Κυριακή της Ορθοδοξίας.

Η πρώτη Κυριακή της μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι αφιερωμένη στη νίκη της Ορθοδοξίας εναντίον της εικονομαχίας και όλων των αιρέσεων.

Πριν από δώδεκα αιώνες επί εκατό χρόνια αναστατώθηκε η χριστιανοσύνη για το ζήτημα των ιερών εικόνων.

Η αφορμή και το πρόσχημα ήταν η προσκύνηση των Ιερών εικόνων, η αίρεση όμως είχε βαθύτερες ρίζες, κι όπως είπε ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης, ήταν μια «αθεωτάτη μεταστοιχείωσις των απάντων», απέβλεπε δηλαδή σε μια γενική ανατροπή της Εκκλησίας.

Ήταν μια ατυχής ανάμιξη του Κράτους στα πράγματα της ’Εκκλησίας, σαν εκείνες που πολλές φορές δυστυχώς έγιναν στην Ιστορία, εξαιτίας των οποίων πάντα η Εκκλησία επλήρωσε ξένες αμαρτίες.

Η εικονομαχία, ήταν μια από τις πιο δραματικές περιπέτειες της Εκκλησίας, όταν το Κράτος ήλθε σε σύγκρουση μαζί της.

Φανερά μεν ήταν το ζήτημα των εικόνων, στην ουσία όμως, γιατί το Κράτος ήθελε μια ριζικότερη αλλαγή και μεταρρύθμιση των εκκλησιαστικών πραγμάτων.

Στο τέλος νίκησε πάλι η Εκκλησία και επικράτησε η ορθή πίστη· γιατί πάντα η Εκκλησία νικά, όταν αγωνίζεται για τα δίκαια του Θεού.

Σ’ εκείνη λοιπόν τη νίκη και γενικά στους αγώνες και στο θρίαμβο της Ορθοδοξίας είναι αφιερωμένη η σημερινή εορτή.

Η ορθόδοξη πίστη μας είναι η πολύτιμη κληρονομιά των πατέρων μας.

Γι’ αυτό πρέπει να το έχουμε καύχηση πως είμαστε ορθόδοξοι χριστιανοί και να το θεωρούμε ιερότατο χρέος μας να φυλάμε και να υπερασπίζουμε την Ορθοδοξία μας.

Γιατί από τα παλιά χρόνια είναι πολλοί οι εχθροί της Ορθοδοξίας, και τώρα τελευταία πλήθυναν περισσότερο. Μέσα στη μεγάλη ακαταστασία του καιρού μας σε όλο τον κόσμο, πλήθυναν και οι εχθροί της Εκκλησίας. Αυτό κατάντησε πια κοινός τόπος· όλοι το ίδιο λένε και επαναλαμβάνουν, ότι πλήθυναν οι εχθροί της Εκκλησίας και ότι η Εκκλησία αντιμετωπίζει έναν νέο διωγμό. Αυτό είναι βέβαια αλήθεια, μα δεν είναι ανάγκη να λέγεται, ούτε και να μας τρομάζει γιατί κλήρος της Εκκλησίας είναι να διώκεται. Ο Ιησούς Χριστός το είπε καθαρά στους Αποστόλους, ότι «ει εμέ εδίωξαν και ημάς διώξουσι». Οι καλύτερες και οι ενδοξότερες ημέρες της Εκκλησίας είναι οι ημέρες των διωγμών. Το οδυνηρό στον καιρό μας είναι ότι η Εκκλησία δεν διώκεται από την ειδωλολατρία, αλλά από τους ίδιους τους χριστιανούς. Οι Χριστιανικοί λαοί, σαν και να κουράστηκαν να σηκώνουν το σταυρό του Κυρίου, που στ’ αλήθεια δεν τον σήκωσαν ποτέ, βιάζονται να ξαναγυρίσουν στην ειδωλολατρία. Οι σημερινοί εχθροί της Εκκλησίας δεν είναι ξένοι, είναι δικοί της άνθρωποι και βαπτισμένοι χριστιανοί. Αυτή είναι η σύγχρονη δραματική περιπέτεια της Εκκλησίας, ότι βρίσκεται αντιμέτωπη σε μια νέα εσωτερική εικονοκλαστική εξέγερση.

Όταν εδώ λέμε Εκκλησία, εννοούμε την Ορθόδοξη Εκκλησία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι «η μία, αγία, καθολική και αποστολική Εκκλησία»· αυτή είναι η Εκκλησία της αποστολικής και πατερικής παράδοσης, αυτή είναι η κιβωτός της σωτηρίας μας. Είναι γνωστά τα λόγια του Συνοδικού, που διαβάζεται σήμερα στη Λιτανεία· «Αύτη η πίστις των Αποστόλων, αύτη η πίστις των Πατέρων, αύτη η πίστις των Ορθοδόξων, αύτη η πίστις την Οικουμένην εστήριξε». Και είναι γνωστό στην ιστορία πως η Ορθοδοξία στήριξε την Οικουμένη, όσο κι αν αυτό αμφισβητήθηκε πρώτ’ από τους ξένους κι ύστερα κι από εμάς τους ίδιους, που είναι αλήθεια πως άρχισε να μας βαραίνει η Ορθοδοξία. Η Οικουμένη, για την οποία ομιλεί το Συνοδικό, είναι ο τότε πολιτισμένος κόσμος, ο πριν από το σχίσμα χριστιανικός κόσμος, που συμπίπτει σχεδόν με τη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Πώς μπορούμε να αρνηθούμε την εθνική μας ιστορία; Πώς μπορούμε να αμφισβητήσουμε το σπουδαίο έργο της Εκκλησίας στη διάσωση και την αναβίωση του Ελληνισμού; ‘Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, τετρακόσια χρόνια πριν από την εικονομαχία, στην ατυχή εκείνη απόπειρα του Ιουλιανού, για να ξαναγυρίσει ο κόσμος στην Ειδωλολατρία, έλεγε κι έγραφε τα εξής· «… τοις χριστιανών  πράγμασι τα Ρωμαίων συνηύξησε», και «το πειράσθαι τα χριστιανών μετατιθέναι και παρακινείν ουδέν έτερον ή την Ρωμαίων παρασαλεύειν αρχήν…». Το ρωμαϊκό κράτος, που στην Ανατολή ήταν πια Ελληνικό, είχε φτάσει σε ακμή, χάρη στην επικράτηση των χριστιανών, και κάθε απόπειρα εναντίον της Εκκλησίας θα ήταν σε βάρος του κράτους. Ύστερα από χίλια τετρακόσια χρόνια, περιοδεύοντας από τόπο σε τόπο στη στεριά και στα νησιά και ξυπνώντας τη συνείδηση των υποδούλων Ελλήνων Ορθοδόξων, το ίδιο θα φωνάζει ο Κοσμάς ο Αιτωλός· «Εάν απολέσωμεν την Ορθοδοξία μας, θα χάσουμε και την ελευθερίαν μας». Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος στη μετακίνηση των εκκλησιαστικών πραγμάτων έβλεπε την πτώση του κράτους. Ο Κοσμάς ο Αιτωλός στη φύλαξη της Ορθοδοξίας έβλεπε την ανάσταση του Γένους και την επανάκτηση της εθνικής ελευθερίας· ο οραματισμός του και ο μέχρι, θανάτου αγώνας του δικαιώθηκαν,

Είναι αρχαίο αξίωμα των Ιερών Πατέρων της Ορθοδοξίας ότι έξω από την Εκκλησία δεν υπάρχει ορθή πίστη και δεν υπάρχει σωτηρία. Όποιος θέλει να είναι χριστιανός πρέπει να ανήκει στην Εκκλησία, κι οποίος θέλει τη σωτηρία του πρέπει να ξέρει πως μόνο μέσα στην Εκκλησία σώζεται. Χριστιανός θα πει άνθρωπος της Εκκλησίας, μέλος του σώματος του Χριστού, που είναι η Εκκλησία. Είναι πολλοί, που στα χαρτιά λέγονται χριστιανοί ορθόδοξοι, αλλά την Εκκλησία δεν την ξέρουν, γιατί θαρρούν πως δεν τους χρειάζεται.

Πιστεύουν πως αρκεί να είναι καλοί άνθρωποι και πείθουν τον εαυτό τους πως πραγματικά είναι καλοί. Το Χριστιανός δεν τους λέγει τίποτε ούτε το καταλαβαίνουν, φτάνει όμως που πιστεύουν πως είναι καλοί άνθρωποι, αφού και οι άλλοι τους βλέπουν για καλούς ανθρώπους. Η αλήθεια είναι πως δεν τους έπιασε ποτέ η ανθρώπινη δικαιοσύνη, κι αυτό είναι αρκετό για να μην μπορεί κανείς να πει πως δεν είναι καλοί άνθρωποι. Ως εκεί φτάνει η αρετή πολλών από κείνους που λέγονται χριστιανοί, αλλά δεν έχουν σχέση με την Εκκλησία. Κι αυτοί οι άνθρωποι, που είναι πάντα απόντες, είναι πρώτοι και καλύτεροι στη δύσκολη ώρα της Εκκλησίας· συντάσσονται πρόθυμα με τους εχθρούς, μ’ εκείνους που ενώ ζητούν τον αφανισμό της Εκκλησίας προφασίζονται πως τάχα θέλουν το καλό και την ανύψωσή της. Αυτοί λοιπόν οι λεγόμενοι χριστιανοί είναι ο πρώτος εχθρός της Ορθοδοξίας. Γιατί πως έχει εχθρούς η Εκκλησία είναι γνωστό, μα να την πολεμούν τα παιδιά της, αυτό είναι από τα πιο αβάσταχτα στον κόσμο.

Οι χριστιανοί, που μπορεί και να μην είναι από τους λεγόμενους καλούς ανθρώπους, είναι και μένουν μέσα στην Εκκλησία και παλέβουν να γίνουν καλοί με τη χάρη του Θεού. Οι άνθρωποι φτιάχνονται στην Εκκλησία, με τον δικό τους πνευματικό αγώνα και με τη θεία χάρη, που αναπληρώνει τα ελλείποντα και θεραπεύει τα ασθενή. Σαν το πρόβατο που ξεκόβει από την ποίμνη του, οι άνθρωποι έξω από την Εκκλησία χάνονται, κι ας θαρρούν κι ας φαίνονται πως προκόβουν στη ζωή. Ο κόσμος πραγματικά καλυτερεύει, όταν μέσα μας ριζώνει ο φόβος του Θεού και εδραιώνεται η αληθινή πίστη. Γιατί η πίστη δεν είναι μια θεωρητική γνώμη, αλλά η δύναμη μέσα μας, που μας φτερώνει και ανεβάζει ως τον ουρανό. Οι άνθρωποι σέρνονται στη γη, γιατί δεν έχουν μέσα τους πίστη, αληθινή και ορθόδοξη πίστη.

Μα όλοι που λέγονται και δεν είναι χριστιανοί, όλοι όσοι δεν θέλουν να ξέρουν την ’Εκκλησία, ένα πράγμα πρόχειρα και για δικαιολογία τους προφασίζονται· «Και, τί καλό τάχα υπάρχει στην Εκκλησία;». Κι όταν το λένε αυτό, εννοούν κυρίως τον ιερό κλήρο. Πολλοί, κι όταν θέλουν να λένε πως είναι χριστιανοί, εννοούν το χριστιανισμό σαν κάτι έξω από την Εκκλησία, σαν κάποια θρησκευτική φιλοσοφία, στην οποία δεν έχει καμιά θέση η ιεροσύνη της Εκκλησίας. Αλλά πρέπει να εξηγήσουμε εδώ πως η Εκκλησία δεν είναι μόνο ο ιερός κλήρος, αλλά και ότι Εκκλησία χωρίς ιεροσύνη «ου καλείται». Όλοι εμείς όσοι λάβαμε το άγιο Βάπτισμα, όσοι κοινωνούμε το σώμα και το αίμα του Κυρίου, όσοι «ομοθυμαδόν» συναγμένοι προσευχόμαστε και λατρεύουμε τον αληθινό και ζώντα Θεό και «σωτήρα απεκδεχόμεθα Κύριον Ιησούν Χριστόν», όλοι εμείς είμαστε η Εκκλησία, ο λαός του Θεού, το σώμα του Χριστού. Κατηγορούν την Εκκλησία οι εχθροί της, όχι μόνο όσοι είναι έξω από την Εκκλησία, μα και πολλοί από κείνους, που λέγονται χριστιανοί και θαρρούν πως Εκκλησία είναι μόνο ο ιερός κλήρος, κατηγορούν λοιπόν την Εκκλησία και λένε· «Τί καλό τάχα υπάρχει στην Εκκλησία;». Βλέπουν τις ατέλειες και τα σφάλματα των ανθρώπων, ακόμα και των ιερέων, και διατυπώνουν έτσι το ερώτημα, που άγει μόνο του στο αρνητικό συμπέρασμα. Μα θα πρέπει εδώ ανυπόκριτα και με τόλμη να κηρύξουμε πως και οι άγιοι δεν είναι αναμάρτητοι, γιατί, αναμάρτητος είναι μόνο ο Θεός· άγιοι είναι οι αμαρτωλοί, που παλέβουν να νικήσουν την αμαρτία τους.

Πρέπει όμως όλοι εμείς, ο κλήρος και ο λαός της Εκκλησίας να αναλογιστούμε τη μεγάλη μας ευθύνη απέναντι στην Ορθοδοξία. Μήπως για μας πολλές φορές οι εχθροί κατηγορούν την Εκκλησία, μήπως εξαιτίας μας υβρίζεται η πίστη, μήπως για μας βλασφημείται το όνομα του Θεού; Εμείς λοιπόν ας προσέχουμε, ας φοβούμαστε το Θεό κι ας ντρεπόμαστε τους ανθρώπους και, αν ο Θεός το ανέχεται, οι εχθροί ας κάνουν το έργο τους εναντίον της Εκκλησίας, που φαίνεται πως αυτό το έργο δεν θα σταματήσει ποτέ. Όλοι οι εχθροί της Εκκλησίας είναι άνθρωποι τόσο περισσότερο πανούργοι όσο και δειλοί. Δεν τολμάνε να τα βάλουν ανοιχτά με την Εκκλησία, αλλά υποκρίνονται ότι τάχα ενδιαφέρονται για την Εκκλησία και για την ανύψωσή της. Ψάχνουν λοιπόν για να βρουν τρωτά μεταξύ των κληρικών και με όλα τα μέσα διαφημίζουν σκάνδαλα σε βάρος των ιερέων για να δημιουργήσουν εντυπώσεις και να κλονίσουν την πίστη και την εμπιστοσύνη των χριστιανών προς την Εκκλησία. Εφαρμόζουν τη γνωστή τακτική, για την οποία λέγει ο Προφήτης· «Πατάξω τον ποιμένα και διασκορπισθήσονται τα πρόβατα της ποίμνης». Εμείς λοιπόν, όσοι πιστεύουμε στη μητέρα μας Εκκλησία και την αγαπάμε, δεν έχομε άλλον καλύτερο τρόπο για να αμυνθούμε παρά, καθώς γράφει ο Απόστολος, να «περιπατώμεν αξίως του Ευαγγελίου». Ο Θεός δεν είναι προσωπολήπτης, δεν μυκτηρίζεται, αλλά και δεν χαρίζεται· ο Απόστολος το γράφει καθαρά, ότι «αποκαλύπτεται οργή Θεού απ’ ουρανού επί πάσαν ασέβειαν και αδικίαν ανθρώπων, των την αλήθειαν εν αδικία κατεχόντων». Στο σημείο αυτό θα πρέπει να προσέξουμε και να θυμηθούμε μήπως κάτι μας λέγει η ιστορία στο πρόσφατο παρελθόν. Ποιός τάχα ευθύνεται για την τωρινή δοκιμασία της Ορθοδοξίας σε όλη την Ανατολή; Μακάρι να μπορούσαμε ανοιχτά και ανεπιφύλακτα να πούμε σε κάθε εχθρό και κατήγορο· «Έρχου και ίδε».

Αξίωμα των ιερών Πατέρων της ’Ορθοδοξίας είναι το «πράξις θεωρίας επίβασις». Αυτό θα πει ότι στην Εκκλησία ο λόγος στηρίζεται επάνω στην πράξη. Τίποτε θεωρητικό, τίποτε φτιαγμένο στο μυαλό του ανθρώπου, τίποτε έξω από τα πράγματα και τη ζωή δεν υπάρχει στην Εκκλησία. Η πίστη, η θεολογία, το Ευαγγέλιο, όλα είναι κήρυγμα γεγονότων. Η Ορθοδοξία είναι ένα γεγονός, μια ζωή και μια παράδοση στο πέρασμα των αιώνων. Ορθοδοξία είναι η ορθή και σωστή δοξολογία του Θεού, η λογική λατρεία και στη σύναξη της Εκκλησίας και στη βιωτή των πιστών. Εορτάζοντας και σήμερα τη νίκη της Ορθοδοξίας εναντίον της εικονομαχίας και όλων των αιρέσεων, εύκαιρο είναι να δώσουμε άλλη μια φορά και να ανανεώσουμε την παλαιά υπόσχεση· Δεν θα σε απαρνηθούμε, αγαπητή μας Ορθοδοξία· δεν θα σε ψευτίσουμε, ιερή και σεβαστή κληρονομιά των πατέρων μας· «Ουκ απαρνησόμεθά σε, φίλη Ορθοδοξία· ου ψευσόμεθά σε, πατροπαράδοτον σέβας». Αμήν.

 

(Μητροπ. Σερβίων και Κοζάνης, +Διονυσίου, «Ο Λόγος του Θεού», εκδ. Αποστ. Διακονία, σ. 183-189)

 Φωτογραφία:saint.gr