, που όπως και ο Ιωάννης ο Κουκουζέλης, ήταν ιεροψάλτης. Ο Πατριάρχης Κάλλιστος είχε καθιερώσει να ψάλλεται στη Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου το «Επί Σοι χαίρει πάσα η κτίσις…» αντί του «Άξιον εστίν». Όμως ο διάδοχός του, πατριάρχης Φιλόθεος, το αναίρεσε επανεισάγοντας μάλιστα, χάριν συντομίας, το «Άξιον εστίν». Όμως την παραμονή των Θεοφανείων, παρό­ντος και του Πατριάρχη Αλεξανδρείας, ο άγιος Γρηγόριος έψαλε αντ’ αυτού τον ύμνο «Επί Σοι χαίρει, Κεχαριτωμένη». Αμέσως μετά του φανερώθηκε, ευαρεστηθείσα, η Υπεραγία Θεοτόκος και του έβαλε ένα χρυσό φλουρί στο χέρι, όπως είχε κάνει με τον Ιωάννη Κουκουζέλη. Η Κυρία Θεοτόκος είπε στον Γρηγόριο: «Ευχαριστώ σοι πολλά ότι έψαλλες προς τιμήν μου!». Έκτοτε θεσπίστηκε όλες οι Θείες Λει­τουργίες του Μεγάλου Βασιλείου να περιλαμβάνουν στη θέση του «Άξιον εστίν» το «Επί Σοι χαίρει».

 

(Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Ο Πρόλογος της Αχρίδος, Οκτώβριος, εκδ. Άθως, σ. 13-14)