Βιβλιοπαρουσίαση: Γέροντας Αβιμέλεχ ο Αγιορείτης

Κωστή Ηλ. Παπαδάκη,

θεολόγου- συντ. Φιλολόγου καθηγητή

Γέροντας Αβιμέλεχ ο Αγιορείτης, Αντωνίου Ε. Στιβακτάκη, έκδοση Ι. Μητροπόλεως Ιεραπύτνης και Σητείας, Ιεράπετρα 2011, σχ. 8ο (24X17), σσ. 278.

Επάξια επαίνων και πολλών ευχαριστιών είναι η εργώδης και δημιουργική προσπάθεια που χρόνια τώρα καταβάλλει ο κ.Αντώνης Εμμ. Στιβακτάκης – φωτεινός και ακάματος δάσκαλος και συγγραφέας, από το Ηράκλειο  να συγκεντρώσει και καταγράψει τον βίο και την πολιτεία όλων εν γένει των Κρητών μοναχών και Αγιορειτών Πατέρων, που μετέβησαν από την Κρήτη στο αγιώνυμο Όρος και μόνασαν εκεί με αξιότητα και καινότητα ζωής.

Μια νέα έκδοση του παραπάνω φίλου συγγραφέα έφτασε πρόσφατα στα χέρια μου, ευγενική προσφορά του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Ευγενίου, με τον τίτλο «Γέροντας Αβιμέλεχ ο Αγιορείτης» και αφορά σ’ έναν ακόμη Κρητικό Αγιορείτη μοναχό, τον Αβιμέλεχ τον Μικραγιαννανίτη. Πρόκειται για δεύτερη έκδοση, σαφώς βελτιωμένη και επαυξημένη, που προσμετρά υπερδιπλάσιες σελίδες από την πρώτη- που έφερε τον παρεμφερή τίτλο: «Γέρων Αβιμέλεχ Μοναχός»-και είχεν εκδοθεί, το έτος 2000, από το Ίδρυμα Παναγία η Ακρωτηριανή, της Ιεράς, και πάλιν, Μητροπόλεως Ιεραπύτνης και Σητείας. Και οι δύο εκδόσεις δεόντως προλογίζονται από τον σεπτό προκαθήμενο της εν λόγω Ι. Μητροπόλεως κ. Ευγένιο.

Σήμερα η επανέκδοση του βιβλίου με υποδειγματικό και λεπτομερειακό τρόπο μυσταγωγεί και εξυψώνει τον αναγνώστη του στα αιθέρια ύψη της Ορθοδόξου πνευματικότητας, που ο συγκεκριμένος μοναχός ευτύχισε να ανέλθει με την επιμονή και υπομονή της άσκησάς του, αναδεικνυόμενος σε πολυτίμητο αδάμαντα της Αθωνικής μοναχικής Πολιτείας.

Και πιο συγκεκριμένα· ο αοίδιμος Γέροντας Αβιμέλεχ- κατά κόσμον Γεράσιμος Μπονάκης- γεννήθηκε το έτος 1873 στο Μπρόσνερο του Νομού Χανίων και κοιμήθηκε τον ύπνο των δικαίων ανανεωμένος και εξαϋλωμένος από την πνευματική, στο χαριτόβρυτο και λουλουδιασμένο «της Παναγίας Περιβόλι», δρόσο το έτος 1965, σχεδόν εκατοντούτης. Έφθασε, μόλις μέχρι την τετάρτη τάξη του τότε Δημοτικού Σχολείου. Στη συνέχεια, άρχισε να μαθαίνει δίπλα σε κάποιο θείο του την τέχνη του τερζή (του ράπτη, δηλαδή,Κρητικών ενδυμάτων), που, όμως, τον άφηνε εντελώς αδιάφορο, γιατί από αυτήν,ακόμα, την πρώτη τρυφερή του ηλικία η καρδιά του είχε τρωθεί βαθύτατα από τα βέλη του θείου έρωτα και μοναδική του επιθυμία ήταν να φύγει από το χωριό του και να γίνει αναχωρητής στην αθωνική πολιτεία, αφιερώνοντας το είναι του στην αδιάλειπτη προσευχή, την άσκηση και τη νηστεία.

Και πραγματικά, νεότατος- ήταν μόλις17 ετών- το έτος 1890 αναχώρησε για το Άγιον Όρος ως δόκιμος μοναχός στο κελλί του Τιμίου Σταυρού, στα ενδότερα της Αθωνικής Πολιτείας, σε απόσταση 45′ από την Κερασιά, στο μονοπάτι που οδηγεί προς τα Καυσοκαλύβια, ενώ μετά μία εξαετία, το έτος 1896, ο Γέροντας Αβιμέλεχ θα αποσυρθεί ακόμα πιο βαθιά στην Αθωνική έρημο, στη Σκήτη του Αγίου Βασιλείου, στο πτωχοκομείο της ερήμου του Άθω, επιποθώντας ακόμα περισσότερη ησυχία για άσκηση και προσευχή. Στο τέλος,θα τον δεχτεί οριστικά η Αγία Άννα και για τούτο Μικραγιαννανίτης, έκτοτε, θα αποκληθεί. Ο Γέρων Αβιμέλεχ μέσα από συνεχείς πνευματικές αναβάσεις και εξαντλητικούς αγώνες εσωτερικής κάθαρσης και ακτινοβολίας έφθασε στο δυσανάβατο ύψος των νηπτικών Πατέρων της Εκκλησίας και απέκτησε το θείο χάρισμα της προορατικότητας, που, θεολογικά, ορίζεται ως η δύναμη που δίνει ο Θεός στον άνθρωπο της προσευχής και της ταπείνωσης να διασχίζει με το βλέμμα του τα βάθη της ανθρώπινης καρδιάς και να προβλέπει το αόρατο μέλλον ή να διαβάζει τις μυστικές ανθρώπινες σκέψεις.

Η αγιότητα του βίου του τον κατέστησε ευρύτατα γνωστό και έξω από το Άγιον Όρος και πλήθη προσκυνητών συνέρρεαν καθημερινά στο κελλάκι του, για να ακούσουν από το στόμα του λόγο θείας σοφίας και παρηγοριάς. Ταυτόχρονα, αξιώθηκε της φιλίας εκλεκτών ανδρών της εποχής του,που η πνευματικότητα και αγιότητα της ζωής τους είχε ανέλθει σε δυσανάβατα ύψη,όπως του Αγίου Νεκταρίου Αιγίνης, των δύο Αλεξάνδρων -Παπαδιαμάντη και Μωραϊτίδη- του Φιλόθεου Ζερβάκου, καθηγουμένου της Ι. Μονής Λογγοβάρδας, Πάρου και του αγαθότατου και ανεξίκακου εκείνου Γέροντα Λευίτη, του παπα-Νικόλα Πλανά, που και αυτός πρόσφατα ανακηρύχθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε άγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Όλοι οι παραπάνω στην αλληλογραφία ή στον λόγο τους με άλλους μιλούσαν, πάντοτε, ευφήμως και με ιδιαίτερο θαυμασμό για τη θεία σοφία και την πνευματικότητα του μεγάλου ασκητή της αθωνικής έρημου, Αβιμέλεχ.Ο άγιος Νεκτάριος, μάλιστα, τον καλούσε τακτικά στην Αίγινα, στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδος, για ν’ απευθύνει λόγο στις υπ’ αυτόν μοναχές και ο Γέροντας του έλεγε χαριέντως: «Μα πως είναι δυνατόν Άγιε Δέσποτα να καλείτε έναν απλό και αγράμματο μοναχό να κάνει τον δάσκαλο στις μοναχές;». Και ο άγιος Νεκτάριος,τότε, συγκαταβατικά του ανταπαντούσε: «Ναι! εμείς, γέροντα Αβιμέλεχ, έχουμε τη θεωρία, ενώ εσείς έχετε την πράξη και αυτό είναι που αξίζει περισσότερο!».

Τόσον η έρημος του Άθω και η μελέτη των Αγίων Γραφών και των Πατέρων της Εκκλησίας πλήρωσαν τον Γέροντα Αβιμέλεχ-το μυρίπνοο αυτό άνθος της ερήμου- σοφίας και χάριτος, που καίτοι στο χωριό του είχε-όπως έχουμε ήδη σημειώσει- λάβει τόσο πτωχή παιδεία (μόλις της Δ’ Δημοτικού), όμως με την κατά μόνας μελέτη του στην έρημο του Άθω της Αγίας Γραφής και των θειοτάτων Πατέρων της Εκκλησίας, ο Γέροντας έφτασε σε δυσθεώρητα ύψη πνευματικής καλλιέργειας,κατορθώνοντας ταυτόχρονα να γίνει και συγγραφέας, υμνωδός και αντιγραφέας χειρογράφων κωδίκων. Έτσι, σε διάστημα μόλις 2-3 ετών που ο Γέροντας, για λόγους υγείας, μόνασε στον Άγιο Αντώνιο Μαρπήσσης Πάρου, κοντά στον Γέροντα Φιλόθεο Ζαρβάκο, αντέγραψε καλλιγραφικά τον βίο του όσιου Κυρίλλου του Φιλεώτου, 185 πυκνογραμμένες σελίδες και άλλα χειρόγραφα που εναπόκεινται σήμερα στην Ι. Μονή Ζωοδόχου Πηγής Λογγοβάρδας. Μα και ενός άλλου εντελώς άγνωστου στους πολλούς και εξαιρετικά τιμητικού τίτλου αξιώθηκε ο Γέροντας Αβιμέλεχ∙ να γίνει ο πρώτος βιογράφος του Αγίου Νεκταρίου Αιγίνης, τη βιογραφία του οποίου συνέγραψε και εκτύπωσε στον Βόλο, το έτος 1921, ένα,μόλις, έτος από τη θεία κοίμησή του (9 Νοεμβρίου 1920). Ο ακριβής τίτλος του βιβλίου του αυτού έχει ως εξής: Αβιμέλεχ μονάχου του Κρητός: «Πανηγυρικόν» (εν ω και η βιογραφία Μητροπολίτου Πενταπόλεως εν μακάρια τη λήξει Σεβασμιωτάτου Νεκταρίου), Βόλος 1921. Επίσης, ο μοναχός Αβιμέλεχ συνέταξε την ακολουθία του οσίου Γεδεών του Καρακαλληνού, που ασκήτεψε για κάποιο χρονικό διάστημα στο μετόχι της Ι.Μονής Καρακάλλου, που βρίσκεται στο χωριό Μαργαρίτες Μυλοποτάμου,και τιμάται στη θεία Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού, ενώ στην Ι. Μονή Λογγοβάρδας σώζεται τυπωμένος και «Κανών Παρακλητικός εις τον άγιον Μεγαλομάρτυρα Χριστοφόρον», ποίημα μονάχου Αβιμέλεχ, έκδοσις του Ιερού Ησυχαστηρίου «Ο άγιος Χριστόφορος» Αιγίνης, 1962. Από τη μελέτη μιας και μόνης σελίδας του εν λόγω Παρακλητικού Κανόνος- που δημοσιεύει στο παρουσιαζόμενο πόνημά του ο κ. Στιβακτάκης- μπορέσαμε να αποκομίσουμε εξαιρετικές εντυπώσεις για τη θεολογική, εκκλησιαστική και γλωσσική συγκρότηση και τη στιχουργική ικανότητα του…. «αγραμμάτου» Κρητός μοναχού Αβιμέλεχ.

Συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε τον κ. Αντώνη Στιβακτάκη, που μας έκανε γνωστή αυτήν την όντως μεγάλη οσιακή μορφή του αγιωνύμου Όρους, που- λόγω καταγωγής- τιμά και το νησί μας την Κρήτη.Προκειμένου ο κ. Στιβακτάκης να φέρει στο φως της δημοσιότητας και το νέο του αυτό πόνημα, μετέβη στα περισσότερα μέρη από τα οποία ο Γέροντας Αβιμέλεχ διήλθε κατά τον πρόσκαιρο επίγειο βίο του και απευθύνθηκε και ζήτησε πληροφορίες από δεκάδες ανθρώπων, που γνώρισαν και συνανεστράφησαν τον άνδρα και την αγιότητά του. Έτσι, σήμερα, πανευτυχής μας παραδίδει το παρουσιαζόμενο με το σημείωμά μας αυτό μυροβόλο πόνημά του, με τους γλυκύτατους και ευώδεις πνευματικούς καρπούς, αποβλέποντας αποκλειστικά και μόνο στην κατά Χριστόν παιδαγωγία των αναγνωστών του. Μπορούμε, λοιπόν, κι εμείς, με τη σειρά μας, να βεβαιώσουμε τον κ. Στιβακτάκη, κατά τον λόγον της μοναχικής διδασκαλίας, ότι:«όντως καλόν έργον ειργάσατο, επειδάν και ετελείωσεν αυτό».

Πηγή: Διμηνιαία έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Ιεραπύτνης και Σητείας, «Άγκυρα Ελπίδος», περίοδος Β΄,τ.68, Μάϊος-Ιούνιος 2012.