Ιωάννης Χους – Όψεις θρησκευτικής μισαλλοδοξίας

 Του Πρωτ. Βασιλείου Α. Γεωργοπούλου, Λέκτορρος Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.

 

Ιστορικά παραδείγματα

1ον

Ιωάννης Χους

(1363 – 1415)

 

Ο Ιωάννης Χους (1363-1415) υπήρξε μία εξέχουσα Τσεχική προσωπικότητα, η οποία συναριθμείται στις πλέον αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις για το πού μπορεί να οδηγήσει η τυφλή θρησκευτική μισαλλοδοξία.

 

Πρόκειται για ρωμαιοκαθολικό κληρικό, καθηγητή και πρύτανη του Πανεπιστημίου της Πράγας, εξαιρετικό και ενθουσιώδη ιεροκήρυκα, οξυνούστατο άνθρωπο, μαχητικό υπερασπιστή των ιδεών του, ο οποίος, επιπλέον, συνέβαλε καίρια με τη χρήση της τσεχικής γλώσσας στα γραπτά και στα κηρύγματά του στο να θεωρηθεί πατέρας της τσεχικής γλώσσας το χώρο της φιλολογικής εξέλιξής της.

 

Αιτία του διωγμού του υπήρξε η κριτική του στην απολυταρχία του παπικού θεσμού, αρνούμενος ότι ο Απόστολος Πέτρος ήταν αρχηγός της Εκκλησίας και κατ’ επέκταση, ο υποτιθέμενος διάδοχός του, ο εκάστοτε πάπας. Υποστήριζε ότι εάν ο πάπας είναι φιλάργυρος τότε είναι τοποτηρητής, όχι του Χριστού, αλλά του Ιούδα του Ισκαριώτη.

 

Το ίδιο δριμύτατη υπήρξε η κριτική του και στα λυσίποινα, που τα θεωρούσε ως σιμωνία. Στα ανωτέρω πρέπει, επιπλέον, να προστεθούν η αυστηρή κριτική του για την ηθική διαφθορά του ρωμαιοκαθολικού κλήρου της εποχής του, το αίτημά του για επιστροφή στην αρχαία πράξη της Εκκλησίας για μετάληψη των πιστών και από τα δύο ευχαριστιακά είδη, όπως και η υιοθέτηση ορισμένων θέσεων του Ι. Ουίκλιφ.

 

Η ευρύτατη απήχηση των ιδεών του, κάτι στο οποίο συνέβαλε και η χρήση της τσεχικής γλώσσας και η ρητορική ευγλωττία του, θορύβησε τόσο την τοπική ρωμαιοκαθολική ηγεσία όσο και τη Ρώμη. Έτσι, άρχισαν τα μέτρα εναντίον του, όπως η απομάκρυνσή του από το Πανεπιστήμιο, η απαγόρευση ομιλιών, το κάψιμο των έργων του και η κλήση του, για να παρουσιαστεί σε εκπρόσωπο της Ιεράς Εξέτασης. Η άρνησή του να εμφανιστεί ενώπιον του ιεροεξεταστή (του μετέπειτα πάπα Μαρτίνου Ε’) οδήγησε στον αφορισμό του από τον πάπα.

 

Ο αφορισμός του μάλιστα ανακοινώθηκε δημόσια στις 15-5-1411 σε όλους τους ναούς της Πράγας και ακολούθησε η απόφαση εξορίας του από τον ρωμαιοκαθολικό αρχιεπίσκοπο της πόλης. Λόγω της υψηλής εκτίμησης προς το πρόσωπό του, ευρισκόμενος εκτός Πράγας, πείστηκε από τον αυτοκράτορα Σιγισμούνδο, να παρουσιαστεί στη σύνοδο της Κωνσταντίας, τη 16η «Οικουμενική» των Ρωμαιοκαθολικών, για να δώσει απαντήσεις και διευκρινήσεις για τις θέσεις του και τις εναντίον κατηγορίες του.

 

Έχοντας πειστεί από τις διαβεβαιώσεις του αυτοκράτορα, ότι εγγυάται αυτός τη σωματική του ακεραιότητα και την προσωπική του ελευθερία παρουσιάστηκε ενώπιον της συνόδου. Αρνούμενοι να αποδεχθούν τις απαντήσεις του και αδιαφορώντας για τις αυτοκρατορικές εγγυήσεις, που αποδείχθηκαν άνευ αντικρίσματος με εντολή της συνόδου συνελήφθη και φυλακίστηκε.

 

Στη φυλακή βασανίστηκε επί μήνες και του ασκήθηκε αφόρητη ψυχολογική πίεση για να ανακαλέσει τις θέσεις του. Στην τελευταία δημόσια κλήση προς απολογία ενώπιον της συνόδου, αφού για μία ακόμη φορά αρνήθηκε να ανακαλέσει, σε μία εξόχως ατιμωτική και ευτελιστική διαδικασία αποφασίστηκε, ως αμετανόητος αιρετικός, να καεί ζωντανός. Τα τελευταία λόγια των παπικών επισκόπων, που άκουσε ήταν: «Τώρα παραδίνουμε την ψυχή σου στο διάβολο».

 

Με μία επιβλητική πομπή, όπως αναφέρουν οι ιστορικές πηγές, οδηγήθηκε για να καεί ζωντανός προ των πυλών της Πράγας, αρνούμενος για τελευταία φορά να ανακαλέσει. Ενώ οι φλόγες τύλιγαν πια το σώμα του τα τελευταία λόγια του, που ακούστηκαν ήταν να ψάλλει: «Ιησού, Υιέ του Δαυίδ, ελέησέ με».

 

Η σκληρή και ειδεχθής πράξη τιμωρίας του αλλά και το ηρωικό του φρόνημα ενίσχυσαν τους οπαδούς του να συνεχίσουν την αντίσταση εναντίον της Ρώμης, η οποία τον φοβόταν και νεκρό. Έτσι, όταν αναλώθηκε το σώμα του από τη φωτιά, συγκέντρωσαν την τέφρα και την έριξαν στον Ρήνο, για να μη την συλλέξουν οι πολυάριθμοι οπαδοί και φίλοι του. Ο απόηχος του αγώνα και του φρικτού τέλους του έμεινε ισχυρός. Εκατό και πλέον χρόνια αργότερα, ο Λούθηρος θα δηλώνει: «Είμαστε όλοι Χουσίτες».

 

Το κάψιμο του Ιωάννη Χους καταγράφηκε στην ιστορία του ανθρωπίνου πολιτισμού ως μία ακόμη αποτρόπαια πράξη φανατισμού και θρησκευτικής μισαλλοδοξίας. Τίθεται όμως εδώ ένα επιπλέον ερώτημα. Πώς μπορεί να θεωρείται «Οικουμενική» μία σύνοδος, που λαμβάνει ως απόφαση το να καεί ζωντανός ένας άνθρωπος; Η απάντηση στο ερώτημα, πιστεύουμε, είναι εύκολη.

 

Ορθόδοξος Τύπος, Αριθμός Φύλλου 1970, 5 Απριλίου 2013

Πηγή: impantokratoros.gr