Περί νηστείας. Π. Επιφανίου Θεοδωρόπουλου (Μέρος Α’)

Αναγκαίος ο θεσμός της νηστείας Αυτοί που ενσυνείδητα παραθεωρούν το θέμα της νηστείας, χωρίς να έχουν λόγους υγείας, πολύ φοβάμαι ότι δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για τη σωτηρία της ψυχής τους.
Νομοθέτες! Διηγείτο κάποτε ο γέροντας: Ήρθε κάποιο πνευματικοπαίδι μου και μου έλεγε: -Ξέρετε, πάτερ, εγώ δεν την παραδέχομαι τη νηστεία. Τι πάει να πει νηστεία; Του απάντησα: -Η νηστεία είναι θεσμός της Εκκλησίας. Νομοθετήθηκε στον Παράδεισο. Νήστευσαν οι Προφήτες, ο Μωυσής, ο ίδιος ο Κύριος, οι Απόστολοι, οι Πατέρες… Εάν εξακολουθείς να μη νηστεύεις και να έχεις αυτές τις αντιλήψεις, τότε ν’ αλλάξεις Γέροντα!  Έτσι του είπα. Εάν όμως μου έλεγε: «Ξέρετε, πάτερ, δέχομαι τη νηστεία όπως την ορίζει η Εκκλησία, αλλά δεν μπορώ να νηστεύσω τόσο. Προσπαθώ όμως κάτι να καταφέρω», θα του έλεγα: «Σε δέχομαι, παιδάκι μου. Προσπάθησε όσο μπορείς να ανταποκριθείς σ’ αυτά που λέει η Εκκλησία μας». Αλλά να μου λέει: «Δεν παραδέχομαι τη νηστεία»! Ποιος είσαι εσύ; Τι είναι αυτά που λες; Ακούς εκεί! Παρόμοια απάντησε σε κάποιον, ο οποίος του ανέφερε στην εξομολόγηση ότι κατέτασσε τις νηστείες στα μικροπράγματα και για το λόγο αυτό δεν τις τηρούσε, «φροντίζοντας να είναι εντάξει στα βασικά της πίστεώς μας»: -Δεν μου λές, ήλθες εδώ ως μετανοών αμαρτωλός για να λάβεις άφεση, ή ως νομοθέτης; Αν ισχύει το πρώτο, δεν μπορείς να κατατάσσεις τη νηστεία στα δευτερεύοντα στοιχεία της χριστιανικής ζωής. Αν ισχύει το δεύτερο, τότε δεν είσαι μαθητής του Χριστού και δεν μπορώ να σου διαβάσω συγχωρητική ευχή.
Σοβαρό αμάρτημα Το Δεκαπενταύγουστο του ’67, θυμάται ένα ζευγάρι πνευματικών του τέκνων, φιλοξενηθήκαμε σε κάποιο συγγενικό σπίτι και δεν νηστεύσαμε, ακολουθώντας τη γραμμή του σπιτιού αυτού. Το θεωρήσαμε πολύ φυσικό και αυτοσυγχωρεθήκαμε. Πήγαμε μετά από λίγο καιρό για εξομολόγηση στον Γέροντα, αλλά δεν τον αναφέραμε τίποτε γι’ αυτό. Εξομολογηθήκαμε άλλα πράγματα. Μας διάβασε τη συγχωρητική ευχή και μετά πιάσαμε κουβέντα για διάφορα ενδιαφέροντα θέματα. Παρεμπιπτόντως στη ρύμη του λόγου αναφέραμε ότι δεν είχαμε νηστεύσει. Θα προτιμούσαμε να άνοιγε η γη να μας καταπιεί από τη ντροπή μας, όταν μας είπε αυστηρά: -Νομίζετε ότι έχετε εξομολογηθεί τώρα, όταν ένα τόσο σοβαρό αμάρτημα το αποσιωπήσατε;
Αναθεώρηση των περί νηστείας διατάξεων Στις μακροχρόνιες και επίμονες προσπάθειες διαφόρων εκκοσμικευμένων εκκλησιαστικών κύκλων για την αναθεώρηση και χαλάρωση των περί νηστείας διατάξεων της Εκκλησίας ο Γέροντας ήταν απολύτως αντίθετος. Έλεγε: Είναι τόση η αξία της νηστείας, ώστε κι αν ακόμη δεν είχε θεσπισθεί από την Εκκλησία, θα έπρεπε να την θεσπίσει τώρα, και όχι θεσμό καθιερωμένο από αιώνες, ο οποίος έχει αναδείξει τόσους Αγίους, να ζητάμε να τον καταργήσουμε ή να τον αλλοιώσουμε!
Νηστεία και πάθη Οι κύκλοι αυτοί χρησιμοποιούν ακόμη και πατερικές απόψεις οι οποίες, κατ’ αυτούς, υποβαθμίζουν τη σημασία της νηστείας για την πνευματική ευδοκίμηση των πιστών, εν αντιθέσει προς ό,τι έχει επιβάλει η πράξη της Εκκλησίας. Έτσι π.χ. αναφέρουν τις Πατερικές απόψεις ότι η νηστεία είναι άχρηστη, όταν συνοδεύεται από φαρισαϊκή οίηση, από καταλαλιά, συκοφαντία, μισανθρωπία ή εκδικητικότητα, ή ακόμη και από λαιμαργία και αμετρία στο φαγητό, έστω και νηστίσιμο. Κατά τον Γέροντα οι θέσεις αυτές των Πατέρων δεν μειώνουν καθόλου την αξία της νηστείας. Αντιθέτως την αναδεικνύουν, αφού την αντιπαρατάσσουν προς τόσο μεγάλες κακίες, όπως οι παραπάνω, οι οποίες επιστρατεύονται από τον διάβολο για να την αχρηστεύσουν. Πουθενά οι Πατέρες δεν λένε ότι όσοι είναι απηλλαγμένοι από τις κακίες αυτές και όσοι κοσμούνται με τις αντίθετες αρετές, είναι ελεύθεροι να μη νηστεύουν. Αλλά και δεν λένε, ότι όποιος έχει αυτές τις κακίες, είναι περιττό να νηστεύει, μια και τότε είναι άχρηστη η νηστεία. Αντιθέτως η μη τήρηση στην περίπτωση αυτή της νηστείας υποβοηθεί στην παγίωση των παθών αυτών.
Αποσπάσματα από το βιβλίο «ΥΠΟΘΗΚΕΣ ΖΩΗΣ από τη διδασκαλία του πατρός Επιφανίου» – Έκδοσις Ιερού Ησυχαστηρίου Κεχαριτωμένης Θεοτόκου Τροιζήνας (σελ. 122-127)