Θεία Λειτουργία, Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου Μετόχι Ι.Μ. Κύκκου, Άγιος Προκόπιος

Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου Μετόχι Ι.Μ. Κύκκου, Άγιος Προκόπιος

Τέκνον Τιμόθεε, παρηκολούθηκάς μου τῇ διδασκαλίᾳ, τῇ ἀγωγῇ, τῇ προθέσει, τῇ πίστει, τῇ μακροθυμίᾳ, τῇ ἀγάπῃ, τῇ ὑπομονῇ, τοῖς διωγμοῖς, τοῖς παθήμασιν, οἷά μοι ἐγένοντο ἐν Ἀντιοχείᾳ, ἐν Ἰκονίῳ, ἐν Λύστροις, οἵους διωγμούς ὑπήνεγκα! Καί ἐκ πάντων με ἐρρύσατο ὁ Κύριος.

Καί πάντες δέ οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, διωχθήσονται· πονηροί δέ ἄνθρωποι καί γόητες προκόψουσιν ἐπί τό χεῖρον, πλανῶντες καί πλανώμενοι. Σύ δέ μένε ἐν οἷς ἔμαθες καί ἐπιστώθης, εἰδώς παρά τίνος ἔμαθες, καί ὅτι ἀπό βρέφους τά ἱερά γράμματα οἶδας, τά δυνάμενά σε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διά πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ.

Ἀπόδοση στη νεοελληνική

Τέκνον Τιμόθεε, παρακολούθησες τήν διδασκαλίαν μου, τόν τρόπον τῆς ζωῆς, τήν πρόθεσιν, τήν πίστιν, τήν μακροθυμίαν, τήν ἀγάπην, τήν ὑπομονήν, τούς διωγμούς, τά παθήματα, τά ὁποῖα μοῦ συνέβησαν εἰς τήν Ἀντιόχειαν, εἰς τό Ἰκόνιον, εἰς τά Λύστρα. Πόσους διωγμούς ὑπέφερα καί ἀπό ὅλα μέ ἔσωσεν ὁ Κύριος.

Καί ὅλοι ὅσοι θέλουν νά ζήσουν εὐσεβῶς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ θά διωχθοῦν. Πονηροί ὅμως ἄνθρωποι καί ἀπατεῶνες θά προκόψουν εἰς τό χειρότερον πλανῶντες καί πλανώμενοι. Σύ ὅμως, μένε εἰς ἐκεῖνα πού ἔμαθες καί διά τά ὁποῖα ἀπέκτησες βεβαιότητα, διότι ξέρεις ἀπό ποιόν τά ἔμαθες, καί διότι ἀπό τῆς βρεφικῆς ἡλικίας ξέρεις τά ἱερά γράμματα, τά ὁποῖα ἔχουν τήν δύναμιν νά σέ ὁδηγήσουν εἰς τήν σοφίαν πρός σωτηρίαν διά τῆς πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ.

Κυριακή Δεκάτη Έκτη
Λουκ. ιη’ 10-14

Εἶπεν ὁ Κύριος τήν παραβολήν ταύτην˙ Ἄνθρωποι δύω ἀνέβησαν εἰς τό Ἱερόν προσεύξασθαι˙ ὁ εἷς Φαρισαῖος, καί ὁ ἕτερος Τελώνης. Ὁ Φαρισαῖος σταθείς πρός ἑαυτόν ταῦτα προσηύχετο˙ Ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοι, ὅτι οὐκ εἰμί ὥσπερ οἱ λοιποί τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί, ἤ καί ὡς οὗτος ὁ Τελώνης. Νηστεύω δίς τοῦ Σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι. Καί ὁ Τελώνης μακρόθεν ἑστώς, οὐκ ἤθελεν οὐδέ τούς ὀφθαλμούς εἰς τόν οὐρανόν ἐπᾶραι˙ ἀλλ’ ἔτυπτεν εἰς τό στῆθος αὐτοῦ, λέγων˙ Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. Λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τόν οἶκον αὑτοῦ, ἤ ἐκεῖνος˙ ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτόν, ταπεινωθήσεται˙ ὁ δέ ταπεινῶν ἑαυτόν, ὑψωθήσεται.

Ἀπόδοση στη νεοελληνική

Είπε ο Κύριος σ’ αυτή την παραβολή. Δύο άνθρωποι ανέβηκαν στον ναό για να προσευχηθούν. Ο ένας ήταν Φαρισαίος και ο άλλος Τελώνης. Ο Φαρισαίος στάθηκε επιδεικτικά κι έκανε την εξής προσευχή σχετικά με τον εαυτό του: «Θεέ μου, σ’ ευχαριστώ που δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους άρπαγας, άδικος, μοιχός, ή και σαν αυτόν εδώ τον τελώνη. Εγώ νηστεύω δύο φορές την βδομάδα και δίνω στον ναό το δέκατο απ’ όλα τα εισοδήματά μου». Ο Τελώνης, αντίθετα, στεκόταν πολύ πίσω και δεν τολμούσε ούτε τα μάτια του να σηκώσει στον ουρανό. Χτυπούσε το στήθος του κι έλεγε: «Θεέ μου, σπλαχνίσου με τον αμαρτωλό». Σας βεβαιώνω πως αυτός έφυγε για το σπίτι του αθωωμένος και συμφιλιωμένος με τον Θεό, ενώ ο άλλος όχι˙ γιατί όποιος υψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί, κι όποιος τον ταπεινώνει θα υψωθεί.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ

Ο Θεός μας έπλασε «κατ’ εικόνα Του και ομοίωσή Του», που σημαίνει ότι δεν είμαστε ούτε πέτρες, ούτε σπουργίτια, ούτε πρόβατα. Αλλά είμαστε αιώνιοι, και έχουμε τη δυνατότητα να διακρίνουμε ανάμεσα στο καλό και στο κακό. Να ζούμε –και πρέπει να ζούμε- ποθώντας το καλό. Να αγωνιζόμαστε να φεύγουμε από το κακό και να αγαπάμε όσο περισσότερο μπορούμε το καλό.

Για να μας βοηθήσει, μας έδωσε νόμο, οδηγίες. Οι οδηγίες και οι εντολές Του προέρχονται από αγάπη και στοργή. Όπως ο κάθε πατέρας από αγάπη και στοργή συμβουλεύει τα παιδιά του πως να μην πέσουν, να μην χτυπήσουν, ούτε σωματικά, ούτε ψυχικά, έτσι και ο επουράνιος Πατέρας μας, μας συμβουλεύει πως να μην πέσουμε ούτε ψυχικά ούτε πνευματικά. Και ποτέ να μην γίνει κάτι αφορμή να χάσουμε την ομοιότητά μας με Αυτόν. Δηλαδή, να μην χάσουμε την αιώνια ζωή. Γιατί η χειρότερη ζημία είναι να χάσει κανείς την αιώνια ζωή. Τι να το κάνεις, να περάσεις όσο το δυνατόν καλύτερα εδώ στη γη, έστω εκατό χρόνια, διασκεδάζοντας, τρώγοντας και πίνοντας, αν πρόκειται να ζημιωθείς την ψυχή σου; Γι’ αυτό ο Θεός, ο Πατέρας μας, μας λέγει με αγάπη ότι πρέπει συνεχώς να ψάχνουμε τον εαυτό μας, να βλέπουμε (όσο πιο πολλές φορές, τόσο πιο καλά) πως πάμε˙ και να γυρίζουμε κοντά Του.

Μα είμαστε πολυάσχολοι. Έχουμε δουλειές, επικοινωνίες με τους άλλους. Μας απασχολούν τόσες κοινωνικές υποχρεώσεις. Θέλουμε να κουβεντιάσουμε, να φλυαρήσουμε. Ακόμη, έχουμε σωματικές ανάγκες. Να φάμε, να κοιμηθούμε. Και όλα αυτά μας κάνουν να παραμελούμε την ψυχή μας. Να αφήνουμε την άκρη τις ουσιαστικές μας ανάγκες.

Αποτέλεσμα;

Αλλοιωνόμαστε εσωτερικά. Ζημιωνόμαστε βαθιά. Ξεχνάμε την αιώνια ζωή.

Γι’ αυτό ο Θεός μας είπε:

Κάθε μέρα, πρωί και βράδυ, να κάνεις προσευχή. Γιατί; Για να ψάχνεις λίγο τον εαυτό σου. Να τον βλέπεις πως στέκει ενώπιον του Θεού.

Και κάθε εβδομάδα, τουλάχιστον στη Θεία Λειτουργία της Κυριακής να πηγαίνεις στην Εκκλησία, στο Μυστικό Δείπνο του Χριστού. Και εκεί να προσεύχεσαι και να Τον παρακαλείς να σε φωτίζει, να μην ξεφύγεις από το άγιο θέλημά Του. Και μέσα στην Εκκλησία να κάνεις βαθύτερο αυτοέλεγχο, για να βλέπεις πως βαδίζεις και που στέκεις: Είσαι στον δρόμο της αιώνιας ζωής; Ή μήπως βαδίζεις για την απώλεια;

Τριώδιο

Τριώδιο ονομάζεται το Λειτουργικό Βιβλίο της Εκκλησίας μας το οποίο περιλαμβάνει τους Ύμνους των Κυριακών, απο την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο πρίν την Τελετή της Αναστάσεως. Ονομάζεται έτσι διότι οι περισσότεροι Κανόνες του Όρθρου (πρωινή Ακολουθία) περιέχουν τρείς Ωδές ενώ συνήθως περιέχουν εννέα Ωδές – την 8η και την 9η πάντοτε, ύστερα δε διαδοχικά μία από τις πέντε πρώτες. Το Τριώδιο τοποθετείται στα Αναλόγια των Ναών μας στον Εσπερινό του Σαββάτου της Κυριακής του Τελώνου και του Φαρισαίου αφού πρώτα ο Πρωτοψάλτης το παραλάβει απο την Εικόνα του Χριστού και το ασπασθεί. Έτσι ανοίγει το Τριώδιο, περίοδος η οποία διαιρείται σε τρείς μικρότερες, δηλ. Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι Κυριακή της Τυροφάγου, Καθαρά Δευτέρα μέχρι το Σάββατο Του Λαζάρου και Κυριακή των Βαίων το βράδυ μέχρι το Μεγάλο Σάββατο πρίν την Ανάσταση. Παλαιότερα στην περίοδο του τριωδίου συμπεριλαμβάνονταν και η περίοδος από την Κυριακή του Πάσχα μέχρι την Κυριακή των αγίων πάντων. Αργότερα όμως οι ιερές ακολουθίες της περιόδου αυτής περιελήφθησαν σε ιδιαίτερο λειτουργικό βιβλίο το «Πεντηκοστάριο». Για την διαμόρφωση του Τριωδίου, όπως το έχει στη χρήση της σήμερα η εκκλησία μας, έπαιξαν ρόλο όλες οι χριστιανικές γενεές από τον 5ο μέχρι τον 15ο αιώνα μ.Χ. (Το πρώτο έντυπο του Τριωδίου εξεδόθη το 1522 μ.Χ. στην Βενετία). Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται από τις ασματικές ακολουθίες των εορτών του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά (Β’ Κυριακή των Νηστειών), του Οσίου Ιωάννου της Κλίμακος (Δ’ Κυριακή των Νηστειών), κ.α. Αποδεικνύεται επίσης από την εισαγωγή του επιτάφιου θρήνου, εγκωμίων, δηλαδή που ψάλλονται στον Επιτάφιο, και από την εισαγωγή των συναξαρίων του Νικηφόρου Καλλίστου του Ξανθόπουλου. Στην διαμόρφωση των ασματικού κύκλου του τριωδίου συνέβαλαν επίσης και διάσημοι υμνογράφοι και μελωδοί της εκκλησίας μας, όπως ο Ρωμανός ο Μελωδός, (βλέπε 1 Οκτωβρίου) και ο Ιωάννης Δαμασκηνός (βλέπε 4 Δεκεμβρίου). Το τριώδιο περισσότερο από όλα τα εκκλησιαστικά βιβλία που περιέχουν ιερές ακολουθίες οδηγεί τις ψυχές των πιστών τέκνων της ορθοδόξου εκκλησίας στην περισυλλογή και στην κατάνυξη. Για τον λόγο αυτό ονομάζεται και κατανυκτικό τριώδιο. Με τον κύκλο των εορτών του τριωδίου ανανεώνονται τα βιώματα της νηστείας, της εγκράτειας, της μετάνοιας, και της χαρμολύπης. Οι Κυριακές του Τριωδίου είναι οι εξής: 1. Τελώνου και Φαρισαίου 2. Ασώτου 3. Απόκρεω 4. Τυροφάγου Η πρώτη εβδομάδα, που τελειώνει την Κυριακή του Ασώτου, λέγεται και Προφωνή ή Προφωνέσιμη, επειδή παλιά προφωνούσαν, δηλαδή διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι αποκριές. Η εβδομάδα αυτή λέγεται και αμόλυτη ή απόλυτη, επειδή τότε οι ψυχές των πεθαμένων βγαίνουν στον Πάνω Κόσμο. Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της Κρεοφάγου ή Ολόκριγια, επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νηστεύουν Τετάρτη και Παρασκευή. Η Κυριακή της εβδομάδας αυτής, η Κυριακή της Απόκρεω, ονομάστηκε έτσι γιατί ήταν η τελευταία μέρα της κρεοφαγίας (από + κρέας) όλης της περιόδου του Τριωδίου. Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της Τυροφάγου, επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα. Από τη Δευτέρα, μια εβδομάδα πριν την Καθαρή Δευτέρα, άρχιζε η αποχή από το κρέας και επιβαλλόταν η χρήση τυριού και γαλακτερών σαν ενδιάμεση άσκηση μεταξύ κρεοφαγίας και νηστείας.

– Κυριακή 1 Φεβρουαρίου 2015