Τα μέτρα της ελεημοσύνης

«Σκόρπισε τα υπάρχοντά του και έδωσε στους φτωχούς· η δικαιοσύνη του μένει αιώνια»

Επειδή μίλησε για ελεημοσύνη και δανεισμό και ευσπλαχνία, και υπάρχουν πολλά μέτρα ελεημοσύνης – διότι ο ένας δίνει λίγα, και ο άλλος περισσότερα – ας δούμε ποιόν ελεήμονα εννοεί· εκείνον που δίνει από το περίσσευμά του, ή εκείνον που δίνει όλα τα υπάρχοντά του.

Είναι ολοφάνερο ότι εννοεί εκείνον που δίνει όλα τα υπάρχοντά του, εκείνον που τα σκορπίζει με πολλή απλοχεριά, πράγμα που ζητεί ο Παύλος, λέγοντας: «Εκείνος που σπέρνει με αφθονία, με αφθονία και θα θερίσει» (Β΄ Κορινθ. 9,6). Πρόσεχε, όμως, ότι και ο προφήτης χρησιμοποιεί άριστα τις λέξεις. Διότι δεν είπε «μοίρασε», αλλά «σκόρπισε», φανερώνοντας συγχρόνως και την αφθονία εκείνου που δίνει και ονομάζοντας σπόρο το πράγμα. Διότι τέτοιοι είναι αυτοί που σπέρνουν σκορπίζουν τα υπάρχοντά τους και δίνουν εκ των προτέρων τα φανερά, για να πάρουν τα μελλοντικά. Αυτό είναι καλλίτερο από τη συλλογή.

Το σκόρπισμα, που γίνεται έτσι, είναι πολύ καλλίτερο από τη συλλογή. Σκορπίζει χρήματα και συγκεντρώνει δικαιοσύνη. Σκορπίζει τα μη σταθερά, για να αποκτήσει τα σταθερά και αιώνια. Αυτό κάνουν και οι γεωργοί. Αλλ’ εκείνοι το κάνουν σε πράγματα, που δεν είναι φανερά, διότι η γη είναι εκείνη, που δέχεται το σπόρο. Ενώ εσύ τα σκορπίζεις στο χέρι του Θεού, από όπου δεν μπορεί να χάσεις τίποτε.

Όταν, λοιπόν, σκεφθείς ότι είναι καλός ο χρυσός και διστάσεις να τον βγάλεις και να τον σκορπίσεις, σκέψου τους σπορείς, σκέψου τους δανειστές, σκέψου τους εμπόρους, που αρχίζουν με δαπάνη και έξοδα, και ο καθένας τους τα παραδίνει σε πράγματα άγνωστα. Διότι όλα είναι άγνωστα και τα κύματα και οι κόλποι της γης και τα γραμμάτια των οφειλετών. Και πράγματι, πολλές φορές οι δανειστές έπαθαν και ζημία στο κεφάλαιο τους. Ενώ εκείνος που σπέρνει στον ουρανό, τίποτε από αυτά δεν φοβάται, αλλά είναι αισιόδοξος και για το κεφάλαιο και για τον τόκο· αν βέβαια, πρέπει να ονομάζει τόκο το πράγμα αυτό, και όχι σαν κάτι πολύ περισσότερο και από το κεφάλαιο. Διότι το κεφάλαιο είναι χρήματα, ενώ τόκος η βασιλεία των ουρανών.

Είδες μορφή δανείσματος, που έχει τον τόκο πολύ μεγαλύτερο από το κεφάλαιο; Και αυτά θα συμβούν στη μέλλουσα ζωή, ενώ στην παρούσα ζωή θα απολαύσεις πολλή ελευθερία. Θα είσαι απαλλαγμένος από επιβουλές, θα σβήσεις την επιθυμία των συκοφαντών και εκείνων που θέλουν το κακό σου. Με αφοβία θα πέρασης όλη σου τη ζωή, χωρίς να απορροφάσαι από τη φροντίδα των υλικών πραγμάτων, αλλά θα αναπτερώνεσαι από τις ελπίδες των μελλοντικών αγαθών.

«Η δύναμή του θα εξυψωθεί γεμάτη από δόξα». Εκείνο, που ιδιαίτερα είναι επιθυμητό από τους ανθρώπους, αυτό συνέχεια αναφέρει, την λαμπρότητα και την υπερηφάνεια, πράγμα, που και εκεί θα τους διαδεχτεί και εδώ θα το έχουν με μεγάλη αφθονία. Διότι κανένας δεν είναι τόσο λαμπρός και ένδοξος, όσο εκείνος που ελεεί.

Κι αν θέλεις, πάρε εκείνους που ξοδεύουν την περιουσία τους άσκοπα στις ιπποδρομίες και στα θέατρα· οδήγησε ανάμεσά τους τον ελεήμονα, και τότε θα δεις ποιά είναι η αμοιβή για τον καθένα τους. Θα δεις, δηλαδή, ότι τον ελεήμονα όλοι τον χειροκροτούν συνέχεια και τον θαυμάζουν θεωρώντας τον κοινό πατέρα και λιμάνι, ενώ εκείνον, αφού τον χειροκρότησαν μόνο εκείνη την ημέρα, παρακινούμενοι από κάποια πρόσκαιρη και απερίσκεπτη ορμή, στη συνέχεια τον κατηγορούν σαν απάνθρωπο, σαν σκληρό, σαν κενόδοξο, σαν υπηρέτη της ασέλγειας και δούλο της κακίας. Αλλά και στις συγκεντρώσεις, αν κάποτε γίνονται συζητήσεις, τα έξοδα εκείνων στιγματίζονται και κατηγορούνται οι δαπάνες, ενώ αντίθετα, κανένας δεν είναι τόσο αναίσχυντος και βδελυρός, που, και αν ακόμη είναι σε αμέτρητο βαθμό σκληρός και απάνθρωπος, να μην επαινεί και θαυμάζει τους άλλους. Διότι τέτοια είναι η αρετή. Επαινείται και από εκείνους που δεν την ασκούν. Όπως ακριβώς, βέβαια, η κακία είναι βδελυρή και κατηγορείται και από εκείνους που την ασκούν.