Παθήσεις που προκαλούν οστεοπόρωση και παθολογικά κατάγματα στα παιδιά. Πώς γίνεται η διάγνωση; Υπάρχει θεραπεία;
12 Απριλίου 2013
του Ξενοφώντα Τσούκαλη, Μ.D.
Τα οστά από την γέννησή μας συνεχώς μεταβάλλονται. Η παιδική και εφηβική ηλικία είναι πολύ σημαντική στιγμη για τον σκελετό μας, καθώς κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου συμβαίνει ραγδαία ανάπτυξη των οστών και παρατηρείται τόσο αύξηση στο μέγεθος όσο και στην αντοχή τους.
Η οστεοπόρωση σε παιδιά ή εφήβους είναι μια ασυνήθιστη κατάσταση. Συμβαίνει είτε ως αποτέλεσμα κάποιων παθήσεων είτε από φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την θεραπεία τους όπως τα κορτικοστεροειδή. Ωστόσο σε σπάνιες περιπτώσεις όταν δεν υπάρχει υποκείμενη ασθένεια ή δεν εντοπίζεται ασθένεια, η διάγνωση είναι η ιδιοπαθής νεανική οστεοπόρωση.
Η οστεοπόρωση που εμφανίζεται ως αποτέλεσμα μιας άλλης ασθένειας ονομάζεται δευτεροπαθής οστεοπόρωση.
Μερικές καταστάσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε χαμηλή οστική μάζα ή σε παθολογικά κατάγματα αναφέρονται παρακάτω:
- Φλεγμονώδεις παθήσεις (όπως η νεανική αρθρίτιδα ή νόσο του Crohn).
- Η νευρογενής ανορεξία.
- Μακροπρόθεσμα, υψηλές δόσεις από του στόματος θεραπεία μεκορτικοστεροειδή (χρησιμοποιούνται συχνά για παθήσεις όπως τοάσθμα ή η αρθρίτιδα).
- Ατελής Οστεογένεση (Σύνδρομο Lobstein) – μια γενετική διαταραχήπου επηρεάζει το κολλαγόνο, σημαντικό στοιχείο των οστών.
- Παθήσεις που προκαλούν ακινησία (όπως εγκεφαλική παράλυση ήβλάβη του νωτιαίου μυελού).
- Ιδιοπαθής νεανική οστεοπόρωση. Παρατηρείται απώλεια οστικήςπυκνότητας σε κατά τα άλλα υγιές παιδί ή έφηβο που φαίνεται να έχεισυμβεί για μη εμφανή λόγο. Ιδιοπαθής νεανική οστεοπόρωση τείνει ναεμφανιστεί σε παιδιά ηλικίας επτά ως δέκα ετών και είναι εξαιρετικάσπάνια.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα που βιώνουν τα παιδιά με οστεοπόρωση διαφέρουν από παιδί σε παιδί, αλλά τα κοινά συμπτώματα είναι:
- Πόνο των οστών συχνά στα ισχία, πλάτη, πόδια.
- Δυσκολία στο περπάτημα.
- Κατάγματα (σπασμένα οστά), στα μακρά οστά του σκελετού και στησπονδυλική στήλη.
- Κυρτότητα της σπονδυλικής στήλης, ή μια απώλεια ύψους, όπου ταοστά της σπονδυλικής στήλης έχουν γίνει συμπιεστεί ή παραμορφωθείεξαιτίας μικροκαταγμάτων.
Πώς γίνεται η διάγνωση; Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι πιθανό να διαγνωστεί αρχικά διερευνώντας τα προβλήματα που αναφέρει το παιδί και το κάνουν να υποφέρει. Για παράδειγμα μπορεί να βρεθεί οστεοπόρωση από τις ακτινογραφίες που συνέστησε ο γιατρός για να ερευνήσει τον πόνο ή ένα κάταγμα που έχει συμβεί αναίτια (και όχι ως αποτέλεσμα τραυματισμού), ή εξετάζοντας τους λόγους για τους οποίους ένα παιδί έχει δυσκολία στο περπάτημα.
Μόλις σε ένα παιδί έχει διαγνωστεί με οστεοπόρωση, θα πρέπει να γίνουν πιο εξειδικευμένες εξετάσεις που περιλαμβάνουν:
-Aκτινογραφίες για την εξέταση του σκελετού για κατάγματα.
-Οστική πυκνότητα, μερικές φορές ολόκληρου του σώματος ή μιαςσυγκεκριμένης περιοχής, όπως η σπονδυλική στήλη, για να εκτιμηθεί οβαθμός της οστικής απώλειας. Eίναι πολύ σημαντικό να επισημανθεί ότιγια να προσδιοριστεί αν ένα παιδί έχει οστεοπενία ή ακόμα και να παρακολουθηθεί η ανάπτυξή του, πρέπει να κάνει μια μέτρηση οστικής πυκνότητος. Η ερμηνεία των μετρήσεων της οστικής πυκνότητας και των δεικτών οστικού μεταβολισμού παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες στην παιδική και εφηβική ηλικία καθώς οι «φυσιολογικές» τιμές αλλάζουν συνεχώς με την ηλικία και εξαρτώνται από το φύλο, τα σωματομετρικά στοιχεία, το στάδιο της εφηβείας και την εθνότητα του παιδιού ή του εφήβου. Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα από το 1990, ξεκίνησε μια μεγάλη μελέτη στο MEDLAB IAΤΡΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ, σε συνεργασία Εργαστήριο Έρευνας Μυοσκελετικών Παθήσεων της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού. Σε αυτήν την μελέτη εξετάστηκαν παιδιά αρχικά ηλικίας 15-20 ετών με σκοπό την συμπλήρωση των πινάκων των φυσιολογικών ελληνικών τιμών της οστικής πυκνότητος. Στην πορεία διευρύνθηκε ηλικιακά ο παιδικός πληθυσμός συμπεριλαμβάνοντας τιμές από 5 ετών μέχρι 30 ετών. Έτσι έγινε δυνατή η εξέταση οστικής πυκνότητος παιδιών από 5 ετών και άνω με δυνατότητα διάγνωσης της οστεοπενίας ή ακόμα και της οστεοπόρωσης, σε παιδιά που είχαν ιδιοπαθή ή δευτεροπαθή οστεοπόρωση. Έκτοτε έχουν εξεταστεί χιλιάδες παιδιά με την χρήση των Ελληνικών φυσιολογικών τιμών.
-Μερικές φορές οι άλλοι τύποι σάρωσης που χρησιμοποιούνται, όπως ηποσοτική αξονική τομογραφία (QCT ή CT).
-Επίσης μπορεί να γίνει Οστική βιοψία, για να εξεταστεί η εσωτερικήδομή του οστού με περισσότερες λεπτομέρειες.
Ποια θα είναι η θεραπεία; Η θεραπεία της οστεοπόρωσης στην παιδική ηλικία εξαρτάται από την σοβαρότητα της κάθε περίπτωσης και από την ανταπόκριση στην θεραπευτική αγωγή. Τα παιδιά με οστεοπόρωση θα πρέπει να εξασφαλίζουν μια ισορροπημένη, πλούσια σε ασβέστιο διατροφή και να μάθουν να κάνουν ασκήσεις φόρτισης.
Κάποια παιδιά μπορεί να χρειάζονται ειδικό φάρμακο για να αποτραπεί η επιδείνωσή τους.
Τέλος χρειάζονται επανειλημμένες εξετάσεις οστικής πυκνότητας για να παρακολουθείται η έκβαση της θεραπείας και της οστικής ανάπτυξης και αντοχής.
Η σωστή και έγκαιρη αντιμετώπιση της παιδικής οστεοπόρωσης μπορεί να βοηθήσει στην σκελετική ανάπτυξη του παιδιού χωρίς προβλήματα, στο ύψος και την ποιότητα του οστού.
Έχει παρατηρηθεί σε ότι σε παιδιά με ιδιοπαθή οστεοπόρωση όπου δεν υπάρχει άλλη υποκείμενη αιτία, η προοπτική είναι αρκετά ενθαρρυντική. Φαίνεται ότι καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν επανακτά το παιδί την φυσιολογική οστική πυκνότητα μετά από μερικά χρόνια.
