Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να διαβάζει και να γράφει καλύτερα;

Επιστρέφοντας στο σπίτι το μεσημέρι, κανένα παιδί, όσο φιλότιμο και πειθαρχημένο να είναι, δεν δείχνει ιδιαίτερα πρόθυμο να διαβάσει και να γράψει κάτι παραπάνω από τις εργασίες του για την επόμενη ημέρα, παρά τις σχετικές καλοπροαίρετες υποδείξεις των γονιών του.

Το παιδί χρειάζεται χρόνο και εκπαίδευση για να μπορέσει να αντιληφθεί τη λογική και τη συσχέτιση της γραφής με την ανάγνωση. Χρειάζεται εμπειρίες για να κατανοήσει βιωματικά τη λειτουργικότητα των δύο στη ζωή του. Και εναπόκειται σε εσάς, τους γονείς, να του χαρίσετε τις εμπειρίες αυτές, μέσα από διαδικασίες ευχάριστες και ενδιαφέρουσες για το παιδί.

Ως γονείς, είστε εσείς που μάθατε στο παιδί σας να ζει και να μαθαίνει, από τις πρώτες μέρες της ζωής του. Θα πρέπει να ξέρετε ότι είναι και δικός σας ρόλος, λειτουργώντας συμπληρωματικά στο έργο των δασκάλων, να εξοικειώσετε το παιδί με τις δύο αυτές βασικές μαθησιακές δεξιότητες.

Η ανάγνωση μπορεί να προάγει τη γραφή και η γραφή σαφώς βελτιώνει την ανάγνωση. Βοηθήστε το παιδί σας να κάνει τη σύνδεση ανάγνωσης και γραφής και να εντάξει και τα δύο λειτουργικά στη ζωή του. Μην επικαλείστε την ανεπάρκεια εκπαιδευτικών γνώσεων ή υλικού. Έχετε επάρκεια διάθεσης, κι αυτό, πιστέψτε με, αρκεί.

Μετατρέψτε μικρές καθημερινές δραστηριότητες που μοιράζεστε με το παιδί σε μοναδικές, άμεσες εμπειρίες άσκησης της γραφής και ανάγνωσης. Μυήστε το παιδί σας στο γραπτό λόγο. Υπάρχουν, ευτυχώς, αρκετά καθημερινά ‘τεχνάσματα’ που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να κάνετε το παιδί σας να αγαπήσει την ανάγνωση και τη γραφή:

· Ενθαρρύνετε το παιδί σας να κρατά ημερολόγιο. Εξηγήστε του τι θα μπορούσε να γράφει μέσα σ’αυτό και διαβάστε του κάποια σύντομα κομμάτια από το δικό σας ημερολόγιο (το οποίο εάν δεν έχετε, είναι μια καλή ευκαιρία να ξεκινήσετε). Στο τέλος κάθε βδομάδας, αφιερώστε μισή ώρα, όπου θα διαβάζετε ο ένας στον άλλον τα περιστατικά που θα θέλατε να μοιραστείτε. Προσέξτε μόνο: η κριτική των πράξεων του παιδιού και οι συμβουλές «για το καλό του» απαγορεύονται αυστηρά.

· Η κουζίνα είναι ένας μαγικός τόπος για τα παιδιά. Το μαγείρεμα τους ενθουσιάζει, ιδιαίτερα δε όταν μπορούν να γευτούν τα αποτέλεσμα. Επιλέξτε μια συνταγή και (ακόμη κι αν την εκτελείτε στα τυφλά τα τελευταία 20 χρόνια) ζητήστε από το παιδί να σας διαβάσει τα υλικά που θα χρειαστείτε, και στη συνέχεια ένα ένα τα βήματα για την εκτέλεση της συνταγής. Τονίστε του πόσο σημαντικό είναι να σας τα διαβάζει με τη σωστή σειρά. Αφήστε το να σας βοηθήσει κατά την εκτέλεση (αυτό θα είναι και το κίνητρο για να συμμετάσχει σε μια τέτοια δραστηριότητα). Φτιάξτε το δικό του βιβλίο συνταγών, ζητώντας του να αντιγράφει τις συνταγές που του άρεσαν και στις οποίες θα ήθελε να ξαναβοηθήσει.

· Πριν πάτε για ψώνια, φτιάξτε μια λίστα μαζί με το παιδί. Υπαγορεύστε του τι θέλετε να αγοράσετε και βοηθήστε το με την ορθογραφία δύσκολων λέξεων, λέγοντάς του τα γράμματα ένα ένα προφορικά ή γράφοντας τη λέξη σε ένα πρόχειρο χαρτί και ζητώντας του να την αντιγράψει στη λίστα. Πάρτε μαζί σας το παιδί στο σούπερ-μάρκετ και ζητήστε του να σας διαβάζει ένα ένα τα αντικείμενα της λίστας. (Το σούπερ-μάρκετ είναι ένα εκπληκτικό εργαστήρι ανάγνωσης. Παίρνοντας συνεχώς το παιδί μαζί σας, σύντομα θα εφεύρετε πολλά ενδιαφέροντα παιχνίδια).

· Μάθετε στο παιδί σας να σημειώνει γραπτά τα τηλεφωνικά μηνύματα, να τα κάνει στη συνέχεια κείμενο (ολοκληρωμένες προτάσεις) και να τα διαβάζει στο πρόσωπο στο οποίο απευθύνονται. Το ίδιο φυσικά οφείλετε να κάνετε και εσείς, με τα μηνύματα που αφορούν το παιδί σας!

· Ο τηλεφωνικός κατάλογος περιέχει ένα πλήθος πληροφοριών για δραστηριότητες γραφής. Μπορείτε για παράδειγμα να δώσετε στο παιδί σας να ξεφυλλίσει το χρυσό οδηγό, να επιλέξει μια συγκεκριμένη υπηρεσία/επάγγελμα και να συντάξει μια έξυπνη διαφήμιση γι’αυτό. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να εξελιχθεί σε δημιουργικό παιχνίδι για όλη την οικογένεια. Οι καλύτερες διαφημίσεις θα μπορούσαν στη συνέχεια να σκηνοθετούνται, να αναπαριστώνται και, ενδεχομένως, να βιντεοσκοπούνται.

· Φτιάξτε το προσωπικό λεξικό του παιδιού σε ένα ντοσιέ και δείξτε του πώς να το οργανώσει: πάνω δεξιά σε κάθε σελίδα θα γράφει την καινούρια λέξη που έμαθε. Κάτω από αυτή, θα γράφει τη σημασία της και μία πρόταση που την περιέχει. Στη συνέχεια, θα αναζητά σε εφημερίδες και περιοδικά τη λέξη αυτή ή εικόνες που απεικονίζουν τη σημασία της. Θα τις κόβει και τις κολλά στο υπόλοιπο της σελίδας. Από καιρό σε καιρό, ζητήστε του να γράψει μικρές τρελές ιστορίες, συνθέτοντας τις νέες του λέξεις και προτάσεις. Διαβάστε τις ιστορίες αυτές σ’όλη την οικογένεια., και διασκεδάστε με το χιούμορ και τη φαντασία του.

· Βοηθήστε το παιδί σας να κάνει μια λίστα με τις γιορτές και τα γενέθλια των συγγενών και φίλων. Δείξτε του στη συνέχεια διάφορες εορταστικές κάρτες με χιουμοριστικά μηνύματα (θα βρείτε πάρα πολλές στο εμπόριο). Συζητήστε για το χιούμορ και την πρωτοτυπία τους, και γράψτε μαζί ένα-δυο τέτοια μηνύματα. Δείξτε του επίσης τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να κατασκευάσει και να σχεδιάσει όμορφες κάρτες και ενθαρρύνετέ το να φτιάχνει, να γράφει και να στέλνει το ίδιο τις κάρτες του σε γιορτές και επετείους..

· Κάθε φορά που το παιδί σας ολοκληρώνει την ανάγνωση ενός παιδικού βιβλίου, δώστε του ένα κομμάτι χαρτόνι σε μέγεθος Α4 και ζητήστε του στη μία πλευρά να ζωγραφίσει κάτι που θεωρεί ότι αντιπροσωπεύει το συγκεκριμένο βιβλίο ή του άρεσε ιδιαίτερα. Στη δεύτερη πλευρά θα γράψει τον τίτλο του βιβλίου, το όνομα του συγγραφέα, την έκδοση και μια μικρή περίληψη της ιστορίας. Θα έχει έτσι σύντομα ένα μικρό δικό του αρχείο βιβλίων, το οποίο ενδεχομένως, αργότερα, θα μπορούσε να κάνει δώρο σ’ένα φίλο/η.

· Όταν σχεδιάζετε τις διακοπές σας, πάρτε οδικούς και γεωγραφικούς χάρτες και φτιάξτε μαζί με το παιδί το πρόγραμμά σας. Συζητήστε για το σημείο αφετηρίας και τον προορισμό σας, και αφήστε το παιδί να προτείνει την πιο σύντομη ή ενδιαφέρουσα κατά τη γνώμη του διαδρομή. Ανατρέξτε μαζί στην εγκυκλοπαίδεια ή σε τουριστικά φυλλάδια και διαβάστε για τους τόπους που σκοπεύετε να επισκεφτείτε. Γράψτε στη συνέχεια ο καθένας το πρόγραμμα που προτείνει, συζητήστε τις προτάσεις και ορίστε το τελικό πρόγραμμα διακοπών.

Με δυο λόγια, εκθέστε το παιδί σας στο γραπτό λόγο και δημιουργήστε του ευκαιρίες για να διαβάζει και να γράφει ιστορίες, ανέκδοτα, λίστες, μηνύματα, σημειώματα, κάρτες και γράμματα σε συγγενείς και φίλους, και ό,τι άλλο εσείς επινοήσετε. Η ανάγνωση και η γραφή, ως δεξιότητες, αλληλοϋποστηρίζονται. Αντιληφθείτε τες συνδυαστικά και βοηθήστε και το παιδί σας να τις συσχετίσει.