Σκέψεις στον Απόστολο της Κυριακής (ΙΕ´ Επιστολή)
4 Οκτωβρίου 2013
Πρωτ. Γεωργίου Δορμπαράκη
᾽Εν παντί θλιβόμενοι αλλ᾽ ου στενοχωρούμενοι᾽ (Β´ Κορ. 4, 8)
α. Η εορτή του αγίου ενδόξου και πανευφήμου αποστόλου Θωμά αποτελεί την αιτία της επιλογής του συγκεκριμένου αποστολικού αναγνώσματος. Οι άγιοι Πατέρες μας δηλαδή που καθόρισαν τα αναγνώσματα είδαν ότι το ανάγνωσμα από τη Β´ προς Κορινθίους επιστολή του αποστόλου Παύλου φωτίζει κι εξηγεί την αγιασμένη ζωή του αποστόλου Θωμά – κι όχι μόνον αυτού βεβαίως – που σημαίνει ότι κατά
τα λόγια του Παύλου ο άγιος Θωμάς γνώρισε με φωτισμό Θεού στην καρδιά του τον Κύριο ᾽Ιησού Χριστό και Τον ακολούθησε επακριβώς ζώντας τον Σταυρό και την ᾽Ανάστασή Του. Στοιχείο μάλιστα της σταυροαναστάσιμης ζωής του, όπως και των άλλων αποστόλων, ήταν και το γεγονός ότι οι θλίψεις που ως άνθρωπος αντιμετώπισε κατά το πρότυπο του Χριστού ήταν τέτοιες που δεν μπόρεσαν να τον κάμψουν, να τον οδηγήσουν δηλαδή σε εσωτερικό αδιέξοδο και στενοχώρια αγωνιώδη. Κατά τον λόγο του αγίου Παύλου ἐν παντί θλιβόμενοι αλλ᾽ ου στενοχωρούμενοι᾽.
β. 1. Κι είναι πράγματι γεγονός αναντίρρητο ότι η θλίψη συνιστά στοιχείο της ζωής όχι μόνο του εν Χριστώ ζώντος ανθρώπου, αλλά και κάθε ανθρώπου διαχρονικά και όπου γης. Δεν υπάρχει δηλαδή άνθρωπος ο οποίος μπορεί να καυχηθεί ότι η θλίψη είναι πράγμα άγνωστο για εκείνον. Οπως δεν υπάρχει θαλασσινό νερό χωρίς αλάτι, κατά τον ίδιο τρόπο δεν υπάρχει ζωή στον κόσμο τούτο χωρίς θλίψη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος ο λόγος του Θεού χαρακτηρίζει τον κόσμο τούτο που ο Θεός επέτρεψε να βρεθούμε ως κοιλάδα πένθους και δακρύων᾽.
Κι αιτία γι᾽ αυτό είναι όχι ασφαλώς η θέληση του πανάγαθου και πανοικτίρμονος Θεού, αλλά η κακή χρήση της ελευθερίας του ανθρώπου, ο οποίος παρ᾽ όλη την προειδοποίηση του Δημιουργού του να μην παρακούσει την εντολή Του, γιατί διαφορετικά θα εισέπραττε το τίμημα της ανυπακοής: τον ίδιο τον θάνατο, εκείνος θέλησε να κινηθεί αυτόνομα και ανεξάρτητα από τον Δημιουργό. Το αποτέλεσμα βεβαίως ήταν τραγικό: ο άνθρωπος βρέθηκε μακριά από τον Θεό, δηλαδή μακριά από το φως, τη ζωή και τη χαρά, μέσα στην καταχνιά των παθών του, έρμαιο του πονηρού και υποκείμενος στη φθορά, τη θλίψη, τον θάνατο. Ο Θεός τον είχε δημιουργήσει για να μετέχει στην ευτυχία Του, εκείνος τελικά διάλεξε την καταστροφή του. Διά της αμαρτίας ο θάνατος᾽. Θλίψις και στενοχωρία παντί τω εργαζομένω το κακόν᾽.
2. ᾽Ενώ όμως η θλίψη ως αποτέλεσμα της αμαρτίας αποτελεί πια τον κοινό κλήρο κάθε ανθρώπου, η αντιμετώπισή της διαφοροποιείται ανάλογα με την ερμηνεία στην οποία προβαίνει ο άνθρωπος και τις εσωτερικές δυνάμεις που διαθέτει. Κι εδώ ακριβώς έρχεται ο λόγος ευρύτερα του ευαγγελίου του Κυρίου, ιδιαίτερα σήμερα ο λόγος του αποστόλου Παύλου. Πάντοτε την νέκρωσιν του Κυρίου ᾽Ιησού εν τω σώματι περιφέροντες, ίνα και η ζωή του ᾽Ιησού εν τω σώματι ημών φανερωθή᾽. Συνεχώς υποφέρουμε σωματικά μετέχοντας έτσι στον θάνατο του Κυρίου ᾽Ιησού, για να φανερωθεί στο πρόσωπό μας η ζωή του αναστημένου ᾽Ιησού. Η θλίψη δηλαδή εν Χριστώ κατανοείται ως μετοχή στον Σταυρό του Κυρίου, συνεπώς λειτουργεί ως παιδαγωγία που οδηγεί στη βίωση της ᾽Αναστάσεώς Του. Κι αυτό με το δεδομένο της συσσωματώσεώς μας σε Αυτόν δια του αγίου βαπτίσματος. Με άλλα λόγια το μέλος του Χριστού ως προέκταση ᾽Εκείνου, συνεπώς και με τις δυνάμεις ᾽Εκείνου, δεν μπορεί να υπερβεί τη ζωή Του: τον Σταυρό και το πάθος. Εἰ εμέ εδίωξαν και υμάς διώξουσι᾽. Διά πολλών θλίψεων δει υμάς εισελθείν εις την Βασιλείαν των Ουρανών᾽. Μέσα πια από αυτόν τον Σταυρό και το Πάθος οδηγείται κανείς στην ᾽Ανάσταση και συνεπώς στη σωτηρία. Χριστιανός εστί μίμημα Χριστού κατά το δυνατόν ανθρώπω᾽ (άγιος ᾽Ιωάννης της Κλίμακος).
3. Με τα παραπάνω είναι ευνόητο αυτό που σημειώνει ο απόστολος ως συνέχεια των θλίψεων στη ζωή του χριστιανού: ἐν παντί θλιβόμενοι αλλ᾽ ου στενοχωρούμενοι᾽. Θλίψη ναι, όχι όμως στενοχώρια. Γιατί ακριβώς υπάρχει η διέξοδος που δίνει ο Κύριος, ο Οποῖος είναι πάντοτε η θύρα διαφυγής. Η θλίψη συναντά τη στενοχώρια και το αδιέξοδο εκεί που δεν υπάρχει η πίστη στον Χριστό και την ᾽Ανάστασή Του. Ο άπιστος δηλαδή που κινείται επίπεδα και οριζόντια στον κόσμο τούτο, έχοντας διαγράψει τον Θεό από τη ζωή του, πράγματι πνίγεται᾽ μέσα στις θλίψεις και τις δοκιμασίες, γιατί δεν έχει που να καταφύγει. Το πολύ πολύ να το ρίξει᾽ στις διασκεδάσεις, στα ποτά, στα ναρκωτικά, πράγματα που επιτείνουν το αδιέξοδο, γιατί δεν γεμίζουν την καρδιά του. Το ἔσκασε από τη στενοχώρια του᾽ που ακούμε πολλές φορές για κάποιον, πράγματι το κατανοούμε και συμπάσχουμε, αλλ᾽ είναι καρπός απιστίας.
Για τον χριστιανό λοιπόν δεν υπάρχει στενοχώρια ως έλλειψη διεξόδου, γιατί ενεργεί μέσα στην καρδιά του η χάρη του βαπτίσματος, η ενέργεια του Τριαδικού Θεού. Θα έλεγε μάλιστα κανείς ότι όσο μεγαλύτερη είναι η θλίψη και η δοκιμασία, τόσο και περισσότερο πλαταίνει την καρδιά του πιστού, γιατί τον σπρώχνει ακόμη περισσότερο στην αγκαλιά του Χριστού. Αλλωστε ἡ βασιλεία του Θεού ουκ έστιν ώδε η ώδε, αλλά εντός ημών εστι᾽ κατά τον λόγο του Κυρίου. Ο απόστολος Παύλος δεν σημειώνει κι αλλού ότι οὐκ άξια τα παθήματα του νυν καιρού προς την μέλλουσαν εις ημάς αποκαλυφθήναι δόξαν;᾽ Ο,τι υφιστάμεθα εδώ ως θλίψη και δοκιμασία και το υπομένουμε ως μέλη Χριστού, αυτό μας ετοιμάζει δόξα στον ουρανό που δεν μπορούμε να τη φανταστούμε.
4. ᾽Εκείνο που επιβεβαιώνει ακόμη περισσότερο την αλήθεια αυτή είναι αφενός το γεγονός ότι ο Κύριος μέσα στα πλαίσια της εν απείρω αγάπη πρόνοιάς Του δεν πρόκειται να μας αφήσει να θλιβούμε και να πειραστούμε παραπάνω από όσο αντέχουμε, ανοίγοντας ταυτοχρόνως και την κατάλληλη διέξοδο – οὐκ εάσει υμάς πειρασθήναι υπέρ ο δύνασθε, αλλά ποιήσει συν τω πειρασμώ και την έκβασιν του δύνασθαι υμάς υπενεγκείν᾽ (απόστολος Παύλος) – αφετέρου το γεγονός ότι, όπως βεβαιώνουν οι άγιοι Πατέρες μας, πριν επιτρέψει την όποια θλίψη και δοκιμασία ο Θεός μας δίνει κρυφά στηρίγματα για να αντέξουμε. Πρώτα δίνει τα στηρίγματα και τις δυνάμεις, πράγματα που δεν συνειδητοποιούμε τότε που τα δίνει, κι έπειτα παραχωρεί τη δοκιμασία ως συμμετοχή, καθώς είπαμε, στον Σταυρό Του.
Ας δούμε για παράδειγμα πως διατυπώνει την αλήθεια αυτή ο μεγάλος ασκητικός διδάσκαλος άγιος Ισαάκ ο Σύρος: Δέν έρχεται ο πειρασμός, εάν πρώτον η ψυχή δεν ήθελε δεχθή κρυπτώς δύναμίν τινα υπέρ το μέτρον αυτής υπό της χάριτος του αγίου Πνεύματος. Μαρτυρεί δε τούτο ο πειρασμός του Κυρίου, επίσης και οι πειρασμοί των αποστόλων, οίτινες δεν παρεχωρήθησαν να εισέλθωσιν εις πειρασμούς, ει μη ότε εδέχθησαν το πανάγιον Πνεύμα. Διότι όσοι απολαμβάνουσιν τα καλά, αρμόζει εις αυτούς να υπομένωσι και τους πειρασμούς αυτών των καλών. ᾽Επειδή το καλόν συνοδεύεται υπό θλίψεως. Ούτως αρέσκει εις τον πάνσοφον Θεόν να πράττη εις όλα αυτού τα έργα. Και εάν το χάρισμα προηγείται του πειρασμού, αλλ᾽ η αίσθησις των πειρασμών προηγείται της αισθήσεως του χαρίσματος, ίνα δοκιμασθή η ελευθερία του ανθρώπου. ᾽Επειδή η χάρις δεν προλαμβάνει να γίνη επαισθητή εις τινα, προ του αυτός να γευθή την πικρίαν των πειρασμών. Και προηγείται μεν η χάρις εις τον νουν, αλλ᾽ αργοπορεί να φανερωθή η ενέργεια αυτής᾽.
γ. Μην ταλαιπωρούμαστε με σκέψεις για εξεύρεση υπέρβασης των θλίψεων και των πειρασμών. Είναι μέσα στη ζωή μας και για εμάς τους χριστιανούς είναι τα σκαλοπάτια ανόδου μας στη Βασιλεία του Θεού. Αν θέλουμε να μάθουμε πότε προχωρούμε πνευματικά, αυτό ας έχουμε ως σημάδι: τον ερχομό αυτών των θλίψεων και των πειρασμών. ᾽Επειδή όσον περιπατών προχωρείς εις την οδόν της βασιλείας του Θεού και πλησιάζεις εις Αυτόν, έχε το εξής σημείον: σοι απαντά η δύναμις των πειρασμών. Και όσον προχωρείς και προκόπτεις, τόσον και οι πειρασμοί αυξάνουσι και διεγείρονται κατά σου…Διότι κατά το μέγεθος της θείας χάριτος φέρει ο Θεός εις την ψυχήν και τας θλίψεις των πειρασμών᾽ (όσιος Ισαάκ ο Σύρος).
Πηγή: http://synodoiporia.blogspot.
