Μια ιστορική προσέγγιση των γεγονότων της Μεγάλης Εβδομάδας.

του Σωτηρίου Μπάρδα (Θεολόγου Καθηγητή Μ.Ε)

Τη Μεγάλη Εβδομάδα η Εκκλησία μας, εορτάζει και θυμάται τα τελευταία γεγονότα της ζωής, του πάθους, της σταύρωσης και της Ανάστασης του Χριστού. Κάθε ημέρα της  Μεγ. Εβδομάδας ,το βράδυ,  τελούνται Ακολουθίες  που αναφέρονται σε γεγονότα που τιμούμε την επόμενη ημέρα.

Έτσι την Κυριακή των Βαΐων το βράδυ τελείται η «Ακολουθία του Νυμφίου» και η Εκκλησία μας θυμάται τονΠάγκαλον Ιωσήφ και την Ξηρανθείσαν Συκήν .(Ο Ιωσήφ είναι ο υιός του Ιακώβ που προτυπώνει τον Ιησού, αφού υπέστη πολλά παθήματα μετά την πώλησή του από τα αδέλφια του, αλλά τελικά δοξάστηκε.

Η συκιά με τα πολλά φύλλα και την έλλειψη καρπών συμβολίζει τους θρησκευτικούς ηγέτες των Εβραίων, οι οποίοι, παρά την φαινομενική ευσέβεια τους δεν «καρποφορούσαν» έργα αγάπης.)

Τη Μεγάλη Δευτέρα το βράδυ τελείται η «Ακολουθία του Νυμφίου»  και η εκκλησία θυμάται την Παραβολή των Δέκα Παρθένων. (Με την παραβολή αυτή η εκκλησία, μας προτρέπει να είμαστε πάντα έτοιμοι , όπως οι πέντε φρόνιμες παρθένες , ώστε να υποδεχτούμε το Νυμφίο Χριστό , όποτε κι αν Αυτός έρθει. Γι αυτό οι Ακολουθίες των τριών πρώτων ημερών ονομάζονται «Ακολουθίες του Νυμφίου».)

Τη Μεγάλη Τρίτη  το βράδυ τελείται η Ακολουθία το Νυμφίου και η εκκλησία θυμάται την «αλέιψασα ν με μύρο τον Κύριον». Λίγο πριν από τα πάθη Του μια μετανιωμένη αμαρτωλή γυναίκα (όχι η Μαρία η Μαγδαληνή, ούτε η Κασσιανή)άλειψε τα πόδια του Ιησού με πολύτιμο μύρο. Η γενναιοδωρία και η ευγνωμοσύνη της αντιπαραβάλλονται με τη φιλαργυρία και την αγνωμοσύνη του Ιούδα. Σε αυτό το γεγονός αναφέρεται και το περίφημο τροπάριο της Υμνογράφου Κασσιανής , που ψάλλεται το Βράδυ της  Μεγ. Τρίτης.

Τη Μεγάλη Τετάρτη, το απόγευμα τελείται η Ακολουθία του «Αγίου Ευχελαίου» και το βράδυ η «Ακολουθία του Ιερού Νιπτήρος». Η εκκλησία μας θυμάται τον Ιερό Νιπτήρα  δηλαδή την πλύση των ποδιών των μαθητών  από τον Ιησού διδάσκοντάς τους  την ταπεινότητα που πρέπει να έχουν στις μεταξύ τους σχέσεις, «όποιος θέλει να είναι  πρώτος πρέπει να γίνει πρώτα υπηρέτης του συνόλου». Επίσης η εκκλησία  θυμάται τα γεγονότα του Μυστικού Δείπνου, τα λόγια και το νόημα των λόγων του μυστηρίου της  Θείας Ευχαριστίας (λάβετε φάγετε…)και την προδοσία.

Τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ τελείται η «ακολουθία των Αγίων και Αχράντων Παθών» και η εκκλησία θυμάται τα Πάθη του Σωτήρα Ιησού. Διαβάζονται τα Δώδεκα Εωθινά Ευαγγέλια , δηλ. αποσπάσματα από τα τέσσερα ευαγγέλια με θέμα το Άγιο Πάθος του Χριστού.

Την Μεγάλη Παρασκευή  τελείται το πρωί η «Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών» και του «Εσπερινού» ενώ το βράδυ η «Ακολουθία του Επιταφίου». Θυμόμαστε την Αποκαθήλωση και την ταφή του Χριστού μας, ενώ μας συγκινεί  το  «Ω γλυκύ μου Έαρ…..»

-Η Αντικειμενική  ιστορική έκθεση των γεγονότων του Μυστικού Δείπνου και των Παθών.

Η εκκλησία μας εορτάζει σε πολλές ημέρες αυτά τα γεγονότα που συνέβησαν σε λιγότερο από 24 ώρες. Αυτό συμβαίνει γιατί η εκκλησία κινείται στον λεγόμενο «λειτουργικό Χρόνο».

Για να δούμε , όμως αναλυτικά πως έγιναν πραγματικά τα γεγονότα:

*Το Σεληνιακό Ημερολόγιο και ο Εορτασμός του Εβραϊκού Πάσχα.

Το ημερολόγιο που χρησιμοποιούσαν οι Εβραίοι την εποχή του Χριστού ήταν Σεληνιακό. Αυτό σημαίνει πως εκτός όλων των άλλων, η ημέρα άλλαζε το απόγευμα με τη δύση του ηλίου, δηλαδή την Παρασκευή μετά τη δύση  ήταν Σάββατο.

Το Εβραϊκό Πάσχα άρχιζε στις 15 του μήνα Νισάν, την πρώτη νύχτα  της Πανσέληνου της Άνοιξης. Διαρκούσε επτά ημέρες και ολόκληρη η εβδομάδα ονομάζονταν «των Αζύμων». Γιορτάζονταν ως ανάμνηση της Εξόδου και της απελευθέρωσης των Εβραίων από την Αίγυπτο.(Πάσχα σημαίνει «πέρασμα» από την σκλαβιά της Αιγύπτου στην ελευθερία της Γης της Επαγγελίας που τους οδήγησε ο Θεός μέσω του Μωυσή. Ενώ το χριστιανικό Πάσχα πήρε άλλο νόημα , σημαίνει «πέρασμα» από την αμαρτία στην αναμαρτησία που μας χάρισε ο Χριστός, μέσω της σταύρωσης και της Ανάστασής Του ). Κάθε οικογένεια στις 14 του μήνα Νισάν έσφαζε ένα άψογο , αρσενικό, χρονιάρικο αρνί ή κατσίκι. Επίσης έτρωγαν άζυμο ψωμί και πικρά χόρτα. (άζυμο γιατί δεν πρόλαβε να φουσκώσει το ψωμί το βράδυ της βιαστικής  αναχώρησης τους από την Αίγυπτό και πικρά χόρτα για να θυμούνται την πίκρα της σκλαβιάς.) Μετά τη δύση του ήλιου που έμπαινε η 15 Νισάν γιόρταζαν το Πάσχα και συγκεντρώνεται η οικογένεια για το πασχαλινό τραπέζι.

*Το Μυστικό Δείπνο του Ιησού με τους μαθητές Του.

Εκείνο το χρόνο, το Εβραϊκό Πάσχα ,η 15 Νισάν, έτυχε  να πέσει ημέρα Σάββατο. Δηλαδή την Παρασκευή το απόγευμα μετά τη δύση του ήλιου ήταν Σάββατο, οπότε πραγματοποιούνταν το πασχαλινό δείπνο. Την Παρασκευή το πρωί την 14 Νισάν έσφαζαν τα αρνιά στο Ναό αφιερώνοντας τα στο Θεό. Ο Ιησούς γνωρίζοντας πως δε θα ζει το απόγευμα της Παρασκευής (που μετά τη δύση  θα είναι Σάββατο και Πάσχα) τελεί το Δείπνο με τους μαθητές του την Πέμπτη 13 Νισάν. Το δείπνο ενώ ξεκίνησε την Πέμπτη , μετά τη δύση του ήλιου  μπήκε Παρασκευή, οπότε  το μυστικό δείπνο τελέστηκε το βράδυ της Παρασκευής 14 Νισάν. Ο Ιησούς ακολούθησε όλο το τυπικό του εορτασμού του Εβραϊκού Πάσχα δίνοντας όμως διαφορετικό και καινούργιο διαχρονικό νόημα σε αυτό. 1.   Έτσι, ενώ το νεαρότερο μέλος της Εβραϊκής  οικογένειας, βοηθούσε να πλύνουν όλοι τα χέρια τους , ο Ιησούς που ήταν Δάσκαλος, τους βοηθά να πλύνουν τα πόδια τους δίνοντας  μάθημα ταπεινότητας και αγάπης. 2. Ενώ ο Πατέρας της οικογένειας  προσφέρει άρτο και οίνο σε όλους , το ίδιο κάνει και ο Ιησούς μεταβάλλοντας τον άρτο σε σώμα του και τον οίνο σε αίμα του, προσέφερε άφεση αμαρτιών και ένωση μαζί Του δηλαδή  το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. 3. Αρνί στο τραπέζι δεν υπήρχε αφού θα ήταν πολύ περίεργο και ύποπτο να έσφαζαν αρνί μια μέρα πριν την κανονική που ήταν η Παρασκευή πρωί . Έτσι τη θέση του αμνού την λαμβάνει ο «Αμνός του Θεού» – Χριστός  όπως  είχε προφητέψει ο Ησαΐας 800 χρόνια πριν.

*Η Δίκη του Ιησού και το Πάθος

-Όλα συνέβησαν την Παρασκευή 14 Νισάν (δηλ. από Πέμπτη 13 Νισάν μετά τη δύση του ήλιου  έως το μεσημέρι της Παρασκευής 14 Νισάν  λίγο πριν μπει Σάββατο.)-

Αμέσως μετά το μυστικό δείπνο  την Πέμπτη  το βράδυ (δηλ. Παρασκευή) Ο Ιησούς και οι μαθητές πηγαίνουν στον κήπο της Γεσθημανή, ενώ ο Ιούδας πηγαίνει να φέρει τη φρουρά που θα Τον συλλάβει.(Η επικρατέστερη ερμηνεία της προδοσίας του Ιούδα, είναι ότι απογοητεύτηκε βαθιά όταν κατάλαβε, πως ο Ιησούς δε συμμερίζονταν τις ακραίες επαναστατικές ιδέες των Ζηλωτών, μέλος των οποίων ήταν και ο Ιούδας).

Μετά τη σύλληψη του Ιησού μεταφέρεται  στην οικία του Άννα Αρχιερέα προηγουμένων ετών , οπού ανακρίνεται, «ραπίζεται» και παραπέμπεται στον Καϊάφα (Ιω. 18,22).  Στην οικία του Αρχιερέα Καϊάφα ανακρίνεται , κατηγορείται από ψευδομάρτυρες, εμπαίζεται, τον χτυπούν και τον φτύνουν (Μτ 26,60-61  και Μκ 14,56-59 και Μτ 26,67 και Μκ 14,65 και Λκ 22,63-65). Ο Καϊάφας τον καταδικάζει σε θάνατο, ως βλάσφημο εναντίον του Θεού, εφόσον παραδέχτηκε ότι είναι ο Υιός του Θεού, ο Μεσσίας. Την Παρασκευή νωρίς το Πρωί συνεδριάζει το Μέγα Συνέδριο στη οικία το Καϊάφα, τον καταδικάζει και τον παραπέμπει στην πολιτική ηγεσία τον Πόντιο Πιλάτο ως επαναστάτη και όχι ως βλάσφημο έναντι στο Θεό.  Μετά ο Πιλάτος τον ανακρίνει , δεν τον βρίσκει ένοχο και τον παραπέμπει στον Βασιλιά Ηρώδη. Ο Ηρώδης που έτυχε να βρίσκεται στα Ιεροσόλυμα για το Πάσχα τον ανακρίνει τον εμπαίζει και τον εξευτελίζει (Λκ 23,11) και τον ξαναστέλνει στον Πιλάτο. Ο Πιλάτος μετά από πιέσεις, καταδικάζει τον Ιησού σε σταύρωση και ελευθερώνει το Βαραββά. Ο Ιησούς υπέστη μαστίγωση με φραγγέλιο ( κοντό ξύλο με δεμένες πάνω του δερμάτινες λωρίδες που στις άκρες τους είχαν αιχμηρά αντικείμενα , άγκιστρα κ.α) ακάνθινο στεφάνι, χτυπήματα από καλάμι, ραπίσματα στο πρόσωπο, φτυσίματα (Ιω 19,1-3  και Μτ 27,26-31 και Μκ 15,15-20).

Η δίκη του Ιησού ήταν μια παρωδία. Το Μέγα Συνέδριο δεν είχε απαρτία, συνεδρίασε νύχτα έως τις πρωινές ώρες,  τον συνέλαβαν χωρίς κατηγορητήριο αλλά έπειτα με ψευδομάρτυρες προσπαθούσαν να βρουν κάτι για να τον καταδικάσουν,  απουσίαζαν μάρτυρες υπεράσπισης.

*Η Σταύρωση ως Θανατική Ποινή

Τη θανατική ποινή της Σταύρωσης τη συναντάμε σε πολλούς ανατολικούς λαούς. Στους Εβραίους δεν υπήρχε. Την έφεραν οι Ρωμαίοι, αλλά δεν την επέβαλαν σε Ρωμαίους πολίτες. Επιβαλλόταν σε μεγάλους εγκληματίες. Ο κατάδικος κουβαλούσε το σταυρό ή μόνο το οριζόντιο δοκάρι στον τόπο της εκτέλεσης του. Εκεί κάρφωναν ( στον καρπό) ή έδεναν τα χέρια και τα πόδια του εγκληματία πάνω στο σταυρό που ήταν σε σχήμα Τ. ( Ο σταυρός του Ιησού δεν ήταν έτσι, γιατί χρειάστηκε  χώρος στο επάνω μέρος για να μπει η πινακίδα της κατηγορίας του δηλ. Ιησούς ο Ναζωραίος Βασιλιάς των Ιουδαίων.)

Ο θάνατος στο σταυρό προέρχονταν από προοδευτική ασφυξία , επειδή το βάρος του σώματος πίεζε τη θωρακική κοιλότητα και δεν επέτρεπε την είσοδο αρκετού οξυγόνου στους πνεύμονες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη σταδιακή  δηλητηρίαση των οργάνων του σώματος.

Έτσι οι σταυρωμένοι έβρισκαν έναν μαρτυρικό αργό κα βασανιστικό θάνατο που κρατούσε ακόμα και μέρες. Όταν ήθελαν να επισπεύσουν το θάνατο (όπως στην περίπτωση του Ιησού που σε 3 ώρες έδυε ο ήλιος και έμπαινε Σάββατο, που τύχαινε να είναι Πάσχα αλλά και επίσημη αργία), έσπαζαν τα σκέλη  δηλ. τα γόνατα των κρεμασμένων  και μη έχοντας πλέον στήριξη του σώματος τους η ασφυξία γίνονταν μεγαλύτερη. Για να μετριάσουν την αντίσταση του σταυρωμένου συνήθιζαν να του δίνουν να πιει κρασί ανακατεμένο με κάποιου είδους αναισθητικό. ( Ο Ιησούς δε δέχτηκε να το πιει Μκ 15,23).

*Η Σταύρωση του Ιησού.

Η περιγραφή της σταύρωσης του Ιησού Χριστού στα Ευαγγέλια αρχίζει με την φραγγέλωσή του. Έπειτα οι Ρωμαίοι στρατιώτες κοροϊδεύοντάς τον ως «βασιλιά των Ιουδαίων», του φόρεσαν κόκκινο χιτώνα και ακάνθινο στεφάνι και αφού τον βασάνισαν τον οδήγησαν στον Κρανίου τόπο ή Γολγοθά.

Όπως λέγεται επιτράπηκε σε κάποιον ο οποίος ονομαζόταν Σίμων ο Κυρηναίος να τον βοηθήσει, καθώς ο σταυρός ζύγιζε περίπου 35 με 50 κιλά και ήταν αδύνατον να τον κουβαλήσει μόνος του ο Ιησούς. Στον τόπο εκτέλεσης αφαίρεσαν τα ενδύματά Του και έπειτα τον κάρφωσαν στο σταυρό. Στην κορυφή του σταυρού τοποθετήθηκε επιγραφή στην οποία αναφερόταν ότι καταδικάστηκε διότι ήταν ο βασιλιάς των Ιουδαίων ( η επιγραφή ήταν στην Εβραϊκή ή την Αραμαϊκή γλώσσα καθώς και στην Λατινική και Ελληνική). Ο Ιησούς υπέφερε επί 3 ώρες το μαρτύριο του σταυρού. Οι στρατιώτες διαμοιράστηκαν τα ιμάτιά Του και έβαλαν σε κλήρο τον άρραφο χιτώνα Του , ( υπήρχε σχετική προφητεία Ψαλμός 21,19) ενώ διάφοροι παριστάμενοι Τον χλεύαζαν.

Ο Ιησούς σταυρώθηκε ανάμεσα σε δυο καταδικασμένους ληστές, τους οποίους αποτελείωσαν οι στρατιώτες το απόγευμα συνθλίβοντας τις κνήμες τους. Ο Ιησούς είχε ήδη πεθάνει, αλλά ένας από τους στρατιώτες για να βεβαιωθεί, άνοιξε με την λόγχη του την πλευρά Του από την οποία εξήλθε «αίμα και ύδωρ». Ο Ιησούς αποκαθηλώθηκε πριν από τη δύση του ηλίου( βάσει του ιουδαϊκού εθίμου) και ετάφη σε ένα λαξευτό τάφο από τον Ιωσήφ Αριμαθαίας.

*Η Ανάσταση

Ο Ιησούς  αναστήθηκε τρεις ημέρες μετά το θάνατό Του. Σύμφωνα με το σεληνιακό ημερολόγιο που η ημέρα αλλάζει τη δύση του ήλιου, ο Ιησούς αποκαθηλώθηκε ημέρα Παρασκευή 14 Νισάν λίγο πριν δύσει ο ήλιος , Σάββατο 15 Νισάν που ήταν και Πάσχα, και η Κυριακή 16 Νισάν το πρωί που αναστήθηκε.

Οι φρουροί του τάφου υποστήριξαν πως το βράδυ που κοιμούνταν ήρθαν οι μαθητές Του και τον πήραν. Αυτό δε στέκει στη λογική, διότι εάν κοιμούνταν οι φρουροί πως είδαν ποιοι τον πήραν;;;  εάν ήταν ξύπνιοι γιατί δεν τους εμπόδισαν;; οι μαθητές του Ιησού ήταν απλοί καθημερινοί άνθρωποι , ψαράδες , και όχι στρατιωτικά εκπαιδευμένοι για να τα βάλουν με τους Ρωμαίους φρουρούς . Να μην αναφέρουμε και το φόβο που πρέπει να είχαν μετά το Θάνατο του Δασκάλου τους.

Βιβλιογραφία – Πηγές.

«Το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο» του  Ιωαν. Καραβιδόπουλου Εκδ. Πουρναρά. Θεσ/νικη 1988

«Το Πάσχα Ημών» του Αθ. Φραγκόπουλου εκδ. Αδελφ. Θεολόγων Σωτήρ Αθήνα 1973

«Βιβλικές Ερμηνευτικές Μελέτες» Π. Βασιλειάδη εκδ. Πουρναρά. Θεσ/νικη 1992

«Ο Ιησούς Χριστός ο καινούργιος Κόσμος του Θεού και εμείς» των Ο.Γριζοπούλου,Π. Καλζάρη,Α.Μπάρλου,Γ. Τσανανά. εκδ. ΟΕΔΒ 2001

Πηγἠ:fdathanasiou.wordpress.com