Τι είναι το ουρικό οξύ; Τι προκαλεί η αύξησή του και ποιοι κινδυνεύουν; Πώς μπορεί να προληφθεί η ουρική αρθρίτιδα και η νεφρική βλάβη; Η σημασία της σωστής διατροφής.

Η ουρική αρθρίτιδα είναι μια κοινή και οδυνηρή πάθηση που προσβάλλει τις αρθρώσεις. Σχηματίζονται μικροί κρύσταλλοι μέσα και γύρω από την άρθρωση, προκαλώντας φλεγμονή, πόνο και πρήξιμο.

Η ουρική αρθρίτιδα είναι σπάνια σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και ο γιατρός σας μπορεί να επιθυμεί να διερευνήσει περαιτέρω τα συμπτώματά σας.

• μόνιμο ήπιο πόνο & φλεγμονή των αρθρώσεων που έχουν προσβληθεί
• τόφους – στερεές εναποθέσεις (εξογκώματα) κρυστάλλων ουρικού οξέος, ειδικά στα αυτιά, τα δάχτυλα, τα χέρια, τους βραχίονες, τα γόνατα και τον αγκώνα
• πέτρες στα νεφρά.

• Αυξημένη πρόσληψη πουρινών με την τροφή, δηλαδή αυξημένη κατανάλωση εντοσθίων (συκώτι, νεφρά), κρέατος μικρών ζώων με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος (κρέας από αρνί, κατσίκι), θαλασσινών, προιόντων κυνηγίου, φασόλια, σπανάκι, μανιτάρια, κουνουπίδι, αρακάς, σπαράγγια κ.α.
• Αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ.
• Αυξημένη ανακύκλωση πυρηνοπρωτεινών που παρατηρείται σε ορισμένα αιματολογικά νοσήματα καθώς και σε άλλα νοσήματα όπως ψωρίαση.
• Ύπαρξη γενετικών ανωμαλιών σε ένζυμα που συμμετέχουν στο μεταβολισμό του ουρικού οξέος.
• Ιδιοπαθής υπερουριχαιμία (αύξηση της τιμής του ουρικού οξέος στο αίμα).

• Nεφρική βλάβη.
• Διάφορα φάρμακα.
• Καταστάσεις που προκαλούν μείωση του ph των ούρων.
• Καταστάσεις οξέωσης (διαβητική, γαλακτική νηστεία).

Όλες οι καταστάσεις που αναφέρθηκαν, προκαλούν υπερουριχαιμία. Η αύξηση στο ουρικό οξύ ονομάζεται στην ιατρική υπερουριχαιμία. Υπάρχουν όμως και ασθενείς με αυξημένες τιμές ουρικού οξέος, που δεν εκδηλώνουν ποτέ ουρική αρθρίτιδα.
Αύξηση της συγκέντρωσης του ουρικού μπορεί να προκύψει είτε λόγω αυξημένης παραγωγής είτε λόγω μειωμένης απέκκρισης. Αυξημένη παραγωγή παρατηρείται επί συγγενών μεταλλάξεων σε ένζυμα του κύκλου των πουρινών. Επίσης σε κακοήθειες του αιμοποιητικού (π.χ. χρόνια μυελογενής λευχαιμία) παρατηρείται αυξημένη παραγωγή ουρικού, η οποία μπορεί να προκαλέσει σημαντική υπερουριχαιμία μετά τη χορήγηση χημειοθεραπείας (σύνδρομο λύσης όγκου). Η αυξημένη πρόσληψη πουρινών (π.χ. δίαιτα υψηλή σε κρέας) τείνει να αυξήσει τη συγκέντρωση ουρικού, όμως σπάνια προκαλεί σημαντική υπερουριχαιμία χωρίς τη συνύπαρξη και άλλου αιτιολογικού παράγοντα.
Αύξηση της συγκέντρωσης ουρικού στο πλάσμα μπορεί να προκύψει από μειωμένη απέκκρισή του από τους νεφρούς. Το ουρικό οξύ διηθείται ελεύθερα στο σπείραμα, στη συνέχεια επαναρροφάται πλήρως, απεκκρίνεται και επαναρροφάται εκ νέου. Τελικά αποβάλλεται περίπου το 10% του διηθούμενου ουρικού οξέος. Οι σωληναριακές διαδικασίες μεταφοράς του ουρικού συμβαίνουν σχεδόν αποκλειστικά στο εγγύς εσπειραμένο σωληνάριο. Καταστάσεις που αυξάνουν την επαναρρόφηση νατρίου και ύδατος από το εγγύς (π.χ. υποογκαιμία- προνεφρική αζωθαιμία) αυξάνουν την επαναρρόφηση ουρικού μειώνοντας τη νεφρική κάθαρσή του. Επίσης η παρουσία οργανικών ανιόντων όπως το γαλακτικό και τα κετονοξέα μειώνουν την απέκκρισή του. Αντίθετα η προβενασίδη αυξάνει τη νεφρική κάθαρση του ουρικού, μειώνοντας την επαναρρόφησή του.
Στη χρόνια νεφρική ανεπάρκεια μειώνεται η απέκκριση ουρικού οξέος, στις περισσότερες περιπτώσεις όμως δεν παρατηρείται σημαντική υπερουριχαιμία (>10 mg/dl), λόγω παράλληλης αύξησης της απέκκρισης από το γαστρεντερικό, εκτός αν συνυπάρχει αυξημένη διαιτητική πρόσληψη. Υπάρχουν όμως ορισμένα αίτια χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας που συνοδεύονται από δυσανάλογα αυξημένες τιμές ουρικού πλάσματος και τέτοιες είναι ορισμένες διάμεσες νεφροπάθειες (νεφροπάθεια από αναλγητικά, πολυκυστική νόσος νεφρών, νεφροπάθεια από μόλυβδο, αποφρακτική νεφροπάθεια). Η οξεία νεφρική ανεπάρκεια συνδέεται με υπερουριχαιμία, ιδίως σε περιπτώσεις ραβδομυόλυσης (απελευθέρωση από τα κατεστραμμένα κύτταρα) ή προνεφρικής αιτιολογίας ΟΝΑ. Τέλος υπερουριχαιμία λόγω μειωμένης νεφρικής απέκκρισης παρατηρείται και χωρίς εμφανή νεφρική νόσο (ιδιοπαθής).

Πώς γίνεται η διάγνωση;

• Τα κλινικά χαρακτηριστικά και το ιστορικό.
• Ενδεχομένως αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων.
• Η εντυπωσιακή και εντός 24 ωρών, ανταπόκριση στη χορήγηση κολχικίνης (1 mgr κάθε ώρα, μέχρι 6 mgr το 24ωρο).

• • μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα

• • ενέσεις ή χάπια κορτικοστεροειδών
• • κολχικίνη

• Φάρμακα: Υπάρχουν φάρμακα που μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα σας. Αυτά τα φάρμακα χρειάζεται να λαμβάνονται κάθε μέρα, είτε είχατε επεισόδιο είτε όχι. Είναι σημαντικό να τονιστεί στο σημείο αυτό ότι άτομα που έχουν υπερουριχαιμία, δηλ. αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα, χωρίς προσβολές οξείας αρθρίτιδας δεν χρειάζεται να παίρνουν φάρμακα για τη μείωση του ουρικού οξέος, διότι ένα πολύ μικρό ποσοστό αυτών των ατόμων, που δεν υπερβαίνει το 15%, εμφανίζουν τελικά και μάλιστα μετά από πολλά χρόνια ουρική αρθρίτιδα. Ωστόσο, είναι αυτονόητο ότι το θεραπευτικό πρόγραμμα, που θα εφαρμοστεί για την αντιμετώπιση της ουρικής αρθρίτιδας και για την πρόληψη τόσο μελλοντικών επεισοδίων οξείας ουρικής αρθρίτιδας όσο και της ανάπτυξης χρόνιας ουρικής αρθρίτιδας σε ένα συγκεκριμένο ασθενή, δηλ. ποια γενικά προληπτικά μέτρα και ποιο φάρμακο ή ποιος συνδυασμός φαρμάκων θα χρησιμοποιηθούν, καθορίζεται από το θεράποντα γιατρό
• Αλκοόλ: Περιορίστε την ποσότητα αλκοόλ που πίνετε γενικά και αποφεύγετε να πίνετε πολύ αλκοόλ κάθε φορά.
• Απώλεια βάρους: Αν είστε υπέρβαρο άτομο, πρέπει να χάσετε βάρος σταδιακά. Βεβαιωθείτε ότι η διατροφή σας είναι υγιεινή επειδή οι «αυστηρές» δίαιτες ή δίαιτες «ασιτίας» μπορεί πράγματι να αυξήσουν τα επίπεδα ουρικού οξέος. Δείτε ένα διαιτολόγο για συμβουλές.
• Αλλαγές στη διατροφή: Πιστεύεται ότι ορισμένες τροφές μπορεί να προκαλέσουν επεισόδια ουρικής αρθρίτιδας. Αυτές οι τροφές τείνουν να περιέχουν υψηλά επίπεδα πουρίνης. Ωστόσο, θεωρείται ότι δεν προκαλούν ουρική αρθρίτιδα όλες οι τροφές που είναι πλούσιες σε πουρίνες. Υπάρχουν επίσης ελάχιστες επιστημονικές αποδείξεις ότι αν αποφεύγετε τροφές που είναι πλούσιες σε πουρίνες μπορείτε να μειώσετε επιτυχώς τα επεισόδια ουρικής αρθρίτιδας.  Πουρίνες υπάρχουν σε πολλά τρόφιμα, ιδίως στα κρέατα, τις αντζούγιες, τις ρέγκες, τα σπαράγγια και τα μανιτάρια.  Οι τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση φρουκτόζης (αναψυκτικών) συνδέεται με υψηλότερα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα.
• Συνιστάται η αποφυγή κρέατος και παραγώγων κρέατος, ο περιορισμός της κατανάλωσης πουλερικών και θαλασσινών και προτίμηση σε άλλες πηγές πρωτεΐνης (όπως τα γαλακτοκομικά με λίγα λιπαρά, το τόφου, οι ξηροί καρποί, τα όσπρια κ.λπ.). Το αλκοόλ πρέπει να αποφεύγεται (ή έστω να μην υπερβαίνει το ένα ποτηράκι την ημέρα), το ίδιο και τα αναψυκτικά με ζάχαρη. Οι χυμοί κερασιών και άλλων φρούτων με σκούρο χρώμα (όπως τα κόκκινα σταφύλια και τα μούρα) μπορεί να είναι προστατευτικοί και να μειώνουν τον κίνδυνο νέων κρίσεων. Τα βατόμουρα μάλλον περιέχουν κάποια ουσία που βοηθά στη μείωση του ουρικού στο αίμα και στη μείωση της φλεγμονής. Το ίδιο κάνουν και τα κεράσια (25 γραμμάρια κερασιών/ημέρα είναι η κατάλληλη δόση), για παρεμπόδιση εμφάνισης ουρικής αρθρίτιδας.
• Πολύ βοηθάει η κατανάλωση άφθονου νερού (συνιστώνται 1-2 λίτρα νερό την ημέρα, συν 1-2 λίτρα από άλλα υγρά). Η καφεΐνη πρέπει να αποφεύγεται απ’ αυτούς που έχουν υψηλό ουρικό οξύ στο αίμα και ουρική αρθρίτιδα, διότι έχοντας αυτή διουρητική δράση επιτείνει την υπερουριχαιμία.
• Η βιταμίνη C (κατανάλωση πολλών πορτοκαλιών) βοηθά τους νεφρούς να αποβάλλουν μεγαλύτερες ποσότητες ουρικού οξέος στα ούρα. Δόση 1-2 γραμμαρίων βιταμίνης C την ημέρα, μπορεί να θέσει την κατάσταση υπό έλεγχο.Η νιασίνη (βιταμίνη Β₃) ή νικοτινικό οξύ αυξάνει τα επίπεδα του ουρικού και γι’ αυτό πρέπει να την αποφεύγουν όσοι έχουν υπερουριχαιμία

Πηγές: medlabgr.blogspot.gr – medlabnews.gr