Aυτομεμψία στα κείμενα του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστή.(Μητροπολίτου Χαλεπίου Παύλου)
8 Ιουλίου 2013
Αυτομεμψία, τέχνη τεχνών, είσοδος όλων των αρετών! Πλούσια είναι η πνευματική ασκητική παράδοση γύρω απ’ αυτήν την διδασκαλία, και ο Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής αποτελεί ένας ιδιαίτερα ξεχωριστός διδάσκαλος και εφαρμοστής.
Όντως είναι δύσκολος ο αγώνας κατά του εαυτού μας, κατά του εγωισμού, κατά της αυτοδικαιώσεως, ιδιαιτέρως δε του σύγχρονου ανθρώπου, το γέννημα της καταχρηστικής κοινωνίας, στην οποία παλεύει ο άνθρωπος να εξαφανίζει τον άλλον για να υπάρχει και μόνος μόνον.
Όμως όσο είναι αυτή η τέχνη δύσκολη, τόσο είναι και απαραίτητη. Γι’ αυτό η συμβολή του Γέροντος Ιωσήφ είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη σήμερα.
Η μελέτη μας θα παρουσιάσει πώς ο γέροντας διδάσκει την πρακτική της αυτομεμψίας. Η Θεία Χάρις είναι ο δάσκαλος και η ελκτική δύναμη η οποία έρχεται και απέρχεται εκπαιδεύουσα τον αγωνιστή, ώστε να αποκτήσει ταπεινοφροσύνη και να μέμφεται τον εαυτό του συνεχώς. Η αυτομεμψία είναι η πρώτη έκδηλον έκφραση της προσπάθειας για την απόκτηση της ταπεινοφροσύνης και η βασική οδός προς αυτήν την αρετή.
Αυτομεμψία προϋποθέτει μία καινούργια έννοια των προσωπικών δικαιωμάτων, κανένας άλλος άδικος εκτός από τα προσωπικά πάθη. «Ευλόγησον» είναι η μοναδική λέξη στο πνευματικό λεξιλόγιο του Γέροντος·
Γι’ αυτό λοιπόν, στην προσευχή, το κύριο μέλημα είναι να ζητήσουμε το έλεος του Θεού, και το κύριο όνομά μας είναι ‘δούλος’ Κυρίου.
Η αυτομεμψια είναι το πνεύμα της προσευχής εφόσον είναι η πηγή των δακρύων στην προσευχή,η απολύτρωσις από τις «προφάσεις εν αμαρτίαις»,η οδός αυτογνωσίας και αληθείας.
Η αυτομεμψια ανακεφαλαιώνει την σχέση με τον πλησίον, υπογραμμίζει ο Γέροντας, αυτομεμψία σημαίνει να βλέπει κανείς τα ελαττώματά του παρά μόνον τα χαρίσματα, και αντιστρόφως, να βλέπει τα χαρίσματα των άλλων, όχι τα ελαττώματα τους. Η Αυτομεμψία κατεβάζει εις υψηλόν, «η αυταπάρνησιν ανεβαίνει εις θεωρίαν». Η αυτομεμψία οδηγεί στην εκτίμηση του πλησίον περισσότερα από τον εαυτό.
Η αυτομεμψια κάνει τις αρετές να οδηγήσουν όχι σε αυτοδικαίωση αλλά σε ταπεινοφροσύνη, εν τούτοις, τα έργα δεν εξαγοράζουν με κανέναν τρόπο την Χάρη, αλλά την ελκύουν. Η αυτομεμψία δεν μπορεί να συγχωρήσει καμία αμέλεια. Όλη η ζωή του Γέροντος, όπως λέγει άλλωστε ο ίδιος «υπήρξεν ένα μαρτύριον» Η εξάντληση του σώματος στον αγώνα του υπήρξε αποτέλεσμα ανελέητη βία και αυτομεμψία του εαυτού του. Πάντοτε ήθελε να προσφέρει περισσότερο και είχε την αίσθηση της ανεπάρκειας των κόπων του, και επομένως, είχε αυτομεμψία, δάκρυα, ικεσίες και ελπίδα στην βοήθεια της Θείας Χάριτος.
Ο Θεός εκχύνει την Χάρη Του και ο άνθρωπος κατακρίνει τον εαυτόν του. Αυτός είναι ο κανόνας συνεργασίας με τη Θεία Χάρη διότι ο θεός μόνον ‘ταπεινοίς δίδωσι Χάριν’.
Η αυτομεμψία είναι απαραίτητος κανόνας στην πνευματική ζωή των μοναχών ιδιαιτέρως. Ο υπακούων πιστεύει ότι ο εαυτός του είναι άρρωστος και κακός, και τον υποτάσσει ελεύθερα στην καθοδήγηση του καλού και έμπειρου γέροντα
Ο γέροντας Ιωσήφ ο ησυχαστής είναι δάσκαλος για την τέχνη της αυτομεμψίας, τι είναι η αυτομεμψία, πως μαθαίνεται, πως είναι απαραίτητη.
