Οι απαρχές της εν Κύπρω Εκκλησίας

Χριστού Χατζημιχαήλ Δρος Φαρμακευτικής – Θεολόγου

Εκκλησιαστικές μορφές των πρώτων χριστιανικών χρόνων στην Κύπρο

Μαζί με τους πρωτεργάτες της ίδρυσης και ανάπτυξης της Εκκλησίας στην Κύπρο, εργάστηκαν στο έργο αυτό και άλλα φωτισμένα πρόσωπα, για τα οποία δεν γνωρίζουμε μέν πολλές πληροφορίες, αλλά πιστεύουμε δε ότι ο Κύριος, τον Οποίο πίστεψαν και αγάπησαν με όλη τους την ύπαρξη, τους έδωσε ακεραία τη Χάρη και την ευλογία λόγω του ιεραποστολικού έργου που επιτέλεσαν.

Τους κατέταξε στον χορό των Αγίων που συνέβαλαν στη στερέωση της νεόφυτης τότε εν Κύπρω Χριστιανικής Εκκλησίας. Θα αναφερθούμε στη συνέχεια σε ορισμένους Αγίους αυτής της ομάδας.

Άγιος Φιλάγριος

Ένας απ’ αυτούς ήταν ο Άγιος Φιλάγριος.

Γεννήθηκε, κατά πάσαν πιθανότητα, τον 1ο αιώνα μ.Χ. στο Κούριο. Από τις υπάρχουσες διαθέσιμες πληροφορίες, φαίνεται ότι άκουσε το κήρυγμα των Αποστόλων Παύλου, Βαρνάβα και Μάρκου και η σπίθα της αληθινής πίστης που άναψε μέσα του, τον οδήγησε στα Ιεροσόλυμα ή άλλο συναφές μέρος, στο οποίο κατάφερε να γνωρίσει τον Απόστολο Πέτρο. Στη συνέχεια, μαθήτευσε κοντά στον Απόστολο Πέτρο και γνώρισε αρκετά τη χριστιανική πίστη πριν το μαρτύριο του Αποστόλου στη Ρώμη (επί του αυτοκράτορα Νέρωνα κατά τον διωγμό του 64 μ.Χ.). Μάλιστα, ο Άγιος Φιλάγριος χειροτονήθηκε από τον ίδιο τον Απόστολο Πέτρο και ακολούθως επέστρεψε στην Κύπρο. Ανέλαβε τη διάδοση του Ευαγγελίου στο Κούριο, όπου και έγινε Επίσκοπος. Η πλούσια δράση του και το ανύστακτο ενδιαφέρον του για το ποίμνιό του, οδήγησε στη σύλληψή του από τους ειδωλολάτρες της περιοχής. Το μένος των ειδωλολατρών κατά του Αγίου εκδηλώθηκε με σφοδρότητα και ο Άγιος Φιλάγριος δέχθηκε το στεφάνι του μαρτυρίου.

Ένας Άγιος που αποτελεί παράδειγμα μεταστροφής είναι ο Τίμωνας. Ο Άγιος Τίμωνας, σύμφωνα με κάποια στοιχεία που υπάρχουν, υπήρξε συνοδός των Αποστόλων Βαρνάβα και Μάρκου κατά τη δεύτερη επίσκεψή τους στην Κύπρο (περί το 49 μ.Χ.). Οι Απόστολοι Βαρνάβας και Μάρκος αποβιβάστηκαν στο χωριό Κορμακίτης, όπου συνάντησαν δύο ανθρώπους (τον Αρίστωνα και τον Τίμωνα), οι οποίοι υπηρετούσαν σε ειδωλολατρικό ιερό. Αν και ειδωλολάτρες, ο Τίμωνας και ο Αρίστωνας πρόσφεραν φιλοξενία στους Αποστόλους.

Άγιος Τίμωνας

Ο Απόστολος Βαρνάβας κατάφερε τελικά να οδηγήσει τον Αρίστωνα και τον Τίμωνα στον χριστιανισμό. Ο Άγιος Τίμωνας, μάλιστα, θεραπεύθηκε από τον Απόστολο Βαρνάβα, γιατί έπασχε από κάποια ασθένεια. Ακολούθως, ο θεραπευθείς Άγιος συνόδευσε τους δύο Αποστόλους σε διάφορες περιοχές της Κύπρου.

Ένας άλλος Άγιος, ο οποίος διέλαμψε στην περιοχή της Πάφου, είναι ο Άγιος Επαφράς. Σύμφωνα με μία εκδοχή, μπορεί να ταυτίζεται με τον Απόστολο (εκ των εβδομήκοντα) Επαφρόδιτο, ο οποίος ήταν στενός συνεργάτης του Αποστόλου Παύλου (βλ. Φιλιπ. β’, 25 – 30) και συνδέθηκε με την Εκκλησία των Φιλιππησίων. Ο Απόστολος Παύλος τον χαρακτηρίζει αδελφό, συνεργό, συστρατιώτη και Απόστολο, ο οποίος αρρώστησε και κινδύνεψε ακόμη και να αποθάνει για να φέρει εις πέρας το έργο του.

Κατά μία άλλη άποψη, δεν ταυτίζεται με τον Επαφρόδιτο, γιατί ο Επαφράς ήταν από τις Κολλοσαίς και συνδέθηκε με την αντίστοιχη Εκκλησία στην εν λόγω περιοχή. Ο Επαφρόδιτος ήταν όμως στην πραγματικότητα Μακεδόνας και συνδέθηκε με τους Φιλιππησίους. Εν πάση περιπτώσει, ο Άγιος Επαφράς χειροτονήθηκε Επίσκοπος Πάφου από τον Άγιο Ηρακλείδιο, κατόπιν οδηγιών του Αποστόλου Παύλου, και πιθανώς να ποίμανε για ορισμένα έτη την Εκκλησία στην Πάφο κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 1ου αιώνα μ.Χ. (μετά το 60 μ.Χ.).

Αξιοσημείωτη είναι και μία σχετική άποψη η οποία συνδέει την κατακόμβη του Αγίου Ευτυχίου στη Νήσου με τον Άγιο Επαφρά. Συγκεκριμένα, υποστηρίζεται ότι η κατακόμβη ανήκει στον Άγιο Επαφρά και όχι στον Άγιο Ευτύχιο. Είναι όμως σχετικά δύσκολη η εξήγηση (αν τελικά ευσταθεί ο εν λόγω ισχυρισμός) για το πώς ο Άγιος Επαφράς βρέθηκε από την Πάφο στη Νήσου.

Άγιος Επαφράς

Σε γενικές γραμμές, οι πληροφορίες για την εν Κύπρω Εκκλησία κατά τα τέλη του 1ου αιώνα μ.Χ., αλλά και κατά τον 2ο και ίσως τον 3ο αιώνα είναι περιορισμένες εως ανύπαρκτες. Είναι εύλογο να υποτεθεί ότι ο Χριστιανισμός στην Κύπρο αναπτύχθηκε υπό διωγμό και με τις συνεπακόλουθες δυσκολίες. Οπωσδήποτε, μετά το Διάταγμα των Μεδιολάνων (διάταγμα ανεξιθρησκίας, 313 μ.Χ.) επί του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου η ανάπτυξη του Χριστιανισμού στην Κύπρο θα έλαβε μεγαλύτερους ρυθμούς. Η προϋπάρχουσα χριστιανική ζύμη των τριών πρώτων αιώνων θα έδινε τα εχέγγυα για την επέκταση και τη ραγδαία ανάπτυξη της Εκκλησίας της Κύπρου.

Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον θα αναδύονταν μορφές, όπως ο Άγιος Σπυρίδωνας και ο Άγιος Επιφάνιος. Η Εκκλησία θα άρχιζε να οργανώνεται σε Επισκοπές και ενας νέος τρόπος λειτουργίας, ελεύθερος πλέον, θα καθιερωνόταν.

Βιβλιογραφία

1.Καππαή Δημητρίου, Οι εν Κύπρω διαλάμψαντες Άγιοι, Κύπρος 1996.

2.Τρεμπέλα Παναγιώτη, Υπόμνημα εις τας Επιστολάς της Καινής Διαθήκης, Τόμος Β’, έκδ. «Ο Σωτήρ», Αθήναι 1993.

3.Φειδά Βλασίου, Εκκλησιαστική Ιστορία, Τόμος Α’, Άθηναι 1995.

Πηγή: Ορθόδοξο πνευματικό έντυπο, Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου, έτος 5ο, τ.21ο, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2012, Λευκωσία-Κύπρος.-Περιοδικό Εκκλησιαστική Παρέμβαση