Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου διὰ κοινῆς καὶ ὁμοφώνου ἀποφάσεως τῶν Μελῶν Αὐτῆς, ἐξαίρουσα τὴν ἄοκνον, πολύχρονον καὶ ὑψηλὴν προσφοράν τοῦ Δρος Ἀθανασίου Παπαγεωργίου εἰς τε τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Κύπρου, τὴν Ἑλληνικὴν Παιδείαν, τήν Βυζαντινολογίαν καὶ τήν Ἱστορίαν, ἀπεφάσισεν, ὅπως τιμήσῃ αὐτόν διὰ τῆς ἀνωτάτης τιμῆς καὶ διακρίσεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου, ἀπονέμουσα τὸ χρυσοῦν παράσημον τοῦ Ἱδρυτοῦ καὶ Προστάτου Αὐτῆς Ἀποστόλου Βαρνάβα.
Ἡ Τελετή Ἀπονομῆς πραγματοποιήθηκε τήν Τετάρτην, 12ην Ἰουνίου καί ὥραν 12.00΄μ., εἰς τό Μέγα Συνοδικόν τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου.
******************************************
Ακολουθεί η προσφώνηση του Μακαριωτάτου:
ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΠΡΟΥ
ΚΥΡΙΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΠΑΡΑΣΗΜΟΦΟΡΗΣΗΣ
ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ – ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΛΟΓΟΥ
ΚΥΡΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ.
ΤΕΤΑΡΤΗ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2013
Άγιοι Αδελφοί,
Σεβαστέ μας κύριε Παπαγεωργίου, Ευγενείς προσκεκλημένοι,
Η πνευματική ανάταση που ζήσαμε χθες στο αρχιερατικό συλλείτουργο, που τελέσαμε με την ευκαιρία τής εορτής τού Ιδρυτή και Προστάτη τής Εκκλησίας μας, τού Αποστόλου Βαρνάβα και η ευφροσύνη που βιώσαμε από τη συμμετοχή μας στο ιερότατο Μυστήριο τής Θείας Ευχαριστίας, συνεχίζεται σήμερα, με τη σεμνή τελετή τής βράβευσης ενός καταξιωμένου Θεολόγου και Βυζαντινολόγου, τού κυρίου Αθανασίου Παπαγεωργίου.
Στη συνείδηση μας η τιμητική αυτή εκδήλωση αποτελεί την εκπλήρωση ενός εκκλησιαστικού χρέους προς έναν ακάματο εργάτη τής ιεράς επιστήμης τής Θεολογίας, τής Αρχαιολογίας και τής Βυζαντινολογίας, που ανάλωσε τη ζωή του υπηρετώντας τα υψηλά ιδανικά τής χριστιανικής μας Θρησκείας, τής Πατρίδας, και τής Επιστήμης.
Είμαι δε βέβαιος ότι και στη συνείδηση τού κυρίου Παπαγεωργίου, η τιμή αυτή ερμηνεύεται ως η έκφραση τού προσήκοντος σεβασμού τόσο εμού όσο και των Μελών τής Ιεράς Συνόδου καθώς και του χριστεπωνύμου πληρώματος τής Εκκλησίας τής Κύπρου προς το πρόσωπό Του, για το αξιοθαύμαστο εθνικό, θεολογικό και επιστημονικό έργο που επιτέλεσε.
Και όντως• Η παρουσία και η δράση τού κυρίου Παπαγεωργίου στα εθνικά, θεολογικά, ιστορικά και επιστημονικά δρώμενα τής Κύπρου υπήρξε καθοριστική.
Όσο αφορά στον απελευθερωτικό μας Αγώνα διετέλεσε στενός συνεργάτης τού Αρχιεπισκόπου Μακαρίου βοηθώντας τον ποικιλότροπα στον τιτάνιο εκείνο Αγώνα. Έδρασε κυρίως ως Σύνδεσμος μεταξύ Αυτού και τού Αρχηγού Διγενή. Υπηρέτησε επίσης ως υπεύθυνος τού Κέντρου τής ΕΟΚΑ και συντονιστής των επικοινωνιών τού Διγενή με τους Τομεάρχες. Είχε επίσης την εξαιρετικά επικίνδυνη ευθύνη τής απόκρυψης και μετακίνησης των καταζητούμενων, τής μεταφοράς τού οπλισμού, τής συγκέντρωσης των απαιτούμενων πληροφοριών και τής δέουσας ενημέρωσης των Τομεαρχών και τού Διγενή.
Ως Θεολόγος, υπηρέτησε ως ιεροκήρυκας στην Ιερά Αρχιεπισκοπή από το 1954 μέχρι το 1960. Ταυτόχρονα έγραφε και το εβδομαδιαίο κήρυγμα το οποίο αποστελλόταν και διαβαζόταν σ’ όλους τους ναούς τής Λευκωσίας.
Από το 1954 μέχρι την εξορία τού Μακαρίου, το 1956, εξέδιδε την εφημερίδα τής Ιεράς Αρχιεπισκοπής « ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΒΗΜΑ». Μετά την επάνοδο του στην Κύπρο τον Φεβρουάριο τού 1959, ανέλαβε και πάλι την επανέκδοσή της αλλά με το όνομα « ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΖΩΗ ». Εξέδιδε την εφημερίδα αυτή μέχρι τον Ιούνιο τού 1960, οπότε μετέβη στο Παρίσι για μεταπτυχιακές σπουδές στη Βυζαντινή Ιστορία και στη Βυζαντινή Τέχνη.
Οι σπουδές αυτές τού κυρίου Παπαγεωργίου, τού παρέσχον τη δυνατότητα να διευρύνει τους πνευματικούς και επιστημονικούς του ορίζοντες, ώστε να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στα στα επιστημονικά δρώμενα στην Κύπρο.
Όταν επέστρεψε στην Πατρίδα μας ανέλαβε την πολύ υπεύθυνη θέση τού Εφόρου Αρχαίων Μνημείων στο τμήμα Αρχαιοτήτων. Αμέσως δε, έθεσε ως βασικό στόχο του το μεγαλόπνοο έργο τής συντήρησης και προβολής των Αρχαίων Μνημείων από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι τον 19ο αιώνα.
Για τον κύριο Παπαγεωργίου όλα τα μνημεία μας αποτελούσαν τον καθρέπτη τού πολιτισμού και τού υψηλού πνευματικού επιπέδου τού λαού μας• και τα περιέβαλλε όλα με την ένθερμη αγάπη του. Όμως μέσα του ένοιωθε και επιδείκνυε πάντοτε μια ιδιαίτερη ευαισθησία προς τα Βυζαντινά μας Μνημεία.
Για το λόγο αυτό εργάστηκε με ένθεο ζήλο για την προστασία, τη συντήρηση και την προβολή τους. Ανέσκαψε τις Βασιλικές στην Αγία Τριάδα τής Γιαλούσας, τη Λιμενιώτισσα και την Αγία Κυριακή στην Πάφο και τη βασιλική στους πρόποδες τής Ακροπόλεως Αμαθούντος. Απεκάλυψε, κάτω από τους ιερούς ναούς τού Αγίου Σπυρίδωνος στην Τρεμετουσιά, τού Αγίου Ηρακλειδίου στο Πολιτικό και τού Αγίου Κυπριανού στο Μένοικο, παλαιοχριστιανικές βασιλικές. Συντήρησε Βυζαντινούς ναούς και αποκάλυψε τοιχογραφίες τού 8ου και 9ου αιώνα σε ναούς όπως λ.χ. στην Αγία Σολομονή στην Κώμη τού Γιαλού, στον Άγιο Αντώνιο στα Κελιά, και στην Αγία Παρασκευή στη Γεροσκήπου.
Ο κύριος Παπαγεωργίου άπλωσε τα προστατευτικά πέπλα τής αγάπης του σ’ όλα μας τα Βυζαντινά μνημεία τής Κύπρου. Καρπός αυτής τής αγάπης ήταν η συντήρηση ναών και η αποκάλυψη τοιχογραφιών, που βρίσκονταν κάτω από στρώματα επιχρισμάτων και νεότερων τοίχων καθώς και η συστηματική προστασία των Φορητών εικόνων τής Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής περιόδου.
Καθοριστική υπήρξε η συμβολή του στη δημιουργία τού Βυζαντινού Μουσείου τού Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου τού Γ΄ και τού Βυζαντινού Μουσείου τής Πάφου. Δύο Μουσεία που αποτελούν κόσμημα και καύχημα για τη πατρίδα μας.
Μετά την εισβολή όλοι μας γνωρίζουμε ότι οι Τούρκοι επιδόθηκαν στη λεηλασία, στη σύληση και στην πώληση των Βυζαντινών θησαυρών και εικόνων στο εξωτερικό. Επίσης ολόκληρες τοιχογραφίες και ψηφιδωτά αφαιρούνταν από τους λαμπρούς Βυζαντινούς μας ναούς και πωλούνταν έναντι εκατομμυρίων στην Ευρώπη και στην Αμερική. Η τουρκική βαρβαρότητα δρούσε σ’ όλη της τη βδελυκτή τραγικότητα.
Στα κρίσιμα και χαλεπά εκείνα χρόνια ο Αθανάσιος Παπαγεωργίου επιστρατεύει όλο το πνευματικό του οπλοστάσιο για τη σωτηρία των Βυζαντινών μας θησαυρών, που αποτελούν το καύχημα τού λαμπρού μας πολιτισμού.
Κατ’ αρχάς, το 1975, κατάρτισε κατάλογο των συλημένων ναών και των εικόνων, που υπήρχαν σ’ αυτούς. Στη συνέχεια μεταβαίνει στο Birmingham, όπου γινόταν το «ΕΑΡΙΝΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ» και με τις επιστημονικές του διαλέξεις διαφωτίζει πλήρως τους μετέχοντας διαπρεπείς Επιστήμονες τής Ευρώπης και της Αμερικής. Αποτέλεσμα των ενεργειών του ήταν η σύνταξη και η υπογραφή υπομνήματος προς την UNESCO δια τού οποίου όλοι οι επιφανείς εκείνοι επιστήμονες ζητούσαν να ληφθούν εσπευσμένως μέτρα για την προστασία τής Βυζαντινής και τής καθόλου πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Με τη συμβολή τού κ. Παπαγεωργίου το πρόβλημα τής σύλησης αλλά και τού χρέους για την προστασία των θησαυρών μας ετίθετο στις ορθές του βάσεις και διαστάσεις.
Στη συνέχεια ανέπτυξε και πάλι τις θέσεις τής Κύπρου, δύο φορές, στη Γενική Συνέλευση τής UNESCO στο Παρίσι. Με την παρουσίαση διαφανειών πρόβαλε τη συντελούμενη πολιτιστική καταστροφή τής Πατρίδας μας και κάλεσε την πολιτισμένη ανθρωπότητα να αντιδράσει στις βαρβαρότητες τής ασιατικής στέπας.
Έλαβε μέρος σε πολλούς δικαστικούς αγώνες στην Αγγλία, στην Ελλάδα, στη Γερμανία και στην Αμερική, στους οποίους, με την άριστη επιστημονική του κατάρτιση, ιδιαίτερα στον τομέα τής Βυζαντινολογίας, απέδειξε στους δικαστές ότι οι προς πώληση κλεμμένοι Βυζαντινοί μας θησαυροί ανήκουν στην Κυπριακή Εκκλησία. Διαδραμάτισε δε καθοριστικό ρόλο, όσο αφορά και στο μεγάλο θέμα τού επαναπατρισμού των συλημένων μας ψηφιδωτών, τοιχογραφιών και εικόνων. Μια προσφορά, ασφαλέστατα, πάρα πολύ μεγάλη.
Όσον αφορά στο θέμα των επιστημονικών του συγγραφών, έγραψε πάνω από 100 εκτεταμένες μελέτες και βιβλία για την Ιστορία τής Εκκλησίας τής Κύπρου, για τη Εκκλησιαστική Αρχιτεκτονική, για τις τοιχογραφίες των Βυζαντινών μας Ναών και για τις εικόνες αυτών.
Πάρα πολύ σύντομα θα αναφερθώ σε τρία βιβλία του τα οποία αποτελούν για την Εκκλησία μας και για την Πατρίδα μας αληθινούς πνευματικούς θησαυρούς.
Το πρώτο τιτλοφορείται « ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ». Εξεδόθη με παραίνεση τού προκατόχου μου αοιδίμου Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου. Περιλαμβάνει συνολικά 153 φωτογραφίες Βυζαντινών Φορητών Εικόνων από όλη την Κύπρο. Στις εικόνες αυτές εμφαίνεται το ύψος τής καλαισθησίας των Κυπρίων Αγιογράφων καθώς και η βαθύτατη θρησκευτική τους ευλάβεια και θεοσέβεια. Το βιβλίο αποτελεί για τον κάθε αναγνώστη μια πνευματική βυζαντινή πανδαισία και τον βοηθά να ανάγεται στις αιθέριες σφαίρες τής αγιογραφικής δημιουργίας και να αισθάνεται πολύ υπερήφανος για τον Βυζαντινό μας πολιτισμό.
Η έκδοση των άλλων δύο βιβλίων είναι καρπός τής προσωπικής μας συνεργασίας.
Το πρώτο τιτλοφορείται « ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΠΑΦΟΥ. ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ». Αποτελείται από 225 σελίδες και το εκδώσαμε το 1996, ότε η κατά Πάφον Εκκλησία εόρταζε τα 1950 χρόνια από την ίδρυσή της. Μέσω αυτού ο κύριος Παπαγεωργίου προσφέρει τόσο στον επιστημονικό κόσμο όσο και στο ευρύτερο πλήρωμα τής Εκκλησίας μας μια ιστορική επισκόπηση τής Μητροπόλεως Πάφου, από το 46 μ. Χ. ότε ιδρύθη υπό των Αποστόλων Παύλου και Βαρνάβα μέχρι σήμερα. Περιλαμβάνει 168 έγχρωμες φωτογραφίες Φορητών Εικόνων, Τοιχογραφιών, Χειρογράφων, κεντητικών αμφίων και άλλων πολυτίμων εκκλησιαστικών κειμηλίων. Συνεπώς στο βιβλίο αυτό κάνει εκτενή αναφορά όχι μόνο στα εκκλησιαστικά δρώμενα τής Πάφου αλλά και στην Εκκλησιαστική της Τέχνη, όπως αυτή καλλιεργήθηκε και άνθισε, προκειμένου ο λαός μας να εκφράσει τα θρησκευτικά του βιώματα.
Το τελευταίο του βιβλίο τιτλοφορείται « Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ». Αποτελείται από 473 σελίδες. Σ’ αυτό υπάρχουν εκατοντάδες έγχρωμες και μη φωτογραφίες από τις κατεχόμενες μας εκκλησίες, με πλούσια επιστημονικά σχόλια τού Συγγραφέα. Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα κόσμημα για τη χριστιανική μας Τέχνη και για τον περίλαμπρο Βυζαντινό μας πολιτισμό. Παράλληλα, βέβαια, αποτελεί και ένα επιστημονικό όπλο στα χέρια τής Εκκλησίας και τού Ελληνισμού γενικότερα για την διεκδίκηση και την απελευθέρωση τής κατεχόμενης Γης μας, καθώς και των αρίφνητων και πολυτιμότατων πολιτιστικών μας θησαυρών.
Σεβαστέ μας κύριε Παπαγεωργίου,
Είμαι απόλυτα βέβαιος πως, όταν αναπολείτε τον παρελθόν Σας, εθνικό, εκκλησιαστικό και επιστημονικό νοιώθετε μέσα Σας την ηθική ικανοποίηση και ευτυχία ότι επιτελέσατε το καθήκον Σας στο ακέραιο.
Βιώνοντες και εμείς αυτό το συναίσθημα, περιχαρείς Σάς αναγγέλλουμε ότι η Ιερά Σύνοδος τής Εκκλησίας τής Κύπρου, ομοθυμαδόν αποφάσισε να Σάς απονείμει το μέγα χρυσούν παράσημο τού Αποστόλου Βαρνάβα, που αποτελεί την ανώτατη τιμητική διάκριση τής Εκκλησίας τής Κύπρου.
Το παράσημο αυτό θα εκφράζει εσαεί την αγάπη και τον σεβασμό όλων των Αγίων Συνοδικών, καθώς και την ευγνωμοσύνη μας προς τη προσωπικότητά Σας για την αξιάγαστη προσφορά Σας προς την ιερά επιστήμη τής Θεολογίας, προς την πεφιλημένη μας Πατρίδα και προς τη Μητέρα Εκκλησία.
Είησαν τα χρόνια Σας πολλά, ευτυχισμένα και καρποφόρα εν παντί. Μαζί με τον προφητάνακτα Δαβίδ εκφράζω κι εγώ, εκ βαθέων, την ίδια ένθερμη ευχή: «Δῴη σοι Κύριος κατὰ τὴν καρδίαν σου καὶ πᾶσαν τὴν βουλήν σου πληρώσαι» ( Ψαλμ. 19,5).
Πηγή: churchofcyprus.org.cy
