Εκκλησία Νοσοκομείο Ψυχής (μέρος 1ο)

αρχιμ. Αθανασίου Αναστασίου,

προηγουμένου Ιεράς Μονής Μεγάλου Μετεώρου

 Σεβασμιώτατε(*),

Πριν αρχίσουμε την ομιλία μας, επιτρέψατέ μας να Σας εκφράσουμε τις από καρδίας ευχαριστίες μας για τα ευγενικά Σας λόγια, καθώς και για την ιδιαίτερα τιμητική Σας πρόσκληση να μιλήσουμε ενώπιόν Σας και ενώπιον των φιλόθεων και φιλακολούθων πιστών της ακριτικής και τιμημένης πόλεως της Φλωρίνης κατά τον αποψινό Κατανυκτικό Εσπερινό.

Το θέμα που θα αναπτύξουμε, δι’ ευχών Σας, Σεβασμιώτατε, είναι: Η Εκκλησία μας ως νοσοκομείο ψυχών και θεραπευτήριο παθών.

Η είσοδός μας στην Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή μας γεμίζει με μια πηγαία δοξολογία, ευχαριστία και ευγνωμοσύνη προς τον Παντευεργέτη Τριαδικό Θεό μας,που μέσα στο άπειρο έλεός Του και την ανεξιχνίαστη φιλανθρωπία Του και στοργή Του, βρίσκεται πάντοτε παρών μέσα στην κιβωτό της σωτηρίας μας, την Αγία μας Εκκλησία.

Η απόπειρα να δοθεί ένας πλήρης ορισμός για την Εκκλησία δεν στάθηκε ποτέ επιτυχής, καθώς η Εκκλησία είναι «μυστήριον μέγα» και δεν κατανοείται ούτε ερμηνεύεται μέσα στα πεπερασμένα όρια της ανθρώπινης σκέψεως και λογικής.

Εκκλησία είναι το πραγματικό και ζωντανό Σώμα του Χριστού και των πιστών με κεφαλή τον ίδιο τον Κύριό μας.

«Και αυτόν έδωκε κεφαλήν υπέρ πάντα τη εκκλησία, ήτις εστί το σώμα αυτού, το πλήρωμα του τα πάντα εν πάσι πληρουμένου» (Εφ.1, 23), μας λέγει ο απόστολος Παύλος στην προς Εφεσίους επιστολή του.

Μέσα στην Εκκλησία αγωνιζόμαστε, αγιαζόμαστε και προγευόμαστε τη μέλλουσα ευφροσύνη της Βασιλείας των Ουρανών και μέσα σε αυτή, τελικά, σωζόμαστε και γευόμαστε οντολογικά την άκτιστη Χάρη και την άκτιστη δόξα του Χριστού μας.

«Μπαίνοντας στην άκτιστη Εκκλησία, -έλεγε ο μακαριστός Γέροντας Πορφύριος-, ερχόμαστε στον Χριστό, μπαίνουμε στο άκτιστον. Καλούμαστε, δηλαδή, κι εμείς οι πιστοί να γίνομε άκτιστοι κατά χάριν, να γίνομε μέτοχοι των θείων ενεργειών του Θεού, να μπούμε μέσα στο μυστήριο της θεότητος, να ξεπεράσομε το κοσμικό μας φρόνημα, να αποθάνομε κατά “τον παλαιόν άνθρωπον” και να γίνομε ένθεοι. Όταν ζούμε στην Εκκλησία, ζούμε τον Χριστό».

Η χριστοκεντρικότητα είναι το κύριο χαρακτηριστικό στην ζωή της Εκκλησίας. «Μιλώντας για Εκκλησία οι Ορθόδοξοι, παρατηρεί ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, εννοούμε πρωταρχικά και κύρια τον Χριστό, μέσα στον Οποίο τελεσιουργείται πνευματικά η ένωσή μας. Η σύνδεση δε Χριστού και Εκκλησίας που είναι η βάση της σταυρικής θεοκοινωνίας, δεν είναι εικονική, αλλά πραγματική».

Ο Χριστός είναι η Κεφαλή και «ο Ακρογωνιαίος Λίθος» της Αγίας μας Εκκλησίας,είναι ο Θεάνθρωπος Ιησούς, τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος. Είναι «το Α και το Ω, ο Πρώτος και ο Έσχατος, η Αρχή και το Τέλος», «ο Ων και ο Ην και ο Ερχόμενος, ο Παντοκράτωρ», κατά τον Ευαγγελιστή Ιωάννη τον Θεολόγο. Είναι ο Κύριος του κόσμου και της Ιστορίας. Είναι το κέντρο του Ουρανού και της Γης, το κέντρο της Πίστεώς μας, το κέντρο και το περιεχόμενο των Θείων Γραφών και της Θείας Λατρείας, ο μόνος Σωτήρας του ανθρωπίνου Γένους, αφού «ουκ έστιν εν άλλω ουδενί η σωτηρία», κατά το αγιογραφικό λόγιο.

Ο αγιασμένος Γέροντας Πορφύριοςτόνιζε, επίσης, πως «Κύριο μέλημά μας είναι να αφοσιωθούμε στον Χριστό, να ενωθούμε με την Εκκλησία. Αν μπούμε στην αγάπη του Θεού, μπαίνομε στην Εκκλησία. Ανδεν μπούμε στην Εκκλησία, αν δεν γίνομε ένα με την εδώ, την επίγεια Εκκλησία,υπάρχει φόβος να χάσομε και την επουράνια…..Όποιος ζει τον Χριστό, γίνεται ένα μαζί Του, με την Εκκλησία Του. Ζει μια τρέλλα! Η ζωή αυτή είναι διαφορετική απ’τη ζωή των άλλων ανθρώπων. Είναι χαρά, είναι φως, είναι αγαλλίαση, είναι ανάταση. Αυτή είναι η ζωή της Εκκλησίας, η ζωή του Ευαγγελίου, η Βασιλεία του Θεού. «Η Βασιλεία του Θεού εντός ημών έστιν». Έρχεται μέσα μας ο Χριστός κι εμείς είμαστε μέσα Του» (Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Βίος και Λόγοι,σελ. 205).

Η ζωή, όμως, μέσα στην Εκκλησία προϋποθέτει απαραίτητα και την δική μας συμμετοχή και συνεργεία. Κατά τον εκλεκτό Ομότιμο Καθηγητή του Α.Π.Θ. κ. Γ. Μαντζαρίδη: «Όπως η ένταξη, έτσι και η παραμονή στην Εκκλησία πραγματοποιείται με την χάρη του Θεού [αλλά] και την ανθρώπινη συνεργία. Η εμμονή στην πίστη και το ήθος της Εκκλησίας και η διαρκής τροφοδοσία με την αλήθεια και την χάρη της αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για την ζωή όλων των ανθρώπων. Η Εκκλησία δέχεται στους κόλπους της όλους αδιακρίτως. Η χάρη όμως του Θεού που προσφέρεται στην Εκκλησία δεν ανακαινίζει μαγικά τους ανθρώπους χωρίς τη θέλησή τους. Γι’αυτό και στην Εκκλησία πολλοί παραμένουν πονηροί και αδιόρθωτοι» (Χριστιανική Ηθική, έκδ. Πουρναρά, 2003, σελ 143-144).

Ο όρος εκκλησία προέρχεται από το ρήμα εκκαλώ, που σημαίνει καλώ σε συγκέντρωση,σε συνάθροιση. Εκκλησία είναι η Σύναξη στο δείπνο της Ευχαριστίας όλων όσοι έχουν την ίδια ορθή πίστη και αποτελούν τα μέλη της. Οι Πράξεις των Αποστόλων μας πληροφορούν για την ίδρυση και την λειτουργία της πρώτης Εκκλησίας και την ζωή των πρώτων χριστιανών: «Ήσαν δε προσκαρτερούντες τη διδαχή των αποστόλων, και τη κοινωνία, και τη κλάσει του άρτου, και ταίς προσευχαίς». «Πάντες οι πιστεύοντες ήσαν επί τό αυτό… καθ’ημέραν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν εν τω Ιερώ, κλώντες τε κατ’ οίκον άρτον,μετελάμβανον τροφής εν αγαλλιάσει». (Πράξεις, 2, 44-46).

Πρωταρχική προϋπόθεση για την συμμετοχή στην Εκκλησία είναι η ορθή πίστη, η αποδοχή των εντολών του Θεού στην ζωή μας και η προσπάθεια για την τήρησή τους. Όπως παρατηρεί ο άγιος Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης: «το θροισμα των αγίων, το εξ ορθής πίστεως και πολιτείας αρίστης συγκεκροτημένον, καλείται Εκκλησία».

Για τον λόγο αυτό και δεν νοείται Εκκλησία του Χριστού, χωρίς πίστη στα ορθά δόγματα, αφού η ορθοπραξία προϋποθέτει την ορθοδοξία. Γι’ αυτό και η κάθε λογής αίρεση συνιστά αυτομάτως αποκοπή από το Σώμα της Εκκλησίας. Έτσι, δεν ανήκουν στην Εκκλησία του Χριστού, δεν αποτελούν Εκκλησία, οι παπικοί, οί προτεστάντες και όλες οι άλλες χριστιανικές ομολογίες, οι οποίες είναι αιρετικές.

Το γεγονός που συστήνει και ιδρύει την Εκκλησία είναι το γεγονός της Πεντηκοστής.Και «άφνω εγένετο εκ του ουρανού ήχος, ώσπερ φερομένης πνοής βιαίας και επλήρωσεν όλον τον οίκον ού ήσαν καθήμενοι» (Πράξ. 2, 1-2), μας περιγράφουν οι Πράξεις των Αποστόλων.

Το Άγιον Πνεύμα είναι αυτό που «συγκροτεί τον θεσμόν της Εκκλησίας». Είναι το αίμα του σώματος της Εκκλησίας, ο συνδετικός ιστός που ενώνει όλα τα μέλη Της μεταξύ τους και με την κεφαλή Της, που είναι ο Χριστός.

Θα θέλαμε, παρεμπιπτόντως, αφού αναφερθήκαμε στην Πεντηκοστή, να τονίσουμε, επειδή πολλά ανορθόδοξα προβάλλονται από ορθόδοξα χείλη κληρικών και λαϊκών θεολόγων,μία πολύ σημαντική αλήθεια της Εκκλησίας μας, ότι δηλαδή η Πεντηκοστή, ημέρα ιδρύσεως της Εκκλησίας μας είναι η ύψιστη αγιοπνευματική εμπειρία και σ’ αυτήν φθάνουν όλοι οι Άγιοι και ενώνονται με τον Χριστό και μεταξύ τους. Σ’ αυτή την πορεία καλούμεθα όλοι! Οι Πατέρες της Εκκλησίας είναι ο καρπός της λειτουργίας του Αγίου Πνεύματος μέσα στην Εκκλησία. Οι Πατέρες της Εκκλησίας εκφράζουν την άπαξ αποκαλυφθείσα και άπαξ τελειωθείσα και παραδοθείσα αλήθεια κατά την ημέρα της Πεντηκοστής.

Δεν υπάρχει μείζων αποκάλυψη από αυτή της Πεντηκοστής. Ταμειούχος της αποκαλύψεως είναι η Μία Εκκλησία, η αποστολική και αγιοπατερική ορθοδοξία.

Η ορθόδοξη Εκκλησία διασώζει την μόνη σώζουσα αλήθεια, η οποία παραμένει αναλλοίωτη. Η αλήθεια και η ακρίβεια της πίστεώς μας ούτε βελτιώνεται, ούτε συμπληρώνεται, ούτε επαναπροσδιορίζεται, όπως εντελώς εσφαλμένα και αντορθόδοξα διατυπώνουν οι σύγχρονοι οικουμενιστές και οι «μεταπατερικοί» και «συναφειακοί»θεολόγοι.

Η Εκκλησία είναι ζωντανή κοινωνία και σχέση προσώπων, που έχουν ως κοινό σκοπό τους τον αγιασμό και την θέωσή τους. Είναι κοινωνία πεπτωκότων και αμαρτωλών ανθρώπων, που αγωνίζονται να απεκδυθούν τον παλαιό εαυτό τους και να καθαρθούν από τα πάθη τους. Είναι κοινωνία συντετριμμένων και μετανοημένων ανθρώπων με συναίσθηση της αμαρτωλότητός τους, που προστρέχουν στην χάρη και το έλεος του Κυρίου. Είναι κοινωνία πασχόντων και ασθενούντων που οδηγούνται στο πνευματικό νοσοκομείο και θεραπευτήριο, την Εκκλησία, για την ίαση των παθών και των ψυχών τους. Είναι κοινωνία πονεμένων και κατατρεγμένων, δοκιμαζόμενων και θλιβομένων που καταφεύγουν στην μάνα και τροφό τους για θαλπωρή, παρηγοριά, θεραπεία και σωτηρία.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος περιγράφει την Εκκλησία ως Μάνα όλων των χριστιανών: «Η Εκκλησία, γράφει, είναι η Μητέρα των παιδιών της, που δέχεται και αυτά και ανοίγει και την αγκαλιά της στους ξένους» (αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις Άγιον ιερομάρτυρα Φωκάν 2, ΕΠΕ 37, 302-303, PG 50, 702).Και ο άγιος ιερομάρτυς Κυπριανός μας λέγει ότι «δεν μπορεί να έχει κανείς τον Θεό Πατέρα, εάν δεν έχει Μητέρα την Εκκλησία».

Η Αγία μας Εκκλησία είναι η καλή και σοφή και στοργική μας Μάνα. Η γαλακτοτροφούσα, η παιδαγωγούσα, η ειρηνεύουσα, η αναπαύουσα, η συμπάσχουσα, η θεραπεύουσα, η συγχωρούσα, η αγιάζουσα, η ουρανοδρομούσα. Μέσα σ’ αυτήν αναγεννιόμαστε πνευματικά, στην αγκαλιά της γαλουχούμαστε και ανδρωνόμαστε και επιτυγχάνουμε την σωτηρία μας.

«Εάν είσαι αμαρτωλός, έλα στην Εκκλησία να πεις τιςαμαρτίες σου. Κι αν είσαι δίκαιος, έλα για να μην χάσεις την αρετή σου. Γιατί η Εκκλησία είναι λιμάνι και για τους δύο» (άγ. Ί. Χρυσοστόμου, Περί Μετανοίας Β Ί, ΕΠΕ30,113), μας λέγει και πάλι ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος και χαρακτηρίζει την Εκκλησία λιμένα της σωτηρίας και κιβωτό ανώτερη από αυτή του Νώε: «Αλήθεια, γράφει, ποιο λιμάνι μπορεί να συγκριθεί με το λιμάνι της εκκλησίας; Ποιος παράδεισος μπορεί να συγκριθεί με τον παράδεισο των συγκεντρωμένων πιστών; Δεν υπάρχει εδώ φίδι που γυρεύει να μας βλάψει, μόνο ο Χριστός που μας οδηγεί μυστικά. Δεν υπάρχει εδώ Εύα που μας εξαπατά και μας ρίχνει κάτω, μόνο η εκκλησία που μας ανορθώνει. Δεν έχει εδώ φύλλα δέντρων, αλλά καρπούς πνευματικούς. Δεν έχει εδώ φράχτη με αγκάθια, παρά αμπέλι γεμάτο σταφύλια. Αν πάλι βρώ κάποιο αγκάθι, το μεταβάλλω σε ελιά… Αν πάλι λύκο βρω, τον κάνω πρόβατο- όχι γιατί αλλάζω τη μορφή του, αλλά γιατί στρέφω αλλού την επιθυμία του. Γι’ αυτό δεν θα ‘ταν λάθος αν θεωρούσαμε την εκκλησία πιο σπουδαία από την κιβωτό. Γιατί η κιβωτός δεχόταν βέβαια τα ζώα και τα διατηρούσε ζώα- η εκκλησία όμως δέχεται τα ζώα και τα αλλάζει. Τί εννοώ μ’αυτό: Μπήκε στην κιβωτό ένα γεράκι, βγήκε πάλι γεράκι- μπήκε ένας λύκος, βγήκε πάλι λύκος. Εδώ μπαίνει κάνεις γεράκι και βγαίνει περιστέρι- μπαίνει λύκος και βγαίνει πρόβατο- μπαίνει φίδι και βγαίνει αρνί- όχι επειδή μεταβάλλεται η φύση του, αλλά επειδή διώχνεται μακριά η κακία».

Η Αγία μας Εκκλησία και μόνον αυτή —διά της σταυρικής θυσίας του Χριστού και της ενδόξου Αναστάσεώς Του, διά του Τιμίου και Παναγίου και Ζωοποιού Αίματός Του— μπορεί να προσφέρει στον άνθρωπο την άφεση των αμαρτιών του, των όποιων και των όσων αμαρτιών του. Η Αγία μας Εκκλησία και μόνον αυτή, μπορεί να παίρνει ληστές, φονιάδες και εγκληματίες·έκφυλους, πόρνους και μοιχούς· φιλάργυρους, φίλαυτους και υπερήφανους· και να τους μεταπλάθει σε δικαίους και αγίους. Η Αγία μας Εκκλησία και μόνον αυτή,έχει τη δύναμη να παίρνει σκιές ανθρώπων, συντρίμματα ψυχών να παίρνει λάσπη και βούρκο και με αυτά τα υλικά να δημιουργεί καλλιτεχνήματα, ανθρώπινα πρότυπα. Η Αγία μας Εκκλησία και μόνον αυτή, μπορεί να παίρνει βαρυποινίτες από τα κάτεργα της αμαρτίας και να τους αναδεικνύει ασκητές και οσίους, μάρτυρες και ομολογητές. Και όλα αυτά τα θαυμάσια με μοναδικό αντίτιμο ένα δάκρυ· έναν λόγο, «αμάρτησα, Κύριε»· ένα «Θεέ μου, ελέησέ με και συγχώρησέ με τον αμαρτωλό»· ένα ταπεινό γονάτισμα και μία ταπεινή, καρδιακή και αποφασιστική ομολογία κάτω από το πετραχήλι του Πνευματικού.

Η Άγια μας Εκκλησία κατεργάζεται τη σωτηρία και τον αγιασμό μας και μας προσφέρει απλόχερα ευκαιρίες και δυνατότητες γι’ αυτό, με τη σώζουσα Αλήθεια, την οποία διαφυλάσσει ακραιφνή και αναλλοίωτη ανά τους αιώνες, με τα ιερά Μυστήρια και το πλήθος των αγιαστικών πράξεων και τελετών Της.

Με τις Δεσποτικές και Θεομητορικές εορτές, με δεσπόζουσες την Σταυρική θυσία και την ένδοξη Ανάσταση του Χριστού μας, που νοηματοδοτούν όλες τις άλλες εορτές και αυτό τούτο το περιεχόμενο της Πίστεώς μας.

Με τις εορτές των μυριάδων Αγίων μας Προφητών, Αποστόλων, Ιεραρχών, Μαρτύρων,Νεομαρτύρων, Ομολογητών, Οσίων και Ασκητών.

Με τις αναμνήσεις θαυματουργικών και εκκλησιαστικών ιστορικών γεγονότων, με την Ύψωση του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού και τις άλλες εορτές σοφά κατανεμημένες σε όλες τις εποχές και περιόδους του χρόνου, που μας κρατούν σε διαρκή νήψη,εγρήγορση και ελπίδα και σε συνεχή κοινωνία με την άκτιστη Χάρη.

Με την προσευχητική και λατρευτική διάρθρωση του νυχθημέρου και της εβδομάδος.

Με τις ποικίλες και εναλλασσόμενες κατανυκτικές Ακολουθίες και ιερές αγρυπνίες.

Με την εβδομαδιαία εναλλαγή της οκτωήχου εκκλησιαστικής βυζαντινής μουσικής, που εξυψώνει και τέρπει την ψυχή μας.

Με τα ευαγγελικά, αποστολικά, προφητικά και αγιογραφικά αναγνώσματα και τα Συναξάρια των Αγίων μας.

Με τα ιερά Μυστήρια, τις αγιαστικές πράξεις και τελετές, τις ευχές και τις αναρίθμητες προσευχές για όλες τις πτυχές και τις εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής, για όλες τις ανάγκες και τις περιστάσεις.

Με την προσκύνηση των αγίων λειψάνων και των ιερών και θαυματουργών εικόνων, που αναβλύζουν ιάματα και επιτελούν μυριάδες θαυματουργίες σε όσους τα ασπάζονται με ευλάβεια και πίστη.

Με τη συνεχή μνημόνευση των ονομάτων ζώντων και κεκοιμημένων, που διατηρούν την κοινωνία της Στρατευόμενης με την Θριαμβεύουσα Εκκλησία.

Με τις κατανυκτικές περιόδους των Τεσσαρακοστών και ιδίως της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, στην οποία από σήμερα το βράδυ εισερχόμαστε, που μας προετοιμάζουν σωματικά και ψυχικά για την υποδοχή των Μεγάλων Εορτών. Με τις προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες, τους Χαιρετισμούς, το Μεγάλο Απόδειπνο, τον Μεγάλο Κανόνα με αποκορύφωση τις Ακολουθίες των Παθών.

Κυρίως δε και πρωταρχικώς, η Αγία μας Εκκλησία κατεργάζεται τη σωτηρία και τον αγιασμό μας, με την τέλεση της Θείας Λειτουργίας και την μετάληψη του Τιμίου Σώματος και Αίματος του Χριστού μας, που μας ενώνει οντολογικά με τον Κύριο και μεταξύ μας, ως μελών του Σώματος του Χριστού, της Εκκλησίας δηλαδή.

Η Αγία μας Εκκλησία είναι η μάνα μας· είναι μια διάπλατη, διαρκώς ανοιχτή αγκαλιά· είναι η καταφυγή μας και η παρηγοριά μας· είναι το στήριγμά μας και η ασφάλειά μας· είναι λίκνο Αγίων και Οσίων είναι αλεξιτήριο δαιμονίων είναι γυμναστήριο πνευματικής αθλήσεως και φροντιστήριο Αγιασμού· είναι η πύλη της θεοσδότου ελευθερίας μας· είναι παυσίλυπο θλίψεων είναι νοσοκομείο ψυχών και θεραπευτήριο παθών η Εκκλησία μας είναι ο Ουρανός· η Εκκλησία μας είναι η Σωτηρία μας!…

Κι όμως αυτή τη Μάνα, με τις άπειρες ευεργεσίες και την σωτηρία που μας προσφέρει,όχι μόνο δεν την ευχαριστούμε και δεν την ευγνωμονούμε, αλλά πολλές φορές και την αγνοούμε και τη λησμονούμε και την πικραίνουμε, συμφυρόμενοι με τον κοσμικό τρόπο ζωής και το ορθολογιστικό φρόνημα και την λογοκρατούμενη βιοτή μας, αδικώντας όμως, έτσι, τον εαυτό μας στερούμενοι της σωστικής και αγιαστικής Της Χάριτος.

Όλοι εμείς, επίσκοποι, κληρικοί, μοναχοί και λαϊκοί, γινόμαστε μερικές φορές αχθοφόροι του ονόματος και της ιδιότητός μας ως μελών της Εκκλησίας και την μετατρέπουμε λαθεμένα σε θρησκεία, σε ιδεολογία, σε σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, σε πολιτιστικό και οικονομικό οργανισμό, σε διοικητικό κατεστημένο.

Η εκδήλωση όλων αυτών των φαινομένων οφείλεται ουσιαστικά στην αποστασιοποίηση και την απομάκρυνσή μας, λόγω της ευμάρειας, του ευδαιμονισμού και της εκκοσμικεύσεως, από αυτό που είναι στην ουσία της η Εκκλησία, δηλαδή νοσοκομείο ψυχών και θεραπευτήριο παθών. «Η ζωή στο Σώμα του Χριστού (στην Εκκλησία) -τονίζει ο π. Γεώργιος Μεταλληνός- αυτό το νόημα έχει. Αυτός είναι ο λόγος υπάρξεως της Εκκλησίας… Η Ορθοδοξία δεν είναι ζήτηση ευδαιμονίας, αλλά θεραπεία από την αρρώστια της θρησκείας. Η Ορθοδοξία είναι ένα ανοικτό νοσοκομείο μέσα στην ιστορία (“ιατρείον πνευματικόν” κατά τον Ι. Χρυσόστομο), που προσφέρει τη θεραπεία της καρδίας (κάθαρση) για να προχωρήσει κανείς στον”φωτισμό” της από το Άγιο Πνεύμα και τελικά να φθάσει στη”θέωση”, τον μοναδικό προορισμό του ανθρώπου». (Όψεις της Ορθόδοξης Ταυτότητος).

Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος τονίζει, επίσης, τον θεραπευτικό χαρακτήρα της Ορθοδόξου Εκκλησίας:

«Ο Χριστιανισμός δεν είναι ούτε φιλοσοφία ούτε θρησκεία με την έννοια που χαρακτηρίζουν τις “φυσικές” θρησκείες, αλλά είναι κυρίως θεραπεία.Είναι θεραπεία του ανθρώπου από τα πάθη του για να φθάση στην συνέχεια σε κοινωνία και ενότητα με τον Θεό». Και συμπληρώνει: «Όταν μιλάμε για θεραπεία από ορθοδόξου πλευράς, θεωρούμε ότι η Εκκλησία είναι ένα πνευματικό θεραπευτήριο-νοσοκομειο, η οποία με τα Μυστήρια και την ασκητική ζωή θεραπεύει τον άνθρωπο. Οι θεραπευτές-πνευματικοί ιατροί είναι οι Κληρικοί, κυρίως όμως οι Επίσκοποι. Όποιος θέλει να θεραπευθή παραμένει στην Εκκλησία, δέχεται την πνευματική καθοδήγηση από τους πνευματικούς ιατρούς, που κάνουν διάγνωση και θεραπεία, και συμμετέχοντας στα Μυστήρια αποκτά σιγά-σιγά την πνευματική υγεία».

Και ο αείμνηστος Καθηγητής π. Ιωάννης Ρωμανίδης έγραφε ότι σκοπός της Εκκλησίας είναι «να θεραπεύη τους ανθρώπους από την κατάσταση που βρίσκονται, να τους περάση από την κάθαρση στον φωτισμό». (Εμπειρική Δογματική, τόμος Β,’σελ.275)· Γι’ αυτό και παρομοιάζει την Εκκλησία με νοσοκομείο «το οποίο θεραπεύει τους άρρωστους. Οπότε ο αρχηγός του νοσοκομείου αυτού λέγεται Επίσκοπος. Και οι γιατροί λέγονται Πρεσβύτεροι και Διάκονοι. Οι διάκονοι και διακόνισσες, ας πούμε, είναι οι νοσοκόμες. Και οι Πρεσβύτεροι είναι οι γιατροί. Και ο Επίσκοπος είναι ο πρόεδρος του Πρεσβυτερίου, δηλαδή του νοσοκομείου, δηλαδή της ενορίας. Οπότε το νοσοκομείο είναι η ενορία. Μέσα είναι οι προς θεραπεία και ο’ι θεραπευτές. Αυτό είναι το νοσοκομείο». (Εμπειρική Δογματική,τόμος Β,’σελ.273).