Οι Άγιοι της Λέσβου ανάμεσά μας

Νικολάου X. Χριστόπουλου,

Σχολικού Συμβούλου Θεολόγων

Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου

 

Α΄

Σεβασμιώτατοι ποιμενάρχες Μυτιλήνης και Μηθύμνης(*), αιδεσιμώτατοι, σεβαστοί πατέρες, κυρίες και κύριοι

Ευχαριστώ καταρχήν τους Μητροπολίτες μας που μου έδωσαν την χαρά και μου έκαναν την τιμή να συμμετάσχω στη γιορτή και να τιμήσω με ταπεινά λόγια τους πολλούς και μεγάλους αγίους του νησιού. Η μνήμη τους γεμίζει χάρη και αγαλλίαση τις ψυχές και η σκέψη τους δίνει παρηγοριά και δύναμη.

Επιχειρώντας κανείς να μιλήσει για τόσους αγίους ,εύλογα βρίσκεται μπροστά σε δίλημμα. Χρειάζεται δηλαδή να επιλέξει όχι τόσο τι θα πει, αλλά τι θα παραλείψει. Οι λόγοι είναι προφανείς. Η νήσος της Λέσβου διαθέτει νέφος αγίων και μαρτύρων που δόξασαν το Θεό. Ο κοινός εορτασμός των τριάντα επτά αγίων και νεομαρτύρων της Λέσβου αποφασίστηκε το 1990. Έκτοτε συνδιοργανώνεται και από τις δύο Μητροπόλεις του νησιού μας με εξαιρετική λαμπρότητα. Γράφει στη σχετική εγκύκλιό του ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης μας κ. Ιάκωβος:

« Το νησί μας είχε από το Θεό την ευλογία να αναδείξει περί τους 37 αγίους. Λίγα μέρη έχουν τόσους πολλούς αγίους. Ίσως διότι είναι αγκαλιασμένο από την αγία γη της Ανατολής, όπου επάτησεν ο Κύριος και εκήρυξαν οι Απόστολοι και έλαμψαν οι επτά αστέρες των Εκκλησιών της Αποκαλύψεως. Εκεί κάθε τόπος έχει να καυχηθεί για κάποιον άγιο. Το νησί μας έχει για καύχημα και δόξα του τους 37 αγίους, που συνέδεσαν το όνομά τους με αυτό. Άλλοι από αύτούς είναι Λέσβιοι, έζησαν και απέθαναν ή εμαρτύρησαν στη Λέσβο. Άλλοι έζησαν σε διάφορα μέρη και ήρθαν στη Λέσβο και την αγίασαν με το μαρτυρικό τους αίμα. Ήταν άνθρωποι κάθε ηλικίας και τάξεως. Επίσκοποι αλλά και επαγγελματίες, άνδρες και γυναίκες, νέοι αλλά και γέροντες, όλοι όμως με θερμή πίστη, με αγάπη προς τον Χριστό και την Εκκλησία, με αγιότητα ζωής που έλαμπαν και εφώτιζαν και τους άλλους. Όλοι αυτοί έχουν κάποια ημέρα που εορτάζουν. Για όλους έχουν γραφεί ιερές ακολουθίες. Για πολλούς από αυτούς έχουν κτιστεί ναοί, εκκλησάκια σε διάφορα μέρη του νησιού μας.

Πολλοί από αυτούς έχουν αφήσει πολύτιμη πνευματική κληρονομιά τα άγια λείψανά τους. Αξίζει κάθε δόξα και τιμή στους Αγίους μας. Η Εκκλησία της Μυτιλήνης καθιέρωσε την εορτή των εν Λέσβω διαλαμψάντων αγίων την Κυριακή, μετά την Κυριακή των Αγίων Πάντων, δηλαδή σε δεκαπέντε ημέρες από την ημέρα της Πεντηκοστής. Συμμετέχοντας στον εορτασμό των αγίων, επικαλούμενοι τό όνομά τους, αναπτύσσουμε μαζί τους σχέση, τους νιώθουμε κοντά μας, δίπλα μας, ανάμεσά μας. Πρέπει μάλιστα όπως επαναλαμβάνει συχνά ο π. Ανανίας Κουστένης, να τους μιλάμε, να τους λέμε τα βάσανα και τις αδυναμίες μας, τις πτώσεις και τις χαρές μας, τις λύπες μας και ό,τι άλλο έχουμε, γιατί οι άγιοι είναι οι φίλοι του Θεού. Γράφει ο άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης ότι, όταν εμείς λέμε στην προσευχή και την παράκλησή μας το όνομα ενός αγίου, εκείνος λέει αμέσως το δικό μας στο Θεό. Τόσο εύκολα! Για να πει κάποιος το όνομά μας σε έναν ανώτερο, στον υπουργό, στον πρωθυπουργό, τι δεν πρέπει να κάνουμε και τι να υπομείνουμε; Εδώ με δύο λέξεις το όνομά μας φτάνει στον Κύριο της δόξης! Είμαστε όμως ολιγόπιστοι και αφήνουμε τον Θεό και την εκκλησία, την ιστορία και την πατρίδα και κυριεύει τις ψυχές μας η “άγρια Δύση” και η δεσποτική Ανατολή, ενώ μπορούμε να ζούμε με τον Χριστό, την Παναγία και τους αγίους που μας φρουρουν και μας περιβάλλουν.

Μέσα στην εκκλησία είμαστε με όλους τους ζωντανούς τους ένθεους και αγωνιζόμενους, αλλά και με όλους τους κοιμηθέντας εν Χριστώ. Υπάρχει ενότητα της ανθρώπινης φύσης. “Μές στο κρυφό μυστήριο ζουν πάντα τα παιδιά σου” έλεγε ο Σολωμός. Η Ορθοδοξία είναι κρυφό μυστήριο και μέσα σε αυτό ζούμε με λογισμό και με όνειρο. Πάγωσε ομως η ψυχή και η καρδιά μας. “διά το πληθυνθήναι την ανομίαν ψυγήσεται η αγάπη των πολλών”. Εψύγη η αγάπη και εγκαταστάθηκε στις ψυχές η ολιγοπιστία ή και η απιστία και περιήλθαμε σε δεινή θέση.

Παρ’ όλα αύτά “Το έλεός Σου καταδιώξει με πάσας τάς ημέρας της ζωής μου”, ο Χριστός, η Παναγία και οι άγιοι μας καταδιώκουν, είναι και βρίσκονται ανάμεσά μας. “Τοσούτον έχοντες περικείμενον ημίν νέφος μαρτύρων” αναφέρει ο Απόστολος Παύλος. Μας περιβάλλει νέφος μαρτύρων, δεν είναι υπερκείμενον, αλλά περικείμενον. Είμαστε εν ταίς λαμπρότησιν των αγίων και όλων των αγαθών ψυχών που έφυγαν από αυτή την πλάση και πέρασαν από αυτόν τον τόπο. Και ο τόπος αυτός, όπως όλη η Ελλάδα, είναι ποτισμένος με τα αίματα των μαρτύρων και των ηρώων, με τους ιδρώτες των ασκητών και των ευσεβών ορθοδόξων. Εδώ ετάφη ο Άγιος Αλέξανδρος Επίσκοπος Μηθύμνης, εδώ γεννήθηκαν αι Άγιαι Πέντε Νεάνιδες Μάρτυρες και οι Άγιοι Τρεις Αδελφοί, ο Γεώργιος Αρχιεπίσκοπος Μυτιλήνης, ο Συμεών ο Νέος Στυλίτης και ο Δαβίδ ο μοναχός, εδώ μαρτύρησε η Αγία Ευπρέπεια. Από το Πλωμάρι καταγόταν ο Άγιος Θεωνάς Θεσσαλονίκης ο Λέσβιος.

Γι’ αυτό όπου και να σταθεί κανείς, βλέπει εκκλησία Μάρτυρος και Αγίου, εκκλησία του Χριστού, εκκλησία της Παναγίας, εκκλησία των Αρχαγγέλων. Η Ιερά Μονή Καρυών της Θερμής στην οποία συμβαίνουν πλείστα θαύματα ανεγέρθη ως παγκόσμιο προσκύνημα στη μνήμη των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου, Ειρήνης και των συν αυτώ Μαρτύρων. Όποιο χώμα και να ανασκαλέψει, βρίσκει οστά μαρτύρων και ηρώων πεσόντων υπέρ πίστεως και πατρίδος. Όπως έλεγε ο Νικηφόρος Βρεττάκος, σε αυτόν τον τόπο έχει ξοδευτεί πολύ αίμα και πολύ πνεύμα.

Ό,τι και να γίνει, όσα μελανά σύννεφα και αν συσσωρευτούν στον ορίζοντα της ζωής και της ιστορίας, της πατρίδας και της οικουμένης, ο ελληνισμός, η ορθοδοξία, είναι αήττητοι και πύλαι Άδου ου κατισχύσουσιν. Ο Νικητής είναι ένας ο οποίος εξήλθε νικών και ίνα νικήση. Εμείς σε Αυτόν ανήκουμε, στην αναστημένη καλοσύνη, στην ανείπωτη στοργή του. Αυτό ειναι ελπιδοφόρο και μας γεμίζει σιγουριά και ασφάλεια. Όταν υμνούμε τον Θεό και τους αγίους Του εν φωναίς αισίαις, με αισιόδοξες φωνές, γινόμαστε αισιόδοξοι, γιατί η εκκλησία μας είναι εκκλησία της νίκης και του φωτός, της αναστάσεως και της αγαπης.

Γι αυτό ας μην έχουμε στραμμένα τα βλέμματα σε Ανατολή και Δύση, αλλά “άνω σχώμεν τάς καρδίας”, προς τον φιλάνθρωπο Θεό, τον Θεό των πατέρων και των αγίων μας που κρατάει στά χέρια Του την οικουμένη και διορθώνει εν καιρώ αδικίες και καταλύει αυτοκρατορίες και είναι Θεός μέγας, Θεός άγιος, Θεός ύψιστος. Σε δύσκολες και ανελέητες ώρες μας βοηθά η πίστη. Πίστη είναι η εμπιστοσύνη στη λογική του Θεού, η εμπιστοσύνη στην αγάπη Του και τις ενέργειές Του, έστω και αν αυτές φαντάζουν παράταιρες και αντιβαίνουν στη δική μας λογική και ψυχική κατάσταση.

Αυτή η πίστη, η εμπιστοσύνη έκανε τον άγιο Θεόδωρο τον Χατζή να σταθεί εδώ στη Μυτιλήνη μπροστά στον τούρκο κριτή και να τον ρωτήσει, «αν κάποιος αδικηθεί και του πάρουν κάτι πολύτιμο δικό του, μπορεί να βρει το δίκιο του και να ζητήσει πίσω ό,τι του πήραν; Βεβαίως μπορεί! του απαντά αυτός χωρίς να γνωρίζει τι εννοεί! Λοιπόν απαντά ο άγιος εγώ είχα μία πίστη και μου την πήραν. Τώρα δηλώνω πως είμαι χριστιανός. Λέγοντας έτσι έβγαλε το σαρίκι του και το πέταξε μπροστά στα πόδια του τούρκου.

Αυτός κατάπληκτος προσπάθησε να τον συνεφέρει με λόγια στην άρχή. Όταν είδε πως δε γινόταν τίποτα συνέχισε με βασανιστήρια. Μάταια ομως προσπάθησαν να τον μεταπείσουν. Αποφάσισαν να τον κρεμάσουν. Όταν του το ανακοίνωσαν ζήτησε το σχοινί με το οποίο θα τον κρεμούσαν, φίλησε τη θηλιά και την πέρασε μόνος του στο λαιμό του για να δείξει πως με τη θέλησή του πεθαίνει για το Χριστό. Τον κρέμασαν στο Παρμάκ-Καπού και έριξαν το λείψανό του στη θάλασσα. Το Άγιο λείψανο εκβράσθηκε από τα κύματα στο σημείο που σήμερα βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννου στο Μόθωνα, νότια της πόλης.

Σε μία εποχή που ολα ανατρέπονται και ολα είναι δύσκολα, η εμπιστοσύνη στο Θεό φέρνει ισορροπία. Η αγάπη σε Θεό και ανθρώπους φέρνει πλήρωμα της ψυχής. Γιατί ο άνθρωπος, για να γεμίσει και να πληρωθεί θέλει αγάπη. Θέλει τη λατρεία στο Θεό και στον πλησίον. Τότε γίνεται ένθεος και τότε τα έχει όλα. Εκείνο που κυρίως μας λείπει στην τάλαινα εποχή μας είναι η πίστη, η αγάπη, ελπίδα. Η ελπίδα στην εκκλησία είναι ένσαρκη, είναι έμψυχη, είναι ο ίδιος ο Χριστός. Αν ο άνθρωπος είναι ανέλπιδος, δεν έχει νόημα η ζωή. Αν ελπίζει και πιστεύει και αγαπά είναι γεμάτος και γίνεται σπουδαίος και μεγάλος και ας είναι φτωχός και αδύναμος και δυσκολεμένος.

Ο άγιος Ιγνάτιος Μηθύμνης, ιερέας, χάνει από επιδημία τη γυναίκα του και τα παιδιά του εκτός από ένα. Δεν ολιγοπιστεί από την απώλεια. Στα κτήματα του πατέρα του ιδρύει το μοναστήρι του Λειμώνος και την περίφημη Λειμωνιάδα, όπου διατηρείται η ελληνική γλώσσα και η ιστορία του γένους. Ο ίδιος αναδεικνύεται στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας πατέρας, δάσκαλος και σύμβουλος για όλους τους ανθρώπους. Από τη Λειμωνιάδα Σχολή αποφοίτησε τέσσερις αιώνες αργότερα, ο Άγιος Ευθύμιος, επίσκοπος Ζήλων, ο οποίος ξεκίνησε ένα φοβερό έργο: να μορφωθούν οι 150.000 Έλληνες της περιοχής του. Το 1917 ανέλαβε να ηγηθεί στις ομάδες των Ελλήνων ανταρτών κατά των Τούρκων, οι οποίοι τον καταζητούν ως αρχηγό. Το 1921 δεν υπάκουσε την απόφαση της Κεμαλικής κυβερνήσεως να εγκαταλείψει τον Πόντο, γι’ αυτό συνελήφθη καταδικάσθηκε σε θάνατο και κλείσθηκε σε φυλακές, όπου υπέκυψε στα φρικτά βασανιστήρια.

Ο άγιος Δούκας ο ράπτης ήταν και αυτός θερμός χριστιανός. Με την ιδιότητα του ράπτη μπαινόβγαινε στα παλάτια με αποτέλεσμα να τον αγαπήσει μία τουρκάλα, μεγάλη κυρά, με έξουσία. Του υπόσχεται τιμές και δόξες και όταν τελικά αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να τον κερδίσει, τον συκοφαντεί στον βεζίρη. Με διαταγή του βεζίρη, τον έγδαραν ζωντανό, έριξαν το δέρμα του στη θάλασσα και άφησαν το σώμα του κρεμασμένο, μέχρι που ετελειώθη.

Τον άγιο Παρθένιο, Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, τον κρέμασαν και άφησαν κρεμασμένο το λείψανό του τρεις μέρες, επειδή σε επιστολή του ανέφερε ότι έρχεται η Βασιλεία των Ουρανών. Ο Άγιος Γεώργιος Πασγιάνος από την Πλαγιά Πλωμαρίου μαρτύρησε στο Βυζάντιο, ο Άγιος Νικόλαος ο Μυτιληναίος ετελειώθη επίσης μαρτυρικώς. Ανελέητοι δυνάστες απείλησαν, βασάνισαν, σκότωσαν άδικα αγίους.

Όλους αυτούς που έχουν στα χέρια τους έξουσία και ορίζουν τις τύχες των αδυνάτων ο Χριστός τους ονόμασε “δοκούντας άρχειν των εθνών”, δηλαδή αυτούς που νομίζουν πως διαφεντεύουν. Ο αφέντης είναι ένας και πήρε δούλου μορφή και διακόνησε τον άνθρωπο και τον διάκονεί. Εκείνος ορίζει και κυβέρνα κι αν ανέχεται να γίνονται όσα γίνονται είναι γιατί υπάρχει αυτεξούσιο και ελευθερία, αλλά είναι και γιατί την τελευταία λέξη την έχει ο ίδιος, ως Κύριος της ζωής και του θανάτου. Αν έλθουμε στα κάθ’ ημας, και σήμερα την πατρίδα μας ποιός την ορίζει και ποιός τη φυλάει; Για όσα συμβαίνουν μας αρέσει και είναι εύκολο να κατηγορούμε τους άλλους, κατηγορούμε τους άρχοντες, ενώ φταίμε εμείς και φταίμε πολύ και ο πρώτος και ο τελευταίος. Δεν φροντίζουμε όμως τον εαυτό μας. Επικεντρώνουμε το ενδιαφέρον μας στους άλλους, ενώ θα έπρεπε να το στρέφουμε σε εμάς τους ίδιους, όχι με την έννοια της φιλαυτίας, αλλά της διαπίστωσης των αδυναμιών και των ατελειών μας και της προσπάθειας για θεραπεία. Και όταν ο καθένας κοιτάζει τον εαυτό του, τις αδυναμίες του, τότε δεν κατηγορεί τον άλλο, δεν τον επικρίνει, αλλά τον συγχωρεί και αμνηστεύει και γίνεται συγκαταβατικός. Και όταν διορθώνεται ο ίδιος μπορεί να διορθώσει και τους άλλους, να γίνει φως και να φωτίσει τον κόσμο.

* Ομιλία εκφωνηθείσα στο Χριστιανικό κέντρο της Ιερας Μητροπόλεως Μυτιλήνης κατά τον εορτασμό των Αγίων της Λέσβου στις 13 Ιουνίου 2012, ημέρα Τετάρτη και ώρα 20:00.

Φωτογραφία:johntountas.gr

Πηγή:  Περιοδικό Ι.Μ. Νικοπόλεως & Πρεβέζης «Ο Ποιμήν»