Εκκλησία Νοσοκομείο Ψυχής (Μέρος 2ο)

αρχιμ.Αθανασίου Αναστασίου,

προηγουμένου Ιεράς Μονής Μεγάλου Μετεώρου

Θέλοντας,επίσης, ο αείμνηστος κληρικός και πανεπιστημιακός διδάσκαλος να αντιπαραβάλει τον χριστιανισμό με τις θρησκείες, τα φιλοσοφικά και κοινωνικά συστήματα, που απλά προτείνουν κάποιες γενικές αρχές και αξίες,χωρίς όμως να έχουν την δυνατότητα να θεραπεύσουν και να μεταμορφώσουν τον ίδιο τον άνθρωπο, έλεγε χαρακτηριστικά: «Αν εμφανιζόταν ο Χριστιανισμός στην εποχή μας, δεν θα τον καταλαβαίναμε ούτε σαν θρησκεία, ούτε σαν κοινωνική οργάνωση, ούτε σαν φιλοσοφικό ή ηθικό σύστημα, άλλα ως πνευματικό νοσοκομείο και ως μια ψυχοθεραπεία που θεραπεύει τον άνθρωπο. Και ο’ι Κληρικοί είναι πραγματικά θεραπευτές. Η Εκκλησία δεν είναι ένα πρακτορείο που κόβει εισιτήρια για τον Παράδεισο, αλλά είναι νοσοκομείο που θεραπεύει τον άνθρωπο, ώστε, όταν ο άνθρωπος δη τον Θεό, τότε ο Θεός να γίνη Παράδεισος γι’ αυτόν. Οι άγιοι είναι εκείνοι, οι οποίοι θεραπεύθηκαν και γι’αυτό βίωσαν το έλεος και την αγάπη του Θεού. Θεραπεύθηκε η ψυχή τους και το σώμα τους, γι’ αυτό και τα σώματα έγιναν ιερά λείψανα, που έχουν μέσα τους την Χάρη του Άγιου Πνεύματος» (Μητρ. Ναυπ. Ιεροθέου, Λόγοι και διάλογοι, σελ.364).

Η Αγία μας Εκκλησία, λοιπόν, είναι η Κιβωτός της σωτηρίας μας!

Αγνοώντας και λησμονώντας την Εκκλησία, αγνοούμε και λησμονούμε τον ίδιο τον Χριστό, αφού Αυτός είναι η κεφαλή της Εκκλησίας, Αυτός ενεργεί μέσα στην Εκκλησία, Αυτός σώζει και αγιάζει διά της Εκκλησίας.

Κι ενώ ο Κύριός μας και Θεός μας Ιησούς Χριστός, που ταπεινώθηκε, σαρκώθηκε,σταυρώθηκε, αναστήθηκε και αναλήφθηκε για να θεώσει την ανθρώπινη φύση μας, όπως προείπαμε, είναι το κέντρο του Ουρανού και της γής, το κέντρο της Ιστορίας και της Πίστεώς μας, το κέντρο των Θείων Γραφών και της Θείας Λατρείας, δυστυχώς, όμως, στην καθημερινή μας πρακτική, δεν αποτελεί το κέντρο της ψυχής μας, της διανοίας μας, της καρδιάς μας, το κέντρο του είναι μας. Δεν είναι, στον βαθμό που θα έπρεπε, ο σκοπός της ζωής μας, το αγαλλίαμά μας, ο πόθος μας και η λαχτάρα μας. Καθημερινά εκθρονίζουμε στην πράξη τον Χριστό από τη ζωή μας, από τις συναναστροφές μας,τις συζητήσεις μας και τις αναζητήσεις μας, από τη σκέψη μας και τη γλώσσα μας,ακόμα κι απ’ την προσευχή μας. Η πρώτη εντολή Του, το «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου έξ όλης της ψυχής σου και έξ όλης της καρδίας σου και έξ όλης της διανοίας σου» (Μάρκ. ιβ,’30)δεν αποτελεί την κύρια μέριμνά μας, την πεμπτουσία του πνευματικού μας αγώνα.

Αντίθετα,το Πρόσωπο και η παρουσία του Χριστού μας προκαλεί πραγματικό συγκλονισμό στους αγίους μας. Τον συγκλονισμό του αυτόν μας περιγράφει ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς στο συναρπαστικό ακόλουθο κείμενό του:

«Σταθήτε όλα τα σύμπαντα, όλοι οι υπάρχοντες κόσμοι, και όλα τα όντα! Κάτω όλαι αί καρδίαι, όλοι οι νόες, όλαι αι ζωαί, όλαιαι αθανασίαι, όλαι αι αιωνιότητες!Διότι, όλα αυτά άνευ του Χριστού είναι δι’ εμέ κόλασις, η μία κόλασις δίπλα εις την άλλην κόλασιν, όλα είναι αναρίθμητοι και ατελεύτητοι κολάσεις και εις το ύψος και εις το βάθος και εις το πλάτος.

Η ζωή άνευ του Χριστού, ο θάνατος άνευ του Χριστού, η αλήθεια άνευ του Χριστού, ο ήλιος άνευ του Χριστού και τα σύμπαντα χωρίς Αυτόν, – όλα είναι τρομερά ανοησία, ανυπόφορον μαρτύρων, σισύφειος βάσανος, κόλασις! Δεν θέλω ούτε την ζωήν, ούτε τον θάνατον άνευ Σου, γλυκύτατε Κύριε!

Δεν θέλω ούτε την αλήθειαν, ούτε την δικαιοσύνην, ούτε τον παράδεισον, ούτε την αιωνιότητα. Όχι, όχι! Εσένα μόνον θέλω. Εσύ μόνο να είσαι εις όλα, εν πάσι και υπεράνω όλων!….

Η αλήθεια, εάν δεν είναι ο Χριστός, δεν μου χρειάζεται, είναι μόνο μία κόλασις. Το ίδιον είναι κόλασις και η δικαιοσύνη, και η αγάπη, και το αγαθόν, και η ευτυχία. Και αυτός ο Θεός, εάν δεν είναι ο Χριστός, είναι κόλασις. Δεν θέλω ούτε την αλήθειαν άνευ του Χριστού, ούτε την δικαιοσύνην άνευ του Χριστού, ούτε την αγάπην άνευ του Χριστού, ούτε τον Θεόν άνευ του Χριστού.

Δεν τα θέλω όλα αυτά κατ’ ούδένα τρόπον! Θα δεχθώ κάθε είδους θάνατον. Ας με θανατώσετε με όποιον τρόπον θέλετε, αλλά χωρίς τον Χριστόν δεν θέλω τίποτε.Ούτε τον εαυτόν μου, ούτε και αυτόν τον ίδιον τον Θεόν, ούτε κάτι άλλο μεταξύ των δύο τούτων. Δεν θέλω, δεν θέλω, δεν θέλω!… Τα πάντα και εν πάσι Χριστός».(Από το βιβλίο του «Άνθρωπος και Θεάνθρωπος», έκδ. Αστήρ, 1979, σελ. 183-184 και 196).

Αλλά,παρά τη δική μας αμέλεια, τη ραθυμία, τη χλιαρότητα και την περί τα πνευματικά νωθρότητά μας, ο εράσμιος Νυμφίος των ψυχών μας, ο γλυκύτατος Χριστός μας, δεν παύει να κρούει τη θύρα της ψυχής μας και να μας απευθύνει στοργικά, επίμονα,αλλά και διακριτικά τον παρήγορο λόγο Του. Κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο:

«Εγώ είμαι και πατέρας σου, μας λέει ο Χριστός, εγώ και αδελφός σου, εγώ και νυμφίος σου, εγώ και σπίτι σου, εγώ και τροφή σου, εγώ και ρούχο σου, εγώ και ρίζα, εγώ και θεμέλιο, εγώ τα πάντα για σένα, γίνομαι ό,τι κι αν θελήσεις, κοντά μου τα έχεις όλα. Εγώ και θα σε υπηρετήσω· γιατί ήρθα για να διακονήσω και όχι να διακονηθώ. Εγώ είμαι και φίλος σου και μέλος σου και κεφαλή σου και αδελφός και αδελφή σου και μητέρα σου, εγώ είμαι τα πάντα, μόνο να τα έχεις καλά μαζί μου.

»Εγώ έγινα φτωχός για σένα και επαίτης για σένα, ανέβηκα στον σταυρό για σένα,τάφηκα για σένα, για χάρη σου παρακαλώ τον Πατέρα μου στον ουρανό και στάλθηκα στη γή από τον Πατέρα μου ως δικός σου μεσολαβητής. Για μένα εσύ είσαι τα πάντα, και αδελφός και φίλος και μέλος. Ό,τι έχω είναι και δικό σου. Τί περισσότερο θέλεις»; [Ιωάννου Χρυσοστόμου – Ομιλία Οστ'(76η), Εις το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον].

Αλήθεια,πόσο μωροί, πόσο αγνώμονες, πόσο άσοφοι αποδεικνυόμαστε πολλές φορές, όταν ο ίδιος ο Δημιουργός του Παντός, ο Βασιλεύς των βασιλευόντων και Κύριος των κυριευόντων, ο ανενδεής και Παντοδύναμος Κύριος, ο φοβερός Θεός, «Όν φρίσσει και τρέμει τα Χερουβείμ», ο Πλάστης και Θεός μας, έρχεται τόσο κοντά μας·γίνεται ο πολυεύσπλαγχνος Πατέρας μας, ο αδελφός μας και ο πιστός φίλος μας,έτοιμος να μας προσφέρει τα πάντα, θυσιάζοντας τον ίδιο τον εαυτό Του· έρχεται να μας υπηρετήσει «ως ο διακονών», να μας απαλλάξει από τα βάρη και τις θλίψεις, να μας χαρίσει τα παρόντα και τα μέλλοντα αγαθά Του, κι εμείς —ω της παραφροσύνης! — τολμούμε να Τον αγνοούμε ή και ακόμη να Τον περιφρονούμε «περί άλλα πολλά τυρβάζοντες».

Αδελφοί,«ιδού νυν (τώρα, σήμερα, όχι αύριο) καιρός ευπρόσδεκτος, ιδούνύν (τώρα, σήμερα, όχι αύριο) ημέρα σωτηρίας» (Β ‘Κο ρ. στ’ 2). Τώρα,σ’ αυτή τη ζωή υπάρχει το έλεος και η φιλανθρωπία του Θεού. Ο θάνατος καραδοκεί ανά πάσα στιγμή, η αυλαία πέφτει οσονούπω, η Κρίσις χωρίς έλεος, ακριβοδίκαιη και αδέκαστη. Πολύ σοφά η Αγία μας Εκκλησία μας διδάσκει τη μεγάλη αυτή αλήθεια με τούς συμβολισμούς μέσα στον Ιερό Ναό. Σε όλες τις εικόνες του Τέμπλου, δεξιά και αριστερά της Ωραίας Πύλης και εμπρός στην Ωραία Πύλη, οι αναμμένες κανδήλες συμβολίζουν το θείο έλεος που δίνεται πλουσιοπάροχα σε όσους προσέρχονται εν μετάνοια εκεί, έμπροσθεν της Αγίας Τραπέζης, για την Μετάληψη των Αχράντων Μυστηρίων, «εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον». Ενώ στον επισκοπικό θρόνο με την εικόνα του Μεγάλου Αρχιερέως Χριστού, που συμβολίζει το βήμα του Κριτού, δεν υπάρχει κανδήλα, διότι ακριβώς η Κρίση τότε θα είναι ανέλεος.

Αδελφοί μας αγαπητοί, «Στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου»! Είναι φοβερή η ώρα της Κρίσεως και η κόλαση, η μεγαλύτερη συμφορά, το φοβερώτερο κακό. Τα δεινά της κολάσεως, η αιώνια, δηλαδή, στέρηση της θέας της άκτιστης δόξης του Θεού, δεν έχουν καμμία σύγκριση με τις συμφορές της παρούσης ζωής. Ας ευχόμαστε κανείς άνθρωπος στον κόσμο να μην δοκιμάσει την άφατη οδύνη της. Ας μη παίζουμε «εν ου παικτοίς». Το διακυβευόμενο είναι η αθάνατη ψυχή μας και το αιώνιο μέλλον μας. Καλό θα ήταν και στις ευχές μας, σε γιορτές ή διάφορες άλλες περιστάσεις,να χρησιμοποιείται κι από τους λαϊκούς αδελφούς μας, η ευχή των Μοναχών: «Καλή μετάνοια, καλόν Παράδεισο».

Ο δρόμος για τον Παράδεισο είναι ένας. Είναι ο δρόμος που βάδισαν όλοι οι Άγιοι:ο δρόμος της μετανοίας, της επιστροφής στο σπίτι του Πατέρα μας. Ο δρόμος της επιστροφής στην Εκκλησία μας και στην Αγία Παράδοσή της.

Πότε;Τώρα, σήμερα. Πως; Να επανέλθουμε στην παλιά ευσέβεια, στο φόβο του Θεού, στην αγία απλότητα. Να επανέλθουμε όλοι, Κληρικοί, Μοναχοί και λαϊκοί, στην πραότητα, στην ταπείνωση, στην ακακία, στην αφελότητα της καρδίας, στην κατά Θεόν γνώση και σοφία. Και ν’ αρχίσουμε από απλά μικρά και ίσως τυπικά, κατά το φαινόμενο, πράγματα· αλλά στην πραγματικότητα πολύ σπουδαία και ουσιαστικά.

Να πάρουμε, δηλαδή, και πάλι στα χέρια μας τον Συναξαριστή, τους βίους των Αγίων μας, τον Ευεργετινό, τα Γεροντικά, την Αμαρτωλών Σωτηρία, τον άγιο Νικόδημο,τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό… Και κυρίως και πρωτίστως να αρχίσουμε να μελετάμε τακτικά και ευλαβικά την Αγία Γραφή, Παλαιά και Καινή Διαθήκη και τα πατερικά κείμενα, που ερμηνεύουν και αναλύουν την Αγία Γραφή.

Να έχουμε ευπρεπισμένο εικονοστάσι, όχι στο σαλόνι για επίδειξη, αλλά σε ιδιαίτερο χώρο, αν υπάρχει η δυνατότητα, όπου θα μπορούμε να αποσυρθούμε για προσευχή.Εικονοστάσι με εικόνες του Χριστού και της Παναγίας και των Αγίων, των οποίων φέρουμε τα ονόματα, με Σταυρό, με αναμμένη κανδήλα, με τη σύνοψη, το Συνέκδημο,τα Προσευχητάρια. Εικονοστάσι, όπου, όπως oι παλιές ευλαβείς οικογένειες, θα φυλάσσουμε και όλα τα αγιαστικά (τα βάγια, τον βασιλικό, λάδι ή μύρο από προσκυνήματα, το Μεγάλο αγιασμό κ.λπ.).

Να μάθουμε να εκκλησιαζόμαστε με ευλάβεια και με προσοχή στα τελούμενα. Να προετοιμαζόμαστε από την προηγούμενη ημέρα, με σωματική και ψυχική καθαριότητα και προετοιμασία, με περισυλλογή, με ανάπαυση, με προσευχή και μελέτη των βίων των Αγίων, των Ευαγγελικών και Αποστολικών Αναγνωσμάτων και των υποθέσων των μεγάλων Εορτών.

Να αποκτήσουμε την εκκλησιαστική μας βιβλιοθήκη, όπου, εκτός των άλλων πατερικών και ψυχωφελίμων βιβλίων, θα υπάρχουν και τα λειτουργικά βιβλία (το Μέγα Ωρολόγιο, η Παρακλητική, τα Μηναία, το Πεντηκοστάριο, το Τριώδιο κ.λπ).

Να αρχίσουν οι νοικοκυρές, όσες δεν το κάνουν, να ζυμώνουν πρόσφορα με ευλάβεια και με ειδική προετοιμασία, να προσφέρουν το νάμα, το καθαρό κερί και το θυμίαμα για την Θεία Λειτουργία, μαζί με τα ονόματα, ζώντων και κεκοιμημένων,υπογραμμίζοντας κάποιο όνομα με ιδιαίτερη ανάγκη (καλό θα ήταν και με το αίτημά του). Η μνημόνευση των ονομάτων και η προσφορά των δώρων αποδίδουν τη μεγαλύτερη ωφέλεια σε ζώντες και κεκοιμημένους, όση ωφέλεια δεν μπορεί να προσφέρει καμμία άλλη προσευχή επί της γης. Ιδίως για τους κεκοιμημένους μας,που δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα να βοηθήσουν τον εαυτό τους και περιμένουν μόνον από εμάς. Καλές οι δωρεές και τα στεφάνια, αλλά η Θεία Λειτουργία για τους ανθρώπους μας είναι το αναντικατάστατο αποκούμπι τους.

Πολύ ωφέλιμο θα ήταν να τελούμε και Θείες Λειτουργίες (ν’ ανοίγουμε τις Εκκλησιές,όπως συνηθίζει να το λέει ο λαός μας) υπέρ των οικογενειών μας, των συγγενών μας, των φίλων μας, αλλά και των εχθρών μας, και των κεκοιμημένων μας, μη παραλείποντας και όλα τα διατεταγμένα (κόλλυβα και υψώματα για τους Αγίους μας,αρτοκλασία, μνημόσυνα, τρισάγια και κόλλυβα για τους κεκοιμημένους μας). Ο μακαριστός Δημήτριος Παναγόπουλος, λαϊκός και παραδοσιακός ιεροκήρυκας, έλεγε χαρακτηριστικά: «Όταν θα πάμε στην άλλη ζωή, τότε θα δούμε τι ρόλο έπαιζε η λόγχη του παπά στην προσκομιδή»!

Να καταργήσουμε τα πάρτυ και τα γενέθλια, τα εκ της Δύσεως προερχόμενα και για λόγους εμπορικούς προβαλλόμενα και επιβαλλόμενα, αλλά και για λόγους οικογενειακής προβολής προτιμώμενα… Να επιμείνουμε στις Εορτές των Αγίων μας·μη καταλύοντας, τιμώντας τον Άγιο και την νηστεία, όταν είναι ημέρα νηστείας.

Να μάθουμε να χρησιμοποιούμε τις ειδικές ευχές και να επικαλούμαστε τους Αγίους για την κάθε περίσταση, όπως ασθένεια, βασκανία, μαγεία κ.λπ. Η Εκκλησία μας έχει για κάθε περίπτωση, και για την πιο απλή, ευχές και προσευχές και επικαλείται τους Αγίους, που έχουν λάβει από τον Θεό ειδικό χάρισμα· π.χ.: η Αγία Παρασκευή για τα μάτια, ο Άγιος Παρθένιος Λαμψάκου για τον καρκίνο, ο Άγιος Αντίπας για τα δόντια, ο Άγιος Μηνάς για εύρεση αντικειμένων που χάθηκαν κ.ο.κ. Επισημαίνουμε στο σημείο αυτό και επιμένουμε ιδιαιτέρως: ότι ο Χριστιανός δεν πρέπει ποτέ, σε καμμία περίπτωση, να καταφεύγει για την επίλυση προβλημάτων (αρρώστιες παιδιών, συγγενών, αποκατάσταση κ.λπ.) σε μάγους, φωτισμένους, φωτισμένες αστρολόγους,χαρτορρίχτρες, μέντιουμ κ.λπ.) Είναι προτιμότερο να πεθάνει το παιδί μέσα στην Εκκλησία, όπως λέγει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, να μην παντρευτεί το παιδί, παρά να ζήσει ή να αποκατασταθεί, με τη βοήθεια του Σατανά —κι αυτό, βεβαίως, αμφίβολο— παρά να χάσει την ψυχή του. Να τελούμε, κατά διαστήματα, τον Μικρό Αγιασμό και το Μυστήριο του Αγίου Ευχελαίου στα σπίτια μας, τα οποία αποτελούν τα πλέον ασφαλή αλεξικέραυνα κατά της δαιμονικής ενέργειας και επήρειας και κυρίως να προσερχόμαστε τακτικά στο μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως και της Θείας Μεταλήψεως. «Το πετραχήλι του παπά καίει την γούνα του σατανά», λέει σοφά ο λαός μας.

Να μην παραλείπουμε το σημείο του Τιμίου Σταυρού —και μάλιστα σωστά—και την προσευχή πριν και μετά το φαγητό. Δεν είναι καθόλου μια τυπική συνήθεια αυτό· είναι ευλογία και προστασία από κάθε επήρεια δαιμονική και βασκανία(πολλές φορές φαγητά ή γλυκίσματα, που μας προσφέρθηκαν, ήταν μολυσμένα από μαγικά)… Αλλά είναι προπάντων και ευγνωμοσύνη και ευχαριστία προς τον δωρεοδότη και τροφοδότη Κύριο μας και Θεό μας.

Να τηρούμε την αργία της Κυριακής και των μεγάλων Εορτών, αφιερώνοντας τις ημέρες αυτές σε περισσότερη προσευχή, πνευματική μελέτη, άσκηση φιλανθρωπίας, ανάπαυση και επικοινωνία μέσα στην οικογένεια.

Να τηρούμε με ευλάβεια τις καθιερωμένες νηστείες, εκτός ασθενείας και με την ευλογία του Πνευματικού, αρετή και άσκηση που είναι πολύ ωφέλιμη και για την πνευματική, αλλά και την σωματική μας υγεία. Μή λησμονούμε το πατερικό λόγιο «ο λαιμός της κοιλίας είναι η πόρτα της πορνείας».

Να προσφέρουμε και από το υστέρημά μας ακόμη, γιατί ούτως ή άλλως το περίσσευμα ανήκει στους φτωχούς, στους ανήμπορους, στους έχοντες ανάγκη, που είναι αδελφοί του Χριστού μας, ιδιαίτερα στις τόσο δύσκολες ημέρες που περνάμε. Η αγάπη η διά της φιλανθρωπίας ενεργούμενη, είναι το μέτρο της Μελλούσης Κρίσεως, όπως ξεκάθαρα τονίζεται στο Ευαγγέλιο.

Να συνεισφέρουμε και στην ανέγερση και τον ευπρεπισμό Ιερών Ναών και Μονών, για να μνημονευόμαστε διά παντός ως κτίτορες και ευεργέτες, κι όταν ακόμη θα εκλείψει η συγγένειά μας και το όνομά μας από τη γη αυτή.

Να προσπαθούμε να διατηρούμε τη μνήμη του Θεού και την προσευχή καθ’ όλη την ημέρα, με σύντομες ικετευτικές και δοξολογικές προσευχές. Ακόμη και μέσα στις μέριμνες, την πίεση και την κόπωση της καθημερινότητος είναι πολύ απαραίτητη και χρήσιμη η συνεχής επίκληση του ονόματος του Χριστού μας. Γι’ αυτό σε κάθε στιγμή, αδελφοί μας, όπου και αν βρισκόμαστε και με όποια εργασία και αν απασχολούμαστε (στο δρόμο, στο αυτοκίνητο, στο σπίτι, παντού), να μην παραλείπουμε να λέμε μέσα μας την καρδιακή ευχή, την ευχή του Ιησού, η οποία ενδυναμώνει, ευλογεί, χαριτώνει και φωτίζει την ψυχή του ανθρώπου. Η ευχή αυτή είναι: «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησέ με» ή απλούστερα: «Χριστέ μου ελέησε μας και συγχώρεσε μας, τον άνδρα μου ή τη γυναίκα μου, τα παιδιά μου κι όλο τον κόσμο». «Κύριε ελέησέ μας, φώτισέ μας και σώσε μας». Ή «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησε και ίασαι τον δούλο Σου τάδε», όταν πρόκειται για ασθένεια. Ή «Κύριε Ιησού Χριστέ ανάπαυσε τον δούλο Σου», όταν πρόκειται για κεκοιμημένο. Καλό επίσης είναι να επικαλούμεθα και την βοήθεια της Παναγίας μας, «Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς», καθώς και των φίλων και προστατών Αγίων μας, «Άγιοι του Θεού πρεσβεύσατε υπέρ ημών». Οι παλιές γιαγιάδες,που βίωναν την πρακτική θεολογία, προσεύχονταν πρώτα για τη σωτηρία των άλλων και έπειτα για τη δική τους και της οικογενείας τους! (Μια γιαγιά έλεγε «Χριστέ μου, σώσε τα παιδιά όλου του κόσμου, και τα δικά μου τα παιδιά στο σχόλασμα»,δηλαδή τελευταία και τα δικά μου).

Να κάνουμε πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας και σωστά το σημείο του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού —είναι ομολογία αυτό και πολύ δυνατή προσευχή—, κατά την είσοδο και έξοδο από το σπίτι μας, από το χώρο της εργασίας μας, από το αυτοκίνητό μας, σε στιγμές δύσκολες που χρειαζόμαστε περισσότερο τη βοήθεια του Θεού. Μήν κυκλοφορούμε ποτέ χωρίς τον επιστήθιο σταυρό επάνω μας.

Να μάθουμε να βαδίζουμε τον ίσιο δρόμο και με το σταυρό στο χέρι και να είμαστε σίγουροι —παρά τα λεγόμενα περί του αντιθέτου— ότι θα έχουμε σ’αυτή τη ζωή τη διαρκή ευλογία και προστασία του Θεού, αλλά και στην άλλη ζωή θα μας αξιώσει ο Θεός των επουρανίων Του αγαθών.

Σπουδαιότερο,βεβαίως, από όλα, όπως και σεις πολύ καλά γνωρίζετε, είναι η τακτική και ενσυνείδητη προσέλευση μας στα φιλανθρωπότατα και σωστικά και λυτρωτικά μυστήρια της Ιεράς Εξομολογήσεως και της Θείας Κοινωνίας, χωρίς τα οποία δεν είναι δυνατόν να έχουμε πνευματική ζωή, σωτηρία και αγιασμό.

Σεβασμιώτατε,Ευχηθείτε να βάλουμε αρχή μετανοίας από σήμερα. Ας φιλοτιμηθούμε, ας ξεκινήσουμε, ας πέσουμε, ας ξανασηκωθούμε —άλλωστε, κατά τους Αγίους Πατέρες, άγιος είναι ο συνεχώς ανιστάμενος—, ας παρακινεί ο ένας τον άλλο, ας φροντίζει ο ένας τον άλλο, ας συγχωρεί ο ένας τον άλλο, ας αγαπά ο ένας τον άλλο, για να βρεθούμε όλοι μαζί, όπως εδώ στη γή και στον Παράδεισο.

Ο αγώνας μας είναι σκληρός και ανελέητος, γιατί οι κακές συνήθειες και τα πάθη είναι ριζωμένα μέσα μας και φιλεπίστροφα, κατά τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη.Αλλά τα έπαθλα αιώνια και ατίμητα. Συστρατιώτες στη στρατεία του Χριστού και συναθλητές στον αγώνα της σωτηρίας μας, αδελφοί και φίλοι, ας εμψυχώνουμε και ας στηρίζουμε ο ένας τον άλλο στον χειμώνα της παρούσης ζωής, με τα λόγια που άλλοι στρατιώτες του Χριστού, πολύαθλοι και Μεγαλομάρτυρες Άγιοι, φίλοι και αδελφοί, οι Άγιοι Τεσσαράκοντα Μάρτυρες στη λίμνη της Σεβάστειας,αλληλοενισχύονταν, για να υπομείνουν μέχρι τέλους το φρικτό μαρτύριό τους:

«Δριμύς ο χειμών, αλλά γλυκύς ο Παράδεισος· αλγεινή η πήξις, άλλ’ ηδεία η απόλαυσις. Μη ούν εκκλίνωμεν, ω συστρατιώται· μικρόν υπομείνωμεν, ίνα τους στεφάνους της νίκης αναδησώμεθα, παρά Χριστού του Θεού, και Σωτήρος των ψυχών ημών».

(*)Ομιλία που πραγματοποιήθηκε στον Ιερό Ναό Αγίας Παρασκευής Φλωρίνης, κατά τον Κατανυκτικό Εσπερινό της Β΄ Κυριακής των Νηστειών