Δυσοίωνο το μέλλον των σλαβικών γραμμάτων στην Αθήνα

Φέτος εορτάζονται τα 1150 χρόνια των σλαβικών γραμμάτων. Οι Θεσσαλονικείς λόγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, οι ισαπόστολοι «διαφωτιστές των Σλάβων», πρώτοι μελέτησαν τον πολιτισμό τους και τους χάρισαν το ανεκτίμητο δώρο της γραφής. Ο σλαβικός κόσμος ανέπτυξε έκτοτε πλούσιο πολιτισμό και γραμματεία, η οποία μελετάται σε κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου. Σήμερα, υπάρχουν στην Ευρώπη 13 σλαβόφωνες χώρες, με πέντε από αυτές να είναι ενταγμένες στην Ε.Ε., ενώ οι σχέσεις τους με την Ελλάδα βρίσκονται σε συνεχή ανάπτυξη.

Οι σλαβικές σπουδές στην Αθήνα

Το Τμήμα Σλαβικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών είναι ένα νέο τμήμα με μεγάλες φιλοδοξίες στον τομέα των ανθρωπιστικών σπουδών. Ιδρύθηκε το 2007 και ήδη αριθμεί πάνω από 200 φοιτητές. Σκοπός του είναι η μελέτη, έρευνα και ανάπτυξη των σπουδών των γλωσσών, φιλολογιών, της ιστορίας και του πολιτισμού των Σλάβων, με τους οποίους μας συνδέουν τόσοι αιώνες φιλίας και πολιτισμικών ανταλλαγών.

Για να ανταποκριθεί στο έργο του, το Τμήμα Σλαβικών Σπουδών, με επιστημονικά κριτήρια, ανέπτυξε το πρόγραμμά του σε τρεις κατευθύνσεις: Ανατολικών γλωσσών (Ρωσικά, Ουκρανικά,Λευκορωσικά), Νότιων γλωσσών (Σλοβενικά, Σερβικά/Κροατικά, Βουλγαρικά) και Δυτικών γλωσσών (Πολωνικά, Τσέχικα, Σλοβακικά). Φυσικά, για λόγους οργανωτικούς και κυρίως οικονομικούς δεν ήταν δυνατόν να λειτουργήσουν από την αρχή και οι τρεις αυτές κατευθύνσεις. Έτσι, προς το παρόν λειτουργεί η κατεύθυνση Ανατολικών Σλαβικών Γλωσσών και προετοιμάζεται, εφ’ όσον το επιτρέψει η προοπτική του, η κατεύθυνση των Νοτίων Σλαβικών Σπουδών.

Οι συγχωνεύσεις του «σχεδίου Αθηνά»

Με το σημερινό«Σχέδιο Αθηνά», που προβλέπει «συγχωνεύσεις συγγενών, ως προς το γνωστικό αντικείμενο, Τμημάτων», το Τμήμα Σλαβικών Σπουδών «απορροφάται» από το Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών, έτσι ώστε προκύπτει ένα νέο Τμήμα «Σλαβικών, Τουρκικών και Ασιατικών Σπουδών». Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός επιστήμονας, για να κατανοήσει πως δεν υπάρχει καμιά απολύτως συγγένεια μεταξύ της Ρωσικής ή Πολωνικής π.χ. και της Τουρκικής, Αραβικής ή Ιαπωνικής γλώσσας και πολιτισμού, που αποτελούν το δυνητικό αντικείμενο του Τμήματος Τουρκικών και Συγχρόνων Ασιατικών Σπουδών.

Αντίθετα, μια τέτοιας λογικής συγχώνευση δεν αναμένεται να είναι παραγωγική, ούτε για το γνωστικό πεδίο, ούτε και για τους σπουδαστές του. Πώς θα αναγνωρίζονται διεθνώς τα πτυχία τους; Αλλά και ποια απήχηση θα έχει η δημιουργία ενός τέτοιου Τμήματος στις σλαβικές χώρες, όπου καλλιεργούνται ήδη συστηματικά οι νεοελληνικές σπουδές και υπάρχουν πολλά σχετικά πανεπιστημιακά Τμήματα; Είναι ασφαλώς κρίσιμα ζητήματα που φαίνεται ότι διέλαθαν της προσοχής και της αξιολόγησης του«Σχεδίου Αθηνά».

Υποβάθμιση δεσμών με τον σλαβικό κόσμο

Αντιθέτως,υποστηρίζεται η πρωτότυπη άποψη πως το Νέο Τμήμα Σλαβικών, Τουρκικών και Ασιατικών Σπουδών, θα έχει ως αντικείμενο τις «σπουδές περιοχής» (area studies), «όπως γίνεται στην Αμερική». Πράγματι, σπουδές περιοχής υπάρχουν και στην Αμερική, αλλά και στην Ελλάδα: π.χ. το Τμήμα Βαλκανικών Σπουδών στην Θεσσαλονίκη, ή Παρευξεινίων Χωρών στην Κομοτηνή. Αλλά στις περιπτώσεις αυτές πρόκειται για σπουδές περιοχών με κάποιο ισχυρό, γεωγραφικό, οικονομικό, πολιτισμικό ή γεωπολιτικό κοινό συνδετικό στοιχείο. Στο υπό διαμόρφωση Τμήμα Σλαβικών, Τουρκικών και Ασιατικών σπουδών, φαίνεται να λείπει το κρίσιμο συνεκτικό στοιχείο, όταν αυτό επιδιώκει να καλύψει δύο ηπείρους: την έκταση από την Κεντρική Ευρώπη μέχρι την Άπω Ανατολή και τον αραβικό κόσμο; Ενώ οι σπουδές του Τμήματος Σλαβικών Σπουδών εστιάζουν σε καθαρά γλωσσικές και φιλολογικές σπουδές και όχι ευρύτερες σπουδές οικονομίας και γεωπολιτικής, όπως άλλα τμήματα «σπουδών περιοχής».

Μια τέτοια ρύθμιση υποβαθμίζει την προοπτική της οικοδόμησης γνωστικών και πολιτισμικών δεσμών,ανάμεσα στον ελληνικό χώρο και τον σλαβικό κόσμο, σε μια στιγμή που αυτοί είναι ιστορικά αναγκαίοι.

 

Πηγή: rbth.gr